Elkaar vertrappen in volle vrachtwagens

Een dode big vliegt door de lucht. Stuiterend landt het kadaver op een viertal lotgenoten die al in een hoek tegen de muur van een schuur aan liggen. Buiten beeld moeten mensen het kadaver vanaf het bovendek van een net zichtbare vrachtwagen naar beneden hebben gegooid. In totaal komen dertien biggen levenloos uit de overvolle, Nederlandse vrachtwagen.

Deze beelden zijn te zien op video-opnames van de aankomst van een Nederlands varkenstransport op een boerderij in het dorpje Amposta, Noord-Spanje, na een non-stop reis van twintig uur op 19 en 20 juli. De opnames zijn gemaakt door medewerkers van de Stichting Varkens in Nood in Amsterdam. „Wij gaan aangifte doen bij de politie”, zegt Hanneke Nijland, terwijl ze de beelden op een computer toont. Hadden de mannen geen bezwaar tegen de opnames? „De chauffeurs wel en die komen ook niet in beeld”, zegt Nijland, „maar de boer niet en het is zijn erf”.

Nederland exporteert heel veel biggen. Vorig jaar kwam het totaal op 7,5 miljoen stuks en het stijgt nog elk jaar. Het geëxporteerde aantal runderen en kalveren ligt vrij stabiel op ruim honderdduizend per jaar. Transporten over lange afstanden zijn echter omstreden vanwege berichten over erbarmelijke omstandigheden tijdens de reis, die om de zoveel tijd naar buiten komen.

Zo kwam in april Varkens in Nood met beelden van runderen die in de winter op transport naar Rusland vier dagen lang zonder rust in vrieskou hadden doorgebracht – tegen alle regels in. Denemarken stelde dezelfde maand de langeafstandstransporten van vee in de Europese raad van landbouwministers aan de orde vanwege een Deens biggentransport naar Oost-Europa waarbij 33 biggen waren omgekomen. Langer geleden, in 2005, zijn ook al eens veertig Nederlandse biggen dood aangetroffen bij aankomst in Italië.

Zijn dit gangbare praktijken of excessen, is de vraag. „Het systeem is verrot”, zegt Hans Baaij, directeur van Varkens in Nood. „Wij stonden te wachten in Noord-Frankrijk”, zegt Baaij, „en het eerste transport dat we oppikten leverde op de plaats van bestemming al deze beelden op”.

Het Deense transport naar Oost-Europa en de aanhouding door de Letse autoriteiten van de transporteur waren volgens minister Gerda Verburg (Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit), in antwoord op Kamervragen op 25 mei van dit jaar, juist „een bewijs dat de misstanden opgespoord en aangepakt kunnen worden”.

Sinds 1 januari van dit jaar kent Europa een nieuwe transportverordening. Marianne Thieme (PvdD) en Krista van Velzen (SP) stelden dat „de huidige verordening onvoldoende afschrikwekkend is om wantoestanden binnen de Europese Unie te voorkomen”. Maar volgens Verburg kan dat niet worden geconcludeerd op basis van „één enkel geval”. Het rundertransport naar Rusland dat een maand eerder de publiciteit haalde, negeerde de minister.

De videobeelden laten biggen zien die letterlijk op elkaars ruggen lopen, zo beperkt is de ruimte. „Ze moeten elkaar hebben vertrapt waarbij sommige zijn gestikt”, zegt Nijland van Varkens in Nood. De Europese verordening stelt dat er „voldoende ruimte” dient te zijn voor dieren die „in hun natuurlijke houding rechtop staan, zonder dat zij gehinderd worden in hun natuurlijke bewegingen”.

Ook moet er een drinkwatervoorziening in het laadruim zijn. „Onderweg vertelden de chauffeurs dat ze bij de volgende stop het drinkwater zouden aanzetten”, zegt Nijland, „maar die ‘volgende stop’ is nooit gekomen. Ze zijn continu doorgereden”.

De Voedsel en Warenautoriteit (VWA) moet binnen een maand na elk transport een reisjournaal ontvangen. Van dit transport heeft de VWA nog geen journaal gekregen, deelt een woordvoerder mee. Het VWA zal de berichten onderzoeken, wat kan leiden tot intrekking van de vergunning van de transporteur. Bij het bedrijf uit het Brabantse Chaam werd gisteren de telefoon niet beantwoord.

Bekijk het filmpje op: www.varkensinnood.nl