Het nieuws van 14 september 2001

Pakistan steunt naar eigen zeggen de VS in de strijd tegen het terrorisme. Maar onder de Pakistani is de steun voor het Afghaanse Talibaan-regime en de sympathie voor Osama Bin Laden groot. Het maakt de positie van president Musharraf zeer penibel.

Het boek Gates of Janus van Ian Brady wordt voorlopig buiten de Britse boekwinkels gehouden. De psychiatrische inrichting waarin hij opgesloten is, vreest dat er vertrouwelijke informatie over patiënten in staat. Brady is bekend als een van de `Moors murderers', hij vermoordde begin jaren zestig samen met zijn vriendin Mira Hindley vijf kinderen. Zijn boek is een driehonderd pagina's dikke studie over seriemoordenaars, waarvoor hij onder anderen de Yorkshire ripper, Peter Sutcliffe, interviewde.

Michael D. Coogan (red.): God op aarde. Gebonden, Ten Have 1999, van ƒ80,50 voor ƒ29,95. Boekhandel Roelants Nijmegen.

Martin van Amerongen: Don Juan hield niet van vrouwen. Paperback, Ambo 1998, van ƒ25,00 voor ƒ8,95.

De Slegte (www.deslegte.com).

J. Braat (e.a.): Behouden uit het Behouden Huys. Gebonden, De Bataafsche Leeuw 1998, van ƒ95,- voor ƒ39,90. Steven Sterk Utrecht.

Stephan Jay Gould: De mens gemeten. Paperback, Contact 1996, van ƒ59,90 voor ƒ20,95. De Slegte (www.deslegte.com).

`Ik wil ervaringen, geen herinneringen.' `Graffiti? That's so 1992.' `Je verleden is wat je bent.' `Life is a bowl of chainsaws.'

Jacques van Leeuwen (e.a.): Het paard in de 20ste eeuw. Gebonden, Premium Press z.j., van ƒ148,- voor ƒ65,-. Boekhandel Roelants Nijmegen.

Edythe Polster, Alfred A. Marks: Surimono. Gebonden, Lovejoy Press 1980, van ƒ3950,00 voor ƒ1150,-.

De Bengel in Dordrecht.

Toon Hermans kon liegen alsof het gedrukt stond. Hij was altijd maar een klein menneke, zei hij vaak, en op het toneel deed hij maar wat hem inviel. Het gebeurde zomaar, het wonder voltrok zich ter plekke. Alsof niet tot op de seconde was uitgedokterd wanneer de muziek zou invallen, hoe de belichting zou zijn en welke timing de hilariteit tot de hoogste hoogten kon opvoeren. Maar dat hij een perfectionist was, wilde hij niet weten. Opmerkingen over zijn raffinement veegde hij van tafel. Liever hield hij zich van de domme. `Ik weet nog altijd niet wat ik doe, en hoe het komt wat ik doe', schrijft hij in zijn postuum verschenen Levensboek. ,,Dat hoef ik ook niet te weten. Zo lang het er is, is het er.'

Vrouwenmancipatie is een rode draad in de Nederlandse liedgeschiedenis van de 20ste eeuw. Ook oorlogen kregen hun eigen `hits'. Akelig actueel blijkt een zinsnede uit `Rotterdam 1940': `De bakker brengt het brood van puin tot puin/ De postbode vergist zich in de straat'

Franse en Britse imperiale en koloniale belangen botsten halverwege de achttiende eeuw hardhandig op het Noordamerikaanse continent, waar de suprematie na zeven jaar bittere oorlog overging in Britse handen. Het conflict was onderdeel van de wereldwijde Zevenjarige Oorlog (1756-1763), die Engeland en Pruisen in het veld bracht tegen Frankrijk, Spanje en Oostenrijk. Concrete inzet van de strijd in Amerika waren de heerschappij over de vallei van de Ohio, een gebied dat voor de handel van cruciaal belang was, en over Canada vanuit Quebec.

In de periode van 8 tot 24 juni ontving ik dagelijks e-mails waarin werd nagedacht over de herkomst van het woord `flamoes'. Het was uit hoofde van de digitale lexicofielenclub `De Citatenvorser', waarin ik samen met vele andere verklaarde woordenboekenliefhebbers mocht plaatsnemen. Fascinerend. Er werd op `plamoes' (dun slijk, weke modder) gewezen, er kwamen enkele Indo-Europese wortels voorbij, overeenkomst met de Duitse `Pflaume' (pruim) werd gesuggereerd, maar men kwam uiteindelijk terecht bij een andere vrucht, de framboos, ook wel `flamboos' geheten. De flamboos zou via het pars pro toto-effect (sprekend over een deel, denkt men aan het geheel), als aanvankelijke aanduiding voor de clitoris, zijn uitgegroeid als omvattende term voor het vrouwelijk geslacht. Er valt meer over te zeggen, maar de nieuwsgroepbeheerder concludeerde alvast: `We zijn met ``flamoes' toch wat verder gekomen, en dat geeft veel voldoening.'

De hoofdpersoon van Peter Akkermans debuutroman De val van Icarus is een leraar Duits van middelbare leeftijd die dagelijks een klassieke plaat beluistert, een sigaar rookt en een middagwandeling maakt. Op zondag blijft hij thuis, want die dag is het te druk met andere wandelaars. De sociale verplichtingen die dat met zich meebrengt, kan hij niet aan: `Hij zag op tegen de voortdurende staat van mobilisatie, waarin hij zijn lichaam moest houden voor een mogelijke groet.'

Een oorlog tegen het terrorisme is geen gewone oorlog. Er is nog geen woord voor wat het wel is. Op voorhand is slechts zeker dat de moderne conventionele middelen ontoereikend zijn en dat guerrillatechnieken evenmin veel soelaas bieden. Dat zelfs het inlichtingenapparaat geen antwoord voorhanden heeft is sinds dinsdag ook gruwelijk duidelijk geworden.

Na Het land van rood en zwart (1993), een gefingeerde autobiografie van de bekroonde fotografe van het Mexicaanse regenwoud Gertrude Blom en De rozendief (1998), het in de ik-vorm vertelde levensverhaal van naaldkunstenaar Willem Schenk, heeft Inez van Dullemen zich opnieuw gewaagd aan een vie romancée. Ditmaal portretteert ze Maria Sibylla Merian. Deze schilderes en amateur-geleerde werd in 1647 in Frankfurt geboren en overleed zeventig jaar later in Amsterdam, de stad waar ze wereldfaam had verworven.

Bijstandsgerechtigden mogen in de toekomst met behoud van uitkering dagonderwijs volgen, mits de studie de kansen op de arbeidsmarkt vergroot en niet langer duurt dan twee jaar.

Het gaat niet goed met het mannetjes- mens. De man is `al te vaak als een tijger in een dierentuin: tam, met een enorme, maar onaangeboorde energie', schrijft de Australische gezinstherapeut Steve Biddulph in Heel de man. Praktische gids voor mannen van nu. Veel mannen vinden niets meer aan het leven, schrijft Biddulph: ze leven gemiddeld zes jaar korter dan vrouwen, echtscheidingen worden vaker aangevraagd door vrouwen dan door mannen, vooral jongens hebben op school gedrags- en leerproblemen.

Ronald Spoor (ed.): Alexander Cohen. Gebonden, Prometheus 1997, van ƒ99,- voor ƒ29,90. Steven Sterk Utrecht.

Terwijl HBG een rechtszaak voert met aandeelhouders over de bevroren baggerfusie met Ballast Nedam, heeft het bouwconcern plannen gesmeed de beurs geheel te gaan verlaten.

Mulisch overdrijft en Nooteboom schrijft voor de toeristen-industrie. In zijn liefdevolle essays laat J.M. Coetzee zijn gedachten gaan over het werk van ook andere, wereldwijd verspreide collega's: van Toergenjev tot Musil. En zonder een spoor van exhibitionisme.

Jan van der Putten: Italianen. Paperback, Jan Mets 1999, van ƒ49,90 voor ƒ16,50. Roelants Nijmegen.

Borduurwerk is meestal muf, maar schilder Ernst Ludwig Kirchner wist er in knallende kleuren de meest zinnelijke taferelen in uit te beelden.

Liefde-is-voor-vrouwen.nl, de roman die Stephan Sanders een jaar geleden op internet schreef, verschijnt waarschijnlijk pas halverwege november. ,,Stephan heeft wat meer tijd nodig'', zegt Oscar van Gelderen van uitgeverij Vassallucci. Aan het begin van het project was het nog de bedoeling dat het boek op 21 januari dit jaar zou verschijnen.

De schrijnende autobiografie van Binjamin Wilkomirski over zijn kampverleden werd overladen met lof en prijzen. Er was één probleem: alles bleek fictie. Hoe een verzonnen oorlogstrauma levensproblemen kan oplossen.

Uitgeverij De Arbeiderspers is vorige week het doelwit geworden van computerdieven. In de nacht van donderdag op vrijdag werden uit het kantoor van de uitgeverij aan de Amsterdamse Herengracht een laptop en een vormgeverscomputer meegenomen. Bovendien werden de microprocessors van vijftien computers en een aantal harde schijven gestolen.

Waarschijnlijk zijn de dieven urenlang in het pand geweest: het openschroeven van een computer om er de microprocessor of de harde schijf netjes uit te halen, kost al snel tien minuten. Uitgever Lex Jansen: ,,Ons pand zit bovendien behoorlijk ingewikkeld in elkaar, maar er is geen kamer overgeslagen. We weten ook niet hoe ze binnen zijn gekomen. Er zijn geen sporen van braak gevonden; misschien heeft men zich laten insluiten.''

Kester Freriks roman `Koningswens' verschijnt deze week. Tsjechovs `De Kersentuin' heeft hem vanaf zijn debuut als voorbeeld voor ogen gezweefd.

