Het nieuws van 22 januari 2005

De Duitse islamkenner Bassam Tibi vindt dat de Europese Leitkultur moet worden uitgedragen in de media, de politiek, op scholen en in bedrijven. Anders, denkt hij, zal de islam Europa islamiseren. `Een strategie die slechts gericht is op bestrijding van Al-Qaeda schiet tekort.'

President Bush sprak donderdag ,,de meest radicale en interventionistische toespraak'' van zijn presidentschap uit. Amerika en de wereld krijgen alles te maken met zijn definitie van vrijheid. De agenda voor de tweede termijn van een president die van geen tegenslag weet.

Van al het geld dat aan reclame wordt uitgegeven, is de helft weggegooid. Maar welke helft? Dat is het probleem. Zo heeft de Amerikaanse zakenman John Wanamaker (1838-1922) het geformuleerd. Hij had ervaring, hij staat bekend als `de geestelijke vader van het warenhuis'. Zijn uitspraak heeft de kracht van een formule uit de exacte wetenschappen, met dit verschil dat deze het vraagstuk onontkoombaar onder woorden brengt, en daarmee tegelijkertijd de oplossing tot onbereikbaarheid bevordert. Het is een Eureka! dat het uitzicht opent op een woud van vraagtekens.

,,Fotografie was voor de prins meer dan een hobby'', schrijft Martha Bakker, conservatrice van het Verzetsmuseum in Amsterdam, in haar inleiding van het boek `Het fotoarchief van prins Bernhard. De jaren 1940-1945', dat volgende week verschijnt. ,,Het was ook een manier om verslag te doen van zijn leven.'' Prins Bernhard stelde albums samen met foto's die niet alleen door hemzelf, maar ook door anderen waren gemaakt. Zo speelde hij in zijn albums zelf de hoofdrol.

In spannende tijden maakte de vorig jaar overleden prins vrijwel dagelijks foto's. De albums uit de Tweede Wereldoorlog zijn daardoor een soort oorlogsdagboeken. De eerste foto's dateren van vlak na de Duitse inval in Nederland op 10 mei 1940, twee dagen voor het vertrek van prinses Juliana, prins Bernhard en hun kinderen naar Engeland. De laatste zijn gemaakt op 4 augustus 1945, toen prinses Juliana en haar dochters terugkeerden uit Canada. De bijschriften van de prins zijn in het Engels.

In de oorlogsjaren was prins Bernhard lange periodes gescheiden van zijn gezin. In augustus 1940 werd hij op instigatie van koningin Wilhelmina in Londen kapitein bij de Koninklijke Marine en kolonel bij de Koninklijke Landmacht en het KNIL. Een paar maanden later werd hij verbindingsofficier tussen de Britse en Nederlandse strijdkrachten. In het laatste oorlogsjaar was hij bevelhebber van de Binnenlandse Strijdkrachten.

Gedurende de oorlogsjaren maakte Bernhard verschillende reizen. Niet alleen ging hij regelmatig naar zijn gezin in Canada, hij bezocht ook onder meer het geallieerde front in Afrika. Ook bracht hij bommenwerpers naar Engeland. Van al deze gebeurtenissen maakte hij foto's, waarvan er 102 zijn opgenomen in `Het fotoarchief van prins Bernhard' en acht op deze pagina staan.

De zieke Mia Postma-Ros wil over haar sterfbed de regie die ze over haar leven heeft gemist. Alles ligt vast. Nu alleen de losse eindjes nog. `Leeft hij nog? Wil hij me zien?'

`Mijn meest schokkende ervaring op Ibn Ghaldoun had ik tijdens het EK voetbal, afgelopen zomer. Toen Nederland tegen Duitsland speelde, bleek vrijwel iedereen voor Duitsland! Die kinderen zijn bijna allemaal hier geboren, ze wonen hun hele leven al hier, ze hebben een Nederlands paspoort, maar ze voelen zich geen deel van de samenleving. Een paar noemen zichzelf heel nadrukkelijk `Nederlander', maar de rest praat over `de Nederlanders' als het gaat om autochtonen.

Nederland telt eindeloos veel subsidieregelingen, fondsen en potjes ter ondersteuning van bijzondere projecten. Vandaag: boerderijstoepen in de Alblasserwaard.

`Een dwaasheid' noemt de Litouwse minister van Economische Zaken het besluit de kerncentrale in Ignalina te sluiten. Het gevolg: massale werkloosheid. Maar Brussel maakt de dienst uit.

Bij de aankoop van het Duitse vliegveld Niederrhein ging de Rotterdamse zakenman Hans van de Lande met Willem Endstra in zee. Toen de Duitse overheid geen zaken meer met Endstra wilde doen kwam Van de Lande in moeilijkheden. ,,Er is maar één de sigaar en dat ben ik.''

De Amerikanen leken net het Vietnam-syndroom achter zich te hebben laten, maar onder minister van Defensie Donald Rumsfeld ontwikkelt zich een nog zwaarder Irak-syndroom: de verlammende overtuiging dat grootschalig Amerikaans militair ingrijpen in het buitenland steevast uitmondt in een mislukking.

Deelnemers aan het webcon- gres, het online discussie- platfrom op www.nrc.nl/ webcongres, bogen zich over de stelling: moet de brieven- bus oranje worden, zoals TPG (TNT) wil, of rood blijven? Het laatste, vond 48 procent.

Chinezen worden rijker en hebben geld om naar het buitenland te reizen. Naar Nederland bijvoorbeeld.

Nieuw in het zorgpakket: levensmiddelen met heilzame en zelfs helende toevoegingen. Ze moeten zijn bedacht door mensen met weinig inzicht in de psyche van de veeleter.

De afgelopen maanden verschenen borden langs de snelweg met de tekst: `Bespaar 400 euro in 2 seconden (daar kun je mee thuis komen)'. Een raadsel voor sommige weggebruikers.

Sultan Gün (24) is een juriste en gelovige moslim die uit Turkije afkomstig is. Shailoh Philips (25) is een mennoniet, een doopsgezinde, uit de Verenigde Staten. Sultan kwam op haar zesde naar Nederland, toen haar vader als imam werd uitgezonden. Shailoh was 13 jaar oud toen ze naar Nederland verhuisde. Haar vader stichtte hier een kerkgenootschap. Ze spreken allebei vlekkeloos Nederlands – Couperus is Sultans lievelingsschrijver – en vallen anderszins ook nauwelijks op. Shailoh kan zo uit Dokkum komen, en een Turkse met hoofddoek als Sultan valt tegenwoordig evenmin uit de toon. Toch, zegt Shailoh, ben je altijd anders, ben je nooit helemaal thuis.

No more Brachman please, zo luidde de smeekbede van de Italianen in 1979 tijdens de Bermuda Bowl in Rio de Janeiro.

Op de eerste zaterdag van het Corustoernooi gaf ik samen met Gert Ligterink commentaar voor het publiek. In het begin is er over de partijen nog niet veel te zeggen en dan vertellen we oude anekdotes. Soms is een commentator zo dol op de schaakgeschiedenis dat hij nog aan de oude anekdotes bezig is als de partijen van de dag al in de tijdnoodfase zijn gekomen.

De twee mannekes die een paar huizen verderop van mij wonen, hebben uiteenlopende wensen als het om boterhammen gaat. Die eten zij namelijk niet graag, maar ze moeten wel. Dagelijks zie ik hun vader fluitend naar de warme bakker fietsen om met grote broden onder de arm huiswaarts te keren. Om het ontbijt vlot te laten verlopen, mogen de mannekes zelf de uitvoering van hun boterhammen opgeven. Hun wensen wisselen per dag. Zo roept de oudste op gebiedende toon tegen zijn vader: bruin met boter, zonder korstjes en Frans gesneden. De jongste wil niet onderdoen en schreeuwt opgewonden: wit zonder boter, met korstjes, Engels gesneden. Ze hebben ook allerlei varianten op deze thema's. Frans gesneden is driemaal horizontaal en Engels eenmaal diagonaal doorgesneden. En dan is er nog de Hollandse snit: driemaal horizontaal en driemaal verticaal. De lol is hun vader flink aan het werk te zetten.

Rutger Kopland leest voor in Soest, in Alkmaar houdt Nicolaas Matsier een lezing over poëzie in de Bijbel, het Noord-Brabants Museum in Den Bosch organiseert een voorleesmiddag voor kinderen van basisscholen en in Maastricht lunchen Ramsey Nasr en Peer Wittenbols met gasten. En verder zijn in het hele land voordrachtmiddagen en -avonden, open podia, taal- en woordspelletjes, muzikale vertolkingen, dichtwedstrijden met feestelijke prijsuitreikingen, foto-exposities, poetry slams, interactieve optredens en voorleesmarathons. Kortom, het is aanstaande donderdag Gedichtendag. Een overzicht van alle activiteiten is te vinden op de website www.gedichtendag.nl.

Urban – het is een term die allergie aan de schrijfarm opwekt. Maar jeuk en uitslag kunnen niet tegenhouden dat het een geaccepteerde parapluterm, handig voor marketing-doeleinden, is geworden voor hiphop, r&b, dancehall, bubbling en andere stijlen die de grootsteedse, grotendeels allochtone jeugd goed bevallen. Verheugender is het om, bijvoorbeeld op het Noorderslag-festival van vorig weekend, te constateren dat de Nederlandse urban-scene lekker aan het bloeien is. Nog leuker, en hoopgevend bovendien voor wie nog gelooft in een goede afloop van het multiculturele drama, is dat een fiks deel van het urban-gilde, Marokkaans, Surinaams, Antilliaans of hoogblond, zich probleemloos bedient van het Nederlands. Dat doen de verzamelde Nederlandse rockers hun niet, of nauwelijks, na.

Soms kun je als beroemd kunstenaar maar het beste dood zijn. Dan kun je tenminste je wisselvallige wereldse faam inwisselen voor eeuwige hemelse roem.

Het is niet zonder risico om gebombardeerd te worden tot aanvoerders van een genre. Zeker in de supersnel evoluerende wereld van de dansmuziek ben je oud nieuws voor je het weet. Zo werden The Chemical Brothers al heel snel gebombardeerd tot voortrekkers van de `big beat', toen ze zich halverwege het vorige decennium gingen roeren. Van dat genre wordt al jaren niet veel meer vernomen; de weinige overlevende grote namen maken platen die het vergeten amper waard zijn (Fatboy Slim, The Prodigy) en de overige beoefenaren van weleer bezinnen op nieuwe stijlen en pseudoniemen.

Welke boeken zijn aanraders voor iedereen van 16 tot 91? Oftewel: welke leeslijstklassieken hebben de literaire X-factor? Pieter Steinz maakt een tweewekelijks rondje langs de eeuwige jachtvelden van de wereldfictie

Haest en De Graaff rijden door Nederland en testen kastelen, blokhutten, landhuizen, waar je met een groep kort vakantie kunt vieren. Deze week: Zeeuws Vlaanderen, Het Vlaemsche Duyn

Joyce Roodnat wandelt door Nederland en de rest van de wereld. Deze week in de Achterhoek

Terwijl anderen bumper aan bumper staan gaat Joep Habets een hapje eten

Het modehuis van Lacroix wordt verkocht, maar daar staat tegenover dat hij in Parijs een groots designhotel heeft geopend, schrijft Suzy Menkes

Iedere week reis ik voor mijn werk een dag van Amsterdam naar Rotterdam, via Den Haag. Meestal heb ik genoeg te lezen bij me om de hele coupé van kranten, tijdschriften en boeken te voorzien. Toch ontkom je er niet aan om af en toe een blik uit het raam te werpen. Erger wordt het wanneer het leesvoer ontoereikend blijkt.

Een kom noedelsoep wordt meer en meer als alternatief voor een snelle hamburger gezien, merkt Renate van der Zee

De foto's waarop soldate Lynndie England Iraakse gevangenen kleineerde, gingen de hele wereld over. Op internet wordt zij nu zelf vernederd, schrijft Ellen de Bruin

Hoe kom je een disco binnen? Hannah Buenting (20) en Rutger Lemm (19) testten vier van de meest controversiële kledingstijlen op een willekeurig uitgekozen portier

Vroeger had roken stijl, constateert Wiegertje Postma (17) in een internationale ambiance

De Italianen zeggen `basettino' tegen een kleine vogel die verborgen leeft in uitgestrekte rietvelden, die behendig klautert langs de stengels op zoek naar voedsel, die zich bovendien zelden laat zien. Letterlijk vertaald betekent dit `de kleine man met de bakkebaarden'. De Nederlandse benaming luidt baardmannetje (Panurus biarmicus), een bruin getekende rietbewoner van zestien centimeter die behoort tot de onderfamilie van de tapuiten (Turdinae). De vogel dankt zijn naam aan de zwarte baardstrepen van het mannetje, dat een blauwgrijze kop heeft en een lange afhangende staart. De broedhabitat van het baardmannetje vereist gevarieerde rietvegetatie. In Nederland is de populatie overweldigend gestegen na aanleg van de uitgestrekte rietvelden in de Flevopolder (Oostvaardersplassen), waardoor er zoveel jong als overjarig riet is ontstaan. Opeens kan het baardmannetje met snelle, ritselende vleugelslag verschijnen boven de rietpluimen, zoals hier bij het Iersige Mar in De Alde Feanen van Midden-Friesland. Net een kleine vliegende ratelaar die een helder en hoog `ting-ting' laat horen. 's Zomers verschalkt het baardmannetje insecten, 's winters schakelt hij over op rietzaden. Dat scheelt de trek naar warmer streken.

De omroepen zijn nauwelijks nog uit elkaar te houden, dus zenden ze handtekeningfilmpjes uit. Albert Verlinde vraagt zich af of dat helpt

Maartje Duin reed mee in de Peace Train, een protesttrein die een dag voor de inauguratie van president Bush in Washington aankwam

De film `The Aviator', die deze week in première ging, gaat over Howard Hughes. Paul Steenhuis over het leven van de miljonair, rokkenjager en piloot

Vrouwen hebben `aangeboren eigenschappen' die verklaren waardoor ze bijna geen hoge functies in de natuurwetenschappen en wiskunde bekleden. Dat zei Lawrence Summers vorige week vrijdag op een kleine deskundigenconferentie over vrouwen en minderheden in de wetenschap. Hij is de hoogste baas van Harvard University, volgens velen de beste Amerikaanse universiteit. Summers onderbouwde zijn stelling met de twee vrachtauto's die hij ooit zijn kleine dochtertje gaf. Om sekse-neutraal speelgoed aan te bieden. Maar het meisje noemde de ene auto `daddy truck'en de andere `baby truck'.

