Heel mijn leven is een sigaret

Hoe dan ook, de `gezondheidscijfers' zijn voor veel Griekse rokers een argument tegen het pakket ingrijpende maatregelen dat dezer dagen door de minister van Volksgezondheid – zelf een roker – is afgekondigd. Vanaf volgend jaar is alle straatreclame voor tabakswaren verboden, ook op kiosken waarvoor ze een belangrijke bron van inkomsten is. Al eerder, vanaf oktober, komt er een rookverbod in openbare gelegenheden, zoals postkantoren, wachtlokalen voor het openbaar vervoer, stations en overdekte stadions.

In ziekenhuizen waar het verbod reeds gold, komt nu strengere controle. Eetgelegenheden moeten de rokers verwijzen naar speciale sectoren en dat wordt een groot probleem voor veel intieme taveernes en nog kleinere koutouki's. Ook in taxi's – alleen in Athene en omstreken al 17.000 in getal – wordt het roken definitief taboe.

Bars, traditionele cafés en nachtclubs zijn van het verbod nog vrijgesteld, een hele opluchting. De altijd Hollandse Drum draaiende bouzoukispeler Jordanis die jaren in Amsterdam vertoefde en daar zeer pro-Nederlands is geworden sloeg stijl achterover toen ik hem vertelde dat zelfs Paradiso – waar hij herhaaldelijk optrad – wordt uitgerookt.

Jordanis, met zijn doorrookte stem, is een voorbeeld van hoe de sigaret een niet meer weg te denken facet van het leven in Griekenland uitmaakt. Voor miljoenen is een maaltijd waardeloos als er niet na afloop een sigaret kan worden opgestoken. Heel wat Grieken vinden dat ze met roken al zijn gestopt omdat ze nog maar één pakje per dag nodig hebben. Vraagt men een boer langs de weg hoever het dorp nog is, dan zal die antwoorden: ,,Nog drie sigaretten.''

In de liederen speelt de sigaret een dominerende rol. Er zijn songs op de `ochtendsigaret' en op de `laatste sigaret'. De hit van de laatste maanden – al van oude datum, maar teruggevonden in de uitzending van Big Brother – begint met de vraag: ,,Wat heb ik je toch aangedaan, dat je sigaret na sigaret opsteekt?'' ,,Steek de sigaret aan'', heet een eveneens klassiek nummer waarin een duidelijk seksuele toespeling wordt gemaakt.

Een liefdeslied van Theodorakis beschrijft hoe de minnares smacht naar de terugkeer van haar vriend. ,,Het zal een koude dag zijn, maar ik heb je merk al klaar liggen. `Waar zijn de lucifers?', zal ik zeggen, en je zult roken...'', zo eindigt verzaligd dit lied.

Daartegen steekt de visie van de sombere levenszanger Kazantzidis schril af: ,,Heel mijn leven is een sigaret, waar ik geen zin in heb en die ik toch rook.'' Geen zin hebben in een sigaret, dat is de onwerkelijke situatie die nu door sommige Atheense kranten wordt geopperd als de uiteindelijke oplossing. Er zou reeds een vaccin op de markt zijn, naar analogie van het middel Refusal dat je 's ochtends moet innemen om die dag niet meer te drinken.

Zo'n vaccin zou een schrikbeeld kunnen worden voor de honderdduizenden tabakstelers in Griekenland, voor wie de anti-rookcampagnes een nog rechtstreekser probleem vormen – voor hen is het erop of eronder. Doorgaans, en vooral in het schrale noordwesten waar de moslimminderheid er zich mee bezighoudt, gaat het om de armste boeren van het land, die geen tractoren hebben om wegen te versperren zoals de katoentelers. Alternatieve gewassen zijn nauwelijks te bedenken, en deze boeren leven tegen de klok in, die vanuit het medisch gemotiveerde Brussel de jaren onverbiddelijk wegtikt, al heeft Athene in Brussel weer enige jaren respijt gekregen voordat de subsidies moeten worden gestopt. En van de zijkant ageren de communisten en de Griekse Rokersbond (40.000 leden), die verkondigen dat het allemaal de schuld is van grote Amerikaanse firma's die hun importen willen verhogen.