Derde Weg zoekt nieuwe route

Dat zei Dick Benschop, demissionair staatssecretaris van Buitenlandse Zaken (PvdA), afgelopen weekeinde tijdens een bijeenkomst over de `Derde Weg' in het Britse Buckinghamshire, vlakbij Londen. Deze Third Way is het politieke concept van minder staat en meer markt, dat moderne regerende sociaal-democraten in praktijk proberen te brengen.

De Britse premier Tony Blair, Labourleider en fervent pleitbezorger van de Third Way, had Benschop, oud-president Bill Clinton van de Verenigde Staten, de vroegere socialistische premier Giuliano Amato van Italië, adviseurs en wetenschappers uitgenodigd om zich te beraden over de recente nederlagen van sociaal-democraten en successen van populistisch rechts in West-Europa.

Het aantal West-Europese landen waar sociaal-democraten aan de macht waren is de laatste twee jaar gehalveerd. Nadat sociaal-democraten in Oostenrijk, Italië, Denemarken, Portugal en Nederland de regering uit handen moesten geven, koos ook Frankrijk gisteren in de eerste ronde van de parlementsverkiezingen voor centrum-rechts.

Van de Derde Weg-sympathisanten zitten alleen Blair en de Duitse bondskanselier Gerhard Schröder nog in het zadel. Volgens de peilingen stevent ook Schröder voor de verkiezingen op 22 september af op een nederlaag. Toch meenden de deelnemers aan de conferentie in Buckinghamshire geenszins dat de Derde Weg als concept heeft afgedaan. Integendeel. ,,De Derde Weg is nog maar net begonnen'', zei Benschop.

De formule had volgens Benschop succesvol gewerkt bij de aanpak van de werkloosheid. Nu moesten oplossingen gezocht worden voor een betaalbare gezondheidszorg, voor veiligheid, voor integratie van immigranten en voor een bureaucratie die dichter bij de burgers staat. ,,Het sociale contract van de Europese welvaartsstaat staat op het spel'', zei Benschop, die in het campagneteam zat van de voor de PvdA zo rampzalig verlopen verkiezingen van vorige maand. Hij vroeg zich af of sociaal-democraten niet te slap geworden zijn als het gaat om rechten en plichten in de samenleving.

Ook Peter Mandelson, Blairs vroegere spin doctor en initiator van de Third Way, brak een lans voor een `nieuwe' Derde Weg. Op economisch terrein voeren vrijwel alle politici inmiddels hetzelfde strikte financiële beleid en een flexibele arbeidsmarktpolitiek, stelde Mandelson. ,,We are all Thatcherite now'', aldus Mandelson, nu parlementariër nadat hij als minister in opspraak was geraakt en moest aftreden. Maar aanhangers van een Derde Weg zijn voor een actieve overheid en streven naar sociale rechtvaardigheid. ,,Dat deed Margaret Thatcher niet'', aldus Mandelson, verwijzend naar de vroegere Conservatieve Britse premier.

Volgens Mandelson heeft de traditionele achterban zich van sociaal-democratische partijen afgewend, omdat deze geen antwoord hadden op problemen als misdaad, anti-sociaal gedrag en immigratie zonder integratie. Daarom dient de strategie van centrum-links gericht te zijn op het versterken van de veiligheid, de eerlijke verdeling van economisch succes en investeringen in onderwijs als sleutel voor sociale mobiliteit, betoogde Mandelson. ,,Alleen als centrum-links geen slogans, maar oplossingen biedt, heeft ze succes.''