Het nieuws van 11 oktober 2003

Alize Zandwijk regisseert bij het Ro Theater `Bruiloft' van Canetti, een stuk over de ondergang der mensheid: ,,ik wil de mensen wijzen op hun egoïsme en hebzucht.''

DE LONEN STIJGENdit jaar gemiddeld met 2,8 procent. Vorig jaar kwam die stijging uit op 3,7 procent. In het najaarsakkoord was voor dit jaar 2,5 procent afgesproken. Aan dat gemiddelde hebben de directeuren van Nederlandse zorginstellingen stevig bijgedragen. Uit een rapport van ex-staatssecretaris van volksgezondheid Simons blijkt dat de ziekenhuisdirecteuren de hoogte van hun salarissen in overeenstemming hebben gebracht met de lengte van de wachtlijsten. Buitensporig omvangrijk. En de besturen van die instellingen: ze stonden erbij en keken er naar. Zelfzorg op niveau.

Er schijnen studenten te zijn die in hun eerste studiejaar geen bibliotheek van binnen gezien hebben. Hun studiemateriaal kopen ze of kopiëren ze. Wij doen daar als docenten beschamend vaak aan mee, door readers samen te stellen met fotokopieën uit boeken. De boeken zelf krijgen de studenten niet in handen. O ja, maakt u zich geen zorgen, we dragen keurig geld af aan de uitgevers voor gederfde royalty's. We staan er niet bij stil dat de scheve en grauwe kopieën van een reader een belediging zijn van de uitgevers en vormgevers van het oorspronkelijk boek. Boeken zijn te duur voor studenten, ja zeker, maar er zijn toch zeker bibliotheken?

De Omaniërs zijn gelovige moslims, wat onder andere tot uiting komt in de wegmoskeetjes die overal langs hoofdwegen zijn gebouwd. De huidige vrome tijden overal in de islamitische wereld worden weerspiegeld in de Sultan Qaboos Grote Moskee, die twee jaar geleden is geopend. Sultan Qaboos is geen Saddam Hussein, en zijn moskee is dan ook niet de grootste in de wereld. Maar het complex is toch wel heel indrukwekkend. Het mannengedeelte kan meer dan 6.500 mensen herbergen, en doet dat geregeld ook, en het Perzische tapijt waarop zij bidden is met zijn 70 bij 60 meter het grootste handgeweven tapijt-uit-één-stuk ter wereld.

Niet door menselijk handelen, maar door te weinig regen breidt de Sahara uit. En dat komt door te warme oceanen.

Herfst! Op zoek naar stijlvolle regenkleding trotseerde Lukas Keijser donder en bliksem.

MINISTER-PRESIDENT BALKENENDE heeft daadkracht getoond. In een ongemeen scherp getoonzette brief heeft hij gisteren de Tweede Kamer geschreven geen toestemmingswet in te dienen voor het huwelijk tussen prins Johan Friso en Mabel Wisse Smit. Omdat, aldus Balkenende, het paar ,,niet volledige en niet juiste informatie aan de regering heeft verstrekt, waardoor het vertrouwen is geschaad.''

Frank Louter stopt als coach van de Nederlandse turnvrouwen. Hij heeft geen overeenstemming bereikt met de Koninklijke Nederlandse Gymnastiek Unie over verlenging van zijn contract.

Een nieuw glossy blad over `mindstyle' verschijnt woensdag: Happinez. Ally van der Pauw spreekt met de hoofdredacteur.

De New Yorkse effectenbeurs is gisteren verder in verlegenheid gebracht door de onthulling dat nog twee bestuurders kunnen rekenen op een riante oudedagsvoorziening. Ook andere topmanagers krijgen een hoge vergoeding van enkele miljoenen dollar.

Deze week dook in Brussel een originele brief van Descartes op. Intussen werkt in Utrecht een team filosofen onder leiding van Theo Verbeek aan een nieuwe kritische editie van Descartes' correspondentie. `Iedereen zit erop te wachten, wij doen het.'

De aardolie raakt op, er moet iets op verzonnen worden. Sommigen denken dat waterstof de oplossing zal brengen. Als je waterstofgas verbrandt (met lucht of zuurstof), dan onstaat er hoofdzakelijk water en tegelijk is een redelijke hoeveelheid elektriciteit te winnen. Het komende tijdperk wordt daarom dat van de waterstofeconomie, menen sommigen.

De helft van de wilde dieren in Zimbabwe is de laatste jaren uitgemoord. Stropers beleven gouden tijden. Buitenlandse jagers maken misbruik van de anarchie.

Joyce Roodnat wandelt door Nederland en de rest van de wereld. Deze week op het eiland Tholen.

Hoogst merkwaardig is het officiële debuut van de IJslander Eberg, een multi-instrumentalist die zijn vriendenkring bestookte met opnames tot eindelijk een platenbaas er lucht van kreeg, zodat we nu zijn Plastic Lions aan kunnen schaffen.

Een onderwijsexperiment op de Vrije School van Texel liep uit op ruzie en tijdelijke sluiting van de school. De bedoeling was uitsluitend te kijken naar het positieve in een kind.

In oud-Amsterdam voelt Joep Habets zich even `young & beautiful'.

In de muziek loopt de seventies revival op zijn eind en is de herwaardering van de jaren tachtig al begonnen. Op de valreep is er nu The Darkness, een Brits kwartet jongemannen dat onlangs debuteerde met Permission to land, een cd vol muziek die is geënt op de hardrock van een jaar of 25 geleden. Led Zeppelin, Queen, Def Leppard, Whitesnake, AC/DC – allemaal worden ze genoemd in recensies van de cd die de blinde woede opwekte van de hyper-cultureel-correcte New Musical Express, maar in veel andere kranten en tijdschriften terecht veel waardering kreeg.

Ter ere van de Booker Prize wijdt Pieter Steinz deel 41 van `lezen op locatie' aan Londen.

Rond 1980 maakte Blondie, voortgekomen uit de New Yorkse new wave-scene, de perfecte radiopop, vol verleidelijke melodieën en, dankzij zangeres Deborah Harry, een nog net nette dosis seks.

Na het tegenvallende resultaat van de eerste Unkle-cd, Psyence Fiction uit 1998, lag het niet per se voor de hand dat er een opvolger zou komen. De platenmaatschappij-baas (James Lavelle, van het MoWax-label) die al zijn vrienden en kennissen inschakelt om samen een knaller te maken, had met dit troetel-project te hoog ingezet. Het was leuk om je mensen als Thom Yorke (Radiohead), Dj Shadow, Richard Ashcroft (The Verve) en Badly Drawn Boy met zijn allen in de studio voor te stellen, onderwijl proberend al die zorgvuldig opgepoetste ego's niet te laten botsen – maar tenslotte werkte ook op het eindproduct iedereen langs elkaar heen.

De overnamemachine van General Electric (GE) draait op volle toeren. Maar levert het verwoede streven naar groei van het Amerikaanse conglomeraat ook veel goeds voor de aandeelhouders op? Inclusief het bod van gisteren op het Britse bedrijf voor gezondheidszorgtechnologie Amersham, heeft GE dit jaar volgens Dealogic voor meer dan 20 miljard dollar aan overnames aangekondigd, waardoor 2003 een van de actiefste jaren ooit is geworden. Vanwaar die kooplust? Ondanks de diversificatie van de belangen, heeft de economische inzinking het vermogen van GE om groei met dubbele cijfers te verwezenlijken aanzienlijk gehinderd. De winst per aandeel in het derde kwartaal, die tegelijkertijd met de Amersham-overeenkomst bekend werd gemaakt, illustreert dat punt: die is ten opzichte van vorig jaar met slechts 2,5 procent gestegen.

Benzinedieven die doorrijden zonder te betalen. Swingende Ghanezen op weg naar een r&b-feest. Verbaasde Zeeuwen op weg naar Schiphol. Langs de snelweg houdt het gehaaste, anonieme leven voor een ogenblik stil. `Ik zit hier meer dan thuis.'

Schrijver Scholten Jaap is deze zomer met zijn gezin naar Hongarije verhuisd. Hij bericht tweewekelijks over zijn nieuwe leven.

In Amerika kunnen kinderen die het in hun broek doen, via internet leren zindelijk te worden, las Ellen de Bruin.

Ze schreef een boek over hoe ze als Frans-Algerijns meisje door bendeleden verkracht en mishandeld werd in de voorsteden van Parijs. Nu is ze voorvrouw van een emancipatiebeweging van immigrantenmeisjes.Margot Dijkgraaf sprak met haar.

Nederland beleeft dit weekeinde zijn eerste SpongeBob-weekend. Tv-zender Nickelodeon zendt non-stop afleveringen uit van de nieuwe tekenfilmheld, een vrolijke gele spons in broek. Paul Steenhuis en

Ellen de Bruin over `nautische nonsens', die ook volwassenen aanspreekt.

Het verlangen om eens uit te zoeken waarom sommige koekjes zoveel makkelijker breken dan andere koekjes van hetzelfde postuur bestaat al sinds het AW-bitterkoekjesonderzoek van 1992. Afgelopen week was er een aanleiding om er eens serieus werk van te maken en eindelijk het toestel te bouwen dat al zo lang voor ogen stond: het zuiver metend koeksterktetesttoestel.

Als in Nederland de dijken wegvallen, staat tweederde van het land onder water. De bescherming hiertegen ligt in de handen van een middeleeuwse bestuursorganisatie. `Hoe houden we droge voeten in het moeras waarin we leven?'

Na de dijkdoorbraak in Wilnis wordt iedere dijk nauwlettend bekeken. Een dag op pad met de inspecteurs. `Hier begint het scheurengebeuren.'

Tegen de Franse oud-premier Alain Juppé is gisteren voor de rechtbank van Nanterre acht maanden voorwaardelijke gevangenisstraf en een boete geëist wegens zijn betrokkenheid bij illegale partijfinanciering.

Nederlandse huishoudens betalen 75 tot 150 euro per jaar om beschermd te worden tegen wateroverlast. Maar niemand begrijpt hoe die bedragen tot stand komen.

Sommigen meenden dat ze al meteen weer op waren. De bejaarde tafelgenoten tegenover mij rekten vrijwel tegelijkertijd de nekken om te kijken of er niet heel misschien toch ergens in een hoekje van die enorme buffettafel nog eentje te verschalken viel.

Afgelopen dinsdag ging de Nobelprijs voor de Natuurkunde naar twee Russen en een Brit. Maar de Amerikanen houden het op twee Amerikanen en een Rus: de Brit en een der Russen zijn - na publicatie van hun nu bekroonde werk - naar de Verenigde Staten geëmigreerd en hebben een tweede, Amerikaanse nationaliteit aangenomen.

Steeds meer basisscholen doen aan filosofie. Kun je vrienden worden met een ding?

Vader en zoon Archer ontwierpen een nieuw type verbrandingsmotor. Geen zuigers, maar speciaal gevormde schoepen brengen de motor aan het draaien.

De wapenwedloop tussen Blepharida-kevers en Bursera-bomen en -struiken duurt al 112 miljoen jaar. Uit DNA-analyse blijkt dat de verdediging van de plant tegen vraat en de daaropvolgende aanpassing van de voedingsstrategie van de kever ongeveer synchroon lopen. Daarmee heeft de Amerikaanse entomologe Judith Becerra van de University of Arizona laten zien dat er coëvolutie op macro-evolutionaire schaal bestaat (Proceedings of the National Academy of Sciences, 6 okt).

Er is verbaasd gereageerd op het oordeel van de Commissie Gelijke Behandeling die het een katholieke school in Utrecht toestond hoofddoekjes te verbieden. Waar ik op mijn beurt weer verbaasd over ben, want voor wie zich het volgende herinnert, kan die uitspraak toch moeilijk verrassend zijn geweest.

