De deeltijd-homo en internet betekenen het einde van de homobars

De discotheek van het COC in Amsterdam, vorige week zaterdag. Bij de homobelangenvereniging COC wordt het gayfeest DIVAAAZ gehouden. Een zwarte travestiet met enorme spleten tussen haar voortanden playbackt een zoet liedje. Ze schudt haar lange rode nepharen los en spreidt haar armen alsof ze op een gigantisch concertpodium staat, voor tienduizenden fans. Maar er zíjn helemaal geen tienduizenden fans in de zaal. Er staan niet meer dan twintig mensen, het barpersoneel, de dj en de lichtman meegerekend. De helft van de ruimte is dan ook afgesloten.

Het lied van de travestiet was een zwanenzang. Het COC Amsterdam stopt met de discotheek, zo werd vorige week bekend. Het DIVAAAZ feest was een van de laatste feesten die in samenwerking met het COC werd georganiseerd. Reden: de COC-disco draait met verlies. De disco, die al sinds de jaren zestig (op verschillende plekken in de stad) bestond, was jarenlang heel populair. Maar de laatste vijf jaar kwam de klad erin, zegt COC-voorzitter van de afdeling Amsterdam, Hans Docter. 'We konden het niet meer rendabel exploiteren. Er kwamen te weinig bezoekers op onze feesten af.' Het COC gaat nu op zoek naar andere bestemmingen voor de feestruimte.

De disco van het COC in Amsterdam is niet de enige 'homotent' die failliet is gegaan. Ook elders in Amsterdam, de voormalige 'homohoofdstad van de wereld', maar ook in de rest van Nederland, sluiten homogelegenheden of hebben het moeilijk. Feesten die voor de homodoelgroep worden georganiseerd trekken minder bezoekers.

De dominante trend is onmiskenbaar: de homohoreca sterft uit.

Luister naar Rob Riedijk, sinds 1998 organisator van homofeesten als CO2, het Orange Ball rondom Koninginnedag en de jaarlijks terugkerende White Party tijdens Gay Pride. 'Vroeger kwamen er op mijn feesten meer dan tweeduizend bezoekers. Nu mag ik al blij zijn als het per keer boven de duizend uitkomt. Ik praat er veel over met andere organisatoren in de homohoreca. Dan vragen we ons af: hoe komt het toch, waar blijven ze? We zitten echt met de handen in het haar. Ik ben blij te horen dat het niet alleen in Amsterdam speelt.'

De belangrijkste oorzaak van de teloorgang van de homohoreca? Internet, zeggen 'kenners' van de scene. 'Vroeger was de homobar de plek waar je andere homo's kon ontmoeten. Nu heeft internet die positie overgenomen', zegt Joris van den Berg (23), hoofdredacteur van jongerenhomoblad Expreszo. 'Dat is een fijne ontwikkeling want op die manier kun je op een veilige manier contacten leggen. Ik vind internet echt een uitkomst.'

Ook Frederik van den Bosch en Rob Doms, de eigenaren van de grootste homosite van Nederland, Gay.nl, merken dat homo's minder naar de kroeg gaan door internet. Van den Bosch: 'Internet vervangt de kroeg niet, maar je hoeft er niet meer heen voor een date, want daarvoor kun je online terecht.' Dus: 'Je gaat veel meer voor de gezelligheid naar de kroeg.' Je spreekt op internet af met iemand, zegt ook Hans Docter van het COC Amsterdam. 'Dan hoef je daarna met hem dus niet meer per se naar een homokroeg, want je wéét al dat hij homo is.'

Maar internet is niet de enige oorzaak van de teloorgang van de homohoreca. De homokroeg is ook gewoon uit de tijd geraakt, zo blijkt. De jonge generatie homo's gaat steeds vaker met heterovrienden uit in de 'reguliere' horeca, zo zegt bijvoorbeeld Van den Berg van Expreszo. 'De hedendaagse jongeren zijn niet meer fulltime homo.' Hij bedoelt: ze zijn niet de hele dag met hun homo-zijn bezig. 'Dus waarom zou je dan naar een gelegenheid gaan die dat benadrukt. Er zal altijd wel wát homohoreca blijven, omdat het toch veilig is met je vriendje tussen de homo's te kunnen zoenen', zegt Van den Berg. 'Maar de dominante trend voor homo's is nu uitgaan in heterogelegenheden.'

De 'oudere homo' Oscar (35) kan daar over meepraten. 'De homo horeca is ten onder gegaan aan lekkere wijven die hun heterovriendjes meenemen', zegt hij lachend. Hij wil niet met zijn echte naam in de krant. 'Homokroegen zijn daardoor mainstream geworden. Of ze zijn te extreem, met bijvoorbeeld leernichten. Als je in het buitenland gaat stappen (bijvoorbeeld Brussel, Barcelona of Berlijn) is het nog spannend, stiekem en 'onder ons', dus beter!'

Hij is een representant van een andere recente trend onder homo's: 'uitgaan in het buitenland'. Ze gaan op korte tripjes naar homogelegenheden in Barcelona bijvoorbeeld, de 'nieuwe homohoofdstad' van Europa. Of naar Rio de Janeiro. 'Ik ging vroeger ook naar De Roze Wolk in Utrecht', zegt homoparty-organisator Riedijk. 'Als student reisde ik niet geregeld naar het buitenland. Maar nú wel. Ik ben vorig weekend nog naar Parijs geweest, en ga binnenkort weer naar Barcelona.' Datzelfde zegt Docter van het COC Amsterdam. 'Veel homo's vinden het huidige Nederlandse homoaanbod saai. Die gaan liever naar Berlijn of Barcelona. Daar is alles nog nieuw.'

Kam-Fong Tjin-Kam-Jet, hoofdredacteur en oprichter van Kamkrant, een in 1997 opgerichte roddelsite over chatters en inmiddels een gay community vindt de 'jonge jongens gewoon verwend', zo zegt hij. 'Als ze één of twee keer ergens zijn geweest, dan is de nieuwigheid eraf en gaan ze ergens anders heen.' Rob Doms van Gay.nl denkt dat er ook in het nachtleven sprake is van een zapcultuur. 'Je hebt geen vaste kroeg meer, laat je verrassen op allerlei verschillende plekken. Iedereen wil tegenwoordig iets vernieuwends, spannends. In de meeste homogelegenheden hebben ze daar hun concept helemaal niet op aangepast. Voor hen is het homo-zijn het unique selling point.'

Sjors Berends, sinds een half jaar uitbater van Soho, Exit en April in de Reguliersdwarsstraat, zegt dat het 'geen vetpot' is om in het homoclubcircuit te werken. Dat komt, denkt hij, door de economische malaise. 'Er was geen geld om te investeren in de nieuwste mode en trends.' Hij gaat na de rustige wintermaanden de straat opfrissen zegt hij, waardoor hij meer klanten hoopt te trekken.

De homo anno 2006 is dus geëmancipeerd, het lijken wel 'gewone' mensen die overal uitgaan, zó zou je het ook kunnen zeggen. 'Wij hebben een aantal dingen bereikt', zegt Ton Alkemade, de voormalige bedrijfsleider van De Roze Wolk en de Wolkenkrabber, twee inmiddels failliete homouitgaansgelegenheden in Utrecht. 'We kunnen samenwonen, trouwen, we kunnen naar de gewone horeca. De echte noodzaak voor homohoreca is een stukje weggenomen. Emancipatoir is dat heel fijn, zakelijk iets minder.'

Er zijn wel meer homo's die het jammer vinden dat de homohoreca verdwijnt. Lot van Bemmel, lid van het COC in Amsterdam bijvoorbeeld. Zij vindt het 'een schande' dat de COC-disco gaat sluiten. Natuurlijk liep het slecht bij het 'gewone', publiek zegt ze, 'maar het COC had nog wel degelijk een functie voor ouderen, toch het grootste deel van de leden van het COC, maar ook voor allochtonen en vrouwen. Het was de enige club in Amsterdam waar women only feesten gegeven werden.'

Hans Docter van COC Amsterdam snapt het wel, de teleurstelling. 'We hebben heel wat uit te leggen als bestuur. De COC-disco was natuurlijk toch voor heel veel mensen een veilige haven. Het is toch het einde van een tijdperk.' Maar hij wil daar niet bij blijven stilstaan. 'Misschien hadden we het al veel eerder moeten beëindigen. We zijn misschien te lang in de jaren zeventig blijven hangen, toen het enthousiasme van vrijwilligers alleen nog voldoende was voor grote bezoekersaantallen. Nu is de horeca een vak geworden, een harde business, die moet concurreren met de gewone horeca.' Bovendien: 'Wij vinden het niet nodig zélf een disco te exploiteren. Mensen die iets willen organiseren kunnen altijd nog een ruimte van het COC huren.'

Expreszo-hoofdredacteur Joris van den Berg ziet liever de zonnige kant. 'De Reguliersdwarsstraat is ooit opgezet met het idee 'dit is ons ghetto'. Dat was destijds heel erg nodig. Maar ik zou het niet erg vinden als het zou verdwijnen als de reden is dat homo's algemeen geaccepteerd zijn in de samenleving. Fijn juist, dat het overbodig wordt.'

De 'gemengde' samenleving, met homo-, hetero- en biseksueel, wint dus terrein. Dat is goed te zien op het laatste COC feest. Daar werd een kuswedstrijd gehouden, tussen stellen uit het publiek. Ze konden er een cadeaubon mee winnen. De finale ging tussen twee stellen, waarvan één toevallig hetero. De homo's zoenen kalm, een ervan legt zijn hand op de kontzak van de ander. De jongere hetero's zijn wild en ambitieus. Zij winnen.