Geen Wiki meer op school

De ene na de andere onthulling over ondernemers, politici, prinsen en prinsessen die hun Wikipediapagina veranderden, haalde de afgelopen weken de pers. Zo wijzigden prins Friso en prinses Mabel een zin waarin stond dat Mabel onjuiste informatie had verstrekt over haar relatie met drugscrimineel Klaas Bruinsma. In de pagina over Jan Marijnissen werd vanaf het computernetwerk van de Tweede Kamer informatie over de verkiezingsnederlaag van de SP in Oss verwijderd. Ook het strafblad van SP-parlementariër Krista van Velzen werd geschrapt.

De meeste onthullingen kwamen aan het licht via Wikiscanner, een programma gemaakt door de Amerikaanse student Virgil Griffith, waarmee precies kan worden nagegaan welke wijzigingen vanaf welk IP-adres zijn ingevoerd. Zo is aan het licht gekomen dat belanghebbenden en masse invloed proberen uit te oefenen op de informatie die verspreid wordt via Wikipedia. Die invloed is niet gering: Wikipedia is met 7 miljard opgevraagde pagina’s per maand één van de tien meest bezochte sites ter wereld.

Betekent dit nu dat Wikipedia eigenlijk niet meer te vertrouwen is?

Nee. Integendeel, je zou zelfs kunnen zeggen dat Wikipedia betrouwbaarder is dan eerst, omdat nu beter te controleren is wie wat geschreven en gewijzigd heeft. Volledig onderbelicht gebleven in de media is bovendien dat veel gekleurde wijzigingen en pogingen tot censuur weer ongedaan gemaakt zijn door Wikipedia-medewerkers met een objectievere blik.

Bovendien, het was toch al een illusie dat Wikipedia de waarheid in pacht zou hebben. De site berust op een open model; iedereen kan artikelen schrijven en wijzigen. Dat kan anoniem of semi-anoniem. Medewerkers die zich registreren kunnen een nickname kiezen. Wie er achter de nickname schuilt, is nauwelijks te achterhalen. En een foutloos artikel kan een uur later wemelen van de fouten en morgen weer foutloos zijn. Ook de deskundigheid van de medewerkers wordt niet getoetst. De waarheid is afhankelijk van toevalligheden en van deskundige en onpartijdige vrijwilligers die bruikbare artikelen schrijven en de fouten van anderen herstellen.

De discussie over de betrouwbaarheid van Wikipedia is dan ook volstrekt achterhaald. Zelfs de oprichters van Wikipedia, Jimmy Wales en Larry Sanger, hebben allang toegegeven dat Wikipedia niet waterdicht is; Sanger vond Wikipedia zelfs zo onbetrouwbaar dat hij een nieuwe encyclopedie is begonnen die wordt gemaakt door erkende experts; en Wales heeft zijn wantrouwen jegens de informatie in zijn eigen geesteskind verschillende malen laten blijken door zijn eigen biografie te wijzigen. Informatie die hem niet beviel, verwijderde hij.

Wat wél ter discussie zou moeten staan, is het ongecontroleerde en toenemende gebruik van Wikipedia. Het digitale naslagwerk is voor veel scholieren en studenten inmiddels de primaire bron van kennis. Veel werkstukken zijn gebaseerd op ongecontroleerde informatie uit Wikipedia. Ook andere zoekers op internet en zelfs krantenredacties nemen de informatie die ze in Wikipedia aantreffen vaak klakkeloos over. Dat is zorgelijk.

Het gebruik van Wikipedia als naslagwerk zou dan ook drastisch moeten worden herzien. Scholen zouden de online encyclopedie moeten verbieden in werkstukken. Natuurlijk mag Wikipedia gebruikt worden om te zoeken naar bronnen, maar citeren uit het naslagwerk zou in een academische – en journalistieke – omgeving uit den boze moeten zijn. Scholen en universiteiten zouden de Wiki-affaire ook moeten beschouwen als een dwingende reden voor meer media-educatie. Docenten zouden lessen moeten samenstellen over de manier waarop informatie tot stand komt, gemanipuleerd wordt en te controleren is, met Wikipedia als lichtend voorbeeld.

Maar ook Wikipedia zelf zou zijn verantwoordelijkheid moeten nemen. Een site die zo vaak geraadpleegd wordt en door zoveel mensen als gezaghebbend wordt beschouwd, moet zijn naam waarmaken. Het redactiemodel zou daarom op de schop moeten, zodat (semi)anonieme bijdragen onmogelijk worden gemaakt. Wikipedia zou deskundigen, wanneer zij zich officieel bij de site hebben aangemeld, het laatste woord in de redactie moeten geven.

Marie-José Klaver is freelance journalist.

Lees ook Marie-José Klavers internetblog op nrc.nl/klaver