In R'dam blijft de tweedeling

Stel: Marco Pastors had in december géén motie van wantrouwen ingediend tegen PvdA-burgemeester Ahmed Aboutaleb. Had de leider van Leefbaar Rotterdam (veertien zetels) dan wel mogen aanschuiven bij de coalitieonderhandelingen? „Dan was het anders gelopen”, erkent zijn tegenstrever, lijsttrekker Dominic Schrijer van de PvdA (eveneens veertien zetels).

Voorlopig staat Pastors echter buitenspel. Hoezeer oud-minister Pieter Winsemius de afgelopen negen dagen ook zijn best deed om de twee machtsblokken bijeen te brengen in ‘een brede coalitie van stedelijke eenheid’. „Eenieder onderkent: Leefbaar is geen PVV”, schrijft de verkenner in zijn gisteren verschenen advies. Maar de PvdA, die vorige maand met minimaal verschil (754 stemmen) won van Leefbaar, volhardde in de afwijzing van Pastors’ partij. „Niet betrouwbaar en een te radicale integratieagenda”, zegt Schrijer, die nu met CDA, VVD en D66 een coalitie probeert te smeden. Winsemius legde zich schoorvoetend neer bij die wens.

Twee van de veertien PvdA’ers durfden het avontuur met Leefbaar echter wel aan, bleek maandagavond tijdens de fractievergadering: wethouder Jantine Kriens en het herkozen raadslid Leo Bruijn. De laatste, horecaondernemer in de deelgemeente Kralingen, zegt zich onder meer te baseren op zijn achterban. „Merendeels autochtone Rotterdammers die zeggen: zet het belang van de stad voorop en doe het samen met Leefbaar.” Dat kan, aldus Bruijn. Hij signaleert „inhoudelijk meer overeenkomsten dan verschillen”.

Insluiten dus in plaats van uitsluiten, geheel in de geest van de nieuwe partijleider van de PvdA, Job Cohen. Maar zijn lijfspreuk vindt in Rotterdam geen gehoor. Leefbaar heeft zich misdragen, meent een fractiemeerderheid. Vooral „de vijandelijke en ronduit onbeschofte ontvangst” van burgemeester Aboutaleb is velen in het verkeerde keelgat geschoten, zegt Schrijer. Ook het „aanhoudende geflirt met Geert Wilders” heeft Pastors geen goed gedaan.

Sterker nog: Leefbaar heeft de verdeeldheid in de stad aangejaagd en speelt nu ineens de vermoorde onschuld, stelt Schrijer. Hij verzet zich tegen het beeld dat Rotterdam (606.169 inwoners) een gepolariseerde stad is, zoals Winsemius constateert, en dat de PvdA een migrantenpartij is. Nadere bestudering van de verkiezingsuitslag heeft hem geleerd dat slechts zes van de veertien behaalde zetels te danken zijn aan „de allochtone kiezer”.

Maar diezelfde uitslag leert ook dat Leefbaar, meer dan de PvdA, „een breed gedragen volkspartij” is. Dat constateert bestuurskundige Joost Smits (VVD) na een statistische analyse van het stemgedrag in Rotterdam. Gemeten naar het draagvlak onder de kiezers geniet een coalitie met Leefbaar én de PvdA verreweg de meeste steun.

In het tv-programma DWDD uitte Felix Rottenberg gisteravond zijn woede over het torpederen van ‘de pacificatie van Rotterdam’. De invloedrijke PvdA’er noemde zijn partijgenoot Schrijer „een schijterd”. Die reageerde vanmorgen laconiek. „Gelet op zijn toon zou Felix goed bij Leefbaar passen.” Hij hecht meer waarde aan de mening van de Rotterdamse leden, die vanavond bijeenkomen voor een discussieavond.

Behalve Pastors kende de uitkomst van Winsemius’ verkenningsopdracht nog een verliezer: GroenLinks. Die partij maakte de afgelopen vier jaar deel uit van het stadsbestuur en won bij de verkiezingen één zetel, van twee naar drie. „Dit wordt een bestuur zonder richting”, foeterde GL-wethouder Rik Grashoff. Zijn lijsttrekker Arno Bonte loste gistermiddag een verkiezingsbelofte in: als zijn partij langs de zijlijn zou blijven staan, zou hij zichzelf kaal laten scheren. Na afloop van Winsemius’ presentatie ging hij naar de kapper.

Lees onderzoek Joost Smits na op nrc.nl/binnenland