Welke invloed heeft het instorten van de de torens van het World Trade Center op de conditie van de omliggende gebouwen? Gisteren waren er herhaaldelijk berichten als zou het American Express-gebouw, een toren van 51 verdiepingen niet ver van de plek waar tot dinsdag de twin tower stond, op instorten staan. CNN vertoonde beelden vanuit het gebouw waarop te zien was hoe mensen als reactie op onheilspellend gerommel in blinde paniek de trappen afstoven en zich buiten uit de voeten maakten. Later bleken het geluid te zijn veroorzaakt door een brok metselwerk dat uit de gevel van een naburig pand was gevallen.

J.P. Sigmond, L.H. Zuiderbaan: Dutch Discoveries of Australia. Paperback, Batavian Lion 1993, van ƒ39,50 voor ƒ15,-. Steven Sterk Utrecht.

De eerste druk van Paul Goldberger, The City Observed, a Guide to the Architecture of Manhattan, is verschenen in 1978. Daarna is het tientallen malen herdrukt. Het blijft een goed boekje, bijna 350 pagina's met korte beschrijvingen, foto's en plattegrondjes. In 1977 is het World Trade Center voltooid. Goldberger schrijft: `Het is groot. Het is groter dan je je kunt voorstellen. En het bewijst dat mensen zich ten slotte aan alles kunnen aanpassen.' Hij constateert dat de twee torens `een overweldigende invloed hebben op de skyline en de hele omgeving.' Maar op zichzelf zijn ze `vervelend, ja, zo ontzettende banaal dat ze niets eens zouden deugen als hoofdkwartier voor een bank in Omaha. Die twee grote dozen staan in geen enkele verhouding tot de omgeving. En daarbij zouden we het kunnen laten. Maar ze zijn pretentieus en arrogant. Je voelt je beledigd door de architect, Minoru Yamasaki, die kennelijk gelooft dat hij door die gotische toevoegingen op de begane grond en aan de top die 110 verdiepingen iets menselijks heeft meegegeven.'

Verbeelding kan een vloek zijn voor de schrijver, meent V.S. Naipaul. Het gaat er juist om zo scherp mogelijk naar de wereld te kijken. Zelf deed hij dat verscheidene malen met India en de postkoloniale wereld. Nu probeert hij het, met succes, in een onverwachte nieuwe roman. Hoe een blik zonder illusies, zowel op de wereld als op jezelf, kan helpen de kern te vinden.

Morgen gaat `Foxtrot' in première, de musical van Annie M.G. Schmidt uit 1977. Paul de Leeuw nam het initiatief: `Misschien is een stuk over homo's als `Foxtrot' wel weer broodnodig.'

Pas woensdag kregen ze te horen dat er in Amerika iets gebeurd was. Het spel gaat voor. Eén van de deelnemers besloot naar huis te gaan.

Vorige week zaterdag namen de eerste zes mensen hun intrek in het Big Brother-huis in Almere en werden daar afgesloten van de buitenwereld. De derde editie van Big Brother is tot maandag alleen op internet te volgen.

Managers die de etiquette niet hebben geleerd op jonge leeftijd, laten zich graag nascholen. ,,Want als je weet hoe je je `hoort te gedragen' dan zie je in één oogopslag of de ander dat ook weet.''

Hoewel de Amerikaanse beursvloeren gesloten bleven, heeft softwarebedrijf Oracle gisteravond financiële cijfers gepubliceerd. De onderneming zag in het eerste kwartaal van het gebroken boekjaar de nettowinst noenemen van 500,7 tot 510,6 miljoen dollar (1,2 miljard gulden). Per aandeel kwam de winst uit op 9 dollarcent. Dit was iets beter dan de 8 dollarcent waar analisten in doorsnee vanuit gingen. De omzet zakte van 2,26 tot 2,24 miljard dollar.

Dankzij een steunmaatregel zijn er nog nooit zoveel speelfilms in Nederland gemaakt. Maar het zou niet gek zijn om in ruil te eisen dat het Nederlandse publiek die films ook te zien kreeg.

De Belgische bank Dexia heeft in het eerste halfjaar de nettowinst zien stijgen met bijna 60 procent tot 814 miljoen euro (1,8 miljard gulden). De winst per aandeel klom met 10,6 procent tot 0,72 eurocent. Dexia is eigenaar van onder meer Bank Labouchere en Kempen & Co. De Belgische bank verwacht over het hele jaar een ,,aanzienlijke'' groei van het resultaat (30 tot 45 procent).

Sinds Marvin Gaye heeft geen zanger zo op het vrouwelijk gemoed gewerkt als Maxwell. Na een crisis heeft hij een nieuwe cd gemaakt, `Now': `Ik moest aan bloemen ruiken.'

De Franse verzekeraar Axa heeft over het eerste halfjaar de winst zien stijgen met 12,4 procent tot 1,2 miljard euro (2,6 miljard gulden). Het resultaat ligt iets beneden de verwachting van analisten. Axa verwacht dat de aanslagen in de Verenigde Staten het concern tussen de 300 en 400 miljoen dollar kosten. De verzekeraar vertrouwt er evenwel op dat de fundamenten voor groei op lange termijn blijven bestaan.

Het leven is niet eenvoudig, ook niet als je per ongeluk twaalf bent. Je hebt dan veel te maken met ouders. En ouders, dat is bekend, die hebben ook geen eenvoudig leven. Dus hebben kinderen het dubbel ingewikkeld: met zichzelf, en met hun ouders.

Het Britse softwarebedrijf Sopheon wil zijn branche- en landgenoot Orbital overnemen via een aandelenruil. De waarde van de transactie is niet bekend. Het aan de Amsterdamse beurs genoteeerde Sopheon maakte vandaag ook zijn halfjaarcijfers bekend. Het nettoverlies liep op van 3,4 naar 12,6 miljoen pond sterling (45 miljoen gulden). De omzet verdubbelde vrijwel tot 6,1 miljoen pond.

De producent van kabels en kabelsystemen Draka Holding heeft in de eerste jaarhelft de omzet verhoogd met 12 procent tot 987 miljoen euro (2,2 miljard gulden). De nettowinst steeg 43 procent tot 59,1 miljoen euro, aldus het bedrijf gisteren. Het goede resultaat is vooral te danken de stijgende vraag naar glasvezel en glasvezelkabel in China. Draka is in China actief via het bedrijf YOSC, waarin het een belang van 37,5 procent bezit. Over heel 2001 verwacht Draka buiten onvoorziene omstandigheden een groei van de nettowinst met ten minste 20 procent.

Financieel directeur Werner Wenning (54) volgt per per april volgend jaar Manfred Schneider op als bestuursvoorzitter van Bayer. Schneider (62 jaar) gaat dan met pensioen treedt toe tot de raad van commissarissen. Dat heeft het Duitse chemieconcern gisteren bekendgemaakt. Bayer liet ook weten de farmacietak niet te verkopen. Deze divisie zit in de problemen door het debacle rond het medicijn Lipobay/Baycol, dat begin vorige maand van de markt moest worden gehaald omdat 52 gebruikers zouden zijn overleden door bijwerkingen. Beleggers reageerden teleurgesteld. Het aandeel zakte 3 procent.

Het vastgoedbeleggingsfonds Rodamco North America overweegt het ABP voor de rechter te dagen. Het fonds betwist de geldigheid van ABP's verkoop van Rodamco-aandelen aan het Australische Westfield.

De centrale banken van de landen van de eurozone mogen vanaf 1 december de kredietinstellingen buiten het eurogebied alvast voorzien van eurobiljetten. Keiharde voorwaarde blijft dat de bankbiljetten niet in omloop mogen komen vóór de jaarwisseling. De Europese Centrale Bank (ECB) heeft gisteren de regels vastgesteld waaronder deze `frontloading' mag plaatshebben. Binnen de eurozone is deze al begonnen.

ABN Amro maakt zich op voor een grote reorganisatie. Vandaag en morgen krijgen de werknemers van de bank te horen of ze nog gewenst zijn. ,,U behoort tot de groep die we (..) niet de zekerheid kunnen bieden op een passende functie...''

`Dan zit ik hier nog, ingeklemd in de polder in Haarlemmermeer en doe eens een slagboompje open.' Topman Gerlach Cerfontaine van Schiphol liet in juni weten weinig te zien in aanblijven, als de luchthaven niet wordt geprivatiseerd en dus ook niet naar de beurs gaat. Die eis tot privatisering maakt nu met de dag minder kans.

Het eerste Nederlandse vliegtuig richting Noord-Amerika is rond het middaguur vertrokken vanaf Schiphol. Het is voor het eerst sinds dinsdag dat weer naar het continent gevlogen mag worden.

Fietsenfabrikant Union verplaatst de productie naar België. Moederbedrijf Winning Wheels brengt de productie onder bij United Bicycles in Maasmechelen. Winning Wheels en United Bicycles hebben samen een nieuw bedrijf opgericht. De 120 productie- en magazijnmedewerkers van het verlieslijdende Union mogen meeverhuizen maar de verwachting is dat niemand daar gebruik van maakt. Volgens directeur R. van der Linden zijn de 10 tot 15 miljoen gulden die nodig zijn om de verouderde fabriek in Nieuwleusen te moderniseren niet voorhanden. De ondernemingsraad en de vakbonden leggen zich niet neer bij de aangekondigde sluiting. Zij sturen aan op een faillissement.

De verhoogde veiligheidsmaatregelen treffen vooral de luchtvaartmaatschappijen met de laagste kosten. Dat waren vooralsnog de enige bedrijven in de sector die goed presteerden.

De Noordelijke Dagblad Combinatie (NDC) en de vakbond voor journalisten NVJ hebben een sociaal plan afgesproken voor de Drentse Courant/Groninger Dagblad en het Nieuwsblad van het Noorden. Deze kranten gaan fuseren, waardoor 140 arbeidsplaatsen weg moeten, waarvan 40 bij de redactie. Het sociaal plan moet gedwongen ontslagen voorkomen.

Begin oktober wordt bekend wie de Nobelprijs voor literatuur zal

krijgen. In 1926 was hij voor Grazia Deledda. Tweede aflevering in een serie over omstreden literaire Nobelprijzen.

Na een onderbreking van een dag zijn in Washington de scholen weer open gegaan. In plaats van onderwijs waren er vragen, er werd gezongen en er werden brieven geschreven aan de niewe helden, de brandweermannen.

