In de bus hoort Gummbah boektitels

Nog nooit gehoord van de schrijvers Gerda Klapwijk, Hugo Sleuf en John B.M. Mens? Geen wonder. Zij zijn de auteurs van ‘net niet verschenen boeken’. De omslagen van hun boeken zoals, Verdwaald in het slachthuis van de rede, Poliopatiënten in de jungle, Op het kerkhof der waanzin waaien winden het hardst, De kans dat u naakt bent en Tussen Kaal en Kansloos zijn verzameld in het onlangs wel verschenen boek van cartoonist Gummbah, die onder meer voor de Volkskrant tekent.

Honderd covers verzamelde Gummbah in Net niet verschenen boeken, zoals de bundel heet.

Bij elke cover staat een pagina uit het werk. Weinig cartoons, maar wel verhalen, gedichten, fotoromans en collages met de typische Gummbah-grappen: vol verwrongen, gefrustreerde mensen in lullige situaties.

„De ideale stemming” om zijn cartoons te maken heeft Gummbah (pseudoniem van Gertjan van Leeuwen) ooit in een interview gezegd, ,,is een hanteerbare kater. En als ik er dan veel koffie bijgiet, dan komt de waanzin vanzelf naar boven.” In die sfeer lijken ook de auteurs en hun net niet verschenen boekwerken te zijn ontstaan.

Tien jaar geleden begon Gummbah met het geven van diavoorstellingen over de net niet verschenen boeken, waaruit hij met droge stem fragmenten voorlas. Net als zijn held, de schrijver Gerard Reve, bedenkt Gummbah graag boektitels. Hij noteerde ze in een schrift. Toen hij eens werd gevraagd op te treden op het literaire festival Winternacht en hij nog niets had, besloot hij de verzonnen titels voor te dragen. Zijn broer ontwierp toen de covers, en de voorstelling werd een succes. Achteraf vroegen mensen uit het publiek hem soms waar de boeken te koop waren. Dat verbaast Gummbah niet.

„Kun jij een titel bedenken die níet zou kunnen bestaan?”, antwoordt hij. „Ik denk het niet, zo diep zijn we met z’n allen gezonken. Zelfs een titel als Borduren met gebalde vuisten is voorstelbaar, laten we wel wezen.”

Een van de redenen om dit boek te maken is voor hem dan ook het gebrek aan goede boektitels. „Ik vind de mijne zonder meer beter dan de meeste titels. De ontdekking van de hemel vind ik bijvoorbeeld verschrikkelijk. Het is gezocht filosofisch en mysterieus, ” vindt Gummbah.

Het zijn wel verschenen boeken die hem op ideeën brengen. „Ik ga vaak op rommelmarkten op zoek naar boeken van aparte genres.”

Ook het openbaar vervoer is een goede inspiratiebron voor Gummbahs absurdisme. „Doordat ik al zo lang met boektitels bezig ben, heb ik een soort selectieve perceptie ontwikkeld. Ik zat bijvoorbeeld eens achter iemand in de bus, die aan iemand aan de telefoon vroeg: ‘Wat heb je aan?’ Misschien zat diegene aan de andere lijn ook in een halflege bus. Dan ga je natuurlijk niet antwoorden: ‘Ik heb een strakke bruine broek aan en een groen overhemd.’ Ook al is dat misschien wel het geval, nee, dan doe je alsof je door een tunnel rijdt.

„Een uitspraak die ik ook hoorde in de bus en heb gebruikt voor een titel is Jacques zag er verzorgd uit, maar hij wás het niet. Daar hoefde ik verder niets aan toe te voegen. De werkelijkheid doet dus leuk mee.”

Gummbah, Net niet verschenen boeken, 207 pagina’s, Uitg. De Harmonie, € 29,90