SCHROEVEN

ZAAD

Terecht zijn onze verklarende handwoordenboeken terughoudend in het opnemen van jeugdtaal. Die is immers sterk aan mode onderhevig. Toch zou ik Koenen, Kramers en Van Dale in overweging willen geven om zaad- op te nemen, dat ik toch zeker al twintig jaar hoor gebruiken als `negatief voorvoegsel'. ,,Wat een ongelooflijke zaadfilm'', ,,wat een zaadmuziek''. Ik ken dit gebruik zelf uit de studententaal, maar ik heb sterk de indruk dat zaad- sinds lang in veel bredere kring wordt gebruikt. Naar analogie van onder meer kut-, kanker- en klote- zou de Grote Van Dale het waarschijnlijk als volgt definiëren: ,,als eerste lid in samengestelde zn. met ongunstige bet. ter aanduiding dat het in het tweede lid genoemde hoogst vervelend, onaangenaam, minderwaardig is.'' Dat is hoogst saai, maar taalkundig wel correct. Het al in 1991 gesignaleerde zaadhaas voor `klootzak, eikel', lijkt overigens z'n langste tijd te hebben gehad. Ik vond het slechts één keer op internet, maar wel in de tekst: ,,Een leuk woord, zaadhaas. Vooral als je het een paar keer achter elkaar zegt. Doet u maar: Zaadhaas, zaadhaas, zaadhaas, zaadhaas.''

JODINNETJE

Joodje, jodinnetje, jodenjongen, het zijn woorden die sinds de Tweede Wereldoorlog vrijwel geheel uit het spraakgebruik zijn verdwenen. En niet alleen uit het spraakgebruik, ook sommige woordenboeken en spellinglijsten hebben ze verwijderd, alsof die woorden nooit hebben bestaan. Zo vermeldt het Groene Boekje wel jodinnetje, niet joodje, maar weer wel negertje. We zijn jodinnetje als discriminerend en/of denigrerend gaan ervaren, en daarom verbaasde het me toen ik het onlangs uit de mond van een belezen man van begin zeventig hoorde. Waar het gesprek over ging, weet ik niet meer precies, maar hij associeerde het met seks, en zei: ,,Je weet toch dat Cats heeft gezegd: ,,Wie nooit een jodinnetje heeft geschroefd, heeft nimmer de ware wellust geproefd.'' Nee, dat wist ik niet, en ik heb ook nergens kunnen vinden dat Cats dit werkelijk heeft gezegd. Dat het leven een pijp kaneel is, ja, díe is volgens mij van Cats, maar ik heb zijn naam nooit horen noemen in verband met het schroeven van jodinnetjes. Mijn zegsman groeide op in een katholiek gezin in Noord-Brabant, wellicht verklaart dat het een en ander.

DUITSERINNETJE

In 1898 werd de Russische toneelschrijver Tsjechov verliefde op Olga Knipper, de actrice die debuteerde in zijn stuk De meeuw. Ze zagen elkaar weinig, maar vijf jaar lang schreven ze elkaar bijna dagelijks. Van hun correspondentie is net een fraaie selectie verschenen, vertaald door Anne Stoffel. Een citaat: ,,Hartje van me, mijn brasem, mijn paardje, ik kus je beide pootjes, ik omhels je en begin met je door de kamer te dansen, dan kus ik je in je halsje en op je rugje en knip je tegen je neus, Duitserinnetje, mijn betoverend moesje, voortreffelijke bolleboos, mijn heerlijk jodinnetje. Neem me en eet me op met azijn en Provençaalse olie. O, mijn deken! O, kalfskoteletten! Hondje, hondje, ik verlang zo naar je!''

SCROEVEN

Bij mijn weten telt het Nederlands ruim achthonderd woorden en uitdrukkingen voor het voltrekken van de bijslaap, van aan de pruimenboom schudden tot zwanszwangelen (dat al uit de 17de eeuw dateert). Als vijfde betekenis bij schroeven vermeldt de Grote Van Dale: `(volkstaal) naaien, neuken. Vergelijk: schroef (8)'. Ik verwachtte bij schroef (8) `lul, penis' te zullen vinden, maar nee, er staat: ,,(Bargoens, volkstaal) op de schroef nemen; (iem.) neuken''. Het Woordenboek der Nederlandsche Taal vermeldt deze betekenis van schroeven sinds 1925 – ruim na Cats, dus ik kom hier nog op terug.

Reacties naar de Achterpagina of naar sanders@nrc.nl. Zie ook WoordHoek op vrijdag op www.nrc.nl