De Amsterdamse stadskrant Het Parool komt in de loop van volgend jaar uit de rode cijfers. Dat voorziet een bezuinigingsprogramma dat de afgelopen maanden door de krant in elkaar is gezet. In de plannen is rekening gehouden met de huidige, slappe economische marktomstandigheden. Dit verklaart B. Knapen, die als bestuurslid verantwoordelijk is voor de dagbladen van PCM Uitgevers.

Op verschillende plaatsen in de wereld zijn vandaag de slachtoffers van de terroristische aanslagen in de Verenigde Staten herdacht. In Europa werd om twaalf uur Nederlandse tijd officieel drie minuten stilte in acht genomen. Premier Kok en leden van zijn kabinet legden op dat tijdstip bloemen bij de Amerikaanse ambassade in Den Haag.

Dagblad Het Parool maakt eind volgend jaar geen verlies meer. Daarmee heeft PCM Uitgevers, de grootste Nederlandse uitgever van kranten en boeken, een van de bleeders gestelpt.

Zes tot tien mannen van Midden-Oosterse afkomst zijn gisteren op de New-Yorkse luchthavens La Guardia en Kennedy aangehouden nadat ze in twee afzonderlijke groepen hadden geprobeerd aan boord van vliegtuigen te komen.

Ian Duncan Smith maakt vandaag zijn debuut als leider van de Conservatieve Partij, in een speciaal debat van het Britse parlement over de terreuraanslagen in de Verenigde Staten.

Morgenavond begint wéér een serie van Big Brother (nieuw, The Battle, tjokvol conflict!) en het lijkt wel een show uit een ander tijdperk toen bij gebrek aan grote politieke tegenstellingen wat jonge mensen bij elkaar in een hok werden geduwd om met elkaar te kletsen en te ruziën over persoonlijke probleempjes. Nu, na de grote aanslagen, lijkt het allemaal zo totaal onbelangrijk en futiel.

Met haar zevende album Strange Little Girl geeft de Amerikaanse zangeres/pianiste Tori Amos een interessante draai aan het begrip `coverversie'. Amos vertolkt twaalf nummers van mannelijke songschrijvers vanuit een nadrukkelijk vrouwelijk perspectief, soms in drastisch van de originelen verschillende versies. Strange little girl van The Stranglers, Rattlesnakes van Lloyd Cole, Time van Tom Waits en Real men van Joe Jackson blijven tamelijk lieve liedjes.

De Russiche basketbalinternational Jadgar Karimov is gisteren na een hartstilstand in Moskou overleden. De 20-jarige sporter speelde onlangs nog mee tijdens het Europees kampioenschap in Istanbul. Voor het EK werd hij bij een keuring nog gezond bevonden.

,,Net een slechte Hollywood-film.'' ,,Ik dacht dat Bruce Willis elk moment om de hoek zou komen stuiven.'' De vergelijking tussen het New-Yorkse inferno en Amerikaanse actiefilms is de afgelopen dagen vaak gemaakt, in gesprekken op straat, in de kranten en op tv. De eerste uren nog begrijpelijk, maar al snel weerzinwekkend simplistisch.

Het voor 22 september geplande eredivisieduel tussen FC Twente en Feyenoord wordt verschoven. Wegens het uitstel van de wedstrijden in de Europese bekercompetities door de aanslagen in de Verenigde Staten speelt FC Twente twee dagen daarvoor in de eerste ronde van de UEFA Cup. Ook de wedstrijd tussen Feyenoord en Fortuna Sittard op 10 oktober zal niet doorgaan. Op deze avond is de uitgestelde wedstrijd in de Champions League tegen Bayern München gepland. Het bekerduel tussen De Graafschap en Sparta is verplaatst van 20 september naar 3 oktober.

Bestuursvoorzitter J. Janssen van bouwconcern Heijmans wil het bod op HBG verhogen indien een externe financier de Hollandsche Beton Groep (HBG) over wil nemen, zoals gisteren bekend werd. ,,Het bod heeft zeker nog ruimte om hoger te worden'', zegt Janssen. ,,Er zou nog wel iets bij kunnen.''

HC Rotterdam, met 2.051 leden de grootste hockey- club van Nederland, verhuisde afgelopen zomer naar een multi-functioneel complex. Met zeven velden, een stadion, een restaurant en vijf fulltime-werknemers.

De Russische zwemcoach Gennadi Toeretski, werkzaam in Australië, zal niet verder worden vervolgd. Tegen de coach van de olympische kampioenen Alexander Popov en Michael Klim liep een strafzaak nadat hij was beschuldigd van het bezit van anabole steroïden. In april werd in een ontvreemde kluis van de trainer een kleine hoeveelheid van dit verboden middel aangetroffen. Volgens de openbare aanklager in Canberra is de aanklacht tegen Toeretski ingetrokken omdat er geen ,,redelijke vooruitzicht op veroordeling'' was.

Soms wordt er wel erg snel geanticipeerd. Terwijl de Verenigde Staten nog in een shocktoestand verkeren als gevolg van de terreuraanslagen in New York en Washington, is het Nederlandse ministerie van Defensie al overgegaan tot de evaluatiefase. Een speciale commissie moet gaan onderzoeken wat de gevolgen van deze nieuwe vorm van terrorisme zijn voor het Nederlands defensiebeleid.

Prolion, fabrikant van apparaten voor de landbouw en de voedselverwerkende industrie, wil voortaan alleen nog melkrobots produceren. De andere fabrieksonderdelen worden nog dit boekjaar verkocht. Dat heeft het bedrijf vandaag bekendgemaakt bij de presentatie van de jaarcijfers. In het op 30 juni afgesloten boekjaar liep de omzet door de mond- en klauwzeercrisis en de afbouw van tussenvoorraden met 36 procent terug tot 25,8 miljoen euro (56,8 miljoen gulden). Het nettoverlies bedroeg 6,4 miljoen euro. Dit kwam door eenmalige lasten van 7,1 miljoen euro die voor de strategiewijziging zijn genomen.

Red KPN! Met deze slogan is de Vereniging van Effectenbezitters (VEB) een actie begonnen om het noodlijdende telecombedrijf de helpende hand te bieden.

Mika Hakkinen rijdt volgend jaar geen Formule I. De 32-jarige Fin maakte vanochtend op het circuit van Monza bekend dat hij een `sabbatical year' neemt. Zijn plaats bij McLaren wordt ingenomen door landgenoot Kimi Raikkonen. Hij wordt de teamgenoot van de Schot David Coulthard, die zijn contract verlengde. Hakkinen neemt vrij om nieuwe motivatie op te doen. Hij wil ook graag meer tijd doorbrengen met zijn zoontje Hugo. Hakkinen debuteerde in 1991 in de Formule I. Hij werd in '98 en '99 wereldkampioen met McLaren.

Als ik op werkbezoek (belastingtechnisch) in Amerika ben en ik kijk de hele dag naar de televisie word ik na een paar dagen toch wel een beetje immuun voor het nieuws. Vooral door die oppervlakkige berichtgeving. Het gaat nooit echt over wereldproblematiek. Altijd over een moord in Harlem, noodweer op komst in New York en een nieuw medicijn voor hart- en vaatziekten. Het hondje van de president loopt los in de Witte Tuin. Daar wordt dan ellenlang over doorgepraat. Yannie Chung staat in een wijk voor een geel koord en vertelt dat de moordenaar is doorgereden. Daarna zien we op een ander Channel een nieuwe journalist precies hetzelfde vertellen. In de studio zitten ze met z'n drieën. Een oude senior, een gekleurde minderheid en het lekker blond wijf, die ooit als stagiaire begonnen is.

Nog voor de eerste lange tijdrit van vandaag behaalde David Millar al de tweede dagzege in de Ronde van Spanje. De Schot, die zijn zinnen vooral heeft gezet op succes in de tijdritten, versloeg gisteren na een vlucht van 25 kilometer de Colombiaan Santiago Botero. Oscar Sevilla bleef leider in het algemeen klassement.

Ian Thorpe had op het dak van het World Trade Center kunnen staan op het tijdstip van de terroristische aanval. De Australische zwemheld was echter zijn fototoestel vergeten en daarom nog niet met de lift naar de 110de verdieping.

Bij een keerpunt in de geschiedenis herleeft telkens de vrees voor een hernieuwd Amerikaans isolationisme. Ondanks periodes van isolationisme en internationalisme laat de geschiedenis van de Verenigde Staten meer nuanceringen zien dan soms wel wordt gesuggereerd, constateert J.H. Sampiemon.

Nederland heeft gisteren bij het Europees kampioenschap volleybal in Ostrava de laatste groepswedstrijd tegen Slovenië met 3-1 (25-20, 25-16 en 25-20) gewonnen. Daardoor eindigde de nationale mannenploeg als derde in de poule, een klassering die geen recht geeft op een plaats in de halve finales. Eerder op de dag had Tsjechië namelijk met 3-0 (25-19, 25-21 en 25-23) van Rusland gewonnen en daarmee waren beide teams onbereikbaar geworden voor het Nederlandse team.

Mét muziek van Sjostakovitsj maar zonder Valery Gergjev opende gisteren in De Doelen het vijfde Gergjev Festival van het Rotterdams Philharmonisch Orkest. Gergjev is gestrand op de luchthaven van Los Angeles, waardoor het tiendaagse evenement rondom de `oorlogssymfonieën' (nrs. 4 t/m 9) van Sjostakovitsj nu niet meer alleen voor het gevoel, maar ook daadwerkelijk is verbonden met de `oorlogssituatie' in de Verenigde Staten.

Herintredende rocksterren sommige critici worden misselijk bij de gedachte alleen. Vijftigplussers mogen geen popmuziek maken, laat staan als ze teren op oude roem en tournees maken om de kas te spekken. Maar wat is er eigenlijk tegen op `rock `til you drop'? Niemand wordt verplicht om te luisteren, de fans van het eerste uur hebben een nostalgische avond, en tweede-kansers kunnen de helden zien die ze twintig jaar geleden gemist hebben.

