China verrast EU met afzeggen van top

Tot verrassing van de Europese Unie heeft China de halfjaarlijkse EU-China-top afgezegd uit protest tegen een ontmoeting van de Franse president Sarkozy met de Dalai Lama, de geestelijke leidsman van de Tibetaanse boeddhisten.

Diplomaten in Parijs, Brussel en Peking toonden zich zeer verbaasd over de laattijdige Chinese afzegging, maar in Peking zei een woordvoerder dat China eerder al had gewaarschuwd voor de gevolgen als de contacten met de Dalai Lama op het hoogste niveau zou doorgaan. Een woordvoerder van de Franse president reageerde met de opmerking dat Sarkozy zelf bepaalt wie hij wenst te ontmoeten.

De elfde EU-China-top zou maandag plaatsvinden in Lyon met als deelnemers niet alleen president Sarkozy en premier Wen Jiabao, maar ook Europese en Chinese financiële leiders, onder wie de presidenten van de centrale banken. In de marge van de top zouden er ook grote contracten worden ondertekend, onder andere voor de levering van Airbusvliegtuigen aan China.

Sarkozy, voorzitter van de Europese Raad, ontmoet de Dalai Lama op 6 december in Gdansk waar een ceremonie met winnaars van de Nobelprijs voor de vrede wordt gehouden ter ere van Lech Walesa. De leider van de Poolse Solidariteitsbeweging kreeg 25 jaar geleden de prijs voor zijn strijd tegen het communisme, een feit dat China uiteraard niet ontgaan is.

De komende ontmoeting van de Franse president met de Dalai Lama maakt het volgens een verklaring van het Chinese ministerie van Buitenlandse Zaken „onmogelijk om in goede sfeer” een EU-China-top te houden.

De Tibetaanse geestelijke bezoekt behalve Polen ook de Tsjechische Republiek en België. Hij zal volgend week donderdag ook een toespraak houden voor het Europese Parlement. Chinese diplomaten hebben de afgelopen weken in Parijs en Brussel een stille campagne gevoerd om te verhinderen dat EU-voorzitter Sarkozy en het Europese Parlement de Dalai Lama zouden ontmoeten.

Juist met het oog op commerciële belangen en de mondiale crisis hoopten de Chinezen, althans volgens diplomaten in Peking, dat de Dalai Lama in de Europese Unie gemeden zou worden. In Parijs hebben de ondernemingen met grote belangen in China overigens nog niet gereageerd op de plotselinge verslechtering van de Europees-Chinese relaties.

Het stoort China elke keer opnieuw als een Europese leider de Dalai Lama ontvangt. Zo leidde zijn ontmoeting vorig jaar september in Berlijn met de Duitse bondskanselier Merkel tot een boze reactie uit Peking. Meestal blijft het bij verbaal protest, maar nu hebben de hardliners in de staatsraad en het centraal comité het nodig geacht een ongebruikelijk hard signaal te geven: Europa moet de Dalai Lama negeren.

De Chinese sanctie was volgens Europese diplomaten in Peking ook het gevolg van de openbare aankondiging van de ontmoeting tussen Sarkozy en de Dalai Lama. Eerder dit jaar ontweek de Franse president de geestelijke leider tijdens diens bezoek aan Frankrijk. Sarkzoy stuurde zijn echtgenote Carla Bruni met het argument dat hij zelf de Dalai Lama op een later tijdstip zou ontmoeten.

Als het aanstaande contact stil gehouden zou zijn dan hadden de Chinese autoriteiten kunnen doen alsof hun neus bloedde, aldus een diplomaat. Maar daar bleek Sarkozy op zijn beurt dus weinig voor te voelen. Althans dat kan worden afgeleid uit de aankondiging van de ontmoeting.

In de Chinese reactie speelt ook de toespraak van de Dalai Lama tot het Europees Parlement een rol. Voor de Dalai Lama, een pleitbezorger van „betekenisvolle autonomie” van de Chinese provincie Tibet, zijn dit belangrijke fora om de Tibetaanse zaak te bepleiten. Feit is echter dat zijn zaak in Europa geen prioriteit heeft en onlangs zelfs een nieuwe tegenslag heeft moeten incasseren. Op 29 oktober liet Groot-Brittannië weten Tibet niet langer te beschouwen als een „autonome entiteit”, maar als soeverein gebied van China.