De `vrouwenauto' bestaat niet

Vraag een vrouw wat voor een auto ze heeft en ze zal waarschijnlijk de kleur noemen. Vraag het een man en hij noemt het merk. Voor hem is een auto meer dan alleen een vervoersmiddel: het is een symbool van macht, aanzien en status. Een typische mannenauto is een snelle bak, een cabrio of juist een grote four wheel drive, in elk geval een wagen met de meest flitsende extra's.

Voor haar geldt iets anders. De meeste vrouwen rijden bij voorkeur in een kleine auto, die met ronde lijnen is vormgegeven, zo blijkt uit onderzoek. Voor haar is `als-ie het maar doet' het credo, en als ze er geld voor heeft, kiest ze een auto met `een lekker rond kontje'. Een vrouw geeft niet om navigatiesystemen, xenon-lichten, elektrisch schuifdak of sportvelgen. Maar het tweede make-up spiegeltje aan de bestuurderskant bevalt haar wel.

Brokken maakt een vrouw ook al niet, dit in schril contrast tot de mannen. Dat is tenminste de ervaring van Esther Waagenaar, wagenparkbeheerder bij een technisch projectenbureau, de Innotiv Group: ,,Mannen vinden het in het algemeen niet eens erg als zij een klein deukje hebben opgelopen. Dan hebben ze tenminste een interessant verhaal om op de zaak te vertellen. Gemiddeld hebben mannen één of twee keer per jaar wel een schade. En erg veel boetes,'' aldus Wagenaar. Vrouwen hebben dat zelden, en als er schade is, is dat meestal niet hun schuld.

AUTO-EMANCIPATIE

Het beeld dat zich opdringt is dat van schattige vrouwtjes die voorzichtig rondrijden in vrolijk gekleurde kleine, ronde autootjes. Als dat waar is, dan is het somber gesteld met de auto-emancipatie van de vrouw. Dat beeld klopt wel enigszins, meent Gerton Poot van NFO Trendbox, een bedrijf dat vier keer per jaar onder de noemer `focus on cars' onderzoek verricht naar aspecten die mannen en vrouwen belangrijk vinden aan auto's. Maar veel van die beeldvorming is praktisch te verklaren. ,,In de spits zie je hoofdzakelijk middenklasse auto's met mannen achter het stuur. Grotere auto's rijden nu eenmaal lekkerder op de snelweg en aangezien vrouwen over het algemeen dichter bij huis werken, hebben zij dikwijls beschikking over de kleinere, tweede auto.''

Steeds meer vrouwen kopen een eigen auto. En bij tachtig procent van alle auto's die in Nederland gekocht worden, is het de vrouw die een beslissende invloed op de keuze heeft. Vandaar dat autofabrikanten volgens Poot steeds meer aandacht besteden aan autowensen van vrouwen. En dat gaat verder dan alleen een vrolijk kleurtje of een fleurige interieurbekleding, bevestigen woordvoerders van verschillende automerken.

Bij Mazda Motor Corporation in Hiroshima worden regelmatig `product clinics' georganiseerd waar in toenemende mate vrouwen voor worden uitgenodigd, meldt Jim Duim van Auto Palace-de Brinckhorst. En Volvo Cars in Zweden heeft sinds 1989 een groep genaamd `Female Customers Reference Group' (FCRG), aldus pr-man Jeroen Maas. De groep bestaat uit acht vrouwen, die allen werkzaam zijn bij Volvo Cars in Gothenburg. Het idee achter deze groep is dat de vrouwen zich een representatieve mening vormen over bestaande kennis en opinies onder vrouwen met betrekking tot het onderwerp `bezit en gebruik van de auto'.

