Sjirk Velstra

Zijn dood was al op 15 juni, maar het was me ontgaan. Toch noem ik het alsnog, want Velstra is de man door wie de gezagsverhoudingen tussen rayonhoofd en burgerlijke autoriteiten werden herschreven. De jaren zestig woedden al in schaatskringen voor iemand Roel van Duyn kende. Een bijna-ramp tijdens de Tocht van 1963 ging daaraan vooraf.

Velstra was als ijsmeester van Bartlehiem verantwoordelijk voor de finish. Op een veilige plek met ondiep water had hij de streep getrokken, maar burgemeester en politie wilden die op een andere plek. Daar konden betere foto's worden gemaakt. ,,Ik vind dat wel wat riskant'', zei de ijsmeester, omdat het water daar dieper is. Indien het ijs breekt, vallen honderden mensen in metersdiep, ijskoud water. De burgerlijke autoriteiten haalden hun schouders op en negeerden de waarschuwing.

Wel, toen Reinier Paping als eerste aankwam, stormden honderden mensen het ijs op. Koningin Juliana en prinses Beatrix stonden daar ook en zagen water op het ijs komen en voelden dat het misging. Velstra zei twee jaar geleden tegen Marnix Koolhaas en ondergetekende: ,,Uiteindelijk is het gelukt om iedereen op tijd van het ijs te krijgen, maar het was kantje boord. Als het was misgegaan, hadden we nooit meer een Elfstedentocht gehad, daar ben ik zeker van. Dan zouden er honderden mensen verdronken zijn.''

Burgemeester en politie van Leeuwarden hadden in hun onkunde mensenlevens in gevaar gebracht, werd pijnlijk duidelijk. Daarom werd besloten dat de rayonhoofden voortaan de baas zijn op het ijs tijdens een Elfstedentocht. Velstra: ,,Want ijsmeester is een vak, dat vergeten mensen wel eens.'' De burgerlijke autoriteiten bemoeien zich nu alleen nog maar met dingen die náást het ijs gebeuren. De huidige positie van rayonhoofden is dus begonnen bij Velstra.

Tot en met de Elfstedentocht van 1997 was hij rayonhoofd van Bartlehiem en werd zo een nationale bekendheid. Maar hij werd te oud, besloot de Elfstedenvereniging: ,,In het begin had ik er wel moeite mee'', zei Velstra, ,,maar door mijn gezondheid heb ik er nou geen spijt meer van. Alhoewel, als de tocht weer komt, weet ik niet of ik mij wel goed kan houden. Het is toch een soort levenswerk geweest.'' Maar helaas maakt Velstra dat niet meer mee.

Het huidige rayonhoofd van Bartlehiem is Hein van Althuis. Daarom nog een goede tip voor iemand die wil inburgeren. Vraag eens aan de juf wie tegenwoordig rayonhoofd is van Bartlehiem – klaar! Hartelijk welkom als nieuw staatsburger!

jurryt@xs4all.nl