Maffe gebouwtjes in een al even maffe havenwijk

Op een grasveldje, ingeklemd tussen een straat met verwaarloosde arbeiderswoningen en de haven, ligt een houten ton. Behangen met koffers, waterschoenen en paraplu’s doet de ton denken aan de aangespoelde bagage van een schipper. Ernaast ligt een witte capsule, waarvan de binnenwanden zijn bekleed met foto’s en reisparafernalia.

Samen vormen deze twee bouwsels Meeting capsules, een ‘folly’ – een bouwsel zonder echte functie – die gaat over reizen en aankomen. De ene heeft de benodigdheden om op reis te gaan, de ander de verzamelde herinneringen. In het kader van Rotterdam Architectuurstad 2007 staan in Heijplaat, een schiereiland dat is ingeklemd tussen Waal- en Eemhaven, deze zomer twintig follies.

De expositie is ook de laatste fase van International Folly Contest Rotterdam, een grote ontwerpwedstrijd. Opdracht was een folly voor het Rotterdamse havengebied te ontwerpen die de grenzen opzoekt tussen fantasie en werkelijkheid. Uit bijna 400 inzendingen uit de hele wereld selecteerde een jury twintig follies die echt werden gebouwd.

Daarnaast moet de expositie Heijplaat aantrekkelijker maken. De wijk, in de jaren 20 gebouwd voor werknemers van de Rotterdamse Droogdok Maatschappij (RDM), is sinds de teloorgang van het bedrijf jarenlang verwaarloosd.

Startpunt van de expositie is het follyDOCK festivalterrein, een niemandsland aan de rand van de haven. Bij een bouwkeet met provisorisch terras haal je informatie over de expositie en een routekaart. Op het terrein staan ook de eerste vijf follies, waaronder een badkuip gemaakt van een kilometer tuinslang en een boomhuis van de Nederlandse kunstenaar Jan van Schaik. De meest indrukwekkende is zonder twijfel de Free standing dome, een zestien meter hoog bouwwerk van de Schotse kunstenaar Aeneas Wilder. Het doet denken aan een immense bijenkorf, maar is gemaakt van stuwhout. De bovenkant is open. Als je erin stapt, kijk je omhoog naar de lucht.

Vanaf het festivalterrein kun je, desgewenst met een gids, de route door Heijplaat beginnen. Wie geen zin heeft in een fikse wandeling, kan een fiets huren. De uitgestippelde route leidt je dwars door het haventerrein naar het uiterste punt van de wijk. Daar moet Blimb, een opblaasbare wolk tussen twee torens van containers, een romantische ontmoetingsplek aan het water gaan vormen. Blimb is op het moment van schrijven nog niet af, maar met dit uitzicht over de stad geloof je direct dat dat gaat lukken.

Blimb is, zo blijkt, niet de enige folly die later dan gepland zal worden opgeleverd. Odrada Burghoorn, projectleider van Folly Dock, legt uit dat de organisatie vooral bestaat uit beeldend kunstenaars. „We zijn gewend om tentoonstellingen op te zetten”, zegt Burghoorn. „Maar bij Folly Dock zijn we er steeds van uitgegaan dat we een festivalvergunning zouden krijgen. Dat betekent één vergunning voor alle follies. Het bleek dat we voor alle follies apart een bouwvergunning moesten aanvragen. Daardoor werd het een race tegen de klok.”

De ontbrekende follies maken de tocht wat karig, maar niet minder plezierig: Heijplaat op zichzelf is een rare wijk, en leuk om te ontdekken. Het is er stil, pittoresk en groen. Maar er is ook een muziektent. De buurt heeft een ‘gouden randje’ van luxe vrijstaande huizen, maar tegelijkertijd stikt het er van verwaarloosde woningen die op de sloop wachten, en zijn er containers, verlaten kades, hijskranen en havenindustrie. De maffe follies passen perfect tussen deze twee uitersten.