Spijbelaars opgepast

Veertig Roma-kinderen uit Nieuwegein, notoire spijbelaars, gaan sinds kort weer naar school. Een succesje voor de gemeente? Wethouder Carla Curvers (Wijken en Welzijn, PvdA) aarzelt. „Daar ben ik heel voorzichtig mee.”

Er is „een zekere moedeloosheid” ontstaan, zo staat in een nieuw gemeentelijk rapport over de Romaproblematiek. Slechts één van de vierhonderd Romabewoners van de Utrechtse gemeente heeft een baan. Vrijwel alle vijftig zigeunergezinnen hebben schulden. Een kwart van de jongeren onder de achttien jaar heeft een strafblad, van de volwassenen zelfs driekwart. Ongeveer 40 procent van de kinderen volgt geen onderwijs, de rest stopt vaak vroegtijdig. Geen enkel meisje ouder dan twaalf komt op school. Deze gegevens zijn schattingen, omdat de gemeente niet op etniciteit registreert.

Rade Duric wil thuis namens de Roma in Nieuwegein wel reageren. „Soms wordt van een mug een olifant gemaakt. Er zijn geen cijfers, niks.”

Minister Van der Laan (Integratie, PvdA) acht de gemeenten zelf verantwoordelijk voor de problemen, zo schreef hij in juni aan de Tweede Kamer. Hij zegde de Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG) 60.000 euro per jaar toe voor samenwerking binnen haar nieuwe platform Roma-gemeenten. „Volstrekt onvoldoende”, vindt de VNG. De vereniging wil meer geld voor bijvoorbeeld gezinscoaches, zoals in Nieuwegein.

Hulpverleners, agenten en ambtenaren werden hier voorheen weggehoond bij Roma, zo staat in het rapport. Ze gedoogden overtredingen uit onmacht, maar dat is nu voorbij volgens Nieuwegein. Een speciale leerplichtambtenaar moet Romakinderen naar school krijgen, om hen te behoeden voor werkloosheid en criminaliteit. Extra personeel moet uitkeringsfraude opsporen en mensen aan werk helpen.

„Die nieuwe aanpak stelt niks voor”, zegt Duric. „Het heeft geen toekomst, want wij zijn nergens bij betrokken.” Hij voelt zich onbegrepen. „Kinderen gaan niet naar school, maar staat de gemeente wel stil bij de oorzaak? Is er wel geld voor goede kleren bijvoorbeeld?”

De twaalfjarige dochter van Duric’ neef Gianni zit in groep acht. Of ze het volhoudt, weet haar vader niet. Gianni wil voorkomen dat het meisje jongens leert kennen of op een andere manier de familie-eer beschadigt. Gianni: „Als ze geen maagd meer is als ze trouwt, kan ik mijn gezicht nergens meer laten zien. Daarom gaan meisjes niet naar school.”

Culturele factoren spelen vaker een rol bij Romaproblematiek, stellen betrokkenen en onderzoekers. De taal van de Roma, het Romanes, is een spreektaal zonder schriftelijke traditie. Lezen en schrijven zijn niet belangrijk. Overlast zou mede ontstaan door overbewoning, doordat Romagezinnen reizende familieleden langere tijd opvangen.

Heeft wethouder Curvers na dertig jaar hulpverlening nog vertrouwen in een oplossing? „Ik vind dat je een groep mensen nooit mag laten vallen. We moeten in de Roma blijven investeren, alleen al omdat iedereen zich aan de wet moet houden.”