Een kaak en schedel, gevonden in de Oase-grot in Roemenië, blijken de oudst bekende Homo sapiens fossielen in Europa te zijn. In de grot zijn verder aanwijzingen gevonden voor een `berencultus' die lijken op vondsten in de beroemde grot Chauvet.

In Nederland zijn geen bergen van enige omvang, er komt nergens lava of heet water uit de grond en aardbevingen stellen er ook al niet veel voor. Geologisch lijkt ons land saai. Maar niets is minder waar, blijkt uit het onlangs verschenen boek `De ondergrond van Nederland'.

Natuurlijk is de goede vriend uit Nederland mijn verjaardag niet vergeten. Zo moeilijk is dat ook niet, hij viert de zijne tenslotte twee dagen later. Met een vertraging van een paar seconden op de telefoonlijn feliciteren we elkaar, bespreken nog wat koetjes en kalfjes in het thuisland en drijven we langzaam richting een goed gesprek over Afrika. ,,Wat is dat toch met dat continent van jou'', vraagt hij plotseling. ,,Het lijkt net alsof een mensenleven daar minder waard is.''

Voor de tweede keer in twee weken tijd is gisteren in Brazilië een getuige doodgeschoten kort na het afleggen van een verklaring voor een mensenrechtencommissie van de Verenigde Naties.

De oudste Nederlandse sprookjes werden in 1928 verzameld in Het boek van Trijntje Soldaats. Van deze Groningse volksvertellingen verschijnt vandaag een herdruk voorzien van nieuwe prenten.

De geldautomaat van deze bank heeft een beeldscherm waarop, als je de toetsen aanraakt, een mannetje verschijnt. Hij wijst naar de gleuf voor de kaart, en daarbij kijkt hij guitig. Nadat je de handelingen hebt verricht waardoor het geld uit een andere gleuf komt, springt hij weer tevoorschijn, heeft een andere houding aangenomen en kijkt opnieuw: guitig. Toen, op straat lopend, zag ik een groot reclamebord. Een guitige jongen gooit met een guitige zwaai een kartonnen bekertje in een openbare vuilnisbak die met een guitige blik de gift in ontvangst neemt. Op het vliegveld: een guitig rennend pictogram wijst de bedreigde reiziger de nooduitgang. Ik ging erop letten. De etalages van speelgoedwinkels staan vol met guitige muizen, smurfen, eenden, beren, saurussen. Dolfijnen! De guiten van de oceanen. Zo gebeurt dat dan: plotseling voelde ik me door de guitigheid aangevlogen.

Tijdens een orgasme is hetzelfde hersencentrum actief als bij heroïne- en cocaïnegebruikers die hun roes beleven. De waakzaamheid en angst nemen af, blijkt uit de veranderde bloedstromen in de hersenen.

Computers zijn erg slecht in het genereren van toevalsgetallen, lange reeksen waarin enen en nullen elkaar op onvoorspelbare wijze afwisselen.

Wie is Mabel Wisse Smit? Hoe beweegt zij zich op het wereldtoneel? En wie is die andere omstreden ex-vriend? Gisteren bleek dat prins Friso en zijn verloofde premier Balkenende niet het hele verhaal hadden verteld over de relatie met topcrimineel Klaas Bruinsma. `Mabel is extreem, in alles.'

Bijna overal ter wereld herstellen aandelenbeurzen sinds eind vorig jaar redelijk, maar ze staan wel stijf van de medicijnen. Kunnen ze wel zonder?

Heeft het heelal de vorm van een dodecaëder? Volgens Franse en Amerikaanse kosmologen is dit inderdaad het geval en wordt de kosmos begrensd door een regelmatig twaalfvlak. Alleen die vorm zou stroken met metingen van de WMAP-satelliet (Wilkinson Microwave Anisotropy Probe), die sinds vorig jaar de kosmische achtergrondstraling in kaart brengt (Nature, 9 oktober).

Na lezing van het artikel `Anti-Europa'-front vormt zich in politiek'' (NRC Handelsblad, 7 oktober), bekroop mij een gevoel dat ik mij herinner uit de tijd dat ik nog geregeld een andere landelijke krant inkeek, en mij ik was nog jong verbaasde over de vrijwel dagelijks op pagina 3 terug te vinden vooringenomenheid ten opzichte van linkse politieke partijen en ideeën. In het desbetreffende artikel over het zich aftekenende anti-Europa-front wordt de SP namelijk omschreven als `extreem-links'.

Het besluit geen parlementaire goedkeuring te vragen voor het huwelijk tussen prins Johan Friso en Mabel Wisse Smit is een overwinning van de roddeljournalistiek. Er hingen foto's boven de markt. Niet de feiten maar de schijn, niet de waarheid maar het imago, niet het bewijs maar de beschuldiging: de gang van zaken is symptomatisch voor een crisis, niet van de monarchie maar in de journalistiek. De regering is geweken voor chantage.

De burger moet bezuinigen. Bijna iedereen gaat erop achteruit. Maar die financiële tegenvaller is vrij eenvoudig op te vangen door een bewuster huishouden te voeren. De besparing loopt al snel op tot honderden euro's.

Mijn dochter van negen maanden heeft een lieve opoe, zo heet ze in de familie, die zich sinds haar geboorte zorgen maakt over haar toekomst, wegens een handicap. Daarom heeft opoe besloten om haar 25.000 euro te schenken, om een stukje onzekerheid weg te nemen. Hoe kunnen wij dit geld het beste wegzetten, voor twintig jaar? We zijn – zonder iets anders uit te sluiten – gecharmeerd van groene financiële producten. Verder is het belangrijk dat we geen of zo min mogelijk risico lopen. Opoe is namelijk al heel oud, wil vooral de zekerheid dat alles goed geregeld is, en daar hoort geen beleggingsrisico bij. Ze wil het geld in één keer rechtstreeks schenken en is bereid daarvoor extra belasting te betalen om zeker te weten dat alles goed geregeld is, wanneer zij onverhoopt snel overlijdt.

(T. van der V.)

Het straatarme Tsjaad is sinds gisteren een nieuwe olieproducent. In Afrika betekent olieproductie niet dat iedereen er beter van wordt. In Angola en Nigeria eigent een kleine elite zich de opbrengst toe.

De banken blijven handelshuis Hagemeyer tot uiterlijk 9 november steunen. In de tussenliggende periode moet het bedrijf zijn financiers ervan overtuigen dat het voldoende toekomstperspectief heeft.

Op 4 juli overleed onze alleenstaande, oudste broer en zijn AOW-uitkering stopte vanaf de dag na zijn overlijden. Omdat er onder andere nog huur moest worden betaald en er rekeningen binnenkomen, vraag ik mij af of het terecht is dat ons verzoek om een nabestaandenuitkering werd afgewezen. Het lijkt mij juridisch niet juist dat zijn rechten prompt ophouden en zijn verplichtingen moeten worden betaald door zijn nabestaanden. Ik praat niet over erfrecht, alleen over lopende verplichtingen. Hij had geen schulden en geen overlijdensverzekering. Hij had nog een tegoed van 4.000 euro op zijn rekening, waarvan wij grotendeels de uitvaart betaalden, maar dat geld is nu op.

(F. F. de A.)

Bierbrouwer Heineken mag de Oostenrijkse branchegenoot BBAG overnemen. Alle mededingingsautoriteiten hebben hun toestemming gegeven, meldde Heineken nadat afgelopen voorjaar het voornemen bekend werd gemaakt. Op 15 oktober krijgt Heineken een belang van 79,8 procent in BBAG. Heineken begint nu al met de integratie van beide bedrijven. De Nederlandse bierbrouwer betaalt 1,9 miljard euro voor het Oostenrijkse bedrijf. Dat bedrag is inclusief schulden van ongeveer 400 miljoen euro. Er blijft een bedrag over van ongeveer 1,5 miljard euro, dat deels via obligaties en deels via leningen bij banken wordt opgebracht.

De Verenigde Staten hebben hun handelstekort in augustus voor de vijfde achtereenvolgende maand zien dalen. In totaal werd er voor 39,2 miljard dollar (33,2 miljard euro) meer aan goederen en diensten ingevoerd dan uitgevoerd. In juli was dat nog 40 miljard dollar, aldus nieuwe cijfers gisteren van het Amerikaanse ministerie van Handel. De daling kwam als een verrassing. Economen hadden gerekend op een stijging tot ruim 41 miljard dollar. De absolute waarde van de import daalde iets harder dan die van de export.

Niet alleen de kantonrechter maar ook de notaris zou een echtscheiding moeten kunnen bezegelen. De notaris vindt zichzelf de aangewezen persoon om de scheiding vast te leggen in een authentieke akte. Daarvoor heeft voorzitter A. Heering van de Koninklijke Notariële Beroepsorganisatie (KNB) gisteren gepleit op de jaarvergadering van zijn organisatie. Een dergelijke akte zou dan dezelfde rechtswaarde moeten hebben als het vonnis van de rechter. Volgens Heering hoeven paren die met elkaar afspraken kunnen maken door deze procedure niet naar de rechter toe.

Bankier ABN Amro is sterk gegroeid in Brazilië. Het leent geld aan ondernemers in sloppenwijken, maar wil vooral de rijke toplaag binnenhalen.

Onze ouders willen hun kinderen, ruim boven de 35 jaar, een schenking te doen. Is het dan mogelijk om van de eenmalige vrijstelling van 20.711 euro (in 2003) gebruik te maken? Zijn er nog alternatieven?

(B. P)

McGregor Group bespreekt een samenwerking met, dan wel overname van de modegroep Secon. Dat hebben beide bedrijven gisteren bekendgemaakt. McGregor en Secon maken binnen enkele weken bekend hoe zij samen verdergaan. McGregor zegt voldoende geld te hebben voor een overname van Secon, dat merken voert als Turnover, Creenstone en de shirts van Arrow. De omzet zal dit jaar uitkomen op ongeveer 70 miljoen euro. Het bedrijf telt 230 medewerkers. Onder de Secon-directie en de Belgische investeerder Verlinvest valt ook het modemerk G-Star, dat als een apart bedrijf functioneert. G-Star valt buiten een eventuele overeenkomst van McGregor.

De Amerikaanse toezichthouder SEC en de voormalige boekhoudchef W. Colwell van het stroombedrijf Enron North America hebben een schikking van 500.000 dollar (425.000 euro) getroffen. Bovendien mag Colwell nooit meer bij een publiek bedrijf chef van de boekhouding zijn. De SEC beschuldigt de voormalig boekhouder ervan gemanipuleerd te hebben met winstcijfers. Reserverekeningen werden gebruikt om verliezen weg te poetsen en de waarde van bezittingen werd kunstmatig opgepompt. Hij heeft de beschuldigingen niet bekend, noch ontkend.

De vrijheid van de markteconomie bestaat voor de armen uit ontwikkelingslanden uit de noodzaak hun organen te verkopen voor het aflossen van schulden. David en en Sheila Rothman concluderen dat in de New York Review of Books op grond van hun onderzoek naar de globalisering van de markt voor menselijke organen. De auteurs zijn beiden hoogleraar sociale geneeskunde aan de universiteit van Columbia.

,,Was u succesvol als zakenbankier?'' ,,Dat moeten anderen maar beoordelen.'' ,,Werkte u hard?'' ,,Soms.'' ,,Moet je heel slim zijn om succes te hebben als zakenbankier?'' ,,Valt wel mee.''

Vastgoedmaatschappij De Vries Robbe heeft de eerste zes maanden van dit jaar de winst zien dalen van 82.000 euro naar 77.000 euro. De omzet steeg van 26.000 naar 873.000 euro. Vooral de Hongaarse dochter Triton heeft boven verwachting bijgedragen aan de resultaten van het bedrijf. Dat heeft De Vries Robbe gisteren bekendgemaakt. De kosten voor het aantrekken van vreemd kapitaal drukten de resultaten over het eerste halfjaar. De opbrengsten uit het onroerend goed hebben alleen in het tweede kwartaal van dit jaar aan de omzet en de winst bijgedragen.

