Dit is een artikel uit het NRC-archief De artikelen in het archief zijn met behulp van geautomatiseerde technieken voorzien van metadata die de inhoud beschrijven. De resultaten van deze technieken zijn niet altijd correct, we werken aan verbetering. Meer informatie.
Bekijk hele krant

NRC Handelsblad

Beeldende kunst

Achter liefelijkheid schuilt onverwacht geweld

Grensvervaging. Het is een begrip dat steeds vaker opduikt in gesprekken en artikelen over hedendaagse kunst. Meestal wordt de term gebruikt om het werk van jonge kunstenaars aan te duiden die niet meer trouw zweren aan één specifiek medium, zoals schilderkunst of beeldhouwkunst – kunstenaars die over de grenzen van hun eigen discipline heenkijken. Bij grensvervaging wordt vaak gedacht aan een modieus en eigentijds verschijnsel, maar eigenlijk is het iets van alle tijden. Al in de Renaissance bestonden er kruisbestuivingen tussen kunst, wetenschap en technologie. Leonardo da Vinci was niet alleen schilder, maar ook architect, ingenieur, uitvinder, musicus en illustrator. Tegenwoordig zou hij een cross-over artiest genoemd worden.

Ook Rita Ackermann (1968), de Hongaars-Amerikaanse die momenteel een solotentoonstelling heeft in Museum het Domein in Sittard, is zo'n veelzijdige artiest. Ze maakt tekeningen, schilderijen en keramiek, en is tevens actief op het gebied van mode en vormgeving. Daarnaast heeft ze haar eigen band, Angelblood, waarmee ze experimentele gitaarmuziek maakt. Haar werk wordt getoond in musea en galeries, maar is ook te vinden op skateboards, T-shirts, cd-hoesjes en motoren.

Ackermanns tentoonstelling maakt deel uit van het internationale samenwerkingsproject Rinascimento Nascimento, een Italiaans initiatief uit 2000. Naast Het Domein nemen ook het SMAK in Gent, het Palais de Tokyo in Parijs en het Arken Museum in Kopenhagen deel aan deze reeks symposia en exposities. Het doel is de ideeën uit de Renaissance, toen geneeskunde nog als kunst beschouwd werd en de schilderkunst een wetenschap was, nieuw leven in te blazen. Daartoe worden hedendaagse kunstenaars als Panamarenko en Nam June Paik uitgenodigd zich in het renaissancistische gedachtegoed te verdiepen.

In Sittard is van die historische context weinig te merken. Ackermann noemde haar tentoonstelling Snowfall in August, een titel die ze ontleende aan een tekst van Da Vinci. Ook zijn er facsimile's van een schetsboekje en een tekening van hem. Verder maakte Ackermann gebruik van technieken die ook in de Renaissance gangbaar waren, zoals wandschilderingen en keramische tegels. Volgens de zaaltekst zijn de ronde majolica-tegels vervaardigd middels een aloud Italiaans procédé en hebben ze typisch Toscaanse kleuren.

Het klinkt allemaal wat vergezocht en dat is het ook. Want wie de tentoonstelling bekijkt, ziet gewoon een verzameling frisse kunstwerken van een jonge kunstenaar die met beide benen in de hedendaagse maatschappij staat. Ackermann maakt mooie, eenvoudige lijntekeningen van jonge meisjes met pruillipjes en amandelvormige ogen. Steeds dezelfde poezelige gezichtjes, de meeste getooid met een hoofddoekje, staren de toeschouwer vanaf de wanden aan. Soms wordt er gelachen, maar vaker hebben de meisjes een trieste blik in hun ogen.

Op het eerste gezicht hebben Ackermanns naïeve tekeningen wel wat van kinderboekillustraties. Maar bij nadere beschouwing zijn ze toch niet zo onschuldig als ze lijken. Op een van de vijf wandschilderingen is een jonge vrouw afgebeeld die in een vliegtuig zit. Om haar hoofd zit een sjaal gewikkeld. Vóór 11 september zou je in de figuur een Grace Kelly-achtige filmster herkend hebben. Nu associeer je de vrouw met vliegtuigkapingen en zelfmoordaanslagen.

De tegenstelling tussen het westerse kapitalisme en het moslim-fundamentalisme loopt als een rode draad door de tentoonstelling. Op een van Ackermanns tekeningen pleit een deftige dame, met sigaret en wijnglas in haar hand, voor een decadente levensstijl. ,,Waste money and time (have mercy on yourself)'', staat er in een kinderlijk handschrift bijgeschreven. Ondertussen roept een meisje met Arafatsjaal op een muurschildering even verderop haar kameraden op tot actie over te gaan. Zelfs vanuit haar ziekenhuisbed schreeuwt ze het nog met gebalde vuist uit. Fight to Death, heet het werk.

Het is jammer dat de tentoonstelling door de rommelige indeling zo'n halfslachtige indruk maakt. Ook het opgelegde renaissance-thema komt de helderheid niet ten goede. Snowfall in August hinkt nu op te veel verschillende gedachten. Ackermann had haar energie beter kunnen steken in datgene waarin ze uitblinkt: het maken van eigenzinnige, soms wonderschone tekeningen.

Tentoonstelling: Rita Ackermann, Snowfall in August. T/m 18 aug in Museum Het Domein, Kapittelstraat 6, Sittard. Di t/m zo 11-17u. Inl. 046-4513460, www.hetdomein.nl