Uit piëteit met de slachtoffers in de VS werd de publieksopening van het nieuwe joodse museum dinsdag in Berlijn afgelast. Sinds gisteren is de tentoonstelling in de nieuwbouw van de architect Libeskind voor iedereen toegankelijk.

De NCRV verandert vanaf juli volgend jaar het karakter van de uitzendingen op de klassieke zender Radio 4 om zich meer te onderscheiden van de andere omroepen. De NCRV stopt met de eigen thematische concertseries in samenwerking met het Muziekcentrum van de Omroep (MCO), zoals die nu plaatsvinden in het Amsterdamse Concertgebouw en het Utrechtse muziekcentrum Vredenburg. Ook de radioregistraties van de serie `Meesterpianisten', die in het Amsterdamse Concertgebouw nog moeten beginnen, worden beëindigd.

In plaats daarvan komen er meer informatieve en `infotainment'-programma's, zoals de 3D-concerten in Vredenburg met een mix van klassiek, jazz en pop, waaraan ook het MCO bijdraagt. Ook produceert de NCRV vanaf 1 september op eigen kracht het klassieke nieuwsprogramma A4, dat voordien samen met de Avro werd gemaakt. Programma's met orgelmuziek en amateurmuziek blijven bestaan.

De gevolgen voor het MCO, dat de omroeporkesten en het Groot Omroepkoor beheert, zullen naar verwachting klein zijn. Eerder stopte de KRO al met eigen concerten. De VPRO stapt uit de samenwerking met NPS en Vara bij de Matinee op de Vrije Zaterdag. Maar de Avro heeft belangstelling voor de vrijkomende capaciteit bij het MCO.

Annet Lekkerkerker, zakelijk leider van Zuidelijk Toneel Hollandia, wordt zo goed als zeker de directeur van Las Palmas, Instituut voor Beeldcultuur in Rotterdam. Ze is de enige kandidaat, aldus Kees Weeda, hoofd culturele zaken van Rotterdam.

Het Amerikaanse programma dat vanavond in Paradiso zou worden gehouden is deels afgelast als gevolg van de gebeurtenissen in de Verenigde Staten. Ragging Slab en Leadfoot vallen af, omdat ze Amerika niet uit kunnen. De groep Five Horse Johnson was al in Europa en speelt vanavond om 21 uur. Het concert zal gratis zijn, zo heeft de leiding van Paradiso besloten. De twee afgevallen bands treden nu op 19 oktober op, al gekochte kaartjes blijven geldig. Door een afgelaste tournee van The Roots en Jazzy Fatnastees vervalt ook de Double Talk-avond en op 21 september. Er wordt een alternatief programma geboden. Meer informatie op www.paradiso.nl.

De toepassing van artikel 5 van het NAVO-verdrag brengt politiek Nederland in terra incognita. Wat de NAVO ook gaat doen, een vredesmissie wordt het niet.

In heel Europa is geschokt gereageerd op de aanslagen in de Verenigde Staten. De politiek verklaart zich, voorzichtig, solidair met Amerika.

Het bestuur van de Bond van Nederlandse Architecten (BNA) heeft de architect/stedebouwkundige Ashok Bhalotra voorgedragen als voorzitter. De algemene vergadering van de BNA beslist 7 november over de voordracht. Bhalotra (1943) volgt Jan Brouwer op. Zijn benoeming gaat per volgend jaar in. De beoogd voorzitter is directeur van Kuiper Compagnons Bureau voor Ruimtelijke Ordening en Architectuur in Rotterdam. In Nederland is Bhalotra, afkomstig uit India, vooral bekend om zijn ontwerp van de wijk Kattenbroek in Amersfoort.

De Amerikaanse bokslegende Muhammad Ali heeft zijn afschuw uitgesproken over de terreuraanslagen in zijn land. Volgens de oud-wereld- en olympisch kampioen mogen de daders zich geen moslims noemen. ,,Als blijkt dat moslims achter de aanslagen zitten, hebben ze de leer van de islam verkracht'', stelt Ali, zelf overtuigd moslim. ,,Wie de terroristische acties tegen de VS steunt of erachter zit, representeert niet de islam. God staat niet achter moorden'', aldus Ali, die zich in 1964 tot de islam bekeerde. ,,Het is een religie van de vrede en roept niet op tot terrorisme of het doden van mensen.''

Het opknappen van Amsterdamse beeldhouwwerken uit de periode 1900-1940 gaat 1,8 miljoen gulden kosten. Het Amsterdamse Fonds voor de Kunst heeft op verzoek van het gemeentebestuur een inventarisatie gemaakt van de 352 beelden uit die periode.

De Arabische terroristenleider Bin Laden werkt samen met talrijke gelijkgestemde groepen. Daardoor kan hij putten uit een groot reservoir aan mankracht.

Afghanistan bereidt zich koortsachtig voor op zijn verdediging tegen een grootscheepse aanval door de Verenigde Staten.

Lower Manhattan ligt bezaaid met papier. Tussen het puin, verscholen onder stof, verkreukeld en soms half verbrand liggen de puzzelstukjes die gezamenlijk een kantoorleven in kaart brengen. Een verzoek om promotie bij voorbeeld, uit 1979. Een niet te ontcijferen restant van een faxbericht. Een rapport met bedrijfsprognoses voor het komende half jaar.

De terreuraanvallen in de VS kunnen leiden tot een nieuwe relatie tussen het Westen en Rusland. De Koude Oorlog en het blokdenken zijn nu echt voorbij, vindt Moskou: de nieuwe vijand is een gemeenschappelijke.

`Wie aan filosofie doet, moet net zo oppassen als wie een slang bezweert.' Volgens de elfde-eeuwse filosoof Ghazali kon een slangenbezweerder zijn kunsten maar beter niet vertonen aan het ongeletterde volk. Want voor je het weet, zouden die onvolwassenen van geest de bezweerder willen imiteren en dat zou alleen maar gevaarlijke situaties opleveren. Ghazali – in de Arabische wereld bekend om zijn erenaam Hoeddjat al-islaam (`bewijs van de islam') – was van mening dat de wijsbegeerte en de mystiek voor ongeschoolden verborgen moest blijven. Het was aan de imams, oelamaa en andere religieus geschoolden om de goddelijke openbaring te interpreteren en aan het volk over te brengen. Alleen zij konden met behulp van de rede uitsluitsel geven over religieuze waarheden. Maar zelfs profeten en imams konden zich vergissen. Onbetwijfelbare zekerheid was volgens hem alleen te verkrijgen in de mystieke ervaring.

In New York vullen wanhopige familieleden in het crisiscentrum lange lijsten met bijzonderheden over vermisten in. Maar de hoop mensen nog levend te vinden, ebt weg.

De Amerikaanse president Bush heeft gisteren de terroristische aanvallen van dinsdag op New York en Washington ,,de eerste oorlog van de 21ste eeuw genoemd''.

Toen zijn vrouw hem ontvallen was, begon Van B. te tobben. Omdat hij over niets anders praatte dan zijn gewrichten, kwam niemand meer langs. Dan komt zijn zoon. Of vader een uurtje op de kleine meid kan passen. Van B.'s mond valt open. Hoe durft hij het te vragen! Alsof vader met deze pijnlijke knieën... Zoon onderbreekt hem kalm. Vader is niet de enige die een probleem heeft. Hij plant het kleinkind op opa's schoot en vertrekt.Een maand later ziet Van B.'s dagindeling er als volgt uit: na het ontbijt wandelen zijn kleindochter en hij naar de kinderboerderij. Tegen twaalven keren ze met de tram terug voor een boterham met pindakaas en na hun gezamenlijk middagslaapje rijdt hij haar in het wagentje naar de zandbak. Ze mag alles.

Argenbright Securities, het bedrijf dat verantwoordelijk was voor de veiligheid op de vliegvelden in Washington en Newark vanwaar twee van de dinsdag gekaapte toestellen zijn opgestegen, had werknemers met een strafblad in dienst.

De VS krijgen veel steun voor een militair antwoord op de terreuraanslagen. Ook Rusland en China staan achter president Bush, en dat geeft hem voorlopig veel armslag .

Het is geen verdienste om trots op te zijn, maar na mijn twintigste hebben zich weinig zaken voorgedaan waar ik principieel anders over ben gaan denken. Met religie en communisme heb ik nooit veel opgehad. Vrijheid van meningsuiting gaat boven alles. De VVD is niet sociaal genoeg, alternatieve geneeskunde is kwakzalverij, het kapitalisme heeft uitwassen die bestreden dienen te worden, de staat Israël had er beter niet kunnen zijn, maar nu hij er wel is moet hij blijven bestaan, de liefde maakt het dagelijks bestaan dragelijk, maar er is geen leven na de dood. Daarnaast houd ik er een groot aantal onwrikbare pseudo-meningen op na, zoals mooie vrouwen zijn onbereikbaar, goed kunnen biljarten is een teken van een verspilde jeugd, kale mannen zijn over het algemeen virieler en Richard Nixon is de grootste Amerikaanse president van deze eeuw. Maar dat zijn meningen die vooral voor het debat worden gekoesterd. Ze worden plotseling op tafel gegooid om wakker te schudden, om een ingedut gesprek een andere wending te geven.

`Afgelopen, uit'. Daarmee begint de dichter zijn vers. Dat klinkt niet zo mooi. `Vervlogen al mijn liefdes', zo vervolgt hij. Klinkt ook niet goed. Daarna richt hij het woord tot iets of iemand: `Nu ben ik weer bij jou terug / Net als vroeger.' Wie spreekt hij hier toe? Zijn moeder? Zijn hondje? Zijn lievelingspop? Uit het vervolg blijkt dat hij in gesprek is met zijn kaars: `Jij, flakkerende kaars, / Lamp voor 't raam in donkere nacht, / Zachtjes wenkend, kom terug! / Geduldig en altijd trouw'.

,,Op 45 graden noorderbreedte zal de hemel verbranden. Vuur nadert een nieuwe stad. Op een ogenblik zal een grote vlam verspreid oplaaien.''

