Simpeler kan bijna niet, en toch is ‘Zeitung’ gelaagd

Dans

Zeitung door Rosas, Anne Teresa De Keersmaeker. Muziektheater Amsterdam: 9, 11 en 12 april www.rosas.be ****

Zeitung, de nieuwe voorstelling van Anne Teresa De Keersmaeker, ziet eruit als just another day at the office, maar dan in de studio in dit geval. Een kale ruimte met wat stoeltjes en een paar verdwaalde panelen tegen de wand, een vleugel, dansers die in nonchalante kloffies binnen druppelen – zo gaat dat in de danswereld. En dat morsig ogende truckerstype? Dat is Louis Franco, die in overleg met De Keersmaeker een compilatie van klavier- en orkestwerken van J.S. Bach, Arnold Schönberg en Anton Webern samenstelde én zelf achter de vleugel plaatsneemt om met bewonderenswaardig gemak heen en weer te schakelen tussen de achttiende en de twintigste eeuw.

Zeitung is: dans op muziek. Muziekballet, zo u wilt. Daar wordt tegenwoordig vaak met enig dédain over gesproken, alsof het per definitie makkelijk, tuttig, achterhaald, kortom oninteressant zou zijn. Toegegeven, er zijn choreografen die het genre een slechte naam bezorgen met voorspelbaar en illustratief gehups. Hedendaagse dansmakers die een compositie weten te verrijken met een prikkelende, visuele meerwaarde zijn er veel minder, maar de Vlaamse Anne Teresa De Keersmaeker is er zo een.

In Zeitung kijkt zij terug op het traject dat zij de afgelopen vijfentwintig jaar heeft afgelegd: streng-minimalistische exercities werden gevolgd door gedanste muziekanalyses van een ongekende helderheid en later met (minder geslaagde) tekst- en opera-experimenten. De laatste jaren heeft improvisatie haar intrede gedaan.

In deze nieuwe voorstelling putten De Keersmaeker en haar negen dansers uit al die ervaringen, met als verbindend thema: de plaats van het lichaam in de dans. Simpeler kan bijna niet, en toch is Zeitung rijk en gelaagd. Twee uur lang passeren bekende en minder bekende elementen de revue: de recalcitrant uitgestoken heupen van de eerste Rosas-meisjes, de speelsheid uit bijvoorbeeld Mozarts Concertaria’s, de kraakheldere ordening van Toccata, De Keersmaekers eerste Bach-choreografie.

Eén voor één gaan de dansers een individuele confrontatie aan met de muziek, terwijl de anderen langs de kant toekijken. Het boeiendst zijn Cynthia Loemij, Elizaveta Penkóva, Mark Lorimer en Bostjan Antoncic, terwijl vooral de jongere dansers gebaat blijken bij De Keersmaekers ordenende invloed.

Een ontroerende episode in Zeitung is de Fuga Ricercata a 6 voci van Bach, voor orkest bewerkt door Webern, die elke toon van de melodie aan een ander instrument toewijst. Even later laat De Keersmaeker haar dansers rustig over het toneel lopen, met een enkel gebaar, een enkel accent. Zoals de klankkleur in Weberns compositie voortdurend verschuift, zo ervaart het dwalende oog van de toeschouwer een voortdurende verandering van ‘bewegingskleur’, puur doordat dezelfde pas door een andere danser, een ander lichaam wordt uitgevoerd. De Keersmaekers punt is gemaakt: dans en danser zijn één.

Francine van der Wiel

Rosas reist met Zeitung verder door Europa. Kijk voor speeldata op www.rosas.be