Wetenschappers in dienst van het IJslandse bedrijf Decode hebben een fraaie aanwijzing gevonden voor het bestaan van natuurlijke selectie in het menselijk genoom. Ze identificeerden een stuk DNA op chromosoom 17 dat bij sommige mensen in omgekeerde volgorde voorkomt. IJslandse vrouwen met deze omgekeerde volgorde blijken 3,5 procent meer nageslacht te hebben. Dat geeft een klein voordeel voor de verspreiding van deze genetische variant en verklaart volgens de onderzoekers waarom eenvijfde van de Europeanen één of twee kopiën van de omkeervariant in zijn DNA heeft (Nature Genetics, febr).

Stamcellen in de plant werken volgens dezelfde principes als dierlijke stamcellen, alleen met iets andere moleculen. Utrechtse ontwikkelingsbiologen proberen via de plant te komen tot een universeel concept van stamcellen.

Onderzoekers van de Universiteit Gent hebben de celdelingen in de embryo's van twee soorten aaltjes van begin tot einde onder de microscoop gefilmd. Amerikaanse, Engelse en Duitse onderzoekers hebben daarna op de computer tienduizenden manieren van embryovorming gesimuleerd. Door de computersimulaties met de filmpjes te vergelijken, kwamen de onderzoekers tot de slotsom dat de natuur de efficiënste weg kiest bij de vorming van aaltjesembryo's (Nature, 13 jan).

Niets belet de lezer te blijven nadenken over de kersttsunami en te kijken naar al die amateuropnames die ervan zijn gemaakt. Nooit eerder is één en dezelfde tsunami op zoveel verschillende plaatsen gefilmd en gefotografeerd. De aanblik van de aanstormende vloedgolf verschilde van plaats tot plaats, en soms lagen die plaatsen maar een paar kilometer uit elkaar. Het toont aan hoezeer het onderwater profiel van de kust bepalend is voor de vorm die de golf uiteindelijk aanneemt.

De rubriek `Uit de school geklapt' richt de blik op kleine maar belangrijke aspecten van het schoolbestaan. Vandaag: het mobieltje.

De kans dat spelende kinderen elkaar in Amsterdam op straat treffen is sinds de jaren '50 sterk afgenomen.

De ellendige situatie waarin ons onderwijs verkeert is het gevolg van het socialistische streven om via de school alle mensen gelijke kansen te geven. Aldus een briefschrijver enige tijd geleden. Docent biologie Hans van den Berg liet vervolgens weten zich behoorlijk aan dit hardnekkige misverstand te ergeren, en voegde daaraan toe: `Prick heeft dat vast nooit zo boud geformuleerd, maar hij neigde daar soms wel toe.' De werkelijke schuldigen, aldus Van den Berg, zijn de CDA- en VVD-bestuurders die na het tijdperk Den Uyl meenden dat het allemaal goedkoper kon. Dat was nog niet het geval met Pais, zegt hij vervolgens, `maar later werd voor Deetman en zijn opvolgers, het adagium van het onderwijs: het moet en zal goedkoper!'

Wie kinderen milieubewust wil maken moet niet praten over rampen en duurzaamheid, maar inhaken op hun fantasie.

Alexander de Grote staat ineens weer helemaal in het centrum van de belangstelling. Dankzij `De Film', van Oliver Stone. De Griekse verontwaardiging over de vermeende biseksualiteit van `hun' volksheld is groot. De film kon pas in Griekenland gedistribueerd worden na de toevoeging aan het begin van de speelfilm dat deze niet beschouwd mag worden als een historisch document: het is heus fictie.

Insecten slaan zo'n tweehonderd keer per seconde met hun vleugels op en neer. Dat is zó snel dat zenuwen dit proces niet meer kunnen sturen. Hoe fruitvliegjes het toch voor elkaar krijgen om zo snel met hun vleugels te bewegen, is duidelijk geworden door met behulp van röntgenstraling bij fruitvliegjes de structuur in beeld te brengen van de spiereiwitten die voor die bewegingen verantwoordelijk zijn. Amerikaanse onderzoekers van drie verschillende instituten bepaalden de eiwitstructuren terwijl de fruitvliegjes in een proefopstelling aan het vliegen waren (Nature, 20 jan).

De laatste van de twee koudste perioden die de aarde in haar geologisch verleden heeft ondergaan werd opgevolgd door een periode waarin permanent stormachtige winden woeien. De sporen daarvan zijn terug te vinden in diepe dolomiet-lagen. Daarin zijn ribbels te herkennen die alleen kunnen zijn ontstaan op de bodem van oceanen waarboven zware stormen woedden.

Op de allerkleinste schaal is de ruimtetijd niet vloeiend maar verbrokkeld. De Utrechtse fysica Renate Loll plakte als eerste uit microblokjes een wereld met het juiste aantal dimensies.

Bejaarde vrouwen die de afgelopen 20 jaar gemiddeld minder dan één glas wijn, bier, port of welk alcoholisch drankje dan ook per dag dronken, scoren iets beter op kennis- en geheugentests dan vrouwen die helemaal geen alcohol drinken. Vrouwen die één tot twee glazen alcoholhoudende drank drinken scoren ook nog wat beter dan de geheelonthoudsters, maar dat gemeten verschil kan ook op toeval berusten.

Genetische screening op de ziekte van Parkinson ligt in het verschiet, nu een nieuwe verhoudingsgewijs frequent voorkomende mutatie bij patiënten met die ziekte is ontdekt. De mutatie in het gen LRRK2 blijkt niet alleen een rol te spelen bij de erfelijke, familiale vorm van Parkinson maar ook bij niet erfelijke varianten van deze ziekte. Bij de ziekte van Parkinson zijn starheid, bevingen en moeite om in beweging te komen het gevolg van afstervende zenuwcellen in het hersengebied van waaruit de motoriek wordt bestuurd. (The Lancet, 18 jan online).

Een goede vriend vertelde mij dat hij een gedichtje van Nicolaas Beets tussen de nagelaten papieren van zijn vader gevonden had. Bij de opruiming van het grote huis in Frankrijk trof hij in een witte envelop een klein zwartomrand papier aan, ondertekend door Nicolaas Beets. Enige dagen later liet hij mij het gedichtje zien. Ik herkende het handschrift en de ferme ondertekening. Het was een echte Beets, echt uit de negentiende eeuw. Een typisch gelegenheidsgedicht, geschreven in 1872 in de oranjerie van Overduin. Ik beloofde mijn vriend na te kijken of het gedicht voorkomt in de verzamelde gedichten van Beets. `Neem het maar mee,' zei hij, `dan kun je het beter bekijken. Ik krijg het volgende week wel terug.' Ik stak de witte envelop in een grotere, gevoerd met nopjesplastic, en stopte die in mijn handtas. De volgende dag, zo nam ik me voor, zou ik ernaar kijken en op het werk fotokopieën maken. Ik knoopte de handtas stevig om mijn nek, want het was avond en je weet het maar nooit in Amsterdam. Liever dat ze m'n beurs jatten dan een geleend manuscript.

Helaas is vorige week bij het verhaal `Tot over je oren' niet vermeld dat het boek van Helen Fischer over verliefdheid juist die week in het Nederlands is verschenen: `Waarom wij liefhebben', uitgeverij Contact, €29.95, ISBN 90 25418767.

Dat zwaardvissen met een speciaal orgaantje hun ogen kunnen verwarmen zodat ze op koude diepte hun snelle prooi kunnen blijven waarnemen staat dus nu vast (W&O, 16 jan). Ik zou het in mijn geheugen kunnen schrijven onder het hoofdstuk `Ook wel leuk om te weten' ware het niet dat de manier waarop deze kennis verworven is mij tegen de borst stuit. Vang dieren, maak ze dood en sloop ze om te kijken of er een konijn uit de hoge hoed komt. En ja hoor, een speciaal orgaantje voor warme ogen. Vivisectie is dit niet want de vissen waren speciaal voor dit onderzoek gedood.

Hoewel ik onkundig ben op dit terrein vroeg ik mij af of de conclusie `taal zet een filter op onze waarneming' wel getrokken kan worden op basis van de redenering van dhr. Slobin (`Sprekend tot de verbeelding', W&O 8 jan). Heeft de manier van vertalen er misschien invloed op?

De moderne mens behoort tot het geslacht Homo, dat 2,5 miljoen jaar geleden ontstond in Afrika. Homo kwam waarschijnlijk voort uit het geslacht Australipithicus dat ruim 4 miljoen jaar geleden ontstond. Maar waar kwam dat geslacht dan weer vandaan? Een belangrijke kandidaat is het geslacht Ardipithicus dat 5,7 tot 4,5 miljoen jaar geleden leefde en nog meer op de chimpansee leek dan Australopithicus. Zo weinig is nog van Ardipithicus bekend dat elf onlangs in Ethiopië gevonden tanden, kaakresten en voetbeentjes van Ardipithicus ramidus (ca. 4,5 miljoen jaar oud) trots gepresenteerd worden in de Nature van deze week, ook al is er weinig nieuws uit af te leiden. Hier afgebeeld is een van de kaakfragmenten (Foto Sileshi Semaw). Het echte wachten is op de publicatie van een al jaren geleden gevonden skelet (helaas zonder schedel). Misschien vormen deze tanden daarvoor de opmaat,

De Verenigde Naties hebben 2005, Einsteins annus mirabilis, uitgeroepen tot World Year of Physics. Een prachtkans om de tanende interesse in natuurkunde bij jong en oud te keren.

Een te hoog gehalte van het eiwit CRP in het bloed voorspelt een (tweede) hartaanval net zo goed als een te hoog gehalte van het `foute' LDL cholesterol. CRP in het bloed duidt op de aanwezigheid van een ontsteking. Dat het gehalte aan CRP in bloed een belangrijke, zelfstandige risicofactor voor een hartaanval is laat zien dat hart- en vaatziekten niet alleen een probleem van disbalans tussen het `goede' HDL- en `slechte' LDL-cholesterol zijn, maar dat een ontstekingproces ook een oorzaak is. Na een eerste hartaanval, moeten huisartsen en cardiologen niet alleen het LDL, maar ook het CRP in de gaten houden, vinden onderzoekers van Harvard University (New England Journal of Medicine, 6 jan).

Gebaren tijdens het spreken tonen soms onuitgesproken gedachten. En geïsoleerde dove kinderen kunnen in hun eentje een eigen gebarentaal ontwikkelen.

Afgelopen zaterdag ging een toneel-dansvoorstelling in première over Vaslav Nijinsky en Serge Diaghilev, sterdanser en impresario van het legendarische dansgezelschap Les Ballets Russes. Choreograaf Toer van Schaijk trok door Nederland voor repetities, try-outs en de première. `Om ons land te verwoesten is een tsunami niet nodig; dat kunnen we zelf wel.'

Inderdaad, Pa en Ma Tuit kunnen trots zijn op hun Albert, want het is een hele prestatie van 64 kilo terug naar 49 kilo en dat in tien maanden tijd (`Het verhaal van Marrie Tuit', Zaterdags Bijvoegsel 8 januari).

Er zwemt een ongekende hoeveelheid geld door het wereldwijde financiële systeem. Zijn overheden actief bezig het bezit van hun burgers te stutten?

Vrijwel iedereen verwacht dat de wereldeconomie het de komende twee jaar goed zal blijven doen. Maar vrijwel iedereen vindt eveneens dat het tekort op de Amerikaanse handelsbalans gevaarlijk hoog is. Beleggers lijken de groei serieuzer te nemen dan de dreiging. Hun optimisme laat zich niet makkelijk aan het wankelen brengen.

Afgelopen maandag reikte het Tros consumentenprogramma Radar de Loden Leeuw 2004 uit. Dat is de prijs voor de meest irritante tv-reclame, volgens een peiling onder 40.000 kijkers. Dit jaar ging de prijs naar de geldverstrekker Becam, een bedrijf uit de stal van DSB's Dirk Scheringa, met Frits Bom als leningman. Becam mocht bij de uitreiking flink wat reclame maken; de Loden Leeuw is dus geen last. Vorig jaar ging de prijs naar een andere leningendochter van Scheringa. Dus zullen zijn reclamemakers er alles aan doen om ook dit jaar met een tenenkrommer te komen. Een spotje met Louis van Gaal? Die hoort immers als nieuwe trainer van de voetbalclub AZ ook tot de DSB-familie.

Ik bouwde pensioen op in een eindloonregeling. Nu wordt de eindloonregeling omgezet in een middelloonregeling. Ik weet niet precies wat dat inhoudt, maar ik begrijp wel dat mijn pensioenuitkering straks lager wordt. Kan dat zomaar? Ik heb toch zelf voor mijn pensioen betaald door jarenlang premie te betalen?

(G.D.)

Het is een nieuwe trend: berekenen wat een investering in een sociaal project of bedrijf opbrengt. Aan banen, aan belastinginkomsten, aan gedaalde criminaliteit of besparing op uitkeringen. ,,Toen onze invalide werknemer nog 100 procent afgekeurd thuis zat, kostte hij de maatschappij 11.000 euro per jaar. Nu brengt hij 21.000 euro op.''

Bussenbouwer en metaalbewerker VDL heeft in 2004 ruim een derde meer nettowinst geboekt. Wel leed een aantal onderdelen van VDL verlies als gevolg van de fors gestegen inkoopprijs van onder meer staal.

Twee nazaten van de architect en meubelontwerper Gerrit Rietveld (1888-1964) gaan onder de naam Rietveld by Rietveld heruitgaven op de markt brengen uit het omvangrijke meubeloeuvre van hun (over-)grootvader. De eerste collectie komt in april op de markt.

De Griekse katoenboeren eisen dat ze worden betaald voor de te veel geproduceerde katoen van vorig jaar. Maar noch de EU noch de Griekse regering is daartoe bereid, ze willen de productie juist beperken. Griekse katoen is duur en vervuilt het milieu.

De onderhandelingen over de verkoop van de twee scheepswerven van IHC Caland aan de participatiemaatschappij van Rabobank (Rapar) en het management van de werven IHC Holland en De Merwede zijn afgerond. Dat heeft het concern gisteren bekendgemaakt. Ook de ondernemingsraden hebben zich achter de overname gesteld. Alleen de aandeelhouders moeten nog instemmen.