Op de ontwikkelingen op de Amsterdamse effectenbeurs viel vanochtend geen peil te trekken. Bij lage omzetten opende de beurs vanochtend met winst, maar die ontwikkeling sloeg al snel om in een verlies. Omzetten waren vanochtend laag. Zelfs de meest ervaren handelaren hadden geen enkel houvast aan het grillige koersverloop van de meeste fondsen. De koers van de Amerikaanse dollar stond onder druk, terwijl de obligaties licht stegen. De Amsterdamse effectenbeurs moest het ook vanochtend nog doen zonder Wall Street. De beurs in New York opent pas op zijn vroegst maandag opnieuw zijn deuren.

Bij Shanksville, niet ver van Pittsburgh, stortte dinsdag een van de vier gekaapte vliegtuigen neer na een gevecht aan boord. Bij de Pittsburghers zit de schrik over `zwarte dinsdag' nog diep.

Antiterrorisme-specialisten van de Europese Unie en de Verenigde Staten hebben vanmiddag in Brussel spoedoverleg gehouden.

Prozaschrijvers overkomt het soms dat hun verhaal zichzelf gaat schrijven. De vooropgezette plot ten spijt, leeft het personage dat op pagina tachtig had moeten sterven nog bladzijden lang door, en de roman of novelle ontwikkelt zich tijdens het schrijfproces navenant anders. Een prozaïst die van strakke regie houdt zal zich dan ergeren en verbeten trachten de plot alsnog naar zijn hand te zetten; minder rigide collega's daarentegen zien het als een ingreep van hogerhand en volgen hun pen – als waren ze dichters. In de poëzie is het immers vanouds gebruikelijk dat een vers zichzelf schrijft. Een dichter bedenkt het raadsel niet voordat hij schrijven gaat, maar ontdekt het al schrijvende.

`De mens is niet goed of slecht; hij wordt geboren met instincten en impulsen', aldus Balzac in het voorwoord van La Comédie Humaine. Hij vindt Philippa Foot op zijn weg. Zij publiceerde onlangs Natural Goodness en de titel alleen al suggereert dat zij goedheid wel degelijk een natuurlijke eigenschap van de mens vindt. Philippa Foot is één van een vrouwelijk trio dat in de jaren vijftig, begin jaren zestig, de wijsgerige ethiek ingrijpend heeft veranderd. De andere twee dames waren Iris Murdoch, auteur van het filosofische meesterwerk The Sovereignity of the Good, en Elizabeth Anscombe, die Intention schreef, eveneens een meesterwerk.

Waarop doelt Arnold Heumakers in zijn bespreking van Stephen Toulmins `Terug naar de rede' (Boeken, 12.9.2001) wanneer hij schrijft dat het pragmatisme in het verlengde ligt van de opvatting van Descartes dat het doel van kennis is de mens tot `maîtres et possesseurs de Ia Nature' te maken? Descartes gelooft in Waarheid. Het gaat Descartes om het kenbaar maken van Waarheid als correspondentie tot `de' werkelijkheid. Zonder dit geloof is de idee van een meesterschap van `Ia Nature' ondenkbaar.

Sinds het enorme succes van Umberto Eco's In de naam van de roos hebben ettelijke Italiaanse auteurs zich gewaagd aan het genre van de historische roman, onder wie Sebastiano Vassalli, Luigi Malerba, Raffaele Nigro en – meer recentelijk – het collectief Luther Blisset met het tamelijk spectaculaire Q. Een jaar later, in 2000, verscheen een roman met als titel slechts één letter, namelijk N, aangevuld door een vette punt. En ook hier ging het om een historische roman.

Minister Vermeend (Sociale Zaken) gaat onder druk van de Tweede Kamer de Wet voorzieningen gehandicapten verbeteren (WVG). In een protocol zal duidelijker worden omschreven op welke voorzieningen gehandicapten recht hebben.

De alom geroemde eigentijds opgezette privatisering van Schiphol dreigt ten onder te gaan aan achterhaalde en onjuiste ideeën. Het publieke belang laat zich niet bij uitstek behartigen met staatsaandelen, meent H.J. de Ru.

Brandweerlieden hebben in de smeulende resten van een deel van het Pentagon vanmiddag de `zwarte doos' gevonden van het bij de aanslag in Washington gebruikte vliegtuig van American Airlines.

De Europese voetbalunie (UEFA) overweegt clubs schadeloos te stellen voor gemaakte kosten na het uitstel van wedstrijden in de Champions League en de UEFA Cup wegens de aanslagen in de Verenigde Staten.

Mijn vader, geboren in 1903, trouwde met mijn moeder in 1927. Ze scheelden negen dagen in leeftijd. Mijn moeder heette met haar meisjesnaam Van der Velden. Toen ze met mijn vader trouwde, kreeg ze zijn achternaam. Dat vond ze heel erg. Maar mijn vader keek daar anders tegenaan. Ooit had een oude man tegen hem gezegd: ,,Heidenen zijn mensen die hun behoefte in het bos doen.'' Dat vond hij wel mooi.

Het dodental van de alcoholvergiftiging in en rond de stad Pärnu in het zuiden van Estland is opgelopen tot 51. Er liggen nog 85 mensen in het ziekenhuis. De slachtoffers hebben illegaal gestookte alcohol gedronken waarin uiterst giftig methylalcohol was verwerkt.

Justitie stelt een strafrechtelijk onderzoek in naar de illegale sloop van een deel van het monumentale klooster Sankt Ludwig in Vlodrop, Midden-Limburg. De Maharishi-organisatie, de eigenaar van het complex, wordt verdacht van het schenden van de Monumentenwet.

Twee weken geleden presenteerde de Partij van de Arbeid het ontwerp-programma waarmee de sociaal-democraten op 15 mei aanstaande stemmen hopen te trekken bij de verkiezingen voor de Tweede Kamer. De opstellers van het stuk verklaren dat de PvdA `verder wil investeren in een sterke publieke sector die kwaliteit biedt waar de mensen om vragen'. In de bijlage bij het ontwerp-programma belooft de PvdA onder andere 3 tot 5 miljard gulden extra voor de gezondheidszorg, 5 miljard gulden meer voor het onderwijs en een verhoging van het budget voor politie en justitie met ongeveer 2 miljard gulden. Deze bedragen komen bovenop de uitgavengroei die optreedt wanneer het bestaande beleid in de komende kabinetsperiode onverkort wordt voortgezet. Het programma leert dat het bij de door de PvdA gewenste uitgavenverhogingen helemaal niet om investeringen gaat. Een investering is de aanschaf van een gebouw, een dijklichaam of een autoweg. Deze kapitaalgoederen hebben gedurende een reeks van jaren nut.

Gisteren stond in Leeuwarden de maker van het schadelijke Koernikova-computervirus terecht. De maker spaarde virussen `voor de grap'.

BMW ondersteunt de kunst met grote opdrachten, zoals in het Frans Halsmuseum in Haarlem te zien is. De vraag is of het voor kunstenaars wel zo onschuldig is om aan zoiets mee te werken.

Ik ben verbaasd over en boos op het besluit om op prinsjesdag toch de gouden koets te gebruiken, met het argument dat het gebruik van de gouden koets traditioneel onderdeel is van de derde dinsdag.

We hebben een verschrikkelijke aanslag meegemaakt op het World Trade Center in New York. President Bush stelt dat dit een aanslag is op de vrijheid en manier van leven van de Amerikanen, ja zelfs de hele democratische westerse wereld, en kondigt wraak aan.

De NAVO-strijdmacht in Macedonië heeft gisteren de tweede fase van de ontwapening van het Albanese rebellenleger UÇK afgesloten. Het woord is nu aan het Macedonische parlement, dat in principe moet instemmen met een aantal grondwetswijzigingen.

Geen regering heeft de VS de oorlog verklaard en evenmin zijn vreemde troepen geland op Amerikaans grondgebied. Ons wordt voorgehouden dat we hier te maken hebben met een ongekende terreurdaad. Terrorisme wordt veelal opgevat als het uitoefenen van geweld tegen burgers teneinde politieke doeleinden te bevorderen. Die definitie blijkt prima van toepassing op het vernietigen van de infrastructuur van Servië via bombardementen door de NAVO die ook vele burgerslachtoffers hebben geeïst. Over wat we de bevolking van Irak al een decennium lang aandoen valt alleen maar te zwijgen.

Iedereen wenst George Bush moreel leiderschap toe, maar ook daadkracht en snelle actie. Dat is moeilijk te combineren. Moreel leiderschap gebiedt de schuldigen te vinden, hen voor te leiden en te berechten. Dit kan jaren duren en is dus geen antwoord op de overweldigende emotionele behoefte om op korte termijn een daad te stellen. Maar zelfs als vandaag onomstotelijk zou blijken dat Osama bin Laden verantwoordelijk is voor deze aanslagen, als hij morgen gearresteerd zou worden en overmorgen op een elektrische stoel zou belanden, dan nog zou er weinig gevoel van genoegdoening zijn. De berechting van één man, hoe schuldig ook, staat in geen verhouding tot de dood van duizenden onschuldige burgers.

Met weerzin nam ik kennis van het ongegeneerd feestvieren door een groep Marokkaanse jongeren in de straten van Ede na de aanval op de Verenigde Staten. Nog groter was mijn afschuw toen ik las dat de politieautoriteiten bij deze kwetsende vertoning – die gepaard ging met claxonneren, vuurwerk afsteken en het veroorzaken van geluidshinder – lijdzaam toekeek en later zelfs verklaarde niet competent geweest te zijn adequaat in te grijpen.

De Senaatscommissie van buitenlandse betrekkingen heeft gisteren met veertien tegen drie stemmen ingestemd met de benoeming van de controversiële John Negroponte tot Amerikaans ambassadeur bij de Verenigde Naties. Negroponte moest zich wel een intensief verhoor over zijn opvattingen over de rechten van de mens laten welgevallen. Volgens critici heeft Negroponte tussen 1981 en 1985 als ambassadeur in Honduras steeds het bestaan van doodseskaders ontkend, al opereerden die wel degelijk. Hij zei gisteren dat hij ,,achteraf gezien'' misschien wel duidelijker had kunnen zijn over schendingen van de mensenrechten in Honduras.

