Wereldwijde actie VS tegen Strafhof

Ook de Nederlandse regering is door Washington benaderd om zo'n bilateraal akkoord te sluiten. Dit wordt door bronnen bij het Nederlandse ministerie van Buitenlandse Zaken bevestigd.

De Amerikaanse operatie maakt deel uit van een diplomatiek offensief gericht op het zoveel mogelijk irrelevant maken van het Internationaal Strafhof. De nu bij het Congres in behandeling zijnde wet die president Bush machtigt van oorlogsmisdrijven verdachte Amerikanen zo nodig met geweld in Den Haag te komen halen, maakt ook deel uit van de Amerikaanse actie tegen het hof.

Een derde element van deze strategie is de poging die de Amerikaanse regering onderneemt in de VN-Veiligheidsraad om militairen betrokken bij VN-vredesmissies bij voorbaat te vrijwaren van de eventuele noodzaak zich later strafrechtelijk te verantwoorden voor het hof. De regering-Bush vroeg een dergelijke vrijwaring bij het opstellen van uitzendingsvoorwaarden voor een nieuwe vredesmissie naar Oost-Timor, enkele weken geleden. Frankrijk en Groot-Brittannië weigerden vierkant.

Waarnemers bij de Verenigde Naties verwachten dat deze kwestie de komende weken opnieuw zal spelen omdat de Amerikaanse regering een dergelijke vrijwaring ingang wil doen vinden voordat het verdrag dat het Internationale Strafhof instelt op 1 juli in werking treedt. De Europese Unie is vooralsnog eensgezind in haar voornemen niet in te gaan op het verzoek van de Verenigde Staten. Een betrokken ambtenaar van het Nederlandse ministerie van Buitenlandse Zaken noemt de kwestie ,,een technische discussie met grote politieke consequenties'. De VS ,,halen bewust mensen onder de rechtsmacht van het Strafhof uit', aldus de ambtenaar.

Voorzitter Pat Cox van het Europees Parlement is van plan de Amerikaanse tegenwerking van het Internationale Strafhof eind volgende week aan de orde te stellen op de top van de EU-regeringsleiders in Sevilla. Cox zei dit vanmorgen in Straatsburg, waar het Europees Parlement bijeen is. Cox heeft op de top in Sevilla uit hoofde van zijn functie spreektijd.

Voorzover bekend heeft tot nu toe alleen de regering van Zuid-Afrika ingestemd met een bilateraal akkoord dat Amerikanen garandeert dat zij door de regering in Pretoria niet worden uitgeleverd aan het Strafhof. Vooral sommige landen in Afrika, Azië en Latijns Amerika staan economisch en politiek zwak tegenover de druk van de Verenigde Staten. De Amerikaanse regering maakt voor deze diplomatieke operatie gebruik van artikel 98, tweede lid, van het oprichtingsverdrag.[Vervolg STRAFHOF: pagina 5]

STRAFHOF

VS eisen uitzondering op regels

[Vervolg van pagina 1]Artikel 98, tweede lid, van het Verdrag van Rome bepaalt dat het Internationaal Strafhof geen uitlevering mag vragen van een verdachte van oorlogsmisdrijven of misdrijven tegen de menselijkheid als het land, waar de verdachte verblijft, daarmee een internationale verplichting zou schenden.

Een bilateraal akkoord met de Verenigde Staten kan zo'n verplichting zijn. Uitlevering is onder die omstandigheden alleen mogelijk als het vaderland van een uitgezonden militair toestemming geeft – de Verenigde Staten bijvoorbeeld.

Deze weinig bekende bepaling uit het in 1998 gesloten Verdrag van Rome is er op het laatste moment op voorstel van de Amerikaanse delegatie in gekomen. Het geeft Washington de volle zeggenschap om de eigen onderdanen uit de handen van het Hof te houden, mits gedekt door een bilateraal verdrag met het land waar een omstreden militair verblijft. Hoe meer landen zo'n akkoord met de Verenigde Staten sluiten, hoe meer landen een veilig onderkomen aan Amerikaanse militairen bieden, mochten zij zo hardhandig hebben opgetreden dat het Strafhof hen wil berechten.

,,De Verenigde Staten willen de wereld bedekken met dit soort verdragen', zegt William Pace, de leider van de Internationale Coalitie voor een Internationaal Strafhof in New York. De wereldwijde coalitie bestaat uit meer dan duizend niet-gouvernementele organisaties die zich beijveren voor internationale gerechtigheid. Volgens Pace keert de wal het schip naarmate meer landen zich verzetten tegen het opgelegd krijgen van een akkoord met de Verenigde Staten: ,,De Verenigde Staten menen recht te hebben op een uitzondering, maar gaan daarmee regelrecht in tegen fundamentele democratische principes en de beginselen van de rechtsstaat.'

hoofdartikel pagina 9

www.nrc.nldossier strafhof