Het personeel van de internationale divisie van de Nederlandse Spoorwegen heeft geen enkel vertrouwen meer in de reorganisatieplannen van de directie. Een ernstige crisis dreigt en wilde acties zijn in voorbereiding. FNV Bondgenoten eist onmiddellijke stopzetting van de reorganisatie. Dat heeft de vakbond in een gisteren verzonden brief aan de top van NS Internationaal geschreven. NS Internationaal wil 150 banen schrappen en de verkoopbalies op in ieder geval de stations in Leiden, Groningen en Eindhoven sluiten. Bij NS Internationaal werken 650 mensen.

Rusland heeft vorig jaar 13 procent meer auto's gebouwd dan in het jaar ervoor. Dat heeft het ministerie van Industrie en Energie gisteren gemeld. Er werden 1,3 miljoen voertuigen gemaakt: 1 miljoen personenauto's, 204.000 vrachtwagens en 77.000 bussen. De autoproductie waarbij niet-Russische partners betrokken waren, is in de afgelopen twee jaar gegroeid van 53.600 in 2003 tot 125.000 in 2004.

HypoVereinsbank (HVB) moet over het afgelopen jaar een bijzondere last van 2,5 miljard euro nemen, waardoor de bank op verlies komt. Het betreft een afschrijving op de vastgoedportefeuille, zo liet HVB weten. De aandeelhouders krijgen geen dividenduitkering. Het bankbestuur heeft voor Duitsland een nieuwe strategie opgesteld, omdat de bank op haar thuismarkt in het vastgoed met aanhoudend zware omstandigheden heeft te maken. HVB voegt de financieringsdivisie van de vastgoedactiviteiten samen in een nieuwe eenheid om de oninbare leningen ter waarde van 15 miljard euro van de hand te doen.

Oil & Vinegar gaat de komende drie jaar 135 winkels openen in de Verenigde Staten en Zuid-Afrika. Dat heeft de winkelketen, die is gespecialiseerd in de verkoop van allerlei soorten olijfolie en azijn, gisteren aangekondigd. Oil & Vinegar telt nu ruim honderd vestigingen in tien landen. De Nederlandse franchise-organisatie Oil & Vinegar bestaat sinds september 1999 en omvat bijna veertig winkels. In januari sloot Oil & Vinegar een overeenkomst met het Amerikaanse beleggersconsortium Hampstead Holding. Deze partner wil binnen drie jaar 124 winkels openen in elf verschillende Amerikaanse staten, waaronder Florida, Californië en New York.

Europees commissaris Kroes (concurrentiebeleid) vraagt de Britse regering om een einde te maken aan een fiscaal voordelig stelsel voor ondernemingen die zijn gevestigd in de kroonkolonie Gibraltar. In 2010 zou een einde moeten komen aan de regeling, die bedrijven met een speciale status jaarlijks een belastingaangifte oplegt van hooguit 300 pond (425 euro). Volgens Kroes is dit een vorm van ongeoorloofde staatssteun. Historisch gezien konden de nodige postbusmaatschappijen in Gibraltar gebruik maken van de bijzondere regeling.

Het Amerikaanse conglomeraat General Electric (GE) heeft met zijn winst over het laatste kwartaal van vorig jaar de verwachtingen overtroffen. Het grootste aan de beurs genoteerde concern ter wereld maakte gisteren bekend dat de kwartaalwinst is uitgekomen op 5,38 miljard dollar (4,23 miljard euro) tegen 4,56 miljard dollar in de laatste drie maanden van 2003. Per aandeel kwam de winst met 51 dollarcent hoger uit dan analisten hadden verwacht. De omzet groeide van 37 tot 43,7 miljard dollar. De kwartaalwinst is een record. Dat geldt ook voor de jaarwinst, die 16,6 miljard dollar bedroeg en 11 procent hoger is dan in 2003.

Alan Greenspan, de topman van de Federal Reserve, Amerika's centrale bank, is gemakkelijk te vervangen. Waken over 's werelds meest dynamische economie is immers geen individuele prestatie. Het heeft meer te maken met het samenspel tussen markten, consumenten, bedrijven, politici en beleidsmakers dan met de persoonlijkheid van Greenspan, schrijft Stephen Roach in het Amerikaanse kwartaalblad Foreign Policy. Roach is de topeconoom van de Amerikaanse investeringsbank Morgan Stanley.

De sociale partners zijn bereid de hoogte en de duur van de werkloosheidsuitkering aan te passen. De WW-uitkering kan 2,5 in plaats van vijf jaar gaan lopen en kan in sommige gevallen ook minder dan 70 procent van het laatstverdiende loon bedragen.

Bernie Ebbers, oud-topman van Worldcom, komt komende week voor de rechter. Hij wordt verdacht van fraude, zwendel en meineed. Ebbers ontkent alles.

Hij miste op een haar na de vorige revolutie. Dat wil zeggen: de Russische revolutie van 1917. Maar op zijn 86ste jaar plukt (pater) Simon Jelsma nog wel de vruchten van de lopende omwenteling in Moskou: die naar het aandeelhouderskapitalisme.

Woningcorporaties zijn geen bank en mogen dus geen geld lenen aan hun huurders. ,,We verdienen juist een knuffel.''

Het berekenen van de economische waarde van een investering in een sociaal project of bedrijf wint terrein in Nederland. Dat zegt Peter Scholten van adviesbureau Scholten & Franssen dat zich heeft gespecialiseerd in berekeningen van social return on investment (sroi).

De Amerikaanse autofabrikant General Motors heeft bij zijn dochterbedrijf Opel in Duitsland 5.600 werknemers bereid gevonden vrijwillig hun baan op te zeggen. Dat zijn er bijna duizend minder dan het aantal van 6.500 dat het moederconcern als doel had gesteld. Meer dan 6.800 arbeiders hebben zich over het aanbod van General Motors laten voorlichten. De vakbond IG Metall heeft de vertrekpremie voor de Opel-arbeiders ,,buitengewoon aantrekkelijk'' genoemd. Voor een deel komt dat doordat de vertrekbonus zeven keer zo hoog ligt als gebruikelijk is. De banenreductie in Duitsland maakt deel uit van een omvangrijke saneringsoperatie bij Opel.

Het winkelaanbod in de Randstad is de afgelopen vijf jaar sterk toegenomen. In de stedelijke regio steeg het aanbod met een kwart, terwijl het landelijke groeigemiddelde op 14 procent lag. De toename van het winkelaanbod komt mede doordat de winkels gemiddeld meer vloeroppervlak hebben. Dat blijkt uit een rapport van de onderzoeksbureaus Goudappel Coffeng en Intomart GfK, dat deze week is gepresenteerd.

De graanpakhuizen in Europa zijn overvol. De Europese handelaren kunnen het product nauwelijks nog kwijt. Door de lage koers van de dollar krijgt het goedkopere Amerikaanse graan de voorkeur. EU-landen kopen momenteel veel graan op, om de graanprijs voor de boeren nog enigszins te redden. De opslagcapaciteit blijkt echter te krap. Landbouwministers van onder meer Oostenrijk, Frankrijk, Hongarije en Polen vragen de Europese Commissie maandag om hulp. De verwachting is echter dat Brussel het verzoek zal afwijzen.

Edouard de Rothschild, lid van de beroemde bankiersfamilie, krijgt voor 20 miljoen euro een belang van 37 procent in de linkse Franse krant Libération. Het personeel van Libération, voor een derde eigenaar van de krant, heeft daar gisteren mee ingestemd. De krant wil het geld gebruiken om te investeren in nieuwe projecten. Vorig jaar leed Libération verlies. De krant heeft een oplage van minder dan 200.000 en is de derde krant van het land, na Le Monde en Le Figaro.

Impress, de in Deventer gevestigde op één na grootste producent van metalen verpakkingen ter wereld, heeft voor een onbekend bedrag de Poolse branchegenoot PAK overgenomen. PAK is de grootste blikfabrikant van Polen en heeft een omzet van 14 miljoen euro. Het bedrijf maakt onder meer verfblikken en spuitbussen. Impress had al fabrieken in vier andere landen in Oost-Europa. Wereldwijd heeft Impress 7.000 werknemers en 1,3 miljard euro omzet.

China Netcom, de op een na grootste staatsaanbieder van vaste telefonie in China, neemt voor 779 miljoen euro een belang in de Hongkongse telecomaanbieder PCCW. Het is de grootste en tegelijk meest omstreden Chinese investering in Hongkong sinds 1997, het jaar waarin Groot-Brittannië zijn kroonkolonie overdroeg aan de Volksrepubliek. PCCW is eigendom van Richard Li, de zoon van Li Ka Shin, de rijkste man van Azië. China Netcom betaalt een premie van 26 procent op de slotkoers van donderdag voor zijn belang in PCCW, dat in de afgelopen jaren viervijfde van zijn beurswaarde kwijtraakte.

Is Greenpeace nog wel geïnteresseerd in acties tegen het doodknuppelen van de zeehond? Ja, maar de milieubeweging geeft liever prioriteit aan grootschalige milieurampen, zegt Greenpeace-directeur Liesbeth van Tongeren tegen Folkert Jensma.

De moderne tijd keerde alle waarden van de premoderne mens om. Niet God maar de mens is het centrum van de werkelijkheid. Het goddelijke werd langzamerhand het menselijke met alle rampzalige gevolgen van dien. Met de onthoofding van Lodewijk de Zestiende, en het satanische orgie rond de guillotine werden de rechten van de mens uitgeroepen. De politieke implicatie van de Verlichting leidde bijna tot een totale ontlichting. Terwijl al eerder dezelfde mensenrechten door de Amerikanen op een uitermate beschaafde wijze werden afgekondigd, weerlichtte Europa deze rechten door het koninklijke bloed heen. De premoderne mens, homo hierarchicus was dood.

Ali was een fijne jongen. Na school had hij twee baantjes. Die jongen hoeft het niet van gestolen handtasjes te hebben.

Schoolgenoot Ali B., de Volkskrant, 19 januari

Hoewel volgens onderzoeken de misdaad afgelopen jaren is gedaald, is er meer aandacht van media en politiek voor incidenten en de emoties die daarbij een rol spelen. Dat is het veranderde klimaat in Nederland. Nu is alle aandacht gericht op een uit de hand gelopen tasjesroof afgelopen maandagavond in Amsterdam. Tasjesroof is een ernstig vergrijp dat zich in veel Europese steden voordoet en waartegen hard moet worden opgetreden door de politie. Dit keer reed het slachtoffer direct na de roof met haar auto achteruit om beide verdachten die op een brommer reden te achtervolgen. Een 19-jarige verdachte van Marokkaanse afkomst werd daarbij klemgereden tegen een boom en stierf. De vrouw wordt nu vervolgd voor doodslag. Volgens de officier van justitie zou zij een onaanvaardbaar risico hebben genomen dat er een dode zou vallen. Ook een straatrover verdient dat niet. Hard achteruitrijden is gevaarlijk en er had misschien een geheel onschuldig persoon gedood kunnen worden. Maar ze kan ook uit noodweer exces hebben gehandeld, in een te excuseren heftige reactie op de roof. Alleen de rechter en niemand anders kan na grondig onderzoek uitmaken wat er precies is gebeurd en hoe de reactie van het slachtoffer moet worden beoordeeld.

Het uitkeringsstelsel wordt steeds nieuwer en ondoorzichtiger, vindt Maarten Huygen, die als commentator reist door de samenleving.

Ilja Leonard Pfeijffer vindt dat de gevoelens van het volk in Nederland de laatste tijd gevaarlijk serieus worden genomen. Denken is verdacht, schrijft hij, en dan is het ook nog de verkeerde krant, volgens hem. Aanvankelijk leek het wel een geestig stuk te worden, maar op een gegeven moment kwam de aap uit de mouw. Pfeijffer blijkt net zo weinig van denken te houden als de rechtse gevoelsmens, die met de oranje hamer slaat als iemand ergens over dreigt te gaan nadenken.

Het artikel van J. Wester `Werkelijke rampen komen nog' (NRC Handelsblad, 14 januari) slaat de spijker op z'n kop. Bevolkingsgroei is een gevoelig onderwerp, en ik denk dat het al-of-niet krijgen van kinderen een dusdanig belangrijke keuze voor mensen is, dat ze die zeer bewust moeten nemen. Het feit dat kinderen krijgen een keuze is, kan niet genoeg worden benadrukt, waar ter wereld dan ook. De gevoeligheid van het onderwerp is, denk ik, ook de reden van het gebrek aan discussie erover.

Met belangstelling heb ik het artikel `Stop de uittocht van moderne moslim' van Nausicaa Marbe gelezen in NRC Handelsblad van 12 januari.

In zijn bijdrage aan NRC Handelsblad van 13 januari spreekt de directeur van het Ruimtelijk Planbureau (RPB) zijn eigen artikel in diezelfde krant van 18 februari 2003 tegen; in het laatstgenoemde artikel benoemde hij nog zinvol de vergeten problemen van de ruimtelijke ordening, nu meent Derksen dat de burgers zich te moeilijk laten sturen om nog iets aan ruimtelijke ordening te kunnen doen. De overheid moet maar een soort `inspirerend' pr-bureau worden. Dit hinken op twee gedachten valt het RPB niet aan te rekenen; een jong Planbureau moet een leercurve worden gegund.

Als het aan de Onderwijsraad ligt, krijgt het vak geschiedenis een centrale rol en krijgen leraren geschiedenis een belangrijke taak op het gebied van de Nederlandse identiteit (NRC Handelsblad, 17 januari). Dit met als richtsnoer (canon) dat je trots mag zijn maar ook kritisch op wat Nederland heeft gepresteerd. Ik begrijp absoluut niet waarom men deze kant op wil gaan en vind het zelfs bedenkelijk in een samenleving die steeds verder verrechtst. Bovendien heb ik ernstige bedenkingen bij wat onze vaderlandse historici hebben opgeschreven.

In NRC Handelsblad van 18 januari stellen de auteurs Beetsma en Van Praag dat de aanleg van de Zuiderzeelijn een heilloos plan is. Hoewel zij niet de enige zijn die deze mening verkondigen, zijn de aangedragen argumenten allerminst overtuigend. Zoals het economen als Beetsma en Van Praag gewoon is, baseren zij zich voornamelijk op kosten-batenanalyses bij hun beoordeling.