Wat J.L Heldring als reactie op New York schrijft, is onbeschrijflijk: ,,Laten we eerlijk zijn: honderdduizend doden in Rwanda raakt mij althans minder''. (NRC Handelsblad, 13 september). Het doet niet ter zake of Heldring familie heeft in Amerika en op grond hiervan de dood van mede-wereldburgers rangschikt. Zelf heb ik heel weinig met Amerika. Maar dat doet er niet toe en mag geen maatstaf zijn voor het afmeten van de tragedie.

Wie zó tegen de westerse maatschappij is dat hij staat te juichen bij een poging tot vernietiging ervan, moet de consequentie trekken en niet willen profiteren van die zo gehate westerse wereld. Excuses voor deze ongepaste Indianendans (Marokkanendans in dit geval) zijn wel het minste wat we van de Marokkanen die hier willen blijven, mogen verwachten.

De Rotterdamse sociale dienst zal waarschijnlijk een beroep doen op medewerkers van collega-diensten in andere steden om op tijd te voldoen aan de eisen van minister Vermeend van Sociale Zaken. Zo hoopt de dienst een flinke strafkorting te voorkomen. Rotterdam doet een heronderzoek naar 40.000 bijstandscliënten om met zekerheid te kunnen vaststellen hoeveel van hen recht hebben op een uitkering. Tot nu toe is 94 procent van de klandizie doorgelicht. Directeur M. Masthoff van de Rotterdamse sociale dienst zegt dat het ,,zeer moeilijk, zo niet onmogelijk'' is voor de klus ,,nog goede krachten te vinden op de arbeidsmarkten''. Amsterdam is de enige gemeente die op dit moment een strafkorting heeft gekregen wegens het slecht functioneren van haar sociale dienst.

De Amerikaanse vice-president Dick Cheney is overbracht naar Camp David, het buitenverblijf van de Amerikaanse president in de staat Maryland. Volgens een woordvoerster van Cheney zou dat gisteren zijn gebeurd en gaat het ,,uitsluitend om een veiligheidsmaatregel'. Ze zei ook dat ,,uit een oogpunt van veiligheid het niet meer business as usual is'.

Meer dan vijftig jaar geleden heeft het Westen een oplossing voor een westers probleem aan het Midden-Oosten opgedrongen en daarbij een Midden-Oosters probleem gecreëerd de staat Israël en de onteigende Palestijnen. Al meer dan vijftig jaar lijden velen in dat gebied een uitzichtloos bestaan. Daaruit werden, vaak uit pure wanhoop, de eerste elementen van het georganiseerde terrorisme geboren, met als nieuw hoogtepunt de aanslagen in Amerika.

Marek Halter: Het judaïsme uitgelegd aan de kinderen van mijn vrienden.

,,Ze kwamen hier gewoon binnenwandelen. Ze hadden bij een andere school een paar lessen genomen. Dat was niet goed bevallen. Dus kwamen ze bij ons. Normale leerlingen, hooguit wat serieuzer dan gemiddeld. Ze huurden een kamer bij onze boekhouder. Met geld smijten deden ze bepaald niet. Ze hebben bij ons hun brevet gehaald. En de bevoegdheid om meermotorige vliegtuigen te besturen. Daarna hebben we er een officiële FAA-examinator bij gehaald. Geslaagd.'' Afgelopen dinsdag kaapten deze twee leerlingen van de vliegschool van Ruud Dekkers in Florida een Boeing en stuurden die vervolgens naar de torens van het World Trade Center.

De gebleken kwetsbaarheid van Amerika heeft het Westerse saamhorigheidsbesef doen herleven, constateert Dominique Moïsi. Maar het terrorisme zou pas gewonnen hebben als het erin zou slagen het Westen gesloten, onverdraagzaam en wantrouwend te maken.

De een verzamelt postzegels, de ander doet aan parasailing. Woody Allen speelt klarinet. En dat neemt hij bijzonder serieus. Als tiener nam hij zijn eerste lessen en nog steeds gaat er geen dag voorbij zonder toonladdertjes om de lippen soepel te houden. Na jarenlang in het maandagavond-huisorkest van Michael's Pub in Manhattan te hebben gespeeld liet Allen zich overhalen tot een reeks Europese concerten.

Peter Bügel: Het geluk wenkt. Wetenschappelijke waanwijsheden. Contact, 143 blz. ƒ24,90

In Kashmir zijn gisteren zeker 23 mensen omgekomen, onder wie veertien moslimrebellen. De rebellen werden door het Indiase leger doodgeschoten toen ze Kashmir vanuit Pakistan wilden binnendringen. Dat meldde een woordvoerder van het Indiase leger vandaag. Het separatistische geweld in Kashmir is de laatste maanden opgeleefd.

De weifelende houding van de Europese voetbalbond deze week na de aanslagen in de Verenigde Staten is niet uniek. Bestuurders van nationale en internationale sportorganisaties lieten eerder al zien tijdens belangrijke en dramatische momenten de verhoudingen uit het oog te verliezen. Niet alleen in 1972 tijdens de Olympische Spelen in München, toen de Palestijnse terreurorganisatie `Zwarte September' een bloedbad veroorzaakte.

HET JEUGDJOURNAAL VERZAMELT op zijn website reacties van Nederlandse kinderen op de aanslagen van terroristen in Amerika, afgelopen dinsdag.

Marco Kamphuis: Succes. Wereldbibliotheek, 104 blz. ƒ22,50

Adriaan Morriën: Lotus-brieven

Het verslag van een betovering.

G.A. van Oorschot, 224 blz. ƒ35,25

Hugo Claus: De zwarte keizer.

De Prom/Houtekiet, 204 blz. ƒ29,90

Peter van Petegem maakt het seizoen af bij Collstrop Palmans. De Belgische wielrenner kwam gisteren tot overeenstemming met ploegleider Hilaire Van der Schueren en verlaat Mercury met onmiddellijke ingang. Van Petegem ontving net als onder onderen zijn Nederlandse ploeggenoten Van Bon en Koerts al enkele maanden geen salaris meer bij de Amerikaanse ploeg. De problemen ontstonden toen co-sponsor Viatel failliet ging.

In de bespreking door Sjoerd de Jong van Manfred Kuehns Kant-biografie (Boeken, 31.8.2001) had de titel van een van diens kleinere geschriften moeten luiden Zum ewigen Frieden en niet Ueber die ewige Friede.

De discussie over de tekeningen in de Harry Potter agenda gaat door. Brieven blijven binnenstromen. Het Potterhoekje schreef dat Harry Potter lelijk getekend was, en Ron als oen met een bloempotkapsel was afgebeeld.

Pat Barker: Over de grens

(Border Crossing). Vert. Edith van Dijk, De Geus, 238 blz. ƒ39,65

Financiële derivaten (opties en dergelijke) bieden bescherming tegen onzekerheid, maar ze kunnen ook een bron van onzekerheid vormen. De markt voor incourante (niet aan de beurs genoteerde) derivaten is ondoorzichtig en omvangrijk – meer dan 1.800 miljard dollar volgens de Bank for International Settlements. De instellingen die incourante derivaten in omloop brengen – voornamelijk banken – moeten hun posities afdekken door te handelen in de waardepapieren waarop de derivaatcontracten zijn gebaseerd, een activiteit die bekend staat als `delta' of dynamisch afdekken. Een voorwaarde daarvoor zijn open markten en liquiditeit, omstandigheden die op dit moment niet bestaan.

Dit zijn de lelijke en gemene stiefzusters (de Ugly Sisters) uit een ballet over Assepoester. De maker van het ballet, Frederick Ashton, hield van verkleden, vandaar dat mannen, Robert Bell en Altin Alexandros Kaftira, die rol spelen.De Bazige Zus is een vals kreng, de Verlegen Zus een zeurpiet. Vooral de dansscène op het bal is geestig. Alles gaat fout. Hun jurken zijn een rommeltje en ze zwikken steeds door de enkels.

J. Bernlef: Bagatellen voor een landschap. Querido, 64 blz. ƒ39,23

Marten Toonder: We zullen wel zien. De Bezige Bij, 118 blz. ƒ27,55

Turkije heeft het Internationaal Monetair Fonds (IMF) uitstel van terugbetaling van een deel van een lening gevraagd. Het gaat om 5,5 miljard dollar (13,4 miljard gulden) die volgend jaar zou moeten worden terugbetaald. Hoewel de regels van het IMF uitstel van terugbetalingen toestaan, is dit sinds begin jaren tachtig niet meer voorgekomen, toen Vietnam om uitstel vroeg. Normaal gesproken wordt van landen verwacht dat zij in 12 à 18 maanden de leningen terugbetalen, maar zij hebben een optie om de termijn met één jaar te verlengen. Turkije heeft de afgelopen twee jaar voor 19 miljard dollar aan leningen van het IMF ontvangen. (FDA)

Het is uit voor de Australische luchtvaartmaatschappij Ansett. Het moederbedrijf Air New Zealand heeft besloten alle financiering van de noodlijdende onderneming stop te zetten. Alle 69 vliegtuigen van Ansett bleven vandaag aan de grond. Duizenden passagiers zijn daardoor gestrand op luchthavens in Nieuw-Zeeland en Australië. De 16.000 werknemers moeten naar ander werk uitkijken. Ansett zat met schulden van ongeveer 2 miljard Australische dollar (2,5 miljard gulden) en leed dagelijks een verlies van 1,3 miljoen dollar. Een paar dagen geleden mislukte een reddingspoging waarbij Ansett, de op een na grootste luchtvaartmaatschappij van Australië, voor het symbolische bedrag van 1 dollar in handen zou komen van Qantas, de grootste van het land.