De Braziliaanse oliemaatschappij Petrobras en het Noorse staatsbedrijf Statoil gaan binnenkort nauw samenwerken bij de exploratie van olie en gas in Brazilië. Ook op andere gebieden zoeken ze toenadering. Dit heeft de vice-president exploratie van Statoil gisteravond laten weten. Het eerste project betreft de bouw van een fabriek in Rio de Janeiro die tussen de twee en vier miljard euro kost, afhankelijk van de grootte van de vestiging.

De Duitse luchtvaartmaatschappij is van plan 2.000 banen te schrappen en ook op andere onderdelen te bezuinigen. Lufthansa zal de ontslagen over meerdere jaren spreiden, aldus een woordvoerder gisteren. Ongeveer 1.000 ontslagen vallen bij de catering, maar ook bij de vervoerstak en de vastgoedafdeling moeten mensen weg. Bij Lufthansa werken 94.000 mensen. Het bedrijf leed in het tweede kwartaal een verlies 34 miljoen euro. Na de bekendmaking steeg de koers van het aandeel Lufthansa op de beurs 1 procent.

Mijn 30-jarige dochter woont en werkt al enige jaren in het Midden-Oosten, voor een niet-Europees bedrijf. Hoe kan ik of zij het best periodiek wat geld besteden voor haar oudedagsvoorziening? Ze wil hier weer komen wonen.

(A. van R.)

Aan de vooravond van het najaarsoverleg van komende dinsdag houdt de FNV deze en volgende week acties. Voor een vakbondsbestuurder spreekt Ton Heerts – boerenzoon, oud-marechaussee – ongebruikelijk klare taal. ,,Ik zit uiterst rechts in de PvdA en uiterst links in de VVD.''

Laat het Ford-automobielconcern België welbewust boeten voor zijn anti-Amerikaanse houding in de Irak-oorlog door duizenden werknemers te ontslaan in het Limburgse Genk?

De consumentenprijzen in Frankrijk zijn in september gestegen met 0,5 procent ten opzichte van augustus. De relatief sterke stijging is een gevolg van de droogte en warmte in deze maand, die bijvoorbeeld de prijs van groenten met 22 procent opjoeg. De consumentenprijzen waren 2,2 procent hoger dan in september van afgelopen jaar.

Luchtvaartmaatschappijen die met lange intercontinentale vluchten bijdragen aan de mainportfunctie van Schiphol moeten op gewilde uren voorrang krijgen.

Vakbonden en luchtvaartmaatschappij KLM stevenen af op een confrontatie. Na FNV Bondgenoten stellen nu ook CNV Bedrijvenbond en De Unie eisen aan de overname van KLM door Air France. Ze maken zich zorgen over de werkgelegenheid in Nederland. Dat hebben bestuurders van beide vakbonden gisteren gezegd. CNV-bestuurster I. Baltussen eist intensieve betrokkenheid bij de totstandkoming van de strategie van de holding Air France-KLM. De Unie is bezorgd over de werkgelegenheid bij KLM en luchthaven Schiphol. Air France heeft de Franse vakbonden de garantie gegeven dat in Parijs geen banen verdwijnen. KLM rept daar met geen woord over in het document dat het gisteren aan de bonden heeft gezonden.

Op handelshuis Hagemeyer na hebben de koersen van de bedrijven aan de effectenbeurs in Amsterdam weinig gefluctueerd. Hagemeyer daalde met 28 procent, omdat beleggers onzeker zijn of het bedrijf financiering kan vinden. De AEX-index sloot gisteren 0,45 procent lager dan donderdag. De CAC-40 in Parijs leed 0,6 procent verlies, de FTSE-100 in Londen verloor 0,1 procent en de Duitse DAX-index eindigde 0,3 procent lager. Ook in de Verenigde Staten bewogen de koersen weinig. De Dow Jones-index sloot 0,1 procent lager en de technologie-index Nasdaq kwam 0,2 procent hoger uit.

De consumptie van biologisch geteelde koffie in twaalf Europese landen is vorig jaar met ruim 10 procent gestegen ten opzichte van 2001. Dat blijkt uit een rapport dat de Wereldbank en de Internationale Koffie Organisatie (ICO) hebben gepubliceerd. De organisaties voerden hun onderzoek uit in de twaalf Europese landen waar het meeste koffie wordt gedronken, waaronder Duitsland, Nederland en Zwitserland. De consumptie van biologische en fair trade koffie bedraagt nu twee procent van de totale koffieconsumptie.

Frank Louter stopt als bondscoach van de Nederlandse turnvrouwen. Hij heeft geen overeenstemming bereikt met de gymnastiekbond (KNGU) over verlenging van zijn contract. Beide partijen hebben een fundamenteel verschil van mening over de rol van bondscoach tot en met de Olympische Spelen van volgend jaar in Athene.

Na de overname van KLM door Air France moet Schiphol aantrekkelijk blijven. De strategie: meer vrachtverkeer in de daluren.

Medewerkers van de Ford-fabriek in het Belgische Genk hebben gisteren het werk neergelegd voor een 24-uursstaking. De actie begon na geruchten dat Ford de hele fabriek wil sluiten vanwege de Belgische kritiek op de Amerikaanse oorlog in Irak. Drieduizend werknemers hebben kruispunten bezet en zijn in optocht door Genk getrokken. De staking ging door, ook nadat de geruchten werden ontkend door de Europese Ford-directie en de Amerikaanse ambassade in België. De banen bij Ford zijn sinds vorige week in het geding. Ford meldde toen dat het 3.000 van de 9.000 banen schrapt.

De Britse ruiter William Fox-Pitt met zijn paard Tom Cruise gaat na een onderdeel aan de leiding bij de military van Boekelo. Hij legde de beste dressuurproef af in het veld van bijna honderd deelnemers. Fox-Pitt hield de schade beperkt tot 31,60 strafpunten. Jan van Beek met het paard Caprilli's Slaney Squire op de 53ste plaats (57,80 strafpunten) en is daarmee de beste Nederlander.

Binnen drie jaar bestaat de top van het internationale wielrennen uit twintig topploegen die in een cyclus van dertig wedstrijden uitmaken wie zich het beste team ter wereld mag noemen. Het plan van UCI-voorzitter Hein Verbruggen is gisteren door de Raad van het Professionele Wielrennen geaccepteerd. De Pro Tour een voorlopige werktitel bestaat uit de drie grote ronden (Giro, Tour en Vuelta), tien wereldbekerkoersen en zeventien wedstrijden in Europa. De twintig topploegen zijn verplicht in de dertig wedstrijden uit te komen. Onder die `Champions League' komen vijf continentale competities.

Het is herfst. Tijd voor een wild eendje of een patrijsje. De fazanten komen er ook al aan. In de stad wemelt het van vrouwen met laarzen tot over de knie. Mannen hebben een sjaal om. Thuis worden de eerste Cambodjaanse houtblokken bij de open haard gestapeld. Jacques Brel bezingt een naamloze stad waar hij leunend in een portaal een meisje ziet lopen, naakt onder het dansende linnen. De herfst lig je toch het liefst uit, als een interregnum.

De Nederlandse wielrenster Loes Markerink (17) heeft bij de wereldkampioenschappen in het Canadese Hamilton een gouden medaille gewonnen in de wegwedstrijd voor junior-vrouwen. Eerder haalde ze al een zilveren medaille op het onderdeel tijdrijden. Markerink was na een wedstrijd over 73 kilometer in de sprint de snelste van de eerste groep. De pabo-studente uit Raalte volgt als wereldkampioene Suzanne de Goede op. Bij de neo's, renners tot 23 jaar, werd Thomas Dekker derde. De Nederlander moest in de koers over 172 kilometer de winnende Oezbeek Lagoetin en de Belg Van Summeren laten voorgaan.

Israël gaat India radarsystemen leveren waarmee dat land vanuit de lucht het grondgebied van aartsrivaal Pakistan in de gaten kan houden. Waarnemers vrezen dat de overeenkomst, waarbij ook Rusland is betrokken als leverancier van een vliegtuig waarin de Israëlische radarsystemen zullen worden ingebouwd, tot ongerustheid zal leiden in de Pakistaanse hoofdstad Islamabad.

Hoe sterk is het Nederlands elftal? Die vraag dringt zich op nu Oranje play-offwedstrijden moet spelen voor het Europees kampioenschap. Het laatste groepsduel met Moldavië van vanavond in Eindhoven is alleen nog maar van belang voor het zelfvertrouwen.

Het college van B en W van de gemeente Alkmaar gaat vrijwel zeker in hoger beroep tegen de beslissing van de rechtbank in Alkmaar. Die oordeelde gisteren in de door ondernemersverenigingen aangespannen bodemprocedure dat AZ niet mag bouwen aan het nieuwe stadioncomplex KooimeerPlaza. De gemeente Alkmaar heeft scherpe kritiek op onderdelen van het vonnis. De rechter oordeelde dat de gemeente in de bouwvergunning niet had mogen aangeven welke vormen van detailhandel binnen de thema's sport, vrije tijd en recreatie bij KooimeerPlaza zijn toegestaan zonder dit ruimtelijk te onderbouwen.

De onbekende Zweed Fredrik Wildmark gaat na twee ronden aan de leiding van het Dutch Open golf. De nummer 492 van de wereldranglijst staat na 36 holes op de Hilversumsche Golfclub op 131 slagen, negen onder het baangemiddelde.

De Belgische regering steekt 1 miljard euro per jaar in het creëren van 60.000 nieuwe banen. Regering en sociale partners hebben hierover gisteravond een akkoord bereikt. Volgens minister Vandenbroucke (Werk) ontstaan de banen onder meer in de gezondheidszorg en de non-profitsector. Lagere lasten voor werkgevers moeten eveneens veel nieuwe werkgelegenheid opleveren.

Nederland laat in Europese onderhandelingen te gemakkelijk over zich heenlopen. ,,Kleine landen schikken regelmatig in, en Nederland is daar vaak een voorbeeld van.'' Dat zegt Frits Bolkestein, Europees Commissaris voor de Interne Markt, vandaag in een vraaggesprek met deze krant.

Robert Jan Westdijk verfilmde het gelijknamige boek van Ronald Giphart met Kim van Kooten in de titelrol. Phileine reist haar vriendje achterna naar New York waar hij in een experimentaal toneelstuk met de billen bloot gaat.

De bondscoaches Dick Advocaat (voetbal) en Joost Bellaart (hockey) liggen onder vuur. Hoe is het gesteld met het gezag van de Nederlandse coach?

Op de beurs in Frankfurt doet de Nederlandse literatuur het niet slecht. Cees Nooteboom kreeg een grote prijs en een film, het Produktiefonds voor vertalingen mag niet klagen.

Scenische Nederlandse première van Berlioz' vier uur durend magnum opus door de Nederlandse Opera onder regie van Pierre Audi.

Edo de Waart dirigeert het koor, Radio Filharmonisch Orkest Holland en de vocale cast van twintig solisten.

Laten we vooral sportief zijn, zo maande bondscoach Günes het Turkse legioen. Als het aan Günes ligt, mogen de Turkse supporters natuurlijk wel hartstochtelijk juichen als het nationale team aan de bal is vanavond in de wedstrijd tegen Engeland. Maar als diezelfde bal bij een Engelse voet ligt, mogen er geen beledigingen worden geschreeuwd, laat staan erger.

Voor zijn zeventiende solo-cd werkte Iggy Pop (56) samen met de jonge punkgroepen Sum 41 en Green Day.

Elke keer als het lijkt alsof Jeannie Longo (44) haar laatste WK heeft gereden, verschijnt ze een jaar later toch weer aan de start. ,,Ik verras niet alleen anderen met mijn aanwezigheid, ook mezelf'', zegt de Française aan de vooravond van het WK op de weg.