Met de tsunami staat de armoede in de wereld opnieuw op de agenda. De politiek ijvert voor meer hulp en kwijtschelding van schulden. Maar lossen we zo de onderliggende oorzaken op? Het Westen moet de Derde Wereld helpen zichzelf te ontwikkelen. Lokale welvaart verwerven, een eigen economie opbouwen, beginnend bij een landbouweconomie. En daar wringt de schoen: onze landbouwpolitiek houdt de Derde Wereld in de tang.

De krant kan er inderdaad voor kiezen geen details te publiceren. Of zelfs om de hele zaak niet te verslaan. Maar dat leek hier geen goed idee: juist omdát het zo'n onvoorstelbare zaak was, is het nieuws en dus de taak van de journalist om daar aandacht aan te geven. Bij het verslag van de strafzitting hoort dan ook aandacht voor de details. De zitting is immers bedoeld om vast te stellen wat er precies is gebeurd, welke wettelijke delictsomschrijving van toepassing is en wat de verdachte kan worden toegerekend. Er wordt daar expliciete taal gebruikt. Om naderhand het verschil tussen een vonnis wegens moord of een wegens doodslag te kunnen begrijpen, moet de lezer dan ook even feitelijk op de hoogte zijn gebracht. Hoe onsmakelijk dat ook kan zijn.

Bij een verslag op de kunstpagina over een fototentoonstelling in Haarlem staan twee grote foto's afgebeeld.

`Wat gelooft u dat waar is, hoewel u het niet kunt bewijzen?' Deze vraag stelde de New Yorkse literaire agent John Brockman op zijn originele internetsite edge.org aan 120 hoofdzakelijk Amerikaanse wetenschappers en intellectuelen. Opinie & Debat stelde dezelfde vraag aan acht Nederlandse denkers.

Het geluid van klotsend water weergalmt tegen het plafond, de wanden rondom en de plastic bloemstukjes, die her en der om het zwembad verspreid staan. Het reguliere gebruik van het bad is voor deze dag afgelopen, straks zullen er ongeduldige huisvrouwen achter de ramen staan om aangevuurd door luide muziek aan hun wekelijkse aqua-jogginglessen te beginnen. Nu ploeteren er de komende vijf kwartier beginnende wedstrijdzwemmertjes van de Houtense zwemvereniging GoSwim – de zogeheten `mini-joren' – door het bijna dertig graden Celsius warme water. Zwemmen hoefden ze niet te leren, want ze dienen minimaal in het bezit te zijn van diploma B om alvorens toegelaten te worden tot deze training. De strenge badjuf geeft op luide toon instructies, houdt iedereen scherp in de gaten. Op een avond leggen de kinderen tussen de 800 en 1.000 meter af, onderverdeeld in de schoolslag, de borstcrawl en verschillende techniektrainingen, al dan niet met gebruik van een plankje of andere hulpstukken. Tweemaal in de week oefenen de jongens en de meisjes volgens een schema van de Nederlandser zwembond geoefend. Krachttraining is vooralsnog uit den boze. Wel is er voorlichting over de juiste voeding. Na afloop worden de lijnen uit het water gehaald en opgerold, en volgt een gezamenlijke douche. Wat onder een opvallende stilte plaatsvindt. De kinderen zijn zichtbaar toe aan hun bedrust.

Komend seizoen raakt de NOS de voetbalsamenvat- tingen op zondagavond kwijt. Biedt de vrijgekomen zendtijd nieuwe kansen voor kleinere sporten?

In de luttele maanden dat hij aan het roer van Feyenoord staat, heeft coach Ruud Gullit vijftien spelers aangetrokken. Vijftien! Voor Nederlandse begrippen heb je het dan niet meer over een voetbalclub, maar over een handelshuis. Of over een weeshuis. Wie zo wispelturig van aankoop is, heeft of een gat in zijn hand of een manifest gebrek aan kennis. Het laatste kunnen we Gullit niet nadragen, gezien zijn verleden.

Beorn Nijenhuis (20) is vandaag en morgen de grote afwezige bij de WK sprint in Salt Lake City. De schaatser van TVM verloor vorige week ,,door mijn eigen stommiteit'' de skate-off van Erben Wennemars. Over kromme ijzers, koele kikkers en revolutionaire helden.

Rintje Ritsma (34) stopt voorlopig met schaatsen. De Fries stelt de definitieve beslissing nog even uit, ondanks zijn mislukte skate-off van gisteren.

De zesde ronde van het Corustoernooi was zeldzaam bewogen. Vier partijen werden gisteren beslist, en er was er ook nog een die slechts door een serie mirakels in remise eindigde. Veselin Topalov voegde zich bij de twee koplopers Peter Leko en Michael Adams door Nigel Short te verslaan, en aan het einde van de zitting kwam er aan de top nog een onverwachte vierde man bij: Lazaro Bruzon, die won van de arme Alexander Morozevitsj, met wie werkelijk alles mis gaat in dit toernooi.

Uitingen met verwijzingen naar hoeren, ziektes en geslachtsdelen zijn voortaan uit den boze in de Nederlandse voetbalstadions. Scheidsrechters van wedstrijden in het betaalde voetbal hanteren met ingang van dit weekeinde een lijst met verboden spreekkoren.

Na amper tien minuten had een cynische supporter van AZ zijn conclusie al klaar. ,,Ze zijn slecht uit de winterstop gekomen; normaal hadden ze al met 2-0 voor gestaan.'' Een kwartier later was het gedaan met grappen: de Poolse spits Andrzej Niedzielan maakte voor NEC met een intikker zijn eerste doelpunt van het seizoen, nadat de goed spelende Romano Denneboom de bal op de paal had geplaatst.

De landen uit het voormalige Oostblok hebben de macht in het vrouwentennis overgenomen. Het geheim schuilt volgens coaches Glenn Schaap en Petr Krajicek in de absolute wil om te winnen. ,,Op weg naar de top is er geen vluchtstrook.''

Honkballer Roger Clemens heeft besloten zijn afscheid een jaar uit te stellen. Het financiële aanbod van de Houston Astros was te verleidelijk voor de 42-jarige werper. De club bood Clemens voor een éénjarig contract ruim veertien miljoen euro.

Roda JC begint vandaag zonder René Trost aan de tweede helft van de competitie. De assistent en oud-speler heeft zich na een conflict met hoofdcoach Wiljan Vloet en de leiding ziek gemeld bij de Limburgse voetbalclub. Trost botste eerder deze week met Vloet naar aanleiding van een wissel tijdens een wedstrijd van het tweede.

Michiel Bartman (37) gaat aan de slag als roeicoach in de Verenigde Staten. De voormalige slagman, in het bezit van drie olympische medailles, gaat bij de Vesper Boat Club in Philadelphia roeiers opleiden voor de nationale ploeg. Zijn vertrek betekent vermoedelijk het einde van zijn functie als voorzitter van de atletencommissie van de sportkoepel NOC*NSF.

Eline Jurg en Christel Bertens hebben bij de eerste officiële wedstrijd op de olympische bobbaan, gisteren in Cesana Pariol, op zeshonderdste van een seconde een podiumplaats gemist. Het Nederlandse duo eindigde in de wereldbekerwedstrijd, de vijfde van het seizoen, op de vierde plaats. Bertens verving op de piste waar volgend jaar de olympische races worden gehouden de zieke Urta Rozenstruik als remster.

Ken Bates, voormalig voorzitter van Chelsea, heeft voor tien miljoen pond (14,7 miljoen euro) de helft van de aandelen van Leeds United gekocht. Dat heeft de voetbalclub uit de Engelse eerste divisie gisteren bekendgemaakt. Het zowel sportief als financieel noodlijdende Leeds United hoopt dat Bates' investering een einde maakt aan financiële problemen. De club zegt dat de schuldenlast inmiddels is teruggebracht van 100 naar 24 miljoen pond (35,2 miljoen euro). Bates nam vorig jaar na 22 jaar afscheid als voorzitter van Chelsea. In 2003 verkocht hij zijn aandeel in de Londense club aan de Russische miljonair Roman Abramovitsj.

De Nederlandse hockeybond (KNHB) blijft groeien. Het afgelopen jaar steeg het ledenaantal met 10.478 naar 172.399, goed voor een groeipercentage van 6,47 procent. Daarmee is de bond nu, afgaande op de laatste peiling van sportkoepel NOC*NSF (april 2004), de vijfde sportbond van Nederland, achter de voetbal- (1.047.530), de tennis- (710.497), de turn- (294.819) en de golfbond (208.849). De sterkste groei had plaats bij de jeugd en dan met name bij de F-junioren (zes en zeven jaar). Grootste club is en blijft HC Rotterdam met 2.203 leden, op de voet gevolgd door Kampong (2.124) en Amsterdam (2.072). Sinds het succesvolle dubbel-WK in Utrecht (1998) nam het aantal leden toe met ruim 40.000. De cijfers worden vandaag bekendgemaakt bij het zevende Nationaal Hockeycongres in Utrecht.

Toen de Britse Libertines ons ontvielen, wisten de leden van het Zweedse Mando Diao wat hun te doen stond: voortaan zouden zíj de erfenis van Joe Strummer en Mick Jones, Paul Weller en anderen beheren. De tweede Mando Diao-cd, Hurricane bar, laat horen dat de Zweden moeiteloos kunnen spelen. Ze brengen soepele popliedjes met het vakmanschap van de jaren zestig, en met de rafelrand die er eind jaren zeventig aan werd toegevoegd. En de leden van Mando Diao zingen samen op een manier die The Beatles ook al beheersten. De band geeft pittige accenten aan het gitaarspel door de instrumenten hakkerig aan te slaan.

De schepper van Spider-Man, Stan Lee, krijgt miljoenen dollars voor de verfilming van zijn stripverhalen. Dit is de uitkomst van de rechtzaak die Stan Lee (82 jaar) had aangespannen tegen de stripuitgever Marvel, waarvoor Lee ruim 60 heeft gewerkt.

Het faillisement van Het Raadsel, distributeur van alternatieve strips in Nederland, heeft de problemen van de stripwinkels flink vergroot. Eén winkelier heeft zijn strips al weggedaan. ,,Dit is rampzalig.''

Zijn er dansen met een sterker tegengesteld karakter dan de Argentijnse tango en de Weense wals? De melancholie, de ingehouden passie en het machismo van de tango staat haast lijnrecht tegenover de wufte zwierigheid en de decadente zorgeloosheid van de wals. Componist Diderik Wagenaar (1946) nam dit contrast als uitgangspunt voor een muzikale confrontatie. Zijn Tango Waltz (2004) werd in première gebracht door het Koninklijk Concertgebouworkest, dat hem de compositieopdracht verleende.

Regisseur Ron Howard mag voor de verfilming van The Da Vinci Code opnames maken in het Louvre. Het museum speelt een grote rol in de bestseller van Dan Brown. Tom Hanks speelt professor Robert Langdon die een moord in het Louvre probeert op te lossen en daarbij op het spoor komt van de Heilige Graal. Van het boek zouden al twintig miljoen exemplaren zijn verkocht.

De Nederlandse film Paradise Now van regisseur Hany Abu-Asad is één van de 21 kanshebbers op een Gouden Beer, de hoogste prijs van het filmfestival van Berlijn. Paradise Now, waar ook Franse en Duitse producenten bij betrokken zijn, volgt twee Palestijnse plegers van een zelfmoordaanslag tijdens hun laatste 28 uur. De Palestijns-Nederlandse regisseur maakt eerder de film Ford Transit. Aan de competitie doen meer films met een politieke lading mee, zoals ook Sometimes in April over het trauma van de moorddadige burgeroorlog in Rwanda. Het Berlijnse festival begint op 10 februari.

Het Kröller-Müller Museum heeft een werk van Kurt Schwitters (1887-1948) verworven. Het is Reliëf met geel vierkant 2 uit 1928 (65 x 46,4 x 18 cm, olieverf, gips, hout en metaal op paneel). Het museum heeft het voor ruim 1,4 miljoen euro gekocht van een particulier uit de Verenigde Staten. Het kunstwerk is een constructivistisch reliëf waarin volgens het museum ,,het mathematische het lyrische bijna geheel overheerst''. Schwitters heeft een prominente plaats in de ontwikkeling van het 20ste eeuwse reliëf en mede daarom is de aankoop volgens het Kröller Müller erg belangrijk. ,,Kurt Schwitters is één van de twintigste eeuwse kunstenaars die kleur heeft gegeven aan de modernistische avant-garde. Schwitters is alleen al voor Nederland van enorm belang door zijn vriendschap met Theo van Doesburg en andere Nederlandse kunstenaars, vormgevers en architecten.''

Kunst met urgentie, zo zou je de woeste schilderijen en tekeningen van de in Marokko geboren en in Nederland opgegroeide Rachid Ben Ali (1975) het beste kunnen omschrijven. Het nieuws van de allesvernietigende tsunami is net doorgedrongen, of de watergolven komen je al tegemoet op een doek. Een blauwe stroom beukt tegen het hoofd van een geschrokken mannetje. De grillige golven zijn lukraak over het doek geschilderd, en lijken geïnspireerd op de stilistische prent van de negentiende-eeuwse Japanner Hokusai met daarop een enorme vloedgolf.

Tijdens de eerste Winternacht in Den Haag hield Willem Jan Otten een pleidooi voor de ziel, en vertelde de Turks-Duitse schrijfster Emine Sevgi Özdamar hoe ze inburgerde met onomatopeeën: `tjaktjak', `èèè', `toktoktok'.

`Een mislukt compromis' is wel de mildste beoordeling voor de foyer van het deze week geopende operahuis van Kopenhagen. Maar het is dan ook de architect zelf, de Deen Henning Larsen, die dit zei. Anderen spreken van `de motorkap van een Pontiac uit de jaren vijftig' of `de brug van een containerschip'.

Begin volgende maand doet de Franse rechter in hoger beroep uitspraak in een zaak tegen de Nederlandse schilderes Kiki Lamers. Zij wordt beschuldigd van `zedelijke beschadiging van minderjarigen'.

Ruim twintig hits van de Zweedse groep Abba zijn in het Zweeds vertaald, ten behoeve van een Zweedse versie van de musical Mamma Mia! die op 12 februari in première gaat in het Cirkus-theater in Stockholm. Björn Ulvaes en Benny Andersson schreven de oorspronkelijke nummers rechtstreeks in het Engels. Alleen van hun eerste hit Waterloo, waarmee Abba in 1974 het Eurovisie Songfestival won, bestond ook een Zweedse versie, omdat de Eurovisie-reglementen toen het zingen in de eigen landstaal nog verplicht stelde.

