Crisisdiplomatie begint op gang te komen

Bijna twee weken nadat strijd tussen Israël en Hezbollah losbarstte acht ook Washington de tijd rijp voor een poging een eind aan het geweld te maken. En nu Israël bovendien bereid is te praten over een internationale vredesmacht, begint de internationale diplomatieke crisisbeheersing op gang te komen.

Aanvankelijk stelde de Amerikaanse regering zich afwachtend op. Israël had immers, in de woorden van president Bush, het recht zichzelf te verdedigen. Maar met haar missie naar de regio mengt minister van Buitenlandse Zaken Condoleezza Rice zich nu uitdrukkelijk in de kwestie en neemt ze verantwoordelijkheid voor het vinden van een oplossing.

De afgelopen week was de internationale druk op de Verenigde Staten toegenomen om niet langer langs de zijlijn te blijven staan. Gisteren, kort voor Rice naar het Midden-Oosten afreisde, drong de Saoedische minister van Buitenlandse Zaken er nog persoonlijk bij Bush op aan om in Libanon tussenbeide te komen om het geweld te beëindigen. In een ontmoeting in de Oval Office overhandigde prins Saud al-Faisal de president een brief van koning Abdullah met die boodschap.

Saoedi-Arabië, de belangrijkste Arabische bondgenoot van de VS in het Midden-Oosten, is beducht voor de groeiende invloed van Iran in de regio en heeft de ontvoering van Israëlische militairen en de raketaanvallen van Hezbollah op Israël aanvankelijk veroordeeld. Maar het koninkrijk kan niet helemaal voorbijgaan aan de verontwaardiging van de eigen publieke opinie over de Israëlische militaire campagne.

Washington maakte al snel een gebaar om de Saoediërs tegemoet te komen. Vrijdag had Rice zich nog uitdrukkelijk tégen een snel staakt-het-vuren uitgesproken, omdat dat ‘een valse belofte van vrede’ zou zijn. Maar vanochtend, aan het begin van haar missie, noemde ze een staakt-het-vuren ‘dringend noodzakelijk’ – al voegde ze er wel aan toe dat eerst aan de voorwaarden voldaan moet worden die het mogelijk maken dat zo’n staakt-het-vuren duurzaam kan zijn.

En vanmiddag uitte Rice haar steun aan de Libanese regering en de Libanese bevolking door haar missie te beginnen in Beiroet. Op haar missie bezoekt Rice na Libanon ook Israël en de Palestijnse president Abbas en zal ze woensdag deelnemen aan een conferentie over Libanon in Rome.

De Amerikanen hopen dat hun Arabische bondgenoten, behalve Saoedi-Arabië ook Egypte, een sleutelrol kunnen spelen door Syrië los te weken van Hezbollah en Iran. Zélf onderhouden de Amerikanen geen contacten met Damascus, sinds ze in februari 2005 hun ambassadeur terugtrokken na de moord op de voormalige Libanese premier Hariri, waar Syrië achter zou zitten.

Dat de autoritaire Arabische regimes Washington nu wellicht van dienst kunnen zijn, komt ze goed uit. De voor hen onwelkome Amerikaanse druk om te democratiseren was de laatste tijd al verminderd, maar nu hopen ze die nog meer naast zich neer te kunnen leggen.

Dat het diplomatieke geven en nemen is begonnen, bleek ook zaterdag, toen president Bush telefonisch contact had met de Turkse premier Erdogan – Turkije wordt (naast Frankrijk) genoemd als land dat mogelijk een leidende rol in een vredesmacht kan spelen. Bush zegde Erdogan toe dat hij op Amerikaanse steun kan rekenen bij zijn strijd tegen de Koerdische afscheidingsbeweging PKK.

De Israëlische regering maakte gisteren een belangrijk gebaar door haar bereidheid te tonen om te praten over een nieuwe vredesmacht, mits die bestaat uit militair robuuste troepen met gevechtservaring. Het zouden Europese troepen kunnen zijn onder leiding van de NAVO. De Amerikaanse ambassadeur bij de Verenigde Naties, Bolton, noemde het een idee dat Washington serieus zal nemen, zij het dat de VS geen troepen zullen leveren. De huidige VN-vredesmacht in Libanon is al jaren machteloos om Hezbollah-beschietingen van Israël te voorkomen.

Bij de NAVO in Brussel onthoudt men zich van een officiële reactie. Volgens bronnen bij de organisatie komt het diplomatieke verkeer nu pas echt op gang en is het te vroeg voor het geven van een oordeel. De NAVO is grote verplichtingen aangegaan in Afghanistan en is in gesprek over uitbreiding van haar missie in de West-Soedanese regio Darfur. De Israëlische vice-premier Shimon Peres zegt vandaag in de Italiaanse krant Corriere della Sera dat niet uitmaakt wie de missie leidt, „het Libanese leger, de VN of de NAVO”. Hij zegt wel te betwijfelen of de NAVO het eens kan worden over de missie, omdat de operatie opereert op basis van consensus en één tegenstem haar al kan blokkeren.

Volgens een NAVO-diplomaat die slechts op basis van anonimiteit wilde praten zal er alleen sprake kunnen zijn van een NAVO-inzet als alle betrokken partijen dus ook de regering van Libanon hiermee instemmen. Ook zal er eerst sprake moeten zijn van een wapenstilstand. „Het is uitgesloten dat de NAVO zich gaat invechten.”