Een portret van een burgemeester door de kunstenaar Sjoerd de Vries mocht vannacht voor het eerst na dertig jaar weer getoond worden.

De overheid beperkt vanaf 1 januari de renteaftrek van een eigenwoninglening, wanneer de Kamer dit goedkeurt, wat er dik inzit. Deze beperking geldt (ruwweg) alleen voor eigenaren die naar een duurder koophuis verhuizen en bij verkoop de overwaarde van hun oude huis verzilveren. Voor (her)starters op de markt van koopwoningen geldt de regeling niet.

Het ontwerp van de olympische fakkel voor de Spelen van 2004 is van Andreas Varotsos, een wereldberoemde 46-jarige industriële vormgever uit Athene. Alvorens de Spelen op 13 augustus beginnen en in het Olympische Stadion de olympische vlam wordt ontstoken, maakt de fakkel vanuit Olympia eind mei een wereldreis van 35 dagen langs 31 steden onder meer vroegere en toekomstige olympische steden.

Gerrie Knetemann, bondscoach van de Nederlandse wielerprofs, won 25 jaar geleden de regenboogtrui. Geruchten over omkoping doen nog steeds de ronde. `De Kneet' weet beter.

Na bijna 900 doden en 7.000 gewonden vindt de meerderheid in Israël dat het land het recht heeft een muur te bouwen tegen wandelende bommen uit Palestijns gebied. Het is een 655 kilometer lang hek, dat ook bezet gebied doorklieft om 80 procent van de nederzettingen binnen het obstakel te houden.

Wat Ernst Reijseger al decennia met zijn cello doet, vrolijk door de genres fietsen, doet Oene van Geel sinds een paar jaar op de (alt)viool. Bijvoorbeeld met zijn ZAPP strijkkwartet, dat al in `Opener' laat horen dat vermenging van stijlen tot iets moois kan leiden.

Frits Bolkestein, onze man in Brussel, waarschuwt: geef Europa niet te veel macht. Daarmee distantieert hij zich van zijn collega- commissarissen. En Nederland is veel te slap in de onderhandelingen over een Europese grondwet.

Toch nog een geslaagde FNV-actie deze week.

Een dochter van rond de vijftig bezoekt in een Zweeds ziekenhuis haar demente moeder. De dochter heet Anna, ze is rond de vijftig, gescheiden, academisch geschoold. Ze werkt aan een sociologisch proefschrift. Haar moeder is Johanna. Vroeger een sterke vrouw, hoewel hard in de opvoedig. Door haar dementie leeft ze in een ijzige wereld vol angsten. Hanna is weer haar moeder, een vrouw die op twaalfjarige leeftijd werd verkracht en een kind kreeg.

Een veiling bezoeken zonder ervoor de deur uit te gaan kan ook. Kleding, boeken, vakantiehuisjes, met een klik op de muis verandert elk product van eigenaar. Internetveilingen zijn populair.

De veelgelezen misdaadauteur Appie Baantjer (80) krijgt de eerste Meesterprijs van het Genootschap van Nederlandstalige Misdaadauteurs (GNM). Met deze prijs wil het genootschap mensen eren die een lange periode een onmiskenbare prestatie hebben geleverd aan het genre van de Nederlandstalige misdaadliteratuur. Baantjer krijgt de prijs, een keramiek van de Veldhovense kunstenares Lien Smets, op 2 november in Amsterdam voor zijn prestatie ,,van werkelijk on-Nederlandse omvang''. De Diamanten Kogel, de prijs voor het beste Nederlandstalige spannende boek van een Vlaams auteur, gaat naar Jef Geeraerts voor De zaak K.

Er kleeft een aantal bezwaren en gevaren aan instrumenten voor directe democratie, zoals de mogelijkheid bestuurders weg te stemmen. Maar dat is geen reden er maar niet aan te beginnen, vindt Marc Chavannes.

De Nederlander Geert Jan Jansen, die in Fankrijk is veroordeeld wegens het vervalsen van schilderijen, krijgt zijn collectie `echte kunst' terug. Eerder had de Franse justitie besloten alle kunst die in zijn woning in Frankrijk in beslag was genomen – zowel vals als niet vals – te vernietigen. Dat heeft Jansen gisteren bevestigd. Hij bezat een collectie met onder meer werk van Picasso, Chagall, Miró, Leo Gestel, Bart van der Leck en Sal Meijer.

Museum 't Coopmanshûs in Franeker blijkt de oudste gedateerde eikenhouten kast in Nederland in bezit te hebben. De kast is uit 1550. Tot nu toe gold een kast uit het Rijksmuseum in Amsterdam als oudste exemplaar. Voorzitter K. de Bruin van de Stichting 't Coopmanshûs is bijzonder gelukkig met dit bezit. ,,Onderzoek heeft al uitgewezen dat het hout uit de Baltische Staten komt. Dat is allemaal te achterhalen.'' Archiefonderzoek moet uitmaken wanneer de kast in Franeker is terechtgekomen. Op dit moment wordt het meubelstuk, een grote archiefkast, gerestaureerd. Tegen het eind van het jaar is hij weer te zien.

Een rechtbank in Kosovo heeft gisteren de leider van de Serviërs in de Kosovaarse stad Mitrovica, Milan Ivanovic, veroordeeld tot een voorwaardelijke celstraf van drie maanden wegens het aanzetten tot een gewelddadige demonstratie. In Mitrovica verwondden Servische demonstranten op 8 april vorig jaar 22 agenten van de VN-politiemacht. Op een videoband van de rellen is te zien dat Ivanovic agenten met stenen bekogelt. In augustus 2002 trachtten VN-agenten hem aan te houden. Hij ontkwam en ging naar Servië, maar gaf zich later over aan de VN-politie.

Prins Johan Friso leek nooit zo geïnteresseerd in een mogelijk koningschap – en is de eerste Oranje die door de RVD officieel heteroseksueel is verklaard.

De autoriteiten in Georgië willen een bergtop vernoemen naar Arnold Schwarzenegger – maar hij moet wel zelf naar de Kaukasische republiek komen om voor de eer in aanmerking te komen. De gouverneur van de regio Imertië zei gisteren niet welke bergtop hij naar Schwarzenegger wil vernoemen. De hoogste bergtoppen van Georgië zijn hoger dan vijfduizend meter.

Albert Verlinde ging naar de Academy Awards, genomineerd als tv-persoonlijkheid, en was not amused.

De Amerikaanse president George Bush heeft gisteren nieuwe maatregelen aangekondigd die het einde van de communistische dictatuur in Cuba moeten versnellen.

Tijdens het vierde debat van de Democratische kandidaten voor het Amerikaanse presidentschap in 2004 is nieuwkomer Wesley Clark hard aangepakt.

President Rudolf Schuster van Slowakije heeft een nieuwe minister van Defensie benoemd, als opvolger van Ivan Šimko, wiens ontslag vorige maand door premier Dzurinda bijna een regeringscrisis en spanningen met de toekomstige NAVO-partners veroorzaakte. De nieuwe minister, Juraj Liška, is parlementariër van Dzurinda's christen-dedmocratische partij en oud-burgemeester van de stad Trencin. Zijn belangrijkste taak is het land klaar te maken voor de toetreding tot de NAVO in mei.

De plaats waar alle obsessies van het nieuwe Nederland samenkomen, is de supermarkt. Alleen de afgelopen maand al: er was de volkse opstand tegen de graaicultuur, de klanten die te hoop liepen tegen Albert Heijn en dreigden uit te wijken naar de Aldi, wanneer de nieuwe Zweedse topman niet van een paar vette bonussen zou afzien. Daarvoor was er het zinvolle geweld van winkeliers, die na de zoveelste overval van bovenaf toestemming kregen hun honkbalknuppels vanachter de toonbank te halen. Aanleiding was de aanhouding en veroordeling van twee supermarktmedewerkers in Amsterdam, die een dief/junk die er met een paar blikjes bier vandoor ging, een gebroken kaak schopten. Het werd meteen een nationale kwestie, de politiek bemoeide zich ermee, en het koningshuis ook.

Jongeren in de tien voornamelijk Oost-Europese landen die in mei 2004 tot de Europese Unie toetreden, blijken conservatiever dan leeftijdsgenoten in de huidige lidstaten. Dit blijkt uit een enquête van de Europese Commissie, waarvan de resultaten gisteren bekend zijn gemaakt. In de toetredende landen is 47 procent van de ondervraagde jongeren voor de doodstraf, in het westen is dat 27 procent. Homohuwelijken kregen steun van 38 procent van de jeugd in de nieuwe lidstaten, tegenover 59 procent in West-Europa. Seks voor het huwelijk kan 79 procent van de ondervraagden in de toetredende landen billijken, in de `oude' EU-landen is dat 88 procent.

Tientallen patiënten die aan de longziekte SARS leden, hebben de botziekte avascular necrosis. Dat meldden specialisten van een ziekenhuis in Hongkong gisteren. Bijna alle SARS-patiënten in Hongkong werden behandeld met het medicijn ribavirin, in combinatie met steroïden (hormonen). De ziekenhuizen in Hongkong roepen alle herstelde SARS-patiënten terug voor controle. Momenteel wordt onderzocht of er verband bestaat tussen de botziekte en de behandeling van de SARS-patiënten. In Hongkong raakten 1.750 mensen met het SARS-virus besmet, bijna driehonderd hiervan overleden door de ziekte. Werelwijd kwamen door SARS meer dan zevenhonderd mensen om het leven.

Op het slagveld sneuvelt de waarheid als eerste. Die conclusie konden Spanjaarden deze week wederom trekken bij de druk bekeken documentaire die de commerciële televisiezender Telecinco woensdag uitzond over de dood van hun cameraman José Couso. Couso werd op de kop af een half jaar geleden vanuit een Amerikaanse tank doodgeschoten, terwijl hij vanaf het balkon van Hotel Palestine opnames maakte met zijn camera's van de gevechten in Bagdad.

De AIVD deed een `Wiv-artikel 6' onderzoek naar Mabel Wisse Smit, de zwaarste vorm van onderzoek, waarbij `actief' wordt gezocht – maar vond niets.

Oman is een dictatuur, maar zijn sultan is verlicht en niet bang voor modernisering. Daarin verschilt het van haast alle andere Arabische landen.

De VN-Veiligheidsraad komt dinsdag opnieuw bijeen om over de omstreden Israëlische veiligheidsmuur te praten. De openbare bijeenkomst wordt gehouden op verzoek van Syrië, dat wil dat de raad de bouw van de muur veroordeelt. De raad sprak gisteren al achter gesloten deuren over de zaak, maar bereikte toen geen overeenstemming. Syrië eist dat Israël de veiligheidsmuur afbreekt en stopt met het inrichten van zogenoemde veiligheidszones in de Palestijnse gebieden. Israël bouwt de muur om Palestijnse terroristen tegen te houden. Delen van deze afscheiding doorsnijden echter Palestijnse gebieden. De muur is daarom wereldwijd veroordeeld.

Twee asielzoekers uit Togo en Guinee gaan in hoger beroep tegen de uitspraak van de Vreemdelingenkamer in Arnhem. Die bepaalde gisteren dat het leeftijdsonderzoek waarmee de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) de leeftijd van jonge asielzoekers bepaalt betrouwbaar is. Dat heeft hun gemachtigde J. Sluismans van de stichting Rechtsbijstand Asiel in Arnhem gisteren gezegd. Sluismans hoopt dat de afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State een zitting over het botonderzoek wil houden. Normaliter gebeurt dit schriftelijk.

Een ziekenhuisdirecteur verdient meer dan een minister, minder dan de bestuurder van een groot bedrijf. Maar niet lang meer, verwachten experts.

