`Banken begrijpen niet dat Brazilië een democratie is'

Buitenlandse banken noemen in hun analyses de linkse presidentskandidaat Luiz Inácio Lula da Silva – kortweg Lula – een bedreiging voor de Braziliaanse economie. De Amerikaanse zakenbank Goldman Sachs heeft zelfs een `Lula-meter' ingesteld om het gevaar van de voormalige vakbondsman voor Brazilië te kwantificeren.

Het `gevaar' was een uitspraak van Lula dat hij het streven naar sociale gelijkheid een `belangrijker politiek programmapunt' vindt dan de buitenlandse schuld. Impliciet geeft Lula daarmee aan, zo vrezen buitenlandse investeerders, dat hij zou kunnen besluiten om de de rente en aflossingen op Brazilië's buitenlandse schulden niet meer te betalen als hij het geld elders harder nodig heeft.

Het openlijke wantrouwen van de internationale financiële markten mist zijn uitwerking niet. De Braziliaanse munt is, kort na een waarschuwing van de Amerikaanse financier George Soros, naar een historisch dieptepunt ten opzichte van de Amerikaanse dollar (2,84 real voor 1 dollar). De dag ervoor hadden de Amerikaanse kredietbeoordelaars Moody's en Fitch Brazilië als het op één na meest risicovolle land ter wereld geklassificeerd. Alleen leningen aan het bankroete Argentinië zouden nog meer risico dragen. Ook deze beoordelaars wezen vooral op de mogelijke verkiezing in oktober van Lula tot president.

,,Het is ongeëvenaard hoe de internationale financiële markten de uitkomst van een nationale verkiezing probeert te bepalen'', zegt politiek analist Bob Fernández van het Braziliaanse economische weekblad Carta Capital. Zoals de disciplinering van de kiezer in Latijns Amerika vroeger liep via de steun aan mogelijke coupplegers, stelt Fernandez, zo lijkt nu de wereldwijde financiële markt een wapen te zijn geworden.

De negatieve adviezen van buitenlanders irriteren zelfs de huidige president Fernando Henrique Cardoso, die pleitte voor het recht van de grootste economie van Latijns Amerika om zijn eigen politieke toekomst te bepalen: ,,Ze begrijpen misschien niet dat er ook in deze regio democratie heerst.''

Sinds de terugkeer van de democratie eind jaren tachtig zijn er in Brazilië drie keer presidentsverkiezingen gehouden. Drie keer deed de voormalige metaalarbeider Lula mee, en drie keer verloor hij. ,,Ook omdat het land er niet klaar voor was een president die niet uit de traditionele elite komt'', zegt Fernández. In oktober is Lula voor de vierde keer kandidaat, maar de leider van de Braziliaanse Partij van de Arbeid (PT) staat dit keer al maanden nummer één in de peilingen met een aanhang van rond de 40 procent. Regeringskandidaat Serra van Cardoso's partij, de de huidige minister van volksgezondheid, ligt ver achter met ongeveer 20 procent van de stemmen.

De populariteit van Lula zou te wijten zijn aan het ongeduld over grote sociale ongelijkheid in Brazilië, de aanhoudende corruptie in de politiek, en het verdwijnen van de middenklasse in de kloof tussen arm en rijk. De kiezers zijn veranderd. Maar ook Lula is veranderd. Hij praat al lang niet meer over de nationalisatie van bedrijven of het opschorten van de rentebetalingen en aflossingen op buitenlandse schulden. In een poging de financiële markten te kalmeren, las Lula een `brief aan Brazilië' voor. Daarin beloofde hij nogmaals te zullen voldoen aan alle buitenlandse schuldenverplichtingen. Hij zei geen bruuske koerswijzigingen van plan te zijn: ,,Want alleen groei kan de speculatie van de financiele markten tegen gaan.'' [Vervolg LULA: pagina 15]

LULA

'Ik stem niet meer op Lula'

[Vervolg van pagina 13] Toch waren het niet de woorden van de Braziliaanse presidentskandidaat Lula, maar was het een nieuwe opiniepeiling die afgelopen week de val van de real tot stand bracht.

Voor het eerst daalde Lula, van meer dan 40 tot 36 procent van de stemmen en de alom als kleurloos en zelfs corrupt beschouwde regeringskandidaat Serra steeg van 13 procent tot meer dan 20 procent. ,,De markt gelooft de verklaringen van Lula over de economie nu eenmaal niet'', zei een Amerikaanse vermogensbeheerder tegenover het Braziliaanse dagblad O Globo.

De vraag is nu in hoeverre de Brazilianen zich bij hun politieke keuze zullen laten conditioneren door het buitenland.

De 26-jarige Ricardo Alancastre droomt van verandering. ,,Meer gelijkheid en rechtvaardigheid in dit land dat al zoveel eeuwen van de corruptie en handjeklap van de rijken aan elkaar hangt'', zegt hij. ,,Maar ik denk toch dat ik niet meer op Lula stem.''

Alancastre werkt bij een Braziliaans bedrijf dat van buitenlandse financiering afhankelijk is. ,,Want met een stem op Lula zet ik mijn baan op het spel.''

De Lula-meter van Goldman Sachs `berekent' hoe een mogelijke overwinning van Lula in oktober de koers van de real ten opzichte van de dollar beïnvloedt.

Zo zouden de Brazilianen 3 real voor een dollar moeten betalen als Lula wint, terwijl een overwinning van Serra de real sterk houdt met 2,5 real voor een dollar.

,,Als Goldman Sachs zoiets in de Verenigde Staten zou proberen, zouden ze onmiddellijk een miljardenproces aan hun broek hebben voor morele schade'', reageerde een woedende econoom, Reinaldo Gonçalves van de universiteit van Rio en adviseur van Lula na de bekendmaking op 11 juni.

,,Maar omdat Brazilië kwetsbaar is en economisch te manipuleren gebeurt dat niet.''