Generaal Ahmed Shah Massoud, de leider van het Afghaanse verzet die zondag ernstig gewond raakte bij een bomaanslag, is gisteren vervangen door de voormalige chef van zijn inlichtingendienst, generaal Fakhim. Dat meldde een adviseur van Massoud gisteren via het Russische persbureau Interfax. Bronnen rond het Afghaanse verzet spreken nog steeds tegen dat Massoud dood is. Ze zeiden gisteren wel dat hij buiten bewustzijn is.

Huisartsen moeten de krachten bundelen en niet-medische taken uitbesteden. Volgens prof. Stalman is dat dé oplossing voor het huisartsentekort.

AANSLAG IN DE VS

Alle zenders hebben in grote lijnen hun normale programmering hervat. De volgende programma's besteden in ieder geval aandacht aan de aanval op de Verenigde Staten en de gevolgen daarvan:

Martin Schröder heeft alle banden met luchtvaartmaatschappij Martinair verbroken. De oprichter van Martinair was tot deze week president-commissaris van de dochterondernemingen Martinair Partyservice, Martinair Food (vliegtuigmaaltijden) en de Martinair vliegschool in Lelystad. Schröder is ,,om persoonlijke redenen'' bij Martinair vertrokken.

In de slag om de schaarse student beconcurreren hogescholen elkaar met korte opleidingen als Food and Business. Het bedrijfsleven kijkt geërgerd toe hoe hogescholen gevangen raken in het marktdenken.

In de wasserij van het nieuwe fregat de Zeven Provinciën, dat sinds donderdag in de haven van Den Helder ligt, heeft donderdagavond brand gewoed. Enkele mensen die rook hadden ingeademd, zijn naar een ziekenhuis in de stad overgebracht.

Yvonne de Witte: In de catacomben. Over Ajax-liefde en jongensdromen.

L.J. Veen, 80 blz. ƒ29,90

Aandacht voor de opvoeding is groter dan ooit en daarmee ook de bezorgdheid daarover. Dit stelt de Raad voor Maatschappelijke Ontwikkeling (RMO) in een advies dat gisteren is overhandigd aan staatssecretaris Vliegenthart (Volksgezondheid, Welzijn en Sport).

Het aantal slachtoffers van veel voorkomende criminaliteit is vorig jaar vrijwel onveranderd gebleven ten opzichte van voorgaande jaren. Een op de vier Nederlanders werd geconfronteerd met crimineel gedrag. Dit blijkt uit cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). Een op de twintig inwoners kreeg vorig jaar te maken met mishandeling, bedreiging of seksueel geweld. De laatste tien jaar schommelt het percentage slachtoffers rond de 5 procent. Ongeveer een op de acht inwoners had in 2000 te maken met diefstal. Dat is iets minder dan in de eerste helft van de jaren negentig, toen een op de zeven inwoners daarvan de dupe werd. De toename van het aantal gevallen van vandalisme heeft zich vorig jaar niet doorgezet. Een op de negen mensen kreeg hiermee te maken. Rond het midden van de jaren negentig was dit nog een op de tien.

Hoog opgeleide mensen leven en eten over het algemeen gezond. Ze zorgen goed voor zichzelf en zijn objectief gezien in een goede lichamelijke conditie. Toch voelen velen zich ziek en bezoeken ze zeer regelmatig de huisarts en specialisten. Het zijn zogenaamde `gezonde tobbers'.

Sinds de terreuraanval op de Verenigde Staten van afgelopen dinsdag hebben de koersen van bedrijven uit de transport- en toerismesector het zwaar te verduren. De koersen van telecom- en technologieconcerns zijn daarentegen min of meer op peil gebleven. De bedrijven met vaste netwerken het daarbij beter gedaan dan bedrijven voor mobiele telefonie.

`Wie nog leeft moet aan eten denken. Ik ga die plicht toch niet verzaken door een paar op hol geslagen geitenhoeders.' Arnon Grunberg uit Manhattan, over 11 september.

In de column Amerika en wij na 11 september (in de krant van donderdag 13 september, pagina 9) wordt de Japanse aanval op Pearl Harbor gedateerd op 7 november 1941. Het was 7 december 1941.

Omdat ik geen Amerikaan ben en dus niet als één man achter president Bush hoef te staan, maak ik van de gelegenheid gebruik om een paar minder eerbiedige opmerkingen over hem te maken. Er is iets met die man. Iets vreemds. We hebben hem in deze bizarre dagen wat vaker kunnen zien zij het altijd kort en steeds kreeg ik het gevoel dat ik niet naar een mens zat te kijken, maar naar een sprekende pop die met onvaste handen door de poppenkast van de media werd bewogen.

Overblijfkinderen vervelen zich. Vooral de kinderen uit de hoogste groepen klagen over het gebrek aan activiteiten en afwisseling. Dit blijkt uit een onderzoek door het Instituut van Schoolkinderopvang (IOS). Ruim 180 kinderen zijn ondervraagd over wat zij vinden van overblijven. Problemen met de leiding was de meest voorkomende klacht. De kinderen voelen zich betutteld. Ook het gebrek aan speelgoed was een bron van ergenis. In Nederland blijven ongeveer 600.000 bassischoolkinderen vaak over. Het IOS pleit dan ook voor een professionalisering van de tussentijdse opvang. Een verdubbeling van de ouderbijdrage kan hierbij helpen, aldus het IOS.

In het artikel Webwinkel Hot-Orange failliet (in de krant van woensdag 12 september, pagina 21) staat ten onrechte dat ook de webwinkel Shop.nl failliet is. Dat is niet zo. Het bedrijf laat weten dat de winkel open is en snel groeit.

Lijsten met slachtoffers, on line-condoleanceregisters, verhalen van ooggetuigen en het laatste nieuws over het onderzoek van de FBI: op internet is veel te vinden over de aanslag op Amerika.

Voor een verantwoorde loonontwikkeling is het niet nodig dat de loonstijging van topbestuurders gelijke tred houdt met die van andere werknemers binnen een onderneming. Dat schrijft voorzitter J. Schraven van werkgeversorganisatie VNO-NCW vandaag in een brief aan de voorzitter van vakcentrale CNV, D. Terpstra. Schraven reageert met zijn brief op een oproep van CNV aan vijftig beursgenoteerde bedrijven om een gedragscode te ondertekenen. Met de gedragscode commiteert een bedrijf zich aan een gelijke loonstijging ,,op elk niveau'' binnen de onderneming, ,,tenzij objectieve criteria verschillen rechtvaardigen''.

Onder het kopje Informatie bij het artikel Wijngigant met Januskop (in de krant van donderdag 6 september, pagina 19) is vermeld dat Turning Leaf wijnen onder meer te koop zijn bij Gall & Gall, dit moet zijn Dirck III.

In zijn interessante artikel over de vergeten Noorse schrijver, volksopvoeder en Nobelprijswinnaar Bjørnstjerne Bjørnson schrijft Kester Freriks dat slechts een fractie van Bjørnsons werk in het Nederlands vertaald is en dat zijn beste werk, de tragedie Boven menselijke kracht, nooit in Nederland is opgevoerd. Beide beweringen zijn onjuist.

De voormalige Tsjechische tennisser Jaroslav Drobny is gisteren op 79-jarige leeftijd in Londen overleden. Hij was al lange tijd ziek. Drobny kende zijn grootste successen in de jaren vijftig. Hij won Wimbledon in 1954 en twee keer Roland Garros in 1951 en 1952. Drobny begon zijn sportloopbaan als ijshockeyer.

President Bush toont zich deze dagen bij herhaling kwetsbaar op de televisie. Gisteren leek hij tijdens een persconferentie zijn emoties niet meer onder controle te hebben.

Onderzoeker Han Israëls richt zijn pijlen op feministisch onderzoek naar incest. Volgens hem is dat overdreven getoonzet, en zijn zelfs de gevolgen van seksueel misbruik te zwartgallig afgeschilderd. Een polemisch offensief met richting, maar zonder onderbouwing.

Feyenoord kan waarschijnlijk twee weken geen beroep doen op Kees van Wonderen. De centrale verdediger heeft last van een pees in zijn linkerknie en moet voorlopig rust houden. De Rotterdammers spelen zaterdag in De Kuip voor de competitie tegen De Graafschap. Drie dagen later wacht de uitwedstrijd bij Spartak Moskou in de Champions League. Van Wonderen liep de blessure gistermiddag tijdens de training op.

Kunnen de Britse Conservatieven met hun nieuwe Ian Duncan Smith de macht op Labour te heroveren? Het barmhartige Thatcherisme dat hij predikt wordt al beoefent door premier Blair.

De meneer-op-leeftijd gaat even boodschappen doen en hij heeft zijn keurige pak aangetrokken. Omdat het zo hoort, een keurig pak, maar ook omdat vooral niemand moet denken dat hij niet voor zichzelf kan zorgen. Daar loopt hij in een buitenwijk van Groningen, waar hij onlangs werd gefotografeerd door Edland Man. Er loopt ook nog een tweede meneer die, wat een toeval, ook al zo keurig gekleed is.

Medea is een Vlaamse koningsdochter in Tom Lanoye's bewerking van Euripides' stuk over kindermoord, en haar geliefde Jason een koele Nederlander.

Vraag van een jonge kat:

Er is niets erger dan een goed geroosterde, sappige saté met een klodderige, zware pindasaus uit een potje te overladen. Neem alstublieft zo'n 10 minuten (hoogstens!) extra tijd en maak deze snelle satésaus. Verhit 4 eetlepels plantaardige olie in een pan en fruit er een gesnipperd sjalotje en een fijngehakte teen knoflook in tot ze goudgeel zijn. Schep er dan 1 dessertlepel sambal oelek (of naar smaak) en een klein stukje trassi door. Plet de trassi met de achterkant van een lepel en roerbak tot alles goed gemengd is. Schep er dan 2 eetlepels pindakaas en 2 deciliter water door, meng goed en laat aan de kook komen. Neem de pan van het vuur en roer er 1 theelepel zout, 1 eetlepel ketjap, 1 dessertlepel palmsuiker of lichtbruine basterdsuiker en 1 eetlepel tamarindesap door. Uw eigen satésaus is klaar.

