Impasse Bosnië-missië door VS-actie tegen hof

De Verenigde Staten dreigden gisteren opnieuw met een veto tegen een VN-resolutie die de vredesoperatie in Bosnië verlengt, tenzij daarin immuniteit voor hun soldaten wordt vastgelegd. Het mandaat voor deze vredesoperatie, die bestaat uit een VN-politiemissie en de door de NAVO geleide vredesmacht SFOR, werd vorige week verlengd tot morgen middernacht. Die deadline is gekoppeld aan het officiële begin van het strafhof maandag. Zonder VN-mandaat en zonder VS-steun wordt de Bosnische vredesmissie uitgehold, vrezen diplomaten. Maar de botsing kan ook schade toebrengen aan de hele VN-vredeshandhaving en het internationale recht, vrezen zij.

De VS hebben gedreigd aan geen enkele VN-vredesoperatie of operatie met VN-toestemming zoals de NAVO-missies in Bosnië en Kosovo meer mee te doen, als er geen immuniteit voor hun soldaten is. Dit kan, aldus diplomaten, ook betekenen dat zij hun betaling van een kwart van het VN-budget voor vredesoperaties stopzetten. VN-diplomaten spreken van een ,,uitzonderlijke botsing'' tussen de VS en andere landen: ,,Het is 14 tegen 1 in de Veiligheidsraad.'' De VS verwierpen gisteren een Frans-Brits voorstel om het strafhof elk mogelijk onderzoek tegen een Amerikaanse vredessoldaat een jaar te laten opschorten. Dit zou de VS in staat stellen de soldaat veilig thuis te brengen. Het voorstel verleende geen immuniteit aan de VS, omdat dit het hof zou ondermijnen.

De onderhandelingen gaan dit weekeinde door. De Veiligheidsraad komt zondagmiddag om vier uur, acht uur voor de deadline, weer bijeen. Een NAVO-diplomaat zei gisteren sussend dat de VS zich niet terugtrekken uit SFOR, waarin circa 2.500 Amerikaanse soldaten zitten, wegens het strafhof. De VS hebben 46 politiemensen in de 1.500 man sterke VN-missie die Bosnische politiemensen traint.

Anders dan de politiemissie heeft SFOR volgens NAVO-diplomaten niet de formele goedkeuring van de Veiligheidsraad nodig, ofschoon het die goedkeuring oorspronkelijk wel had. Het mandaat van SFOR berust op een bilaterale overeenkomst met de leiders van Bosnië, als onderdeel van het Dayton-vredesakkoord uit november 1995. Maar een hoge VN-diplomaat zei gisteren dat juridisch de toekomst van SFOR nu wel degelijk onduidelijk is en een vertrek van SFOR niet is uitgesloten.

Volgens een NAVO-diplomaat kan een Amerikaans veto van een verlenging van SFOR tot problemen leiden voor Duitsland en Nederland, omdat deze landen voor vredesoperaties een VN-mandaat willen. De NAVO-functionaris voegde hieraan toe dat SFOR-troepen niet kunnen worden vervolgd door het strafhof krachtens een akkoord tussen de NAVO en Bosnië: volgens dat akkoord kunnen troepenleveranciers zelf actie ondernemen tegen hun onderdanen.