Eendenseks is oorlog, met zwaar geschut en vestingwerken

De eendenvagina is een vesting. Bij de uitgang zitten doodlopende zijgangen en de vagina zelf is spiraalvormig, als een telefoonsnoer. Dat alles moet voorkomen dat agressieve woerden het vrouwtje bevruchten, schrijven Amerikaanse biologen in Proceedings of the Royal Society B. Mannetjes schieten hun penis in 0,3 seconden naar binnen maar in de vaginale wirwar komen ze niet ver.

Eendenseks is oorlog. In de parkvijver storten een of meer woerden zich op een vrouwtje, en drukken haar onder water tijdens een paring. Bij zo’n verkrachting verdrinkt het vrouwtje soms. Het is te verwachten dat vrouweneenden liever wat meer controle uitoefenen op wie hen bevrucht. Een wapenwedloop is het gevolg.

Die wedloop heeft zowel de eendenpenis als de vagina tot groteske instrumenten gemaakt. Het begint er al mee dat eenden überhaupt een penis hebben. Veruit de meeste vogelsoorten paren door hun cloaca (gat) tegen elkaar te drukken. Vrijwel alleen bij watervogels zijn penissen de norm. En daar geldt: hoe vaker de mannen verkrachten, des te langer de penis. Die van eenden meet vaak meer dan tien centimeter, bij een enkele soort bijna dertig. De soorten die aan gedwongen paring doen, hebben richels en knobbels op de penis voor meer houvast.

Juist de vrouwtjes van de verkrachtende soorten, ontdekte Patricia Brennan van Yale University, hebben ingewikkelde vagina’s. Spiraalvormig en tegengesteld aan de draairichting van de mannelijke penis – want die ligt in rust opgerold in de onderbuik. In Proceedings testte ze het effect met muskuseenden. Ze liet de eenden gedraaide glazen buizen penetreren. En inderdaad: zo’n spiraal bemoeilijkt de bevruchting, want het sperma landt niet goed achterin de ‘vagina’. De biologen denken dat het vrouwtje, als ze wél wil, de spieren van haar cloaca ritmisch spant en ontspant zodat de penis zich goed ontrolt.