In een woning in Rotterdam zijn gisteren vier extremistische moslims aangehouden. Zij beschikte over valse paspoorten en apparatuur om creditcards na te maken. De verdachten, een Nederlander, twee Fransen en een Algerijn, behoren volgens justitie vermoedelijk bij een internationaal netwerk van extremistische moslims. Er zijn geen aanwijzingen voor een verband met de aanslagen in de VS; het onderzoek liep al langer. De hoofdverdachte van de groep is gisteren in België opgepakt.

`Afgelopen, uit'. Daarmee begint de dichter zijn vers. Dat klinkt niet zo mooi. `Vervlogen al mijn liefdes', zo vervolgt hij. Klinkt ook niet goed. Daarna richt hij het woord tot iets of iemand: `Nu ben ik weer bij jou terug / Net als vroeger.' Wie spreekt hij hier toe? Zijn moeder? Zijn hondje? Zijn lievelingspop? Uit het vervolg blijkt dat hij in gesprek is met zijn kaars: `Jij, flakkerende kaars, / Lamp voor 't raam in donkere nacht, / Zachtjes wenkend, kom terug! / Geduldig en altijd trouw'.

De twee bronzen beelden die vorige week van het Nederlands-Indië monument in Gorinchem waren gestolen, zijn terecht. De beelden zijn bij de gemeente terugbezorgd door iemand die vertelde dat hij ze van een onbekende man had gekregen. De gemeente zegt dat het lukt om voor komende dinsdag de beelden te herstellen en terug te plaatsen op het monument aan het Paardenwater. Op die dag heeft een herdenking plaats van soldaten die in de oorlog zijn gesneuveld in het voormalig Nederlands Indië.

Anders dan de meeste sabels en degens die in Europese legers gebruikt werden tot ver in de twintigste eeuw, was de klewang geen decoratief operettewapen.

In een serie besprekingen van heruitgegeven klassieke boeken deze week `Dagboek van een gek' van Nikolaj Gogol (vertaald uit het Russisch door Arie van der Ent, L.J. Veen, 61 blz. ƒ24,90).

In het artikel Tuinagenda (in de krant van donderdag, 6 september, pagina 23) staat dat er lezingen zijn tijdens de Grassendagen bij kwekerij Oudolf, Hoekstraat 17 in Hummelo. Het juiste adres is: Broekstraat 17 in Hummelo.

Max en Vera hadden een muis in huis. Nu het herfst was, wilden de muizen niet meer buiten wonen. Ze zochten de warmte.

,,Wat is de les die de oorlog ons leert?" Wie hoopt op een diepzinnig antwoord komt in Poulencs absurdistische mini-opera Les Mamelles de Tirésias (`De prammen van Tiresias', 1944) bedrogen uit. ,,Maakt kinderen!" `` beveelt de theaterdirecteur met een priemende vinger zaalwaarts. Uit het publiek stijgt voorzichtig gegiechel op.

Formule-1-coureur Mika Hakkinen stopt volgens de Duitse krant Bild aan het einde van dit seizoen. Het blad meldde vanmorgen dat de 32-jarige Fin, die in 1998 en 1999 wereldkampioen werd, zijn besluit zaterdag bij de Grand Prix van Italië bekendmaakt. Zijn renstal McLaren zou als vervanger voor Hakkinen diens jonge landgenoot Kimi Raikkonen hebben gecontracteerd. Eerder deze week werd duidelijk dat de renstal inderdaad serieuze interesse heeft in de 22-jarige debutant. Raikkonen staat nog tot 2003 onder contract bij Sauber. Om die verbintenis af te kopen zou McLaren 25 miljoen gulden moeten neertellen.

Het Internationaal Sporttribunaal (TAS) heeft gisteren het beroep van Glasgow Rangers afgewezen tegen de uitspraak van de UEFA om het Europese bekerduel tegen Anji Makhachkala in Dagestan te spelen. Dat betekent vrijwel zeker dat Glasgow Rangers zich terugtrekt of wordt gediskwalificeerd, uit het Europa-Cuptoernooi. Wegens de instabiele situatie in Dagestan en buurland Tsjetsjenië weigert de club naar de voormalige Sovjet-republiek te reizen.

Motorcrosser Gert Jan van Doorn is bij een dopingcontrole in Grote Prijs van Zwiterland positief bevonden. In zijn urine werd een verhoogde hoeveelheid amfetamine gevonden. Van Doorn is zevenvoudig Nederlands kampioen in de 500cc klasse. De coureur maakt geen gebruik van een contra-expertise. Binnen enkele dagen neemt de internationale motorsport federatie (FIM) een besluit over de straf die Van Doorn te wachten staat. Voor hem dreigt een schorsing voor één of twee jaar. De 36-jarige Van Doorn vreest voor het einde van zijn loopbaan. De crosser was zich ,,van geen kwaad bewust'' toen hij in Zwitserland naar de dopingcontrole moest. ,,Ik heb nooit gebruikt, dus waarom zou ik bang zijn. Het verbaasde me dan ook zeer dat ik positief werd bevonden.'' Hij zegt te weten hoe de amfetamine in zijn lichaam is beland. ,,Ik pak wel eens een paar afslankpillen van mijn vriendin. Wist ik veel dat daar dat spul in zit. Achteraf ontzettend stom, natuurlijk. Ik heb me nooit voor dit soort dingen geïnteresseerd omdat ik nooit gebruikte. Ik had liever op een ander manier afscheid genomen'', zei Van Doorn.

Het Rijksmuseum wil de collectie prenten, tekeningen en schilderijen uitbreiden tot de hele 20ste eeuw met figuratieve kunst.,,We vatten het begrip figuratief ruim op,'' zegt Ger Luijten, het nieuwe hoofd van het Prentenkabinet.

Meer geld voor defensie is niet het probate middel tegen onconventionele aanvallen. Er moet op het terrein van veiligheid een verschuiving totstandgebracht worden van militaire technologie naar een ruimer gebruik van politieke en diplomatieke midden, oordelen Kees Homan en Bert Kreemers.

Zondag kwam onze oudste zoon, die in New York City woont, over voor een zakenbezoek van enige dagen. Vrouw en dochtertje van tien waren thuisgebleven, want de ene had een baan en de andere moest naar school. Een gewoon bezoek dus, zoals er zovele waren geweest. Niets om over naar huis te schrijven.

De IJslandse international Joey Gudjonsson van RKC heeft gisteren met de Spaanse voetbalclub Betis Sevilla overeenstemming bereikt over een zesjarig contract. Volgens RKC-directeur Marcel Brands wacht de Waalwijkse club nog op een aantal getekende documenten uit Sevilla. ,,Als we die niet vóór donderdagavond binnen hebben, gaat de hele zaak niet door'', dreigde Brands. Beide clubs waren al akkoord over de afkoopsom van tien miljoen gulden voor Gudjonsson.

Sportkoepel NOC*NSF en het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) hebben alle sporters in Nederland opgeroepen bij aanvang van hun eerstvolgende wedstrijd een minuut stilte in acht te nemen. Dit uit solidariteit met de inwoners en slachtoffers in de Verenigde Staten. De hockeybond KNHB besloot zelf al voor aanvang van de mannencompetitie een minuut stilte te houden.

De Friese dichter Tsjêbbe Hettinga (52) krijgt de Gysbert Japicxpriis van de provincie Friesland. De driejaarlijkse literaire prijs is de belangrijkste onderscheiding op literatuurgebied in Friesland. Hettinga (52) krijgt de prijs van 10.000 gulden voor zijn vorig jaar verschenen dichtbundel Fan oer see en fierder. Volgens de jury neemt de dichter een geheel eigen plaats in binnen de Friese literatuur.

De NAVO heeft gisteren verklaard dat de terreuraanslagen tegen de Verenigde Staten als een aanval tegen de hele NAVO worden beschouwd, als blijkt dat de daders van buiten Amerika komen. ,,Een aanval op één is een aanval op allen'', zei NAVO-chef Lord Robertson gisteravond op een persconferentie na het besluit van de negentien NAVO-ambassadeurs.

Dat video de populairste uitdrukkingsvorm binnen de hedendaagse kunst is, kan niemand nog ontkennen. Je kunt geen tentoonstelling bezoeken of er komt wel een monitor of projector aan te pas. En wanneer een galeriehouder zegt dat hij `even de tentoonstelling aan zal zetten', kijk je daar als bezoeker niet meer vreemd van op. Tegelijkertijd is er geen kunstvorm die zo onder vuur ligt als de videokunst. De kritiek op de huidige Biënnale van Venetië, waar je om de haverklap een verduisterd zaaltje binnen werd gelokt, is daar het duidelijkste voorbeeld van. Critici vielen over de saaiheid van veel van deze videowerken, en weinig bezoekers konden het geduld opbrengen om de kunstzinnige filmpjes tot het einde toe uit te zitten.

Anita Roddick, grondlegster van de Body Shop, is een enigszins grillige, puissant rijke dame die op luidruchtige wijze het goede nastreeft. Emma Bonino, voormalig eurocommissaris, is een prominent lid van de Radicale Partij in Italië. Beiden leggen een koortsachtige activiteit aan de dag, blijkt uit de serie dubbelportretten van prominente vrouwen met macht van Ireen van Ditshuyzen. Vanavond is er de eerste aflevering van te zien.

Soul Assassin, tot deze week de duurste Nederlandse speelfilm ooit gemaakt, is na drie speelweken volledig uit de Nederlandse bioscopen verdwenen. In twintig dagen tijd trok de film met onder meer Antonie Kamerling en Derek de Lint slechts 7000 betalende bezoekers. Distributeur A-Film had gehoopt met Soul Assassin, die 15 miljoen gulden kostte, 60.000 mensen te trekken. De distributeur vermoedt dat de film het op de videomarkt beter zal doen. Ondanks de vernietigende kritieken is Soul Assassin inmiddels aan meer dan twintig landen verkocht, waaronder de Verenigde Staten, Canada, Japan, IJsland, Indonesië, Griekenland, Turkije en Mexico.

De Spaanse wielrenners Juan Miguel Mercado en Oscar Sevilla zijn gisteren in de eerste bergrