De wereld is mooi, zeggen ze

Op zijn sterfbed kwam de gedreven Rasch met het plan om nog één laatste boek te maken: een ode aan zijn twaalf favoriete Poolse dichters. Rasch vroeg aan zijn dochter Miriam om die bundel samen te stellen en te bezorgen. Ook heeft zij er een indrukwekkende inleiding voor geschreven, waarin ze verantwoording aflegt voor de door haar gemaakte keuze uit de meer dan 280 vertaalde gedichten die Rasch haar in een envelop naliet.

In Memento staan geen gedichten die al eerder in het Nederlands in boekvorm zijn verschenen. Alles is nieuw voor de Nederlandse lezer. Miriam Rasch heeft ze chronologisch en in een patroon van “organische verbanden' gerangschikt. Hierdoor gaan de afzonderlijke gedichten met elkaar in samenspraak en ontstaat er een fraai geheel, waarin de Poolse geschiedenis van de twintigste eeuw een belangrijke rol speelt. Mooi zijn bijvoorbeeld de existentiële gedichten van Ryszard Krynicki over het leven onder het communisme. Maar ook de aforismen van Stanislaw Lec (““Ik heb gehoord dat de wereld mooi is,“ zei de blinde. “Schijnt van wel,“zei de ziende.' Of: “Ik haat de eenzaamheid, want daarin begin ik naar de massa te verlangen') zijn de moeite waard.

Verder bevat Memento veel mooie gedichten van lang niet altijd even bekende auteurs als Kazimierz Wierzýnski, Czeslstrokaw Milstrokosz, Zbigniew Herbert, Aleksander Wat, Miron Bialstrokoszewski, Julia Hartwig, Urszula Koziolstrok, Anna Swirszczýnska en Adriana Szymanska.

Indrukwekkend zijn met name de gedichten van Tadeusz Borowski (1922-1951) over het leven in de nazi-concentratiekampen. Zo heeft hij het in het lange gedicht “De zon van Auschwitz' over een idyllische liefde op zo'n manier dat je je in het paradijs van de hoop waant, terwijl steeds duidelijker wordt dat het liefje van de dichter vermoord is en alleen nog bestaat in geuren en herinneringen (“... en dat is de wereld met eenvoudige namen: boom en steen, en lijden of eenvoudig: jij').

Maar ook de poëzie van Julia Hartwig (1921) mag er zijn, zoals het gedicht “Verdoemd': “Zeker, de dingen./ We houden van mooie en nuttige dingen,/ want we kunnen ons erin verstoppen/ verdwijnen oplossen./ De dingen/ waarin ons bang gemaakte menszijn vlucht/ op zoek naar een naam en naar bestendigheid.'

Dankzij zulke voor ons onbekende dichters is Memento een aanwinst voor iedere liefhebber van Poolse poëzie. Gerard Rasch had trots kunnen zijn op zichzelf, maar ook op zijn dochter, die erin is geslaagd zo'n fascinerende selectie van haar vaders nagelaten werk te maken.

Miriam Rasch (samenst.): Memento. Nagelaten vertalingen van Gerard Rasch. Pegasus, 287 blz. euro 24,50

Rectificatie / Gerectificeerd

Door een technische fout zijn in de recensie van Memento . Nagelaten vertalingen van Gerard Rasch de namen van Czeslaw Milosz, Miro Bialoszewski en Urszula Koziol foutief in de krant gekomen.