Minister Peijs (Verkeer en Waterstaat) houdt vast aan de installatie van sprinklers in de tunnels van de Betuwelijn. Dat heeft ze de Tweede Kamer gisteren per brief meegedeeld. De minister zet de Tweede Kamer met haar korte brief voor het blok. Ze schrijft namelijk dat ,,ten einde vertraging te voorkomen'' de opdracht voor het inbouwen van de sprinklers op 24 oktober moet zijn gegeven. Voor die datum is overleg met de Tweede Kamer niet goed mogelijk door de herfstvakantie en als gevolg van de reis van de minister door China de komende dagen. In eerdere discussies hebben de woordvoerders van diverse fracties, zowel van de regeringspartijen CDA, VVD en D66 als de oppositie, de minister laten weten dat ze de sprinklers veel te duur vinden. Ze hielden Peijs daarbij voor geen toestemming te zullen geven voor de 65 miljoen euro die hiervoor nodig is. De Kamerleden zeiden de voorkeur te geven aan het goedkopere alternatief van de ventilatie.

Schiphol en Luchtverkeersleiding Nederland (LVNL) zullen ,,alles in het werk stellen'' om de vliegroute van de nieuwe Polderbaan boven Spaarndam per volgend jaar te wijzigen. Dat heeft Schiphol-directeur G. Cerfontaine gisteren aan Spaarndam laten weten.

De politierechter in Zutphen heeft gisteren vier dierenrechtactivisten vrijgesproken van betrokkenheid bij een actie vorige maand op een nertsenfarm in Putten. Een vijfde actievoerder kreeg een kleine straf, maar werd ook onmiddellijk vrijgelaten. Het openbaar ministerie had vier maanden onvoorwaardelijke gevangenisstraf geëist.

Marten Fortuyn heeft zijn lidmaatschap van de LPF opgezegd. Hij maakte dat gisteravond zelf bekend. De beslissing van Marten Fortuyn komt niet onverwachts. Drie weken geleden had zijn broer Simon de partij al de rug toegekeerd uit onvrede met de koers van de LPF. Marten Fortuyn stelt in een brief aan het bestuur en de fractie van de LPF dat ,,zowel de LPF bestuurders als de politici sinds 6 mei 2002 stap voor stap het erfgoed van Pim te grabbel hebben gegooid''. Simon, de andere broer van de vermoorde politicus Pim Fortuyn, uitte soortgelijke kritiek, toen hij uit de partij stapte.

De 43-jarige Anja Loos die afgelopen maandagavond in Amsterdam om het leven is gebracht, had niets gestolen uit de Dirk van den Broek supermarkt aan het Marie Heinekenplein.

Een grootschalige inval van het Israëlische leger in het zuiden van de Gazastrook heeft gisteren aan zeker zeven Palestijnen het leven gekost. Dat hebben Palestijnse ziekenhuisbronnen gezegd. Eerder was de dood van drie Palestijnen gemeld. Doel van de actie was om wapenopslagplaatsen en tunnels naar het nabijgelegen Egypte te vernietigen. Bij de legeractie, een van de grootste in het gebied sinds drie jaar, zijn zeker vijf Palestijnse huizen vernield. Ook kwam het tot vuurgevechten tussen Palestijnen en Israëli's.

Museum Boijmans Van Beuningen in Rotterdam heeft bij veilinghuis Christie's in Londen een zogenoemde Mae West Lips Sofa van Salvador Dalí gekocht. Het werd eigenaar van de `lippenbank' voor 75.000 euro. Het exemplaar werd in 1936 gemaakt in opdracht van Edward James (1907-1984), die kunstenaars als Dalí ondersteunde. Tussen 1936 en 1938 zijn er drie verschillende paren sofa's gemaakt. Eén set werd uitgevoerd in roze en rood flanel en kwam in handen van de particulier die het nu via Christie's te koop aanbood. Boijmans organiseert in 2005 een expositie over Dalí.

De onvolledige en onjuiste informatie van prins Johan Friso en zijn verloofde Mabel Wisse Smit over de relatie die zij begin jaren negentig had met topcrimineel Klaas Bruinsma, heeft het vertrouwen tussen het paar en de regering geschaad. Daarom heeft het kabinet besloten geen toestemmingswet in te dienen voor hun huwelijk.

De FNV zint op nieuwe manieren van actievoeren waarbij kleine groepjes veel effect sorteren. ,,We moeten werken met smart bombs, acties waarbij je met tien mensen veel overlast kunt veroorzaken'', zegt FNV-bestuurder Ton Heerts (36) vandaag in deze krant.

19 mei 2001

Mabel Wisse Smit is aanwezig bij de bruiloft van prins Constantijn en Laurentien Brinkhorst. Als vriendin van Laurentien behoort ze tot het bruidspersoneel.

De 36-jarige M.K. uit Den Haag die onder valse voorwendselen vertrouwelijke informatie opvroeg bij instellingen met een geheimhoudingsplicht en die doorverkocht, is daarvoor veroordeeld tot twaalf maanden gevangenisstraf, waarvan zes voorwaardelijk. De officier van justitie had achttien maanden geëist. De rechtbank in Den Haag acht de Hagenaar schuldig aan oplichting, maar niet aan de hem eveneens ten laste gelegde deelname aan een criminale organisatie. De man, die op 16 april werd opgepakt, slaagde er meer dan twee jaar lang in bij banken, sociale diensten, uitkeringsinstanties, rechtbanken, de belastingdienst en dergelijke privé-gegevens over burgers los te krijgen. Hij gebruikte talloze schuilnamen. K. werkte met zijn eenmansbedrijf vooral in opdracht van het handelsinformatiebureau Mariëndijk uit Zoetermeer, dat door de Haagse justitie wordt beschouwd als een criminele organisatie. Dat verstrekte de informatie aan onder meer gerenommeerde advocatenkantoren, die inzicht wilden krijgen in de wijze waarop schulden op privé-personen konden worden verhaald.

Sophie de Klerck (37), fulltime voorlichter bij een internationaal bedrijf, moeder van Max (6) en Tom (2), woont samen met Mark (39) en vertelt over haar drukke leven.

Friso en Mabel Wisse Smit hebben niet de waarheid verteld over Mabels relatie met de crimineel Bruinsma. Maar ook de rol van premier Balkenende roept vragen op.

De vorig jaar overleden Texaan Alan Lomax was wellicht de belangrijkste musicoloog van de rootsmuziek ooit. Hij begon in de jaren dertig met zijn vader folkmusic te archiveren, zorgde via zijn radioprogamma's in Engeland in de jaren vijftig voor de enorme blues-input die later in de Engelse pop zou doorklinken. Hij is zijn leven lang bezig geweest met het opnemen van artiesten.

Met je kinderen omgaan is één, maar hoe ga je intussen om met de buitenwereld? Drie lessen uit zeven jaar praktijk.

Met instemming heb ik de column van Leo Prick over 'De Schuldigen' gelezen (W&O, 4 oktober). Hoe zeer is dit alles herkenbaar! Ik ben in de jaren '60 en '70 opgegroeid in een portiekwoning in Den Haag Zuidwest. Mijn vader was buschauffeur, andere bewoners in ons portiek waren treinconducteur, lasser, gevangenisbewaarder of lagere ambtenaar. Ik denk nog altijd met het grootste genoegen terug aan die tijd van geborgenheid en gezelligheid.

Jutka Halberstadt stort zich in het uitgaansleven van de Israëlische badplaats Tel Aviv: `Mensen komen hier om hun zorgen te vergeten'.

Het mag Peter Vermij (W&0, 27 september) misschien verbazen dat een heftige reactie vanuit homokringen is uitgebleven op het boek `The man who would be Queen', de sensatie beluste koppen die gebruikt worden om het voorblad(!) van Wetenschap & Onderwijs op te sieren verbazen mij niet het minst. Ook niet de standaard illustratie van een man in een jurk. Nederland mag misschien dan homo-moe zijn, als homo ben ik behoorlijk hetero-moe geworden.

In het artikel `Een man gevangen in een mannenlichaam' dat zaterdag 27 september in het katern Wetenschap & Onderwijs was opgenomen, komen verschillende Nederlandse experts aan het woord.

Ik vond het artikel over semantische basis-begrippen (`Met 61 woorden de wereld rond', W&O 20 september) bijzonder interessant. Het geeft aanleiding tot reflectie en reactie.

In reactie op het artikel `De koning en de handelaar' (Z, 4 oktober) over samenwerking tussen dromende Fransen en doelgerichte Nederlanders naar aanleiding van de overname van KLM door Air France un cri du coeur et un appel à la raison.

ACTUALITEITEN

Buitenhof. Gesprek met de topman van Britisch Telecom, Ben Verwaaijen, over de discussie in Nederland over topsalarissen en het bezuinigingsbeleid van het kabinet-Balkenende. Verder praat directievoorzitter van het pensioenfonds PGGM Dick de Beus over de voorgenomen ingrepen in VUT en prepensioen. Ned.3, 12.10-13.03u.

Een eerdere boycot mislukte. Komende week beginnen Amerikaanse onderzoekers een prominent maar gratis toegankelijk wetenschappelijk tijdschrift om aan de ijzeren greep van uitgevers op de wetenschappelijke literatuur te ontsnappen.

Als transseksuele zou ik misschien geboeid moeten zijn door de autogynefilie-vindingen. Maar als Michael Bailey (W&O, 27 sept) de moeite had genomen om het Hite-rapport te lezen, had hij geweten dat de meeste vrouwen autogynefiel zijn of ze wel of niet gevangen zijn in een mannenlichaam doet er blijkbaar niet toe.

De financiële problemen van de Nederlandse pensioenwereld zijn niet veroorzaakt door ondermaatse rendementen op het belegde vermogen van inmiddels 455 miljard euro. Dat zei directeur R. Rijlaarsdam van adviesbureau WM Company gistermiddag bij de lancering van een kwartaalstatistiek van de rendementen van Nederlandse pensioenfondsen.

Onderzoekers hadden tot voor kort weinig oog voor de ietwat saaie waterkeringen van de waterschappen. Tot het deze zomer mis ging.

Bij het lezen van het artikel `Je moet eten' van Jannetje Koelewijn stelde ik me voor zelf kind in deze tijd te zijn. Er zou mij echt een worst (sorry, wortel) voor de neus moeten worden gehouden, wilde ik de verrukkelijke zoete/zoute/vette verleidingen kunnen weerstaan.

Ik ben vader van zoons van 13 en 11 jaar. En ja, jongeren in hun puberteit ontwikkelen zowel voor hen goede als slechte gewoonten. Ik probeer dit te beïnvloeden door ze bewust te maken van wat goed en wat slecht voedsel is, hen aan sport te laten doen en thuis gezond voedsel in de kast te hebben.

ACTUALITEITEN

Twee vandaag. Reportage over de vele cultuurconflicten binnen de regionale onderwijsinstellingen (ROC's). Verder verslag van de buurtsoap, die de komende weken in elke wijk van Utrecht wordt opgevoerd. Toeschouwers die het niet eens zijn met de teksten van de spelers mogen naar believen ingrijpen. Twee Vandaag, 17.58-18.00u.

Verhevenheid boven de samenleving maakt leden van het koninklijk huis kwetsbaar als de buitenwereld binnenkomt. De mislukte goedkeuring van het huwelijk van prins Friso met Mabel Wisse Smit toont weer aan hoe moeilijk het is onder de `glazen stolp' een prettig leven te leiden, vindt Daniëla Hooghiemstra.

Transparantie is meestal goed. Daarom valt makkelijk te begrijpen waarom de Europese ministers van Financiën proberen zakenbanken ertoe te dwingen om in het openbaar aan kleine beleggers de prijzen bekend te maken, waartegen zij bereid zijn aandelen te verhandelen, in plaats van in het verborgene verschillende prijzen aan verschillende klanten te noemen. Op grond van het voorstel, dat is vervat in de Investment Services Directive (ISD, Richtlijn voor Beleggingsinstellingen), kunnen banken op dezelfde manier als aandelenbeurzen aandelentransacties aanbieden, waarbij de klant kan kiezen tussen de marktprijs of een van te voren aangegeven marge.

