Oude garde Gazprom weg na lange strijd

De nieuwe voorzitter wordt Dmitri Medvedev, die uit het Kremlin komt. Ook Vjakirev's financiële rechterhand Vjatsjeslav Sheremet ruimt het veld. De nieuwe raad van bestuur bestaat in meerderheid uit ministers en Kremlin-insiders.

CEO Buckhard Bergmann van het Duitse Ruhrgas - dat zijn aandeel in Gazprom van 5,3 naar 9 procent wil uitbreiden - heeft als enige buitenlander zitting. Ook keert Boris Fjodorov terug, de oud-minister van Financiën die de afgelopen jaren een loopgravenoorlog tegen de oude garde voerde.

Het lijkt het sluitstuk van de zuivering bij Gazprom, die begon nadat het Kremlin - met 38 procent de grootste aandeelhouder van de aardgasgigant - een jaar geleden Vjakirev verrassend opzij schoof als CEO en de onbekende Aleksej Miller uit Sint Petersburg benoemde. Het ging daartoe een gelegenheidscoalitie aan met minderheidsaandeelhouders, die al langer klaagden dat Vjakirev en zijn vrienden Gazprom leegstalen.

Na een aarzelende start heeft Miller nu 90 procent van de oude top door eigen mensen vervangen. Ook de uitverkoop van bezittingen aan bedrijven die zijn gelieerd aan de oude garde en hun familieleden is een halt toegeroepen of teruggedraaid. Zo intervenieerde president Poetin persoonlijk om te voorkomen dat Gazprom het petrochemische concern Sibur door de vingers glipte. Het managment van Sibur werd in februari gevangen gezet na een poging via een emissie het Gazprom-aandeel te verwateren van 51 tot 4 procent. Ook legde Gazprom beslag op de gasvelden van Purgaz en Zapsibgazprom, die voor een appel en een ei in handen waren gevallen van het mysterieuze Itera.

Het in Florida geregistreerde Itera werd in de afgelopen jaren vanuit het niets het vierde gasbedrijf ter wereld. Ook de eigenaars van Itera moeten gezocht worden bij de oude garde. Daarmee is de bezem nog niet door de stal - ondanks werd bekend dat Gazprom in zijn gasexport naar Europa jaarlijks 2 miljard dollar inlevert bij duistere tussenpersonen - maar er is een begin van orde.

Maar inmiddels worden ook de eerste breuklijnen zichtbaar tussen de staat en kleine aandeelhouders. Die laatste streven naar een snelle liberalisering van de markt voor Gazprom-aandelen. Nu betalen buitenlanders daarover nog een premie, wat de aandelen voor hen in praktijk dubbel zo duur maakt. Beloftes om aan die praktijk een eind te maken, zijn tot dusver niet nagekomen. Een tweede punt is dat de Russische tarieven voor gas veel te laag zijn. Gazprom subsidieert zo de industrie en de twee andere `natuurlijke monopolies', de spoorwegen en de stroommonopolist UES. Voor de burgers vertaalt het zich in lage energiekosten. Het tarief wordt bovendien langdurig vastgelegd, zonder rekening te houden met inflatie. Na eindeloze debatten is het tarief verhoogd van 13 tot 18 dollar per 100 m3, maar pas boven de 40 dollar draait Gazprom quitte.