De uitkomsten zijn geruststellend: ,,De FCRG heeft geconstateerd dat vrouwen weliswaar andere prioriteiten stellen, maar de basisbehoeften conflicteren niet met die van mannen. Algemeen gesproken geven vrouwen prioriteit aan functionaliteit, praktische zaken, design van interieur en exterieur en algemeen rijplezier. Mannen kiezen eerder voor lichtmetalen velgen, paardenkrachten en spoilers.'' Een typische `vrouwenauto' bestaat niet, volgens de FCGR. De autowensen en -behoeften van vrouwen, net als die van mannen, zijn volgens de studiegroep sterk afhankelijk van hun leefsituatie.

Autofabrikant Ford riep in 1991 een `Women's Marketing Panel' in het leven. De Ford Ka is de eerste auto die er de gevolgen van toont: de veiligheidsgordel zit wat lager dan bij de meeste auto's, zodat een vrouw niet met afgeklemde keel het verkeer in hoeft, de Ford Taurus heeft verstelbare gas- en rempedalen zodat de hoge hakken en kortere benen er ook mee uit de voeten kunnen. ,,Ook zie je de trend dat de bestuurder in auto's steeds hoger komt te zitten. Het h-punt, het heup-punt komt steeds hoger, want dat verbetert het overzicht op de weg, zoals vooral vrouwen dat graag willen,'' vertelt André Jonker van Ford.

TRUTTIGHEID

Ondanks al die vrouwenpanels en aanpassingen lijkt de autowereld toch vooral een mannenaangelegenheid te blijven. In de gemiddelde autoshowroom bijvoorbeeld is de aandacht voor vrouwen ver te zoeken. Bernique Tool, werkzaam bij een auto-importeur, deed ter afsluiting van haar studie Commerciële Economie een afstudeeronderzoek naar vrouw&auto;. Ze ontdekte dat het mannenspeeltje niet eenvoudig een gedaanteverwisseling ondergaat. ,,De autobranche is bang dat een `vrouwenauto' gelijk zou staan aan truttigheid.'' Niemand wil gezien worden in een `vrouwenbakkie', ook vrouwen niet, is de heersende gedachte. Het gebeurt overigens wel vaker dat een auto wordt ontworpen voor een bepaalde doelgroep en in de praktijk andere mensen de wagen kopen. Neem de Renault Twingo, in de markt gezet als `jong, fris en compact autootje' en bedoeld voor de jonge stadsbewoner. Wat blijkt: voornamelijk ouderen rijden erin, omdat het imago van de auto ze misschien wel jonger zou doen lijken.

Nu is de communicatie over vrouw en auto ook minder eenvoudig dan op het eerste gezicht lijkt. Want wat vrouwen zéggen belangrijk te vinden, is lang niet altijd waar ze voor kiezen. Zo geven vrijwel alle vrouwen in diverse onderzoeken aan `veiligheid' als doorslaggevende voorwaarde te zien bij de keuze van een nieuwe auto. Maar als je die eis echt serieus zou nemen, dan ligt het voor de hand om een grotere auto te nemen. Eigenlijk is het bizar: de man zit in zijn grote bak in de file, terwijl moeder met het kroost in een kleine auto door de stad raast. Blijkbaar wordt de keuze voor een kleinere auto bepaald door een `emotioneel' gevoel van veiligheid: doordat de auto overzichtelijk is, krijgt de vrouw een gevoel van controle. Grotere auto's missen die overzichtelijkheid.

Iets dergelijks geldt voor het door vrouwen belangrijk geachte criterium `betrouwbaarheid'. Vrijwel alle nieuwe auto's zijn tegenwoordig betrouwbaar. Er is gedacht aan een grote tank, de auto rijdt zuinig en hij gaat lang niet meer zo vaak kapot als vroeger. Maar vrouwen kijken bij hun autokeuze meestal niet naar de gegevens over de motorinhoud, of de algemene kwaliteit van het product. Ze vertrouwen op `horen zeggen'. Als een kennis goede ervaringen heeft met een bepaald merk, dan wil zij dat merk ook – dan is het `betrouwbaar'.

