De noodzaak van een financiële buffer

Ontslag is, naast overlijden en scheiden, een van de meest ingrijpende gebeurtenissen die iemand kan overkomen. Niet in de laatste plaats door de financiële gevolgen. Hoewel de inkomstenstroom van een werknemer bij ontslag niet direct stopt, kan deze wel flink dalen. Het verschil met het oorspronkelijke inkomen kan erg groot zijn. Een financiële buffer is erg handig.

Veel vermogende particulieren zijn in tijden van crisis bovendien asset rich, cash poor . Ze zijn weliswaar gefortuneerd, maar het vermogen zit vast in vermogensbestanddelen als aandelen, kunst of onroerend goed. Zaken die gedurende een crisis moeizaam te gelde te maken zijn. Alle reden om bij dreigend ontslag een inschatting te maken van de eventuele financiële problemen.

Wie is ontslagen heeft – afhankelijk van het arbeidsverleden – recht op een werkeloosheidsuitkering. Dat is een uitkering die gerelateerd is aan het loon. Uitgangspunt is het gemiddelde dagloon in het jaar van ontslag. Dat is echter gemaximeerd op 183,15 euro per dag. De maximumuitkering bedraagt de eerste twee maanden 75 procent en daarna 70 procent van het dagloon.

Dit betekent in de eerste maanden een maximale uitkering van bijna 3.000 euro bruto per maand. Sommige werkgevers vullen de uitkering tijdelijk aan tot het niveau van het oude salaris.

Een deel van de plotselinge daling in inkomen kan worden gecompenseerd door de ontslagvergoeding van de werkgever. De zogenoemde kantonrechtersformule is een veelgebruikt middel bij het bepalen van de hoogte van de ontslagvergoeding. Deze is gebaseerd op de leeftijd en het aantal dienstjaren. Dit jaar is de formule echter flink versoberd. Hoe jonger de werknemer, des te minder tellen zijn dienstjaren mee bij een ontslagvergoeding. Daardoor daalt voor veel werknemers de hoogte van de ontslaguitkering.

Dienstjaren tot 35 jaar tellen mee voor een half maandsalaris (voorheen één maandsalaris). De jaren tussen 35 en 45 staan voor één maandsalaris. Tussen 45 en 55 jaar krijgt de werknemer anderhalve maand. En de gewerkte jaren na 55 jaar tellen dubbel mee. Iemand van 50 jaar die tien jaar heeft gewerkt bij één baas, kreeg voor 1 januari 2009 twintig maandsalarissen mee. Nu worden dat 15 maanden. Wie op zijn 29ste wordt ontslagen na vier jaar te hebben gewerkt bij de onderneming, krijgt in plaats van vier maandsalarissen er maar twee mee.

Het is vanzelfsprekend verstandig een financiële buffer op te bouwen, ga uit van drie tot zes keer het maandelijkse netto inkomen. Een indicatie geeft ook de Bufferberekenaar van budgetinstituut Nibud op www.nibud.nl.

Er zijn weinig alternatieven voor zo’n calamiteitenpot. Een volledige verzekering tegen inkomensterugval door ontslag is niet mogelijk. Al zijn er wel tal van verzekeringen die deze suggestie wekken. Deze woonlasten- of inkomensbeschermers zijn veelal gekoppeld aan een hypotheek en zorgen voor maandelijkse uitkering na ontslag.

Wie al zo’n verzekering heeft doet er goed aan uit te zoeken wat er bij ontslag nu werkelijk wordt uitgekeerd en hoe lang. Dat kan namelijk nog wel eens tegenvallen. In een recent onderzoek naar inkomensverzekeringen nam de Consumentenbond de werkloosheidsverzekeringen niet eens op. Onder andere omdat ze slechts een of twee jaar uitkeren. Juist na die periode daalt het inkomen sterk.

Bovendien zijn de kosten van een dergelijke verzekering hoog. Dat laatste is door adviseurs handig gemaskeerd door deze verzekering aan te bieden tegen een eenmalige koopsom die wordt meegefinancierd in de hypotheek. De premie is dan weliswaar uit het zicht, maar moet uiteindelijk natuurlijk wel worden afgelost.

Is er daadwerkelijk sprake van ontslag dan is het zaak prioriteiten te stellen. Onderzoek naar menselijke gedragingen laat zien dat we onder druk slecht zijn in het stellen van prioriteiten op financieel gebied. Daardoor worden de beschikbare gelden vaak als eerste gebruikt voor het betalen van de crediteur die de meeste dreigende aanmaningen stuurt. Dit zijn in de regel de creditcard maatschappijen en postorderbedrijven.

Bij een inkomensterugval moet de betaling van huisvesting en voedsel echter prioriteit krijgen. Dat geldt ook voor eventuele alimentatieverplichtingen. Breng bij betalingsproblemen direct de hypotheekverstrekker of de verhuurder op de hoogte. Vaak kan een regeling worden getroffen. Zo bieden geldverstrekkers de mogelijkheid tot een zogenoemd moratorium. Een opschorting van de hypotheekbetalingen met bijvoorbeeld drie maanden. Bij een hypotheek met nationale hypotheekgarantie (NHG) kan er voor ditzelfde doel een borgstelling worden aangevraagd. Deze maakt het makkelijker een lening af te sluiten, zodat huiseigenaren meer tijd hebben om hun betalingsproblemen op te lossen.

Houdt ook rekening met het effect van een sterke inkomensdaling op de te betalen kinder- en partneralimentatie. Partners kunnen samen een tijdelijke verlaging of stopzetting van de alimentatie overeenkomen. Leg dit schriftelijk vast en zorg ervoor dat ook een datum wordt opgenomen waarop wordt bekeken of oorspronkelijk afgesproken alimentatie weer kan herleven. Bijvoorbeeld na zes maanden.

Komen partners er samen niet uit, dan kan er een verzoek tot verlaging aan de rechter worden voorgelegd. Daarbij worden de draagkracht (van de partner die alimentatie betaalt) en de behoefte (van de alimentatie ontvangende ex-partner) opnieuw vastgesteld. Het is praktisch om in een staffel vast te leggen hoe een verwachte stijging van het inkomen bij het vinden van een nieuwe baan meetelt in de alimentatie. Dergelijke afspraken zorgen ervoor dat er geen onduidelijkheid is en beide partijen precies weten waar ze aan toe zijn.