Slimme cel kan diepe wond helen

Grote wonden genezen slecht. Plastisch chirurg Jan Vranckx is het gelukt om diepe gaten in de huid te repareren met autologe (lichaamseigen) smart tissue engineering. Bij varkens is het een succes. Nu mensen nog.

Grote huiddefecten worden het genoemd, derdegraads verbrande huid, gapende wonden door een ongeluk of na een operatie vanwege kanker. De huidranden trekken samen, waardoor patiënten blijven zitten met ontsierende littekens en bewegingsbeperking door te strakke huid om gewrichten. Jan Vranckx van de Universiteit van Leuven promoveerde 6 september op een methode die moet zorgen dat op de plek van zo'n wond een „elastische, goed doorbloede huid van volledige dikte en functie” groeit. Autologe (lichaamseigen) smart tissue engineering heet de methode.

De Vlaming Vranckx noemt de methode „een huwelijk tussen bouwmateriaal en intelligentie”. Huidcellen in een laboratorium laten groeien, kan al dertig jaar. Om deze een volwaardige huid te laten vormen, is een tweede. Vranckx zegt: „Zonder architect heb je niets aan bouwstenen. Huidcellen kunnen zonder coördinatie hooguit een dun laagje vormen, maar geen echte huid.” De benodigde coördinatie-eiwitten, groeifactoren, worden in een wond meteen afgebroken als ze simpelweg ingespoten worden. Dat kan omzeild worden, door de cellen zélf de eiwitten te laten produceren.

Vranckx: „We hebben de cellekes in het laboratorium genetisch gemanipuleerd, zodat ze meer groeifactor aanmaken dan normale cellen. Het resultaat is dat laag voor laag nieuw en goed doorbloed weefsel wordt gemaakt.” Testen op varkenshuid, die erg op mensenhuid lijkt, verliepen goed. Diepe wonden werden met de methode behandeld. Met goed resultaat, de wonden groeiden dicht, met een gezonde laag, goed doorbloed weefsel, zonder samentrekking.

Vranckx weet niet wanneer de smart tissue engineering-techniek op mensen toegepast kan worden. „Midden jaren tachtig konden we een huidlaagje op een wond laten groeien. 27 jaar later zijn we bij mensen niet veel verder. En toen een oor op een naakte muis groeide, leek de oplossing nabij. Maar op zo’n beest zou je zelfs een palmboom of een bierglas kunnen laten groeien. Bij mensenhuid komen we geen stap verder als het weefsel niet goed doorbloed is. Wie weet zijn we over een jaar al zover, maar het kan ook nog tien jaar duren.”