Een goed voorbeeld is de ervaring bij Skoda, voorheen een Oost-Europees automerk met een beladen imago. Tool: ,,Sinds Volkswagen de productie heeft overgenomen is de kwaliteit en het uiterlijk van die auto's enorm vooruit gegaan. Op dit moment zijn het prima wagens die, als je de statistieken bekijkt, perfect kunnen concurreren met andere merken. Een man laat zich daardoor overtuigen, maar de vrouw blijft zich veel meer het slechte imago van vroeger herinneren en wil er niet aan.''

BABYBILLETJES

Ondanks alle onderzoeken en vrouwenpanels is er van auto-emancipatie al met al nog maar nauwelijks sprake. Er is maar één duidelijke ontwikkeling waar te nemen die er op wijst dat een jongere generatie vrouwen zich begint te onttrekken aan de standaard-rolverdeling. Die ontwikkeling tekent zich met name af in de lease-industrie, verantwoordelijk voor een op de vier auto's die de Nederlandse wegen bevolken: een toenemend aantal zakenvrouwen blijkt geïnteresseerd in een grote auto met `status'. Beheerder Esther Waagenaar omschrijft het als volgt: ,,Zij wil ook een climate control in plaats van een airco. En ze kiest ook die cd-speler, een middenarmsteun voor, lichtmetalen velgen en alles moet elektrisch zijn. Bovendien wil ze dezelfde kleur auto als een man: zwart, donkerblauw of zilvergrijs en een zo duur en mooi mogelijke telefoon met het liefst alle opties erop. Je gaat hierdoor merken dat de vrouw zich steeds meer `man' gaat voelen.'' Een woordvoerder van Mercedes Nederland bevestigt die trend: ,,Als een vrouw het geld heeft, kiest ze voor een grotere auto''.

De `vermanning' van de vrouw, als het om auto's gaat, lijkt te passen in het bredere patroon: dat vrouwen meedoen met de mannenwereld door zich hetzelfde te gaan gedragen. Is het dan niet mogelijk om een auto te ontwerpen die, zonder al teveel tuttigheid, voldoet aan de esthetische wensen van een vrouw? Een auto met mooie ronde lijnen en een interieur dat past bij het fysiek van het vrouwenlichaam. Psychologen hebben onderzocht waarom vrouwen zo van ronde autovormen houden: de aantrekkingskracht wordt verklaard door de natuurlijke, vrouwelijke `nesteldrang' die vrouwen zouden hebben. Het design is gebaseerd op babybilletjesvormen, zeg maar. Daarom raken vrouwen vertederd door ronde lijnen, aldus de onderzoekers, daarom voelen ze zich veiliger in een overzichtelijke auto.

Zoals vrouwen vroeger in de autoreclame op de motorkap werden gelegd, zo zouden mooie mannen de ideale `vrouwelijke' auto kunnen aanprijzen, mannen wier billen lijken op de achterkant van de aangeprezen wagen. Maar het is maar de vraag of vrouwen daar gevoelig voor zijn. Mannen vinden het leuk om naar een plaatje van een mooie vrouw te kijken en denken wellicht dat de bijbehorende auto ook een dito vrouw oplevert. Vrouwen vinden appetijtelijke mannen over het algemeen ook wel aantrekkelijk, maar ze gaan er geen auto's van kopen.

Het moet anders. Mercedes kiest bijvoorbeeld in zijn reclamecampagnes voor sfeerbeelden die het `gevoel' van de auto benadrukken. Een auto als onderdeel van de garderobe, een auto die goed past bij je kapsel. Ook de grotere Mercedessen hebben rondere vormen die appelleren aan de vrouwelijke smaak. Als er nu nog een manier zou worden gevonden om het voor vrouwen zo belangrijke gevóel van veiligheid en betrouwbaarheid uit te stralen, dan is het over tien jaar de normaalste zaak van de wereld om de auto op serieuze wijze aan de vrouw te brengen.