Inpakkunstenaar Christo bouwt 7500 poorten van geel nylon in Central Park. ,,Een aardigheidje voor de rijken,'' smalen de New Yorkers. De burgemeester hoopt op miljoenen kunsttoeristen.

Dagenlange onderhandelingen tussen de nieuwe Palestijnse president Abbas en de moslimfundamentalistische groepen Hamas en Islamitische Jihad over een staakt-het-vuren zijn vrijdag beëindigd zonder resultaat. Maar volgens woordvoerders van de president en de organisaties verlopen de gesprekken ,,zeer positief'' en zullen na afloop van het offerfeest in de Egyptische hoofdstad Kaïro worden afgerond met een bestand.

Hoe representatief zijn media voor een land? In Zuid-Afrika komen blank en zwart elkaar tegen op praatradio. Het medium gunt beide groepen een blik over de schutting.

De Iraakse interim-regering is van plan de omstreden politicus Ahmed Chalabi te laten oppakken, zodra het islamitische offerfeest achter de rug is. Dat heeft interim-minister van Defensie Hazim Al-Shaalan gisteren gezegd in een vraaggesprek met de Arabische nieuwszender Al-Jazira.

Een week voor de eerste verkiezingen in Irak zonder Saddam biedt het land een somber beeld. Tienduizenden rebellen zorgen ervoor dat verkiezingsdag met angst wordt afgewacht.

De bevrijdingsbeweging Tamil Tijgers heeft voorlopig haar handen vol met de hulp aan slachtoffers van de tsunami. Maar de strijd op Sri Lanka is niet voorbij.

De omstreden vermelding van `klimaatverandering' als mogelijke oorzaak van de toename van rampen is de afgelopen nacht blijven staan in de slotverklaring van de VN conferentie voor rampenbestrijding die vandaag in de Japanse stad Kobe wordt afgesloten. Daarover zijn de Verenigde Staten en de Europese Unie het eens geworden. Eerder deze week kwamen zij daarover in aanvaring.

De Indonesische president Susilo Bambang Yudhoyono heeft gisteren in Banda Atjeh, de hoofdstad van de zwaar door de tsunami getroffen provincie Atjeh, opgeroepen tot eenheid. ,,Ik vraag onze broeders en zusters vooruit te kijken, lering te trekken uit deze ramp en Atjeh weer op te bouwen voor een betere toekomst.'' Yudhoyono zei dat zijn regering werkt aan ,,een masterplan'' voor de wederopbouw van de geteisterde streken.

Verwanten van de slachtoffers van de gijzelingsactie in Beslan hebben in het zuiden van Rusland een doorgaande weg bezet. Zij eisen het aftreden van de regionale politieke leiders, onder wie president Aleksandr Dzasochov.

De berechting van oud-dictator Pinochet lijkt dichterbij te komen. Dertig jaar nadat onder zijn militaire bewind 3.200 `marxisten' werden gedood, rekent Chili af met het leger.

Noorwegen heeft de jacht geopend op vijf grijze wolven. Dat is een kwart van de hele populatie wilde wolven in het land. De maatregel is volgens de regering nodig om het vee, vooral schapen, te beschermen.

Een 67-jarige vrouw uit de Italiaanse stad Padua is deze week ontwaakt uit een coma, enkele uren nadat haar echtgenoot (71) zich had verhangen in de garage van hun huis. Dat heeft de lokale krant Il Mattino di Padova gisteren gemeld. In september was de vrouw in coma geraakt na een beroerte. Haar uitzichtloze situatie zou haar man tot zijn wanhoopsdaad hebben gebracht.

Het openbaar ministerie in Denemarken heeft vijf militairen in staat van beschuldiging gesteld wegens het mishandelen van gevangenen in het zuiden van Irak. Het gaat om een officier van de militaire inlichtingendienst en vier leden van de militaire politie. De vijf worden ervan beschuldigd afgelopen voorjaar in Camp Eden, bij Basra, gevangenen op hun knieën te hebben laten zitten tijdens langdurige verhoren. Ook zouden ze hebben geweigerd hen water te geven en naar de wc te laten gaan.

Het gebalsemde lichaam van Vladimir Lenin, de in 1924 overleden stichter van de Sovjet-Unie, kan nog zeker honderd jaar mee, ,,en misschien nog wel langer''. Dat zegt een van de experts die verantwoordelijk is voor het lichaam. Het moet regelmatig worden behandeld om het intact te houden. Binnenkort gaat het mausoleum op het Rode Plein in Moskou weer een tijdje dicht voor een nieuwe behandeling. Mogelijk, zei de expert, ,,krijgt de leider van het wereldproletariaat dit keer een nieuw pak aangemeten''.

Er komt een nieuw onderzoek in de zaak naar de bomaanslag van 1998 in het Noord-Ierse Omagh. In 2002 werd een man tot 14 jaar cel veroordeeld voor betrokkenheid bij de aanslag, waarbij 29 om het leven kwamen en meer dan 300 mensen gewond raakten. Deze man, de enige veroordeelde in de zaak, vocht zijn veroordeeling aan. De aanslag in Omagh was de grootste ooit in Noord-Ierland, bedoeld om het vredesakkoord op te blazen.

Het Deense hooggerechtshof, het hoogste rechtscollege, heeft gisteren bepaald dat bedrijven werknemers mogen verbieden hoofddoeken en andere religieuze symbolen te dragen. Doen ze dat toch, dan mag de werknemer worden ontslagen. De rechters bevestigden met hun vonnis uitspraken van lagere rechtbanken in een zaak van een ontslagen werkneemster tegen Danske Supermarked, de op een na grootste supermarktketen van het land. Die ontsloeg de vrouw in 2001 omdat zij weigerde zonder hoofddoek te werken. Ze spande vergeefs een proces aan voor schadevergoeding wegens discriminatie en ontslag op onrechtmatige gronden.

Aanvallen op hulporganisaties en bedreiging van mensenrechtenactivisten brengen de hulpverlening in Oost-Congo in gevaar. Mensenrechtenorganisatie Amnesty International heeft daarvoor gewaarschuwd na een aanval op een hulppost van Artsen zonder Grenzen in Kabati en nadat drie mensenrechtenactivisten de stad Goma moesten ontvluchten. Artsen zonder Grenzen heeft na de aanval onmiddellijk een aantal hulpverleners geëvacueerd en het werk in de regio opgeschort. De gevluchte activisten waren al weken bedreigd nadat ze een rapport hadden uitgebracht over de distributie van wapens aan burgers.

Europees commissaris Michel (Ontwikkelingsbeleid en Humanitaire Hulpverlening) heeft gisteren 80 miljoen euro uitgetrokken voor noodhulp in Afrika. Meer dan eenderde (31,3 miljoen euro) is bestemd voor de West-Afrikaanse landen Liberia, Ivoorkust en Guinea. Deze landen hebben als gevolg van regionale conflicten al veertien jaar te maken met een stroom van ongeveer drie miljoen vluchtelingen. Voor het noorden van Oeganda en Burundi trekt Michel telkens ruim 20 miljoen euro uit om vluchtelingen uit Congo op te vangen. Tanzania krijgt daarvoor nog eens 13,5 miljoen euro. De noodhulp is vooral bedoeld voor watervoorzieningen, keukenmateriaal en voedsel. Michel heeft sinds zijn aantreden afgelopen najaar verschillende keren gezegd dat Afrika een speerpunt wordt in het Europese ontwikkelingsbeleid.

De provincie is als een gehandicapte regisseur. Zo verklaarde oud-gedeputeerde van Zuid-Holland, M. Norder, gisteren de rol van de provincie rondom de vertragingen bij de aanleg en verbetering van wegen. Hij kwam aan het woord op de vierde en laatste dag van de hoorzittingen van de provinciale commissie-Koop die de vertragingen onderzoekt.

Een meerderheid van de publieke omroepen heeft er in december voor gekozen de afzonderlijke omroepen te blijven profileren en te organiseren volgens het zogenaamde `thuisnetmodel'. Ondanks dat dit toekomstscenario 32 miljoen extra begrotingstekort zal opleveren, minder kijkers zal trekken en de jongerendoelgroep zal afschrikken. Dat bevestigen bronnen naar aanleiding van een presentatie die in het bezit is van deze krant.

De haven van Scheveningen vecht voor haar toekomst nu haar grootste klant, Norfolkline, heeft aangekondigd te vertrekken. Blijft de vis in Scheveningen?

Een kind met kanker kreeg een tien keer te hoge dosis cytostatica en overleed. Een voorbeeld van verkeerd medicijngebruik.

Elk jaar overlijden honderden mensen door verkeerde medicatie, zegt de inspectie. Medische opleidingen willen meer aandacht besteden aan farmacologie.

Honderden vooral jonge Marokkanen togen gisteren in een rouwstoet door Amsterdam-Oost, ter nagedachtenis aan een omgekomen tasjesrover.

Politici, burgers en media vragen zich af `wat justitie bezielt'. Die verdenkt de vrouw de dief van haar tasje doodreed van doodslag. Wat zeggen juristen ervan?

Premier Balkenende vindt niet dat minister Verdonk (Vreemdelingzaken en Integratie, VVD) de rechtsgang belemmert met haar opmerkingen over de doodgereden tasjesdief in Amsterdam-Oost. Volgens Balkenende heeft Verdonk geprobeerd ,,het maatschappelijk klimaat te temperen''.

Aruba en de Antillen verzetten zich tegen het homohuwelijk. Ondanks afspraken met minister Donner om gerechtelijke uitspraken te respecteren.

Tien dagen geleden trad Suriname feestelijk toe tot de Nederlandse Taalunie. President Ronald Venetiaan gaf, in bijzijn van minister Maria van der Hoeven (Onderwijs), het startschot voor een intensieve samenwerking tussen Nederland, Suriname en Vlaanderen in Taalunieverband. De Taalunie houdt zich behalve met taal ook bezig met taalonderwijs en letteren.

De rechtbank in Rotterdam buigt zich komende woensdag over het omzetten van de straf van de Nederlandse chauffeur van het zogenoemde Dover-transport in juni 2000. Bij het transport werd geprobeerd zestig Chinezen naar Groot-Brittannië te smokkelen, maar 58 van hen stikten in de laadruimte van de vrachtauto. De rechtbank in Groot-Brittannië veroordeelde de chauffeur hiervoor in april 2001 tot veertien jaar cel. Hij bevindt zich in Nederland; de rechtbank bepaalt hoe lang hij hier in een cel moet blijven.

Tot en met donderdag hebben 4.882 in Nederland verblijvende Irakezen zich laten registreren voor de verkiezingen voor een Nationale Assemblee in Irak op 30 januari. Dat zei woordvoerder H. Hameleers van de Internationale Organisatie voor Migratie (IOM) gistermiddag. Bij het bureau in Rotterdam meldden zich tot nu toe de meeste kiezers: 2.124. In Amsterdam lieten 1.756 Irakezen zich registreren, in Zwolle 1.002. De Irakezen kunnen zich tot en met zondag laten registreren.

Het huis van bewaring De Blokhuispoort in Leeuwarden blijft toch open. De gevangenis zal grondig worden gerenoveerd, zo heeft minister Donner (Justitie) gisteren in een brief aan de Tweede Kamer geschreven. Aanvankelijk was het de bedoeling De Blokhuispoort te sluiten. Donner kondigt ook aan dat er in Zaanstad een nieuwe penitentiaire inrichting komt, die in 2009 open moet gaan. De penitentiaire inrichtingen in Groningen en Zutphen (locatie Lunette) gaan uiterlijk in 2008 dicht.

Het kabinet heeft gisteren formeel ingestemd met het vertrek van de rond de 1.400 Nederlandse militairen uit Irak, half maart. Eerder vorige week hadden premier Balkenende, minister Kamp (Defensie, VVD) en minister Bot (Buitenlandse Zaken, CDA) al overeenstemming bereikt over het vertrek van de troepen. Enkele honderden Nederlandse militairen zullen nog enkele weken in Irak blijven om `af te bouwen'.

De aanhang van de Groep Wilders is in een maand tijd verschrompeld van dertien tot vijf zetels in de Tweede Kamer, zo blijkt uit de jongste politieke barometer van Interview-NSS. De voorlaatste barometer, in opdracht van NOVA, kwam op 24 december uit. De drie coalitiepartijen zijn sindsdien drie zetels gegroeid in populariteit. Het CDA zou nu goed zijn voor 33 zetels, de VVD voor 26 en D66 staat op vijf. Samen zouden ze nu geen meerderheid meer hebben. In werkelijkheid hebben de drie partijen respectievelijk 44, 28 en zes zetels.

De 59-jarige Mickaël L. is gisteravond in het Franse Riom veroordeeld tot dertig jaar cel, waarvan hij er zeker tien achter de tralies moet doorbrengen. Daarna kan hij om strafvermindering vragen. De Fransman is schuldig bevonden aan twee ripdeals (daarbij beroven criminelen andere criminelen, meestal van drugs) in Nederland, waarvan een met dodelijke afloop. Bij een ripdeal in Wassenaar in 1997 werd een 25-jarige Amsterdammer doodgeschoten. In Maastricht raakte in 1996 een Limburger gewond. De uitspraak va de jury komt ten dele overeen met de eis van de advocaat-generaal. Die wilde alleen dat de veroordeelde pas na twintig jaar om strafvermindering kon vragen.

De vier Rijswijkse mannen die ervan worden verdacht op zondag 9 januari een stuk stoeptegel van een viaduct over de A4 bij Rijswijk te hebben gegooid, blijven vastzitten. De rechter-commissaris heeft hun hechtenis gisteren met tien dagen verlengd. De steen sloeg door de voorruit van een auto en verwondde de 30-jarige bestuurster uit Uden zodanig dat zij later in het ziekenhuis overleed. De verdenking tegen de vier verdachten luidt voorlopig doodslag. Het openbaar ministerie meldde gisteren dat het viertal óók verantwoordelijk wordt gehouden voor het gooien van de zak puin van een ander viaduct eerder op dezelfde zondag. De zak belandde op een vrachtwagen. De chauffeur kwam met de schrik vrij.

Werknemers die hun kennis op peil houden of vergroten moeten daarvoor fiscaal beloond worden. Dit staat in een toespraak die premier Balkenende vandaag zou uitspreken voor de zogeheten Bilderbergconferentie, een besloten bijeenkomst van ondernemers en vertegenwoordigers van werkgevers- en werknemersorganisaties.