Bij de kritiek die J.L. Heldring geeft op het taalgebruik van premier Balkenende tijdens een bijeenkomst over normen en waarden (NRC Handelsblad, 2 oktober) vallen een paar kanttekeningen te plaatsen.

Illegale Bulgaren vormen een groeiende groep in Nederland. Vooral in de omgeving van het Westland, waar ze voor een fooi in de kassen werken. De gemeente Den Haag kiest voor een harde aanpak: oppakken en uitzetten. Heeft dat zin?

Frankrijk is bereid mee te betalen aan de wederopbouw van Irak zonder dat er een resolutie van de Verenigde Naties is. Frankrijk, tegenstander van de Amerikaans-Britse aanval op Irak, had dit tot dusver geweigerd.

Het artikel `Terroristen zoeken nucleaire kennis' (NRC Handelsblad, 7 oktober) heeft mij verbaasd en ook enigszins ontzet.

Cultuurhistoricus Von der Dunk schrijft in NRC Handelsblad van 2 oktober over onze `gezelligheid en het clubjesdenken'. Het is misschien wel juist dat dergelijke specifiek-eigen zeden en gewoonten een rem zijn voor integratie.

In de Turkse stad Mardin is gisteren een proces begonnen tegen maar liefst 405 Turkse soldaten die ervan worden verdacht een Koerdische vrouw tussen november 1993 en maart 1994 collectief verkracht te hebben.

De Haarlem Basketballweek gaat niet door. Het toernooi stond van 26 tot en met 30 december gepland. De organisatie heeft niet voldoende geld om het evenement van de grond te krijgen. Op de begroting van 400.000 euro gaapt een gat van 100.000 euro. De gemeente Haarlem wilde voor dat bedrag niet garant staan. Er waren reeds drie ploegen vastgelegd: Omniworld uit Almere, een Argentijns basketbalteam en het Amerikaanse George Mason University-team. >

Al tijden gaan er stemmen op de waterschappen op te heffen. Ze zouden uit de tijd en ondemocratisch zijn. Maar de kritiek is altijd overgewaaid.

ZOALS DE WINDJAMMERS van weleer wel eens op zee werden aangetroffen met stervende pestlijders aan boord, zo dobbert nu al wekenlang het Nederlandse schip Cormo Express in de Perzische Golf rond met meer dan 50.000 schapen aan boord. Niemand wil de beesten hebben. Ze sterven door hitte en verminderde weerstand als gevolg van de lange reisduur. Het schapenschip is onbedoeld een drijvend symbool geworden van dierenkwelling en het onvermogen van verladers, reders en ontvangers een schikking te treffen die recht doet aan het feit dat het hier om levende dieren gaat – en niet om containers of ruwe olie. Het verhaal van de Cormo Express is een moderne versie van B. Travens meesterwerk Het dodenschip (1926), dat verslag doet van de onmenselijke omstandigheden op een stoomvrachtschip in het eerste kwart van de vorige eeuw. Bij Traven ging het om mensen. Nu zijn de beesten aan de beurt, gebruiksvoorwerpen uit een net zo achteloze tijd.

DE VOLKSKRANT

Het huwelijk is een mijnenveld voor de monarchie. De levensfase waarin prinsen en prinsessen een partner vinden, zich verloven, en kenbaar maken aanspraak te willen blijven houden op de troon, is een riskante periode omdat het gehele proces onder de ministeriële verantwoordelijkheid valt.

Saturnus, de zesde planeet van ons zonnestelsel, dankt zijn visuele aantrekkingskracht aan de kenmerkende ringen van rots en ijs die rond de evenaar van de gasreus zweven. De rotatie-as van de planeet staat scheef, waardoor de ruimtetelescoop Hubble in de afgelopen jaren steeds onder een andere hoek tegen de planeet aankeek. In maart van dit jaar was kanteling van de Saturnusringen maximaal, een hoek van 27 graden. Dat gaf een prima blik op de ringen, die vermoedelijk de overblijfselen zijn van een botsing met een groot object. Op de foto staat een reeks opnamen vanaf 1996 tot 2003 waarop de optische kanteling goed te volgen is.

Volgens een bericht in NRC Handelsblad van 1 oktober over de uitkomst van een onderzoek van TNO naar de mogelijke effecten van straling van mobiele telefoonzendmasten, zou er een `statistisch significant' (d.w.z. met 95% betrouwbaarheid) verband zijn tussen de blootstelling aan straling van UMTS-antennes en het optreden van lichamelijk (on)welbevinden. Deze conclusie is fout.

In het artikel Vreemdelingenkamer: Botonderzoek correct (10 oktober, pagina 2) staat dat de rechtbank op basis van de verklaring van de Leidse anatoom G. Maat niet twijfelt aan de IND-verklaring inzake de toepasbaarheid van botonderzoek. Maat sprak namens de IND, evenals radioloog K. Verstraete. De rechtbank kwam tot haar oordeel op basis van een door haar zelf ingeschakelde onafhankelijke deskundige, die de IND-verklaring onderschreef.

Op zijn winterzwerftochten doet de notenkraker weleens ons land aan. Er zijn twee soorten, de Europese en de Siberische. De eerste is diksnavelig, de tweede dunsnavelig.

Prins Friso biedt in onderstaande brief excuses aan voor de verwarring die hij en Mabel Wisse Smit hebben veroorzaakt. Hij schrijft Balkenende af te zien van wettelijke toestemming voor zijn huwelijk.

Het artikel over de nieuwe volksvijand vraatzucht (Z, 4 oktober) is me uit het hart gegrepen. Als moeder (44) van twee kinderen van 10 en 12 probeer ik te bedenken hoe ik ze uit de gevarenzone houd. Mijn zoon van twaalf, die heel gevoelig is voor trends en wat ,,anderen ervan vinden'', is een verse brugpieper. Na de beschermde Montessori basisschool zit hij opeens met heel andere kinderen in de klas. Hij was altijd al licht afgunstig op de kinderen in de klas die na school altijd cola en chips kregen, maar nu krijgen `anderen' elke dag geld mee om broodjes frikadel in de kantine te kopen. Jammer dat hij een zelf brood bakkende moeder heeft.

De politierechter in Zutphen heeft gisteren vier dierenrechtactivisten vrijgesproken van betrokkenheid bij een actie vorige maand op een nertsenfarm in Putten. Een vijfde kreeg een kleine straf, maar werd ook direct vrijgelaten.

Frankrijk zal via de Europese Unie meebetalen aan de wederopbouw van Irak zonder dat er een nieuwe resolutie van de VN is. Het had dit tot nu toe geweigerd, maar kondigde gisteren aan dat het maandag zal instemmen met het voorstel van de Europese Commissie 200 miljoen euro uit de EU-begroting beschikbaar te stellen.

Luchtvaartmaatschappijen die met lange intercontinentale vluchten bijdragen aan de mainportfunctie van Schiphol moeten op gewilde uren voorrang krijgen. Schiphol voert hierover overleg met het ministerie van Verkeer en Waterstaat.

De Tilburgse bridgevereniging WAC (afkorting van Weens, Acol en Culbertson) bestaat vijftig jaar. Het bestuur heeft een alleraardigst boekje uitgegeven waarin het roemruchte verleden van de club beeldend staat beschreven. WAC kan met trots terugkijken op zijn geschiedenis. De club is te beschouwen als katalysator van het vele en soms grote bridgetalent dat onmiskenbaar in West-Brabant huist. Hoogtepunt vormde de in 1986 behaalde landstitel, toen het eerste van WAC het Haagse Studiecentrum versloeg in de finale van de Meesterklasse viertallen. Acht jaar later, in Albuquerque, deed het WAC-lid Carla Arnolds het nog eens dunnetjes over door, samen met Bep Vriend, de wereldtitel vrouwenparen te veroveren. In 2000 won Wietske van Zwol, eveneens lid van WAC, de Venice Cup met het Nederlands vrouwenteam.

,,Wat is schaken toch mooi – als je wint'' schreef Cees Buddingh' in 1976 in zijn Dagboeknotities. Ja, en als je niet wint, kan je altijd nog denken dat je eigenlijk had moeten winnen of ten minste remise had moeten maken, als er niet een belachelijk ongelukje was gebeurd. In de film Lang leve de koningin van Esmé Lammers heeft een Nederlandse schaker net verloren van een Zuid-Afrikaanse grootmeester, en hij wordt daarna ondervraagd door Hans Böhm. ,,Je bent strategisch overspeeld, niet?'', vraagt Böhm en de Nederlander zegt dan: ,,Nou, overspeeld zou ik niet willen zeggen. Ik maakte in het begin een onnodige fout en daarna was het hopeloos.'' Dat was goed getroffen.

De 43-jarige Anja Loos, die maandagavond in Amsterdam om het leven is gebracht, had niets gestolen uit de Dirk van den Broek supermarkt aan het Marie Heinekenplein. Dat heeft de Amsterdamse hoofdofficier L.de Wit gisteren verklaard.

De banken blijven het in financiële problemen verkerende handelshuis Hagemeyer tot uiterlijk 9 november steunen. Vóór die datum moet het bedrijf zijn financiers ervan zien te overtuigen dat het voldoende perspectief heeft.

Kroongetuige Annie Bosch-Klink kan gedetailleerd vertellen hoe oorlogsmisdadiger Bikker verzetsman Houtman vermoordde. Er is één maar: ze heeft het niet zelf gezien.

Met de dubbel-cd Karajan Forever verschaft Herbert von Karajan (1908-1989) zich letterlijk het eeuwige leven door met de luistercursus `The Greatest Classical Hits' een blijvende positie te verwerven bij een nieuwe generatie potentiële liefhebbers van klassieke muziek. Tijdens zijn verblijf op aarde was Karajan, voor het leven benoemd tot chef van de Berliner Philharmoniker, de beroemdste én meest omstreden dirigent ter wereld. Hij was een jetsetster, reed in snelle auto's, stond aan het roer van zijn zeiljacht en vloog zijn eigen straalvliegtuig.

Graag wil ik voor de column van Leo Prick `De schuldigen' (W&O 4 oktober) een 10 met een griffel toekennen. In glasheldere taal maakt Prick duidelijk in welk opzicht de do-gooders van multicultureel links in hun morele verblindheid juist de minst sterke schouders met de zwaarste last hebben opgezadeld.

Met nadruk verklaart de in 1924 geboren Schotse schrijver, uitgever, culinair historicus en ex-diplomaat Alan Davidson in het programma van R.A.M. over `de vis' dat hij geen gourmet is en niet van culi-geneuzel houdt. Gourmets zijn te veel en te pietluttig met eten bezig. Davidson, die op 5 november door prins Bernhard de Erasmusprijs krijgt uitgereikt, is vooral geïnteresseerd in authentieke tradities en de geschiedenis van eten, en niet in driesterrenkookkunst.

Er wordt gewerkt aan een Amerikaanse versie van de film Interview van Theo van Gogh naar een scenario van Theodor Holman.

Bij het kopen van pruimen is het nuttig een exemplaar te proeven, want wat moet een mens met een melige pruim zonder smaak. Zachtjes knijpen in een pruim om de rijpheid te controleren kan ook geen kwaad.

Het is ontwapenend schaamteloos hoe de dvd van The Matrix Reloaded een grote reclamespot is geworden voor de uit de spectaculaire sciencefiction-trilogie voortgekomen merchandise.

Dierlijke vetten die zijn achtergebleven in de wanden van oud aardewerk kunnen helpen bij een betrouwbare datering. Een team van de University of Bristol onder leiding van chemicus Richard Evershed heeft de door hen ontwikkelde nieuwe dateringsmethode al met succes gevalideerd (Analytical Chemistry, 1 okt).

