‘Nederland heeft relatief streng strafklimaat’

Nederland kent volgens de onderzoeksbundel Criminaliteit en Rechtshandhaving 2009 “een streng strafklimaat in vergelijking met andere West- en Noordeuropese landen.” Zo blijkt de kans om in de cel te komen in Nederland relatief hoog, in het bijzonder voor minderjarigen.

Het duurde even voor de 540 bladzijden van de onderzoeksbundel waren gelezen. Maar ook het laatste hoofdstuk, dat Nederland vergelijkt met het buitenland bevat dus nieuws. Of er een verband is wordt niet duidelijk, maar relatief veel minder Nederlanders voelen zich ‘erg onveilig’ dan inwoners van andere, vooral midden- en zuid-Europese landen. Het bangst buiten de deur zijn Bulgaren en Grieken waar meer dan vijftig procent, respectievelijk veertig procent van de bevolking kennelijk sidderend thuis zit. Het relatief lage Nederlandse percentage van 18 procent lijkt op dat van Scandinavische landen. Gevoelens van onveiligheid komen vooral in grotere steden, bij ouderen en vrouwen. (deze cijfers staan op blz 231)

De kans om na een veroordeling in de cel te komen ligt in Nederland voor Westeuropese maatstaven relatief hoog, op 15 procent. Anders gezegd, 15 procent van de opgelegde straffen is hier een celstraf. In west-Europa zit alleen de Franse rechter met het aandeel celstraffen hoger, 19 procent. In België, Denemarken, Duitsland, Engeland, Finland, Griekenland en Portugal staat de rechter juist minder snel klaar met een celstraf. Westeuropese rechters leggen dus vele malen vaker boetes, ontnemingen, thuisdetentie, gedragscursussen en taakstraffen op dan in Oosteuropese landen. De Lust zum Einschliessen is daar vele malen groter. In Slovenië is 90 procent van alle straffen een celstraf.

Als maatstaf voor de  punitiviteit’ van een rechtssysteem delen de onderzoekers het aantal gevangenen op enig moment door het aantal veroordeelden dat in de cel zit. “Een hoge uitkomst is een teken van veel en/of lange gevangenisstraffen”. De veronderstelling is dat een celstraf de zwaarste straf is. Want “het strafklimaat in een land is afhankelijk van de kans dat een gevangenisstraf opgelegd wordt en de lengte van de daadwerkelijk uitgevoerde gevangenisstraf. De laatste kan echter niet direct gemeten worden, over het algemeen is alleen de opgelegde straf bekend.” De grafiek staat op de laatste pagina van het rapport (244). Daaruit blijkt dat de uitkomst van die deling voor Nederland op een strenger strafklimaat duidt dan voor Denemarken, Duitsland, Engeland, Noord Ierland, Schotland, Zweden, Finland en Frankrijk. De onderzoekers noemen het overigens opvallend binnen West-Europa dat het aantal gedetineerden per 100.000 inwoners hier sinds 2005 is gaan dalen, na een sterke stijging die eind jaren 90 begon. Die daling is dan weer niet in andere Europese landen te zien.

Reageren? Nuanceren en argumenteren verplicht. Volledige naamsvermelding.