De atmosfeer en bodemstructuur van Titan vertonen frappante overeenkomsten met die van de aarde. Op de grootste maan van Saturnus regent het, er staat wind, er hangen mistflarden, op de bodem slaat donkere smog neer, het landschap is doorsneden met kloven en rivieren en er zijn duidelijke sporen van erosie.

Het openbaar ministerie verdenkt zeventien jongens uit Rotterdam tussen de negen en zestien jaar van het verkrachten van een dertien-jarig meisje. Het slachtoffer zou meerdere malen misbruikt zijn in een woning en een kelderbox.

Koploper AZ heeft bij de hervatting van de Nederlandse voetbalcompetitie punten verspeeld. De club uit Alkmaar kwam gisteravond voor eigen publiek niet verder dan een 1-1 gelijkspel tegen NEC.

Oerwoudgeluiden, schapengeblaat, gesis, vuurwerkgeluiden en termen als `Hamas' en `geitenneuker' zijn voortaan verboden in Nederlandse voetbalstadions. Scheidsrechters van duels uit het betaalde voetbal hanteren met ingang van dit weekeinde een lijst met niet-toelaatbare spreekkoren, die is opgesteld door een speciale commissie.

China Netcom, de op een na grootste staatsaanbieder van vaste telefonie in China, neemt voor 779 miljoen euro een belang in de Hongkongse telecomaanbieder PCCW.

De sociale partners zijn bereid de hoogte en de duur van de werkloosheidsuitkering aan te passen. De WW-uitkering kan 2,5 jaar in plaats van vijf jaar gaan bedragen en kan in sommige gevallen ook minder dan 70 procent van het laatstverdiende loon bedragen. Dat hebben de vakcentrales FNV en CNV gisteren gezegd.

Tien dagen nadat Suriname feestelijk toetrad tot de Nederlandse Taalunie, laten politici van verschillende partijen in de Nationale Assemblee weten dat zij in de toekomst liever het Engels zien als de officiële taal van hun land. In Suriname wordt al langer gediscussieerd over het gebruik van de Nederlandse taal.

De omstreden vermelding van `klimaatverandering' als mogelijke oorzaak van de toename van rampen is de afgelopen nacht blijven staan in de slotverklaring van de VN conferentie voor rampenbestrijding die vandaag in de Japanse stad Kobe wordt afgesloten. Daarover zijn de Verenigde Staten en de Europese Unie het eens geworden. Eerder deze week kwamen zij hierover in aanvaring.

Premier Balkenende vindt niet dat minister Verdonk (Vreemdelingzaken en Integratie, VVD) de rechtsgang belemmert met haar opmerkingen over de doodgereden tasjesdief in Amsterdam-Oost. Volgens Balkenende heeft Verdonk geprobeerd ,,het maatschappelijk klimaat te temperen''.

Het is een zooitje bij het onder jongeren in de grote steden populaire radiostation FunX. Een bewúst zooitje welteverstaan, aangezien FunX zich richt op de meest versnipperde doelgroep ooit: de multiculturele jeugd.

De berichtgeving in NRC Handelsblad over de perversiteiten in Kraggenburg is nu precies de reden waarom ik geen abonnement meer heb. Brengt u de details voor de sensatie? U kunt er ook voor kiezen dergelijke details niet te publiceren. In mijn onschuld associeerde ik tot nu toe de loodsen in Kraggenburg met Golden Delicious appelen.Beseft u dat u mede door uw berichtgeving zo'n dorpsnaam voorgoed aantast? Beseffen media wel wat voor effect zij op mensen en op de samenleving als geheel hebben?

Een goede kinderopgang kan ervoor zorgen dat er meer baby's worden geboren, denkt minster De Geus (NRC Handelsblad, 14 januari).

Hoewel ik het helemaal met Ilja Leonard Pfeiffer eens ben, dat er in Nederland in menig opzicht beter nagedacht moet worden, vind ik het merkwaardig dat hij dit op zo emotionele toon verkondigt. Hij zou een stuk sterker staan als hij zelf het goede voorbeeld zou geven en op rationele wijze zou argumenteren. Met name in de passages over de hulp aan de slachtoffers in Azië (,, de horde bekende Nederlanders die elkaar voor de televisiecamera's verdringen'') vind ik hem te ver gaan. Als je je daaraan ergert, zet je de tv uit, je stort je bijdrage op 555 in stilte, en je gaat over tot de orde van de dag. Je kunt ook blij zijn dat er zoveel geld is opgehaald.

Overigens is het tegenovergestelde van `gevoelsdictatuur' niet zozeer `intellectualisme' maar veeleer: je laten leiden door de `ratio'. Lees Seneca er maar eens op na. De heer Pfeiffer was toch classicus?

Naar aanleiding van het artikel over de presentatie van het praktische plan voor de Millennium Development Goals in NRC Handelsblad van 15 januari, het volgende: Als tropisch voedingskundige reis ik enkele keren per jaar naar uitheemse probleemplekken op deze wereld waar de kinderen de neiging hebben om te klein en te dun te zijn, de moeders te veel kinderen hebben en de vaders te vaak afwezig zijn of onvoldoende verantwoordelijkheid nemen voor hun gezin. Dit is de doelgroep van de eerste en misschien wel meest ambitieuze doelstelling van het Millennium Ontwikkelings Programma, die zich richt op de 852 miljoen mensen op onze aarde die in een permanente situatie van extreme armoede en honger verkeren.Het artikel noemt zwart Afrika het `epicentrum' van de ontwikkelingscrisis; treffender kon de parallel met het tsunami-rampgebied niet geschetst worden. In opdracht van Kofi Annan zijn vorig jaar allerlei technische mogelijkheden voor terugdringing van het tekort aan voedsel in Afrika gedetailleerd in kaart gebracht. Ik pleit ervoor om voor de oplossing van de `hongerval' naast productieverhoging ook te investeren in verbetering van de voedingsgewoonten, vooral voor moeders en jonge kinderen. Zoals we enkele weken geleden in deze krant konden lezen, is Unilever hiermee alvast begonnen. Hoewel er in Afrika heel diverse `farming systems' zijn met een scala aan gewassen en vee, wordt daar toch erg eenzijdig en te weinig voedzaam gegeten.

Hoewel ik het niet kan bewijzen, ben ik er van overtuigd dat we ook in de toekomst weer geconfronteerd worden met wereldwijde uitbraken van influenza (pandemieën) die miljoenen mensen het leven zullen kosten. In de afgelopen eeuw is de wereld driemaal geteisterd door zo'n pandemie: de Spaanse griep (1918-1919), de Aziatische griep (1957) en de Hongkong griep (1968). De Spaanse griep alleen kostte ongeveer 2 procent van de wereldbevolking (ongeveer 40 miljoen mensen) het leven. Aan de basis van het ontstaan van een influenzapandemie ligt de transmissie van een vogelinfluenzavirus naar de mens. Dit zou zowel direct als via een andere zoogdiersoort kunnen gebeuren. Uitwisseling van genetisch materiaal tussen het vogelinfluenzavirus en een zoogdierinfluenzavirus kan leiden tot het ontstaan van een influenzavirus dat de mens kan besmetten. Verdere adaptatie van het hierdoor ontstane virus aan de mens kan resulteren in een virus dat snel van mens op mens overgaat en waartegen nauwelijks afweer bestaat.

Ook al is niet bekend wat de beperkende factoren zijn bij het ontstaan en de verspreiding van zo'n pandemisch influenzavirus, de omstandigheden lijken hiervoor niet ongunstiger dan in het verleden. Maar het is onmogelijk om te voorspellen wanneer de volgende influenzapandemie zal komen en de wereld is er onvoldoende op voorbereid. Als we niet investeren in early warning systems en in pandemic preparedness plans, zullen miljoenen mensen onnodig komen te overlijden.

Ik geloof, maar kan niet bewijzen, dat er een logische, wiskundige reden is waarom ons universum bestaat en waarom het de eigenschappen heeft die het heeft.

ACTUALITEITEN

Ik geloof dat de uiteindelijke levensverwachting van de mens de 100 jaar niet zal overtreffen. Dit kan ik nu niet bewijzen, maar het heeft wel de charme van een wetenschappelijke hypothese die in de toekomst door de empirie weerlegd kan worden. Ondanks die beperkte levensduurverlenging denk ik dat het aantal jaren dat Nederlanders in goede gezondheid leven nog flink zal toenemen. Daarom is het van essentieel belang dat de inrichting van de tweede helft van onze 100 jaar met meer creativiteit ter hand wordt genomen. Mensen denken nu vaak dat het leven bij 55 begint af te lopen. Met de extra gezonde levensjaren zullen ze zich gaan vervelen en wij missen als samenleving een hoop van ons potentieel.

ACTUALITEITEN

Ik ben het hartgrondig eens met de meeste uitspraken van Ilja Leonard Pfeijffer in zijn artikel `Denken is verdacht in hysterisch Nederland' (Opinie & Debat, 15 januari). Ik voel mezelf geen intellectueel en de nadruk op intellectualisme vind ik dan ook wat eenzijdig. In mijn lange leven heb ik ook horkerige intellectuelen meegemaakt. Dat het Nederlandse volk een vulgaire inslag heeft met massahysterische trekken, is altijd al zo geweest. Regeerders hebben daar soms dankbaar gebruik van gemaakt. Denk bijvoorbeeld aan het lot van Johan van Oldenbarnevelt en van de gebroeders De Witt.

De golf van vulgariteit die ons in het huidige tijsgewricht overspoelt, vindt naar mijn mening voor een groot deel zijn voedingsbodem in de `culturele revolutie' van de jaren zestig en zeventig van de vorige eeuw. In de anti-autoritaire opvoeding mochten geen gedragsregels meer op de kinderen worden overgebracht. De alles-moet-kunnen mentaliteit heeft mede geleid tot de huidige toestand. Eigenlijk kan in één woord worden samengevat wat tegenwoordig zo pijnlijk ontbreekt: fatsoen.

Een fatsoenlijk gedrag werd (wordt) veelal niet meer aangeleerd. En zoals we allemaal wel weten, een objectief feit is: de zonden van de ouderen zullen worden bezocht aan de kinderen tot in het derde en vierde geslacht.

Popartiesten als Ozzy Osbourne, Elton John, Rod Stewart, Gwen Stefani en Pink brengen samen een cover uit van Eric Claptons Tears in Heaven (1991). Ook vele andere artiesten zijn bezig met inzamelingsacties voor de tsunami-slachtoffers. Voor de Amerikaanse tv-zender NBC beantwoordden filmsterren als Brat Pitt, George Clooney en Renee Zellweger vorige week de telefoon. Madonna zong Imagine, en ook Diana Ross, Stevie Wonder e.v.a. traden op. In LA gaven Eddie Vedder, Beck e.a. een rock-benefiet. In België werd de benefietsingle Geef een teken, van 30 bekende Vlamingen, in 4 dagen dubbel platina.

Alleen boodschappenbriefjes schrijf ik nog met de pen. De rest gaat allemaal op de computer. Ik produceer slechts digitaal. En toch ben ik er heilig van overtuigd dat het papieren boek de toekomst houdt. Ik beleef geen leesgenot aan het beeldscherm. Het materiële van de letter bepaalt letterlijk en figuurlijk het gewicht van een boek. Teksten die geen enkele esthetische kwaliteit of pretentie hebben kunnen in de toekomst afzien van de papieren versie. Woordenboeken en jaarverslagen dus. De materiële verschijning wordt voorbehouden aan goede teksten. Natuurlijk krijgt de boekverzorging dan ook weer meer aandacht. Elke handeling die bij het lezen hoort is prettig als een boek mooi verzorgd is. Het strijken over de kaft, het openen, het omslaan van de bladzijden, het sluiten. Een publicatie die je leest vanaf een scherm glijdt even gemakkelijk uit je geheugen als de letters van het beeld wegglijden. Vraag mij naar een bepaalde mooie of belangwekkende passage uit een fascinerend boek, en ik zal weten of die op de linker- of rechterpagina, aan het begin of het eind van de bladzijde, halverwege of vooraan in het boek stond. De materie benadrukt het belang. Het goede boek is een gedrukt boek.

De grootste autoproducent van de Verenigde Staten loopt het risico dat zijn obligaties worden afgewaardeerd naar de junkstatus. Als dat zou gebeuren, zou de Europese markt voor hoogrenderende obligaties wel eens eerder ontwricht kunnen worden dan de Amerikaanse.

Tussen kerst en nieuwjaar dirigeerde Sir Simon Rattle oudejaarsconcerten van zijn Berliner Philharmoniker met de Carmina Burana en nu al ligt de cd daarvan in de winkel. De populaire commercie is even stormachtig en onverbiddelijk als de bewerking door Carl Orff van de middeleeuwse liederencyclus. Nog altijd overheerst bij velen de scepsis over het populaire stuk uit 1937 van de foute componist en wie het gitzwart wil zien kan de uitvoering door de Britse dirigent vergelijken met het aantrekken van een nazi-uniform door prins Harry.

Orkesten geheel bestaande uit uitheemse Nederlanders vind je steeds meer. Een nieuw voorbeeld is Roots United onder leiding van trompettist Michael Simon. De laatste werd geboren in Venezuela en kwam via Curaçao en Cuba op het Rotterdam Conservatorium terecht. Hij maakte cd's met orkestleider Gerardo Rosales en saxofonist Efraïm Trujillo en die steunen hem omgekeerd op Revelación, zijn debuut op eigen naam.

Het platteland, de natuur en het buitenleven staan centraal op The Secret Migration, de langverwachte zesde cd van Mercury Rev uit upstate New York.

Ik geloof dat we onze gebouwen kunnen beschermen tegen bioterroristische aanvallen, zoals met miltvuur (antrax), maar dat kan ik niet bewijzen. Bij de poederbrievenaanval in 2001 in de VS met miltvuursporen vielen enkele doden en tientallen gewonden. De gevolgschade bestond uit besmetting van vloeren, plafonds en airconditioninginstallaties van diverse overheidsgebouwen, die daarom werden gesloten, totdat de schoonmaak alle sporen had verwijderd. Zonder reiniging had het zo'n 80 jaar geduurd voordat deze gebouwen weer bruikbaar waren geworden, want zo lang blijven miltvuursporen vitaal en in staat om ziekte te veroorzaken.

Wat zijn de voordelen van de levensloopregeling? Tot op heden heb ik nog geen producten van de banken gezien op dit terrein. Is dat een teken aan de wand? Kan ik de levensloopregeling gebruiken om vervroegd te stoppen met werken? Wanneer is het voordelig om gebruik te maken van de regeling?