De overname van KLM door Air France kwam zelfs onverwacht voor econoom Jan van den Brink (45) die namens FNV Bondgenoten met de KLM onderhandelt. Met zijn vriendin heeft hij een zoontje van acht maanden. `Fokker is mijn schrikbeeld: er later achterkomen dat je bepaalde zaken over het hoofd gezien hebt.'

Verenpikken is een enorm probleem voor de leghennenhouderij. Zowel in de legbatterij als op biologische bedrijven kunnen de kippen elkaar zo erg verwonden dat soms zelfs de helft van de dieren daaraan bezwijkt. Kippen met zware verwondingen aan hun huid worden vaak slachtoffer van kannibalisme. Volgens onderzoekster Yvonne van Hierden, die op 10 oktober in Groningen promoveerde, wordt het verenpikken minder door het toevoegen van het aminozuur tryptofaan aan de voeding. Deze stof werkt op het stress-systeem in de hersenen, dat bij verenpikkende kippen verstoord blijkt.

De toetreding van nieuwe lidstaten tot de Europese Unie verhoogt volgens 60 procent van de Nederlanders de kans op uitbraken van besmettelijke ziekten, zoals tuberculose. Dat blijkt uit een enquête die het KNCV Tuberculosefonds heeft laten uitvoeren door het Nipo.

Ik zit sinds kort op een nieuwe school in Amsterdam. Ik doe havo/vwo. Het is een hele leuke school. Je hebt nu ook wat meer mogelijkheden. Zo heb ik nu tijd om in de pauze's wat te eten enzo. Ook let niet iedereen op je. Voor elk vak heb je ook een andere docent, dus dan hoef je niet de hele dag bij dezelfde docent te zitten.

Wie voor komen in het verhaal voor: Kareltje de vos, Miep de buurvrouw (die een stinkdier is), Kluns en Klunsje (de zonen van Miep).

De Philips-vestiging in Hoogeveen gaat binnen enkele jaren dicht. De productie van mixers en stofzuigers wordt beëindigd en het kenniscentrum verhuist naar Drachten. Van de 260 arbeidsplaatsen verdwijnen er in totaal 109. In 2005 is de productie in de Drentse plaats verleden tijd. De bonden zeiden eerder deze week te vrezen voor het voortbestaan van Philips in Hoogeveen. Philips sluit gedwongen ontslagen niet uit. De bonden vinden dat het concern tenminste kan zorgen voor een goed sociaal plan.

Heb je herfstvakantie? Wat ga je doen?

Isabel Allende: Herinnering aan mijn Chili.

Wereldbibliotheek, 192 blz. €16,50 (geb.)De bestsellerschrijfster vertelt over het land waar ze woonde totdat haar oom Salvador twintig jaar geleden door generaal Pinochet werd afgezet.

De atmosfeer boven ons land komt tot rust. Dat betekent voorlopig kalme en droge herfstcondities. De grote neerslaghoeveelheden van de voorbije week, met op diverse plaatsen meer dan 50 millimeter, krijgen dan ook geen vervolg. Wel kan er vanavond en vannacht in het zuiden en het noorden nog een buitje vallen. Onder een wolkendeken koelt het niet verder af dan tot rond 9 graden.

De Nederlandse ambassade in Peking heeft jarenlang de hand gelicht met de voorschriften bij de verstrekking van visa. Daardoor zijn duizenden Chinezen op oneigenlijke wijze Nederland binnengekomen.

Louis van Gaal wordt per 1 november technisch directeur van Ajax. Hij volgt bij de Amsterdamse voetbalclub Leo Beenhakker op.

Mr. G.A. Wagner, oud-topman van Shell en voorzitter van een adviescommissie die ingrijpende aanpassingen in het sociaal-economische beleid van Nederland bepleitte, is op 86-jarige leeftijd overleden.

SOMS IS DE Nobelprijs voor de vrede een aanmoedigingsprijs, soms een bekroning voor bereikte resultaten. Niet zelden gaat de prijs vergezeld van een impliciete politieke boodschap. Een enkele keer is hij omstreden of voorbarig. En als het Noorse Nobelprijscomité het even niet meer weet, kiest het meestal een slechts in beperkte kring bekende figuur of instelling. Bekend waren Kim Dae Jung (2000, Zuid-Korea, aanmoediging), Peres, Rabin en Arafat (1994, voor bereikte resultaten, voorbarig) en Jimmy Carter (2002, politieke boodschap aan president Bush). Onbekend was de Latijns-Amerikaanse activiste Rigoberta Menchú (1992). In de categorie onbekend valt ook de winnares van dit jaar, de Iraanse Shirin Ebadi, net als Menchú een mensenrechtenactiviste. Deze rechter, advocate, schrijfster en hoogleraar krijgt de prijs wegens langdurig ijveren voor de mensenrechten in haar land. Ze is volgens het comité een moedig persoon die nimmer zweeg en haar zaak altijd boven haar eigen veiligheid stelde.

Maarten Doorman constateerde het negen jaar geleden al haarscherp: de wonderlijke paradox van het dichtwerk van F. van Dixhoorn is dat zijn teksten op vijf meter afstand vormvast zijn, maar dat ze bij lezing uit elkaar vallen. Voor Doorman was dat een reden om dit geen geslaagde poëzie te vinden. Daar dachten Rein Bloem, Gerrit Kouwenaar en Simon Vinkenoog heel anders over. Als jury van de C. Buddingh'-prijs 1994 vonden zij Van Dixhoorns `taalflarden' eenvoudig en geheimzinnig tegelijkertijd, `publiek en intiem'. Ze hadden vooral ook bewondering voor het bouwplan waarmee de dichter orde in de chaos bracht. De prijs ging dus naar Van Dixhoorns Jaagpad/Rust in de tent/Zwaluwen vooruit.

De gemeente Nijmegen mag van parkeerders in het stadscentrum niet verlangen dat zij de parkeerbelasting uitsluitend met een chipknip betalen. Dit heeft het gerechtshof in Arnhem beslist.

`Ik werd geacht te huilen dus dacht ik aan joden'. Als er een prijs zou bestaan voor het beste vers van het jaar, zou ik deze regel beslist nomineren. Het is de slotregel van het openingsgedicht van de titelcyclus van de bundel In menigten, het debuut van Erik Jan Harmens.

Kitty, de dertigjarige ik-figuur van Clare Morralls eerste roman, steelt halverwege het verhaal een baby uit het ziekenhuis. Als zij buiten merkt dat het geen jongetje is zoals haar eigen bij de geboorte gestorven kind dat zij wilde vervangen, legt zij haar buit in een lege kinderwagen buiten een winkel. Zij is dan net aan de praat geraakt met een meisje van een jaar of acht dat zij kent uit een dokterswachtkamer. Dat neemt zij uit Birmingham mee naar Exmouth aan de zuidkust, waar zij lekkers voor haar koopt en al gauw weer weg wil, net als het meisje dat alles stupid vindt.

Een groep diplomaten en juristen is naar het Amerikaanse Hooggerechtshof gestapt om een eind te maken aan de situatie op de Amerikaanse marinebasis Guantánamo Bay, waar honderden vermeende terroristen al anderhalf jaar zonder aanklacht vastzitten.

De vakcentrale FNV is bereid de lonen twee jaar te bevriezen, als het kabinet-Balkenende de ingrepen in onder meer het vervroegd pensioen, de WW en de WAO gaat verzachten.

Toen Johan Derksen redacteur werd bij Voetbal International leek dit soms meer op een opinieblad dan een voetbalperiodiek. In de aanloop naar het wereldkampioenschap van 1978 in Argentinië werden pagina's gevuld met artikelen die duidelijk maakten dat de redactieleden vonden dat Nederland niet zou moeten gaan. Vanzelfsprekend werden Freek de Jonge en Bram Vermeulen gesteund met hun `Bloed aan de paal'. Derksen uitte zijn sociale bewogenheid door het op te nemen voor vrouwenvoetbal in `Damesvoetballer is nog steeds lustobject'.

De Amerikaanse tv-zender Fox werkt aan een soap-achtige dramaserie, waarin de hits van Elton John en zijn tekstschrijver Bernie Taupin een hoofdrol spelen. De serie gaat over moord, macht en liefde, aldus producer Shaun Cassidy in het vakblad Variety, en af en toe barsten de personages uit in gezang – naar het voorbeeld van de tv-serie The Singing Detective en de film Moulin Rouge. Cassidy, die zelf in de jaren zeventig een kortstondige popcarrière had in het voetspoor van zijn oudere broer David, heeft intussen contracten gesloten voor een proefaflevering. Daarna zal Fox beslissen of en wanneer de serie in productie gaat.

Ik lees een spannende thriller, getiteld De komst van Ottolien. Het is een merkwaardig boek. Ik ben nu ruim over de helft, maar ik weet nog steeds niet zeker welke kant het opgaat. Dat komt vooral doordat er verschillende auteurs zijn die elkaar afwisselen.

Wij gingen aan de ovale tafel, vijf echtparen: de bejaarde hoteleigenaar en zijn vrouw, de clergyman en zijn vrouw, de whiskyhandelaar en zijn vrouw, de rijke Amerikaan en zijn vrouw, en mijn vrouw en ik. Wij namen plaats in de door onze gastheer bedachte tafelschikking, man en vrouw om en om, maar niemand naast de eigen wederhelft. In feite waren wij zo gezeten dat de acteurskwaliteiten van onze gastheer het best tot uitdrukking konden komen.

`Hoe kom ik naar buiten?' vraagt Zwaantje. ,,Overal staan lakeien en als die me zien sturen ze me meteen weer terug naar mijn hemelbed!'' ,,We moeten je ergens in verstoppen,'' zegt Rintje. ,,Dan kan niemand je zien!''

Marcel Watelet (red.): The Mercator Atlas of Europe. Gebonden, Walking Tree Press 1998, van €248,30 voor €100,–. De Bengel, Dordrecht 078- 6399291, www.debengel.net

Fotomechanische herdruk van de atlas van Europa die Mercator tussen 1570 en 1572 publiceerde. Het gaat om katernen die los in een band in een cassette zitten. Het eerste katern bevat een inleiding van ruim 90 pagina's. Daarna volgen zeventien losse kaarten van de verschillende Europese landen.

W.F. Hermans heeft aimabel over hem geschreven. `Hem' is de fotograaf Nico Jesse (1911-1976), een huisarts die meer brood zag in de fotografie dan in de geneeskunde en in opdracht van uitgevers en bedrijfsleven zo'n twintig fotoboeken op zijn naam bracht. Hermans leerde bij Jesse thuis, in 1957, de kneepjes van het vak. En hij had niets te klagen: Een landgoed aan de Vecht, een fotografie-leraar met humor, 's avonds kippen roosteren in de open haard en om de haverklap werd de `klassieke roemer' bijgeschonken.

In de mediaoorlog tussen de verdedigers van de reputatie van Mabel Wisse Smit aan de ene kant en Peter R. de Vries, misdaadjournalist, aan de andere werd er gisteren weer flink op los geschoten. De laatste kwam in zijn eigen programma met redelijk overtuigende weerleggingen van recente getuigenverklaringen à décharge. Telefonisch vanuit Chili hield Klaas Bruinsma's voormalige lijfwacht Charlie da Silva voet bij stuk, en scoorde vooral punten tegen De Dikke Trui. Zo noemden hij en Bruinsma Jochem Visser, de schipper van het door de misdaadkoning gesponsorde racejacht Amsterdamned. Visser gooide de hoorn op de haak, toen De Vries hem wilde confronteren met nieuwe uitlatingen van Da Silva, die de schipper beweerd had in het geheel niet te kennen. Een nieuw element, waar we de komende dagen veel meer over zullen horen, is De Vries' beschuldiging dat de RVD vertrouwelijke correspondentie met hem gelekt heeft naar politici. De vragenlijst van De Vries aan de RVD ging ook in op de relatie tussen Bruinsma en Mabels overleden stiefvader, Rabo-topbankier Peter Wisse Smit. Die kwestie had De Vries wegens gebrek aan bewijs buiten de vorige uitzending willen houden, zegt hij, ook al meldde Bruinsma's boekhouder S. vorige week on the record dat de vader wellicht Bruinsma langer kende dan de dochter. De Telegraaf citeerde toch uit de RVD-correspondentie, naar De Vries beweert na ontvangst van een kopie `uit het parlement'.

