Den Haag zindert in het tegenlicht

Herfst is laag zonlicht, dat lange schaduwen van bomen en gebouwen op straten en pleinen legt. Die vormen doen het goed op foto’s, en met moderne camera’s kun je vaak gewoon tegen de zon in fotograferen. Maar in een foto gaat ook iets verloren. Als je de helle lucht niet wilt overbelichten, worden de schaduwpartijen onderbelicht. Een gebouw in tegenlicht smelt met zijn schaduw samen tot één grote, donkere vlek. Daarmee verdwijnt iets van wat je in het echt ervaart. Als je die ervaring wilt weergeven, kun je maar beter schilder zijn.

Tegenlicht is een favoriet motief van Titus Meeuws (1976). Ziet hij ergens gevels als grote heiige schaduwvlakken, lange schaduwen naast geparkeerde auto’s of lichtomrande silhouetten, dan wil hij daar een schilderij van maken. Hij maakt dat later in zijn atelier, na eerst een foto te hebben genomen „In alle rust kan ik daar mijn werk doen zonder opgejaagd te worden door het wisselvallige weer, het veranderende licht en het gepraat van omstanders”, schrijft Meeuws over zijn werk.

De dichtgelopen schaduwpartijen worden in het schilderij opengewerkt. Ze krijgen kleur. In zijn gezicht op Den Haag heeft Meeuws in de schaduwen paarsig grijs en gloeiend roodbruin gebruikt. Hij voegt felle kleuraccenten toe die er misschien niet waren, maar die in het schilderij goed werken. Er dansen lichtblauwe vlakjes en streepjes over de daken. In een ander werk zijn de oranje pakken van vuilnismannen verhevigd in een grijs straatbeeld.

We krijgen kortom iets schilderkunstigs terug voor de fotografische tekortkomingen. Aangezette ritmes en richtingen, opgevoerde complementaire kleuren. Het schilderij komt verder van de foto af te staan – maar ook nóg verder van de werkelijkheid. De kleuren en ritmes zijn soms te bedacht, te consequent doorgevoerd, en daardoor wat saai. Misschien is het niet altijd gunstig om in alle rust te werken aan de weerslag van een korte waarneming. Zo’n beeld moet misschien toch ter plekke worden veroverd, met een beperkte tijd en maximale concentratie.

Meeuws’ kleinere olieverfstudies van boten, wolken en polders wekken het vertrouwen dat hij dat kan. Ze zijn wat onaffer dan het stadsgezicht, maar ook helderder en directer, want er zit buitenlucht door de verf.

Gijsbert van der Wal

Titus Meeuws. T/m 22 november bij Kunstzaal Van Heijningen, Noordeinde 152, Den Haag.