(A.v.d.M.)

Wat gebeurt er als de eindloonregeling wordt omgezet in een middelloonregeling? En: waarom schoolverlaters en voormalig werklozen niet altijd mogen meedoen aan de spaarloonregeling.

U schreef dat werknemers alleen maar aan een spaarloonregeling kunnen deelnemen bij de werkgever die de algemene heffingskorting toepast en bij wie zij op 1 januari op de loonlijst staan. Na een paar maanden werkloosheid ga ik op 1 februari aan de slag bij een nieuwe baas. In het verleden deed ik altijd mee aan een spaarloonregeling. Dat kan nu toch ook weer?

(P.A.)

Ik geloof in het ongelooflijke.

Ik geloof nog altijd in vooruitgang. Eerlijk gezegd zelfs in DE vooruitgang, al durf ik dat nauwelijks op te schrijven. Ik heb er eigenlijk nooit eerder over nagedacht, maar ik denk nu dat in dat wat besmuikte geloof de evolutie van de mens vervlochten is geraakt met de revolutie van de rationaliteit. Revolutie, omdat in de geschiedenis van de mens de bewuste planning en ordening van het bestaan pas heel recent, ongeveer 10.000 jaar geleden, is begonnen. Sindsdien is de ontwikkeling van de economie, de cultuur en de samenleving steeds sneller gegaan en ook steeds meer mensen gaan omvatten.

Overzichtstentoonstelling van de Amerikaanse fotograaf Garry Winogrand (1928-1984), die in de jaren zestig de straat op ging om op beeld te jagen. Ook met werk van Mitch Epstein, Lee Friedlander, Joel Meyerowitz en Henry Wessel.

Martin Scorsese verfilmde het stormachtige leven van vliegtuigbouwer, filmtycoon en kluizenaar Howard Hughes. Met in de hoofdrol Leonardo DiCaprio, die Robert De Niro als Scorseses alter ego lijkt te hebben vervangen.

Ik geloof dat ik mijn huiswerk heb geleerd door 'snachts tijdens het slapen een recorder met door mijzelf ingesproken leerstof aan te laten zetten.

Genetische screening op de ziekte van Parkinson ligt in het verschiet, nu een nieuwe verhoudingsgewijs frequent voorkomende mutatie bij patiënten met die ziekte is ontdekt. De mutatie in het gen LRRK2 blijkt niet alleen een rol te spelen bij de erfelijke, familiale vorm van Parkinson maar ook bij niet erfelijke varianten van deze ziekte. Bij de ziekte van Parkinson zijn starheid, bevingen en moeite om in beweging te komen het gevolg van afstervende zenuwcellen in het hersengebied van waaruit de motoriek wordt bestuurd. (The Lancet, 18 jan online).

Kees Beekmans, leraar Nederlands op een zwarte school in Amsterdam, won deze week de E. du Perronprijs (voor culturele bijdragen aan wederzijds begrip) met Éen hand kan niet klapt, een bundeling van de columns die hij voor Trouw en NRC Handelsblad schreef.

Ik geloof dat ik mijn huiswerk heb geleerd door 'snachts tijdens het slapen een recorder met door mijzelf ingesproken leerstof aan te laten zetten.

Ik geloof dat ik mijn huiswerk heb geleerd door 'snachts tijdens het slapen een recorder met door mijzelf ingesproken leerstof aan te laten zetten.

Genetische screening op de ziekte van Parkinson ligt in het verschiet, nu een nieuwe verhoudingsgewijs frequent voorkomende mutatie bij patiënten met die ziekte is ontdekt. De mutatie in het gen LRRK2 blijkt niet alleen een rol te spelen bij de erfelijke, familiale vorm van Parkinson maar ook bij niet erfelijke varianten van deze ziekte. Bij de ziekte van Parkinson zijn starheid, bevingen en moeite om in beweging te komen het gevolg van afstervende zenuwcellen in het hersengebied van waaruit de motoriek wordt bestuurd. (The Lancet, 18 jan online).

Overal wit

Omdat ook liberalen in verwarrende tijden wel een beetje houvast kunnen gebruiken, schreven prominente VVD'ers over hun denkende voorbeelden. Albert Camus kan uitkomst bieden.

Talent is een vervelend en vaak misbruikt woord, dat ten onrechte suggereert dat er niet hard gewerkt zou moeten worden. Toch gebeurt het wel eens dat je poëzie onder ogen krijgt van een dichter die het kan en dat ruik je van honderden meters afstand, zelfs al zijn niet alle gedichten gelukt die hij schrijft. Veel dichters zijn vaardig, heel veel meer zelfs dat niet, maar slechts enkelen weten het klaar te spelen boeiend te zijn, zelfs in hun mislukkingen, zo boeiend zelfs dat je bij nader inzien twijfelt of de mislukkingen mislukt zijn. Sommige dichters zijn interessant, verreweg de meesten zelfs dat niet, maar slechts enkelen weten de indruk te wekken dat alles wat ze aanraken poëzie wordt. Zo'n ervaring had ik bij het debuut van Micha Hamel. Ja, het is dezelfde. De succesvolle componist en dirigent is met de bundel Alle enen opgeteld gedebuteerd als dichter. En hoe.

In minutieus opgetekende verhalen vertelt Kees Beekmans, die deze week de E. du Perron prijs kreeg, waar hij tegenaan loopt als leraar op een zwarte school. Zijn boek zou verplichte kost moeten zijn voor politici en ambtenaren.

De vroegste contacten tussen Nederland en Marokko werden gekenmerkt door commercieel en politiek opportunisme. Nu kijkt men vandaar naar het Europese paradijs, terwijl men hier Marokko ziet als een kleurrijk exotisch land vol uitzichtloze armoede.

Wat hebben we toch fout gedaan,

De Amerikaan Garry Winogrand beheerste iets onbeheersbaars: het toeval. Zijn straatfoto's behoren tot de beste die er zijn gemaakt.

De zichzelf als conservatief beschrijvende Irving Kristol, voormalig hoofdredacteur van onder andere Encounter en Commentary, heeft eens geschreven over de factoren die volgens hem van invloed zijn op de ontwikkeling van onze maatschappij. Eén daarvan is de opvatting dat jong zijn een bijzondere verdienste heeft, zodat er een neiging bestaat om prestaties te beoordelen naar hun associatie met jeugd in plaats van naar hun objectieve kwaliteit. Ouderen zijn alleen nog gepreoccupeerd met verouderde en waardeloze zaken; hun denkbeelden kunnen zonder verder onderzoek oudbakken, oninteressant en verwerpelijk worden genoemd.

De aandelen van Citigroup zouden wel eens goedkoop kunnen zijn. Als je de koers van 's werelds grootste bank met die van zijn concurrenten vergelijkt - van regionale banken tot zakenbanken - dan lijkt die erg laag. Vóór de bekendmaking van de resultaten vorige week donderdag bedroeg de koers-winstverhouding krap elfmaal de voorspelde winst. Zelfs JP Morgan, dat het de laatste twee kwartalen niet zo goed doet, wordt tegen een premie van 10 procent ten opzichte van Citigroup verhandeld. Is dat gerechtvaardigd? Misschien, als de problemen met de toezichthouders - die de winst van Citigroup in 2004 parten speelden - blijven voortduren. Dat lijkt echter niet het geval te zijn. De dreun van 5 miljard dollar na belastingen die de winst vorig jaar onder druk zette, kwam voor rekening van Citigroups betrokkenheid bij het WorldCom-schandaal. Indirect bewijsmateriaal bezoedelde het werk dat Citigroup voor het geplaagde telecomconcern verrichtte, van adviezen aan het bestuur tot en met omstreden bedrijfsanalyses. Niet één van de lopende rechtszaken tegen Citigroup belooft qua schade ook maar enigszins in de buurt te komen van de WorldCom-affaire. Maar hoe zit het met de rentestand? Die gaat waarschijnlijk omhoog, en daardoor kunnen de winstmarges op verstrekte kredieten gaan krimpen. Volgens Scott Black van Delphi Management betekent een rentestijging van honderd basispunten een daling van de winst per aandeel met 0,07 dollar. Maar die ontwikkeling is al verdisconteerd in de huidige waardering van Citigroup. Zelfs als we ervan zouden uitgaan dat de rente met nog eens 50 extra basispunten stijgt, waardoor nog eens 0,04 dollar van de dit jaar verwachte winst per aandeel van 4,40 dollar wordt afgesnoept, zou het aandeel worden verhandeld op elfmaal de winst, wat nog steeds zou neerkomen op een korting ten opzichte van de sector.

Drugs, afpersing, verduistering van geld voor openbare werken, landbouwsubsidies en prostitutie vormen de belangrijkste inkomsten van de maffia, het grootste `bedrijf' van Italië.

Een automobiliste reed in Amsterdam-Oost een mogelijke tasjesdief dood. Het slachtoffer bleek een Marokkaanse jongen. In een paar dagen tijd werd het een nationale kwestie.

President Bush belooft in zijn inaugurele toespraak de wereld vrijheid. De protesten in zijn eigen hoofdstad Washington hoort en ziet hij niet.

Kinderliefde voor de moeder is onvoorwaardelijk vertellen films als `Nobody Knows' van Kore-Eda Hirokazu en `Demi-tarif' van Isilde Le Besco.

Al zo'n tien jaar was ik op zoek naar een bepaald oud boekje. Onlangs vond ik het via internet. Vandaag zou het bij de post zitten, maar tot mijn teleurstelling was dat niet zo. Een paar uur na de postbezorging werd er aangebeld door een oude dame. Zij vertelde dat zij ergens op straat, zeker tien minuten bij mij vandaan, een pakje had gevonden met mijn naam erop. ,,Ik dacht, het is een leeg doosje maar toen ik er tegenaan trapte voelde ik dat er nog wat in zat. Toen dacht ik: ik breng het maar even langs.''

Toen de honourable mister George Dubbeljoe Bush gisteren ten tweede male werd ingehuldigd als president van de Verenigde Staten, zag ik in gedachte de onderzoeksjournalist Seymour Hersh onrustig door zijn werkkamer schuiven. ,,Wij zullen nog eens zien hoe dit afloopt'', mompelde hij verbeten terwijl hij een bekertje slechte automatenkoffie naar zijn lippen bracht.

Kunsthistoricus Ben Broos publiceert eind dit jaar het boek `Saskia, de vrouw van Rembrandt'. Daarin de onthulling dat de schilder vaak in Friesland kwam en daar heeft getekend.

Guus Middag luistert naar nieuwe Nederlandstalige liedjes. Vandaag naar `Als je iets kan doen', het lied dat Nederlandse artiesten maakten om geld in te zamelen voor Azië.

Dit is wat iedereen wil: lekker eten en toch afvallen. Er schijnt een afvalpil in de maak te zijn die deze droom zal verwezenlijken. Maar voorlopig moeten we het doen met andere uitvindingen en de strenge instructie om vooral veel te bewegen. De Engelse supermarktketen Tesco kwam op het idee een speciale winkelwagen te ontwikkelen. Aan deze boodschappenkar is een extra wiel bevestigd dat de rolweerstand verhoogt. Je duwt je suf en valt dus tijdens het kopen van lekkere dingen af. Naam van deze winkelwagen: the flab. De overheid van Zimbabwe wil een financieel slaatje slaan uit de 1,2 miljard te dikke wereldbewoners. Men wil dikke toeristen naar het land lokken en ze op boerderijen laten werken. Deelnemers aan de `Obesity Tourism Strategy' krijgen na hard te hebben gewerkt een riviercruise op de Zambesi aangeboden. Voor wie niets in deze nieuwe snufjes ziet is er altijd nog de caloriewijzer van het Voedingscentrum. Daarop kun je zien hoeveel minuten je moet wandelen, zwemmen of fietsen om een bepaald ingrediënt te verbranden. Ik kan me aantrekkelijker en spannender inspanningen voorstellen. Zoals autorijden naar Parijs inclusief een stukje over de zenuwslopende Boulevard périphérique. Ik schat het interen op minstens 500 calorieën. Voor een antiloop is dit een ontmoedigende schijf. Om een halve avocado teniet te doen moet je 26 minuten wandelen. Voor 75 gram tahoe 23 minuten. Een gebakken ei: 26. Een zoute haring: 30. Een bord erwtensoep: 60. Een portie rauwkost 2. Maar één eetlepel olijfolie om die rauwkost op te vijzelen is al weer 21 minuten wandelen. Bij één banaan, wat is nu een banaan, staat het getal 26. Op de schijf staat slechts één ding vermeld waarvoor je op je gat mag blijven zitten: een glas light frisdrank = 0. Recept voor een aardig magere salade. Was en droog de spinazie. Verwijder harde stelen. Snijd de schoongemaakte bleekselderij in reepjes. Roer bleekselderij, peterselie, fijngehakte knoflook, ajvar (verkrijgbaar in Turkse winkels), peterselie en zout en peper naar smaak door de cottage cheese. Schep de cottage cheese op de spinazie. Afhankelijk van de vetstrijd kunnen er 2, 4, 6, 8 of meer personen van eten.

,,Maak ons geil!'' riep Paul de Leeuw door de telefoon. Wegens een skiblessure kon hij niet persoonlijk aanwezig zijn als jurylid van de eerste voorronde van het Nationale Songfestival. Er prijkte nu een ingelijste foto naast zijn collega's Esther Hart en Cornald Maas. Een dame uit het publiek zette er een waxinelichtje voor.

Achter het etiket `cult' kan een kunstenaar schuil gaan met een radicale visie, die weigert concessies te doen aan het grote publiek. Het kan ook een vrijbrief zijn voor de meest particuliere, puberale fantasieën. Soms zijn die twee categorieën moeilijk uit elkaar te houden. Dat geldt zeker voor de New Yorkse regisseur Abel Ferrara. In zijn filmhuishit Bad Lieutenant (1993) liet Ferrara een mooie, jonge non bruut verkrachten op het altaar van een kerk. Niet de meest interessante manier om het contrast te laten zien tussen de verdorvenheid van de grote stad en de puurheid van het (katholieke) geloof. Ferrara gaat wel vaker tekeer als een overspannen Scorcese, waardoor iedere subtiliteit verloren gaat. Maar tegelijkertijd is hij een filmer met een onmiskenbaar visueel talent, die aan zijn acteurs vaak grote prestaties weet te ontlokken. Denk aan de jammerende oerkreten van Harvey Keitel als de snuivende, slikkende en spuitende Bad Lieutenant.

David Smurthwaite: The Boer War 1899-1902. Paperback, Hamlyn 2002, van €24,55 voor €9,50. De Boekenmarkt Den Haag (070–3658226)

In oktober 1899 brak een van de grootste Britse koloniale oorlogen uit: de felle strijd in Zuid-Afrika tussen aan de ene kant een halfmiljoen Britse soldaten en aan de andere 75.000 Boeren uit de republieken Transvaal en Oranje Vrystaat. Begin 1902 moesten ook de laatste 20.000 Boeren (de zogeheten `bittereinders') capituleren en verloren de twee republieken hun soevereiniteit. Smurthwaite brengt het conflict gedetailleerd in kaart, met uitvoerige citaten uit brieven en dagboeken van zowel Boeren als Britse soldaten en oorlogscorrespondenten (onder wie een jonge Winston Churchill). Dankzij de opname van meer dan tweehonderd foto's uit die jaren vormt het boek ook een belangrijk fotodocument.

Sinds Kuifje in 1929 zijn eerste reis naar de Sovjet-Unie maakte zijn talloze kinderen opgegroeid met de avonturen van de jonge energieke reporter. Voor het boek Kuifje in de echte wereld, uitgegeven ter gelegenheid van het 75-jarig bestaan van de stripheld, hebben 24 Kuifje-liefhebbers zich verdiept in één aspect van Hergés creatie. Zo verklaart Volkskrant-modejournalist Milou van Rossum Kuifjes plusfour (de drollenvanger) door te vertellen dat dit kledingstuk in 1925 in de mode raakte. Bergbeklimmer Bart Vos signaleert dat kapitein Haddock in Kuifje in Tibet zijn pikhouweel verkeerd vasthoudt, terwijl Kuifje hem als een volleerd alpinist hanteert.

Ontdekte Newton de zwaartekracht toen hij een appel uit een boom zag vallen? Verhalen rondom grote wetenschappelijke ontdekkingen blijken bij nadere beschouwing vaker Dichtung dan Wahrheit. Een mooi rond verhaal over een briljante geleerde die in een helder ogenblik plotseling een nieuw inzicht krijgt dat de wereld op zijn kop zet, heeft nu eenmaal grote overtuigingskracht. Het blijft daarom hardnekkig doorverteld worden, door leken, maar ook door biografen. Over die mythevorming rond de helden van de wetenschap gaat het boekje Diesels droom en Donders' bril van Bert Theunissen, wetenschapshistoricus en bioloog aan de Universiteit Utrecht.

Zevenendertig jaar was Salomon Bouman NRC-correspondent in Israël; nu, na de beëindiging van zijn correspondentschap, kijkt hij terug op deze jaren. Zijn stellingname als liberaal en seculier Zionist is vanaf de eerste bladzijde duidelijk. Wie zich niet bij voorbaat in het keurslijf van een keuze voor een van de conflictpartijen laat dwingen, kan veel van hem opsteken. Niet alleen de meest dramatische politieke en militaire gebeurtenissen, zoals de oorlogen van 1948, 1956, 1967, 1973, 1982 en 1991, de eerste en de tweede intifada en de akkoorden van Camp David en Oslo, passeren de revue; ook onderliggende maatschappelijke en economische ontwikkelingen komen aan de orde.

Zoals W.F. Hermans in 1975 in Onder professoren zijn gram uitte over de oncollegiale gang van zaken op de Groningse universiteit, afdeling natuurwetenschappen, zo geeft Joke J. Hermsen in haar derde roman, De profielschets, een venijnig beeld van de al even oncollegiale omgangsvormen op de Universiteit van Amsterdam, afdeling geesteswetenschappen. Het is een eigenaardig mannenbolwerk, dat wetenschappelijke, filosofische bedrijf, als wij Hermsen mogen geloven. De wijsbegeerte zelf lijkt er nauwelijks toe te doen. Alle energie van het universitaire personeel gaat zitten in de machtsstrijd tussen de verschillende denkrichtingen. Ethici, sociaal-realisten en Duits-idealisten zitten elkaar voortdurend in de haren. En ook de hegelianen en de heideggerianen kunnen elkaars bloed wel drinken. De door Hermsen geportretteerde vakgroep telt maar een enkel ijverig en studieus lid en dat is uitgerekend de vrouw die na twaalf jaar van losse contracten te horen heeft gekregen dat er voor haar geen vaste aanstelling inzit. Zij stelt ironisch vast dat het hebben van de juiste connecties en het presenteren van een goed glas wijn belangrijker worden gevonden dan een fatsoenlijke publicatielijst. `Beter Coq au vin dan de studie van Kant, Kofman en Klossowski', zo vat buitenbeentje Det van Vliet (een oude bekende uit Hermsens eerste roman, Het dameoffer, uit 1998) de dubieuze gang van zaken nog maar eens samen. Zij doet nog een laatste, heldhaftige poging om een positie te bemachtigen op het instituut, maar besluit dan om de concurrentie met het aanzwellende legertje van `baanloos gepromoveerden' te staken en voor zichzelf te beginnen, als romanschrijfster misschien wel, net als ooit Hermsen zelf.

Volgens een louche Kretenzische makelaar, die een bijrolletje vervult in Maarten Asschers roman Het uur en de dag, is op Kreta van toepassing wat in de woorden van Winston Churchill ook voor de Balkan geldt: `Het produceert meer geschiedenis dan het kan verwerken.' En dat is precies het probleem waarmee de Nederlandse immigrant Thomas Wittenberg wordt geconfronteerd als hij in 1981 een olijfgaard koopt in de omgeving van Heraklion, waarop hij een huis wil bouwen. De oudere bewoners van het dorp willen hem wegpesten. Ze denken dat hij een Duitser is. Belangrijker is dat op het terrein dat hij zo argeloos via een makelaar verwerft, een gebouw heeft gestaan waar in de Tweede Wereldoorlog de Wehrmacht zetelde. In die inmiddels afgebroken villa werden verzetsstrijders gemarteld, vandaar dat de dorpsbewoners niet willen dat daar opnieuw een huis verrijst.

Hoe oud moet Bridget Jones worden voordat lezers en kijkers hun belangstelling verliezen voor de lotgevallen van een alleenstaande vrouw op zoek naar de liefde? Veertig? Vijftig? Zestig? Zo oud dat mannen liever hebben dat ze wat ondergoed aanhouden: `Ronnette is wat ik zoek. Maar als ze naakt is, als ze zich uitkleedt zie ik dat ze in rimpelen uitbarst.'

Gemma Bovery van Posy Simmonds (hier vooral bekend van enige vertaalde kinderboeken zoals Fred en Rozemarijn) is een van de meest geslaagde op literatuur geïnspiteerde strips van de laatste tijd. Gustave Flauberts negentiende-eeuwse klassieker over een ongelukkige vrouw op het platteland werd door hem geactualiseerd en verplaatst. Flauberts Emma Bovary is veranderd in de Londense Gemma Bovery, die na een mislukte relatie met rokkenjager Patrick iets begint met de saaie restaurateur Charlie.

De in Wenen woonachtige Zuid-Afrikaanse schrijver Troy Blacklaws heeft een optimistischer natuur dan J.M. Coetzee. En hij schaamt zich er niet voor dat ook hardop te zeggen. Zo verklaarde hij in een interview in de Mail & Guardian: ,,Ik heb Karoo Boy gedeeltelijk geschreven als een reactie op In ongenade, omdat ik Coetzees wereldbeeld onverdraaglijk somber vind. Ik deins niet terug voor geweld en wreedheid, maar ik geef de voorkeur aan een filmischer beeld van Zuid-Afrika. Coetzee gebruikt een ontleedmes; ik een stomp, afgekauwd potlood.''

Wat kun je doen als je iets verschrikkelijks hebt meegemaakt? Je kunt het sublimeren tot iets moois. Het is zelfs een gangbare gedachte dat dat is wat kunst is: de neerslag van gevoelens die niet op een andere manier uit te drukken zijn. Het is in elk geval wat Toby Litt gedaan heeft in zijn nieuwe boek Ghost Story. Het gaat over het effect van een doodgeboren kind op de relatie van de ouders. Litt en zijn vriendin kregen drie miskramen.

In Frankrijk telt een schrijver die niet verder kijkt dan zijn studeerkamer, niet mee. Wie observeert, analyseert en schrijft, dient zijn onderzoeksterrein niet te beperken tot het eigen ego – een goede gewoonte in de Franse literatuur. In recente Franse romans zijn thema's waar ook in Nederland de kranten vol van staan – integratie, een Europese islam, terrorisme, geweld in achterstandswijken, bedreiging van individuen, vrijheid van meningsuiting – dan ook ruimschoots vertegenwoordigd.

Al is Dracula een even vertrouwde verschijning in de Europese verbeelding als Don Quichot en Hamlet, waarschijnlijk hebben weinig mensen ooit het boek van Bram Stoker ingekeken waar hij uit stamt. Hij is meer bekend van de film, of alleen van bioscoopaffiches (het vroegste voor Nosferatu van F.W.Murnau in 1922, het meest recente voor Francis Ford Coppola's Bram Stoker's Dracula van 1992).

`Ik eis van de leraar dat hij zich niet inleeft in het kind, dat hij niet daalt. Ik eis van het kind dat het zich inleeft in de leraar, dat het klimt [...] Ik eis dat het tienmaal gehoorzaamheid zal kennen, tienmaal tucht.' Aan het woord is Bint, de titelheld van F. Bordewijks roman uit 1934 en met recht de beruchtste pedagoog uit de Nederlandse literatuur. `Ik maal niet om de psyche van een kind,' zegt hij, en zijn trouwe discipel De Bree, de eigenlijke hoofdpersoon van Bint, zegt het hem na. `Het gebrek aan tucht was de zwakheid der eeuw [...] De wereld had vroeger om de kinderziel niet gemaald en was er gekomen.'

In `Vrije regelval' (Boeken, 17.12.04) legt Guus Middag een mooi verband tussen het gedicht `Past and Present' van Thomas Hood en Philip Larkins `I remember, I remember'. Dat de lezer van Larkin direct al in deze titel herinnerd wordt aan de steeds herhaalde woorden bij Hood, lijkt wel duidelijk. Misschien speelt er voor Larkin nog een andere reminiscentie, aan een gedicht waarin net als in het zijne ook trein en station een rol spelen en dat een van de evergreens van de Engelse poëzie uit de 20ste eeuw is geworden: `Adlestrop' door Edward Thomas (1878-1917)

Gerard Zeegers schrijft (in Cultuur &cetera, 23.12.04) dat er nog geen strip was van Dickens' Christmas Carol. Echter ik heb een uitgave uit 1987 van A Christmas Carol, getekend door Michael Cole, uitgegeven door Pagoda Books Londen in 1985, In het Nederlands is het uitgegeven door Cambium BV in 1987. Met tekst van Antoon Coolen.

Omstreeks de voorlaatste eeuwwisseling ging het erg goed met de Nederlandse kunst. Jan Jaap Heij, conservator van het Drents Museum in Assen, spreekt zelfs van een tweede Gouden Eeuw. Over de Nederlandse beeldende kunst en kunstnijverheid tussen 1885 en 1935 – een gouden hálve eeuw dus eigenlijk – schreef hij het boek Vernieuwing en bezinning.

Clark Accord: Tussen Apoera en Oreala Een liefdesgeschiedenis in de regenwouden. Vassallucci, 250 blz. €19,95

Tegen het decor van twee indianendorpen vertelt de Surinaamse schrijver Clark Accord (1961) het verhaal van twee geliefden die door een tragische gebeurtenis en een verschil in religie uit elkaar worden gedreven. Tweede roman van Accord die in 1999 debuteerde met De koningin van Paramaribo.

De meeste Nederlanders weten wel dat veel Marokkanen een Berberse achtergrond hebben, maar wat die nou precies inhoudt weet haast geen mens. Ook Berbers zelf, of `Imazighen' zoals ze zichzelf noemen, hebben geen bijzonder sterk ontwikkeld bewustzijn van een aparte identiteit. Traditioneel leefden ze verspreid over de meeste staten van Noord-Afrika, van Marokko en Algerije tot aan Egypte. Ze kennen sterke stamverbanden, en een eigen taal die sterk van het Arabisch verschilt. Maar een massaal streven naar erkenning van de Berbercultuur, laat staan een politiek-nationalistische beweging, is er tot voor zeer kort eigenlijk nooit geweest.

De veelgeprezen bioloog Jared Diamond heeft de factoren in kaart gebracht die de ondergang van beschavingen hebben veroorzaakt, en trekt daaruit lessen voor de toekomst van de wereld. Maar is de mens werkelijk in staat de gevolgen van zijn keuzes te overzien?

Twee ridders zaaten op een toren goet en de een die verloor zijn hoet.

Het is vroeg op de ochtend, ze werden aangevallen door een monster

Ik was vandaag op school Ik had het vierde uur muziekles. Ik klom de klas binnen en de juffrouw had een lied opgezet. Het was zo'n Nederlands lied van verschillende popidolen, over de zeebeving in Azië. Ik had al erg veel daarover gehoord; het was elke dag op het nieuws en op de radio. Maar, mensen hadden al geld gegeven. Ik ben naar een musical geweest waar ze geld vroegen. Mensen vragen of je een hart hebt. Het zou erg eng zijn als je die letterlijk niet hebt! En toen was ik het zat! Geld vragen is OK. Ik ben blij dat mensen daar zo over denken en dat de wereld te hulp schiet als er iets erg gebeurt in een land, maar dit slaat nergens op. Dit is om zichzelf populairder en menslievender en `ik geef zoveel om al die arme mensen' te maken. En nooit, nooit, nooit hoor je iets over de bio-industrie of gehandicapte mensen die heel erg veel geld voor een huis en hulp kunnen gebruiken, over kuikentjes op de lopende band in het slachthuis en laat me niet beginnen over kalfsvlees! Hoe is het mogelijk! En dan gebeurt er iets aan de andere kant van de wereld en iedereen is in rep en roer! Dat is belachelijk! Mensen zijn het noorden kwijt. Wat is beschaving? Aha, that's the question.

Moeder konijn, 5 kleintjes en achteraan vader konijn

Het is vreselijk! Veel mensen zijn hun familie en huis kwijt. Op elke dag heb ik dit vreselijke nieuws op TV gezien. Deze tekening is een beeld van dat.