,,Prachtig hoor, die danstaal, maar als ik 'm moet lezen blijk ik dyslectisch'', biecht acteur Bavo Galama op in de danstheatervoorstelling Gebroeders. Samen met zijn broer en danser Fabian Galama trad hij afgelopen weekend in Maastricht op tijdens de Nederlandse Dansdagen, waar de beste dansvoorstellingen van het afgelopen seizoen getoond werden.

De internationale zeepiraterij is terug van weg geweest. En de hedendaagse zeeschuimers hebben weinig weg van de romantische vrijbuiters die volgens de overlevering vroeger de oceanen onveilig maakten. De huidige generatie boekaniers is een stelletje bloeddorstige criminelen, dat steeds vaker argeloze scheepsbemanningen en jachteigenaren overvalt, gijzelt en soms over de kling jaagt. Vooral bij Indonesië, de Filipijnen en Nigeria lopen zeelieden gevaar te worden overvallen door zeerovers. Je kunt erop wachten totdat deze piraten, of hun terroristische collega's, een supertanker in Straat Malakka, de drukste vaarroute ter wereld, enteren en deze, per ongeluk of met opzet, op de klippen laten lopen. De wereldeconomie zou hiermee zware averij oplopen.

Ido de Haan beweert in zijn recensie van De geest van Pim, het boek over de intellectuele ontwikkeling van Pim Fortuyn door Dick Pels (Boeken, 03.10.03), dat de Nederlandse publicist Jacques de Kadt `het traject van radicaal links naar radicaal rechts (heeft) doorgemaakt'.

ACTUALITEITEN

Nova. Onder meer het eerste deel van een tweeluik over de publicatie van Het Dagboek van Anne Frank in Noord-Korea. Het boek dat vorig jaar in lokale vertaling werd gepubliceerd is ongekend populair bij de scholieren. Leerlingen en leraren geven hun mening. Ned.3, 22.33-23.03u.

De rijke klasse is een ondersoort van de homo sapiens. Haar aantrekkingskracht bestaat uit macht, status, seks en agressie. Maar het ontzag neemt af. De massa zit de rijken steeds dichter op de hielen.

`Florae campana seu Pulsatila, cum suis speciebus et varietatibus methodice considerata', lees ik onder een illustratie bij een artikel van Geert Mak over een pasverschenen boek van Roelof van Gelder (Boeken, 29.08.03). Een paar weken later bij een artikel van Stefan Hertmans over een boek van Ilja Leonard Pfeijffer een onderschrift bij een illustratie: `Niente da vedere niente da nascondere' (Boeken, 19.09.03).

De intendant, een niet regisserende toneeldirecteur, is in de mode. Het Ro Theater uit Rotterdam heeft besloten om naar een intendant op zoek te gaan nu Guy Cassiers per 2006 vertrekt en een nieuwe artistieke leider niet te vinden is. Een voor de hand liggende kandidaat is Jan Zoet, die als directeur van de Rotterdamse Schouwburg al geregeld als avontuurlijke theaterproducent optreedt. Onder hem kunnen regisseurs als Alize Zandwijk en Pieter Kramer hun handen vrij houden voor het regisseerwerk.

Met veel zelfvertrouwen, diplomatie en bewondering voor president Clinton raasde Madeleine Albright als minister van buitenlandse zaken over de wereld. Aan optimisme en energie geen gebrek, aan bezinning wél. Ook in haar memoires is het persoonlijke politiek, en omgekeerd.

Drie meisjes die babbelen over broeken die te strak zitten in het kruis en twee jongens die daar muziek van maken, dat is de hiphop-groep Fannypack.

Het kabinet dient geen toestemmingswet in bij het parlement voor het omstreden huwelijk tussen prins Johan Friso en zijn verloofde Mabel Wisse Smit. Dat heeft de ministerraad vanmorgen op voorstel van premier Balkenende besloten.

Volgens de architecten Zwarts & Jansma functioneren dingen beter als ze goed ontworpen zijn.

Het verschil tussen de Amerikaanse en de Engelse literatuur, zo verklaarde Martin Amis in een interview met deze krant, zit hem in de beheersing van de spreektaal. In de voetsporen van Mark Twain, die met The Adventures of Huckleberry Finn (1885) liet zien hoe je een heel verhaal in de ikvorm én in dialect kon vertellen, hebben Amerikaanse schrijvers zich al heel lang bevrijd van de `tirannie van de vorm' die de Engelse literatuur tot in de jaren tachtig van de vorige eeuw beheerste. ,,Je moet een Stem hebben,'' zei Amis in 1997; ,,een Huck Finn of een Augie March, dan volgt de rest vanzelf.''

Het Nederlands publiek bezoekt in groten getale de verfilmingen van klassieke kinderboeken, op zoek naar een schoongeboend, veilig Nederland.

De effectenbeurzen in Europa openden vanmorgen iets in de min, leefden vervolgens wat op, maar stonden rond het middaguur vrijwel allemaal op een licht verlies. Uitzondering was de Amsterdamse AEX-index, die vrijwel onveranderd was op 324,75 punten. Veel richting was er niet, en beleggers negeerden dat de Amerikaanse Dow-Jonesindex gisteren een half procent hoger sloot op 9.680 punten. Dat is het hoogste niveau voor de toonaangevende index sinds 18 juni vorig jaar.

In Parijs laat een tentoonstelling over Jean Cocteau zien dat het moeilijk is vast te stellen of Cocteau nu een groot kunstenaar of een charlatan was.

Tussen Rotterdam en Parijs moet een betere binnenvaartverbinding komen. De huidige zigzagroute met smalle kanalen en riviertjes in vooral Noord-Frankrijk moet daartoe worden uitgebreid. Verkeersministers van Nederland, België en Frankrijk gaan hier samen aan werken, zo hebben ze gisteren afgesproken op een vergadering van Europese verkeersministers.

De Nobelprijs voor de Vrede voor het jaar 2003 is toegekend aan de Iraanse juriste en schrijfster Shirin Ebadi, activiste voor mensenrechten en democratie in haar land. Het Noorse Nobelcomité, dat de prijs vandaag toekende, prees Ebadi in een in Oslo uitgegeven verklaring als een vrouw die ,,zich als juriste, rechter, docente, schrijfster en activiste in haar land, Iran, en ver over de grenzen helder en krachtig heeft uitgesproken'' over de rechten van de mens en zich daarbij heeft ontpopt als ,,een gedegen professional en een moedig persoon'', die ,,nooit is teruggeschrokken voor het gevaar voor haar eigen veiligheid''. ,,We hopen dat de prijs een inspiratie vormt voor al diegenen die vechten voor mensenrechten en democratie in haar land, in de moslimwereld en in alle landen waar die strijd inspiratie en steun nodig heeft'', aldus het Nobelcomité.

Het geheim van creativiteit, schreef Albert Einstein, is weten hoe je bronnen te verbergen. In de journalistiek is dat normaal gesproken een doodzonde, maar in de kunst is de verborgen verwijzing naar of het spelen met bestaand gedachtegoed een vorm van voortbouwen aan het nooit voltooide scheppingsverhaal. De Vlaamse schrijver Yves Petry (1967) zal de bekende uitspraak van Einstein kennen. Hij studeerde filosofie en wiskunde in Leuven en gaf er in zijn vorige romans blijk van over een ruime eruditie te beschikken. Ook in De laatste woorden van Leo Wekeman, zijn derde roman in vier jaar tijd, strooit hij kwistig met bijbelwoorden en ideeën van grote denkers zonder ooit een bron te noemen. Dat hoeft ook niet – zo blijft er tenminste iets te raden en te zoeken over.

De druk op de Amerikaanse regering om een oplossing te vinden voor de ruim 660 vermeende Al-Qaeda- en Talibaanstrijders op Guantánamo Bay groeit.

De Duitse vakbond IG Metall, de grootste industriebond ter wereld, heeft tot nu toe dit jaar 90.000 leden verloren. Over heel vorig jaar kwam het ledenverlies uit op 66.000. De oorzaak is de daling van het aantal arbeidsplaatsen in de sectoren waarin de bond actief is. Ook lukt het niet om jonge leden aan te trekken. Bij de bond zijn nu 2,55 miljoen mensen aangesloten.

In zijn essays probeert Montaigne zichzelf te leren kennen. Voor zijn lezers fungeert hij als filosofische gids. ,,De essays zijn een poging tot vriendschap met het bestaan.''

De Raad van Bestuur van Ahold heeft A. Brouwer benoemd tot ,,Chief business support officer'', een nieuwe functie binnen het concern. Brouwer, die al sinds 1992 bij Ahold werkzaam is, rapporteert aan topman A. Moberg. In zijn nieuwe functie moet Brouwer ervoor zorgen dat bedrijfsonderdelen goed met elkaar samenwerken en dat diverse systemen goed op elkaar aansluiten. Dat moet leiden tot kostenbesparingen, aldus Ahold.

Print- en kopieerconcern Océ heeft voor het eerst in ,,zeker twintig jaar'' een kwartaalverlies geboekt. De rode cijfers zijn veroorzaakt door een buitengewone last, onder meer afkomstig van een mislukte overname in Engeland twee jaar geleden.

De Britse bank HSBC Holdings koopt de Braziliaanse operaties, inclusief de afdeling consumentenfinanciën, van haar rivaal, de Britse bank Lloyds TSB. Het overnamebedrag is 815 miljoen dollar (693 miljoen euro), meldden de twee bedrijven gisteren. Het grootste deel van de overname door de op een na grootste bank ter wereld, bedraagt de koop van Banco Lloyds TSB SA-Banco Multiplo en Losango Promotora de Vendas. De waarde van de twee banken wordt geraamd op 451 miljoen dollar. De koop moet nog goedgekeurd worden door de Central Bank of Brazil.

De olieprijs in de VS is plotseling met meer dan een dollar toegenomen en doorbreekt daarmee de drempel van 31 dollar (26 euro). De stijging is het gevolg van de vrees voor een tekort aan lichte stookolie voor de winter. De prijs per vat steeg 4 procent naar 31,01 dollar, de hoogste prijs in vijf weken. De Europese voorraad is ten opzichte van 2002 ook gedaald tot een tekort van 4,2 procent.

Het lezen verliest steeds meer terrein aan nieuwe media en vluchtig amusement. Maar zonder een gezonde dosis bezinning kan de mens zich geen identiteit vormen. Moeten we ons desondanks overleveren aan hologrammen en hyperteksten?

De twee Zwollenaren die supermarktconcern Ahold wilden afpersen, zijn door de Zwolse rechtbank veroordeeld tot gevangenisstraffen van zeven en vier jaar. Tegen de 32-jarige natuurkundeleraar Edwin W. en vertegenwoordiger Jochem van Z. (29) waren celstraffen van respectievelijk twaalf en negen jaar geëist. De rechtbank acht W. schuldig aan poging tot afpersing en poging tot moord. Van Z. is veroordeeld wegens medeplichtigheid.

De havens in Israël liggen al twee weken plat. De machtige Histadrut verzet zich tegen hervormingen van minister Netanyahu van Financiën. `Netanyahu is een fascist.

Hij denkt dat hij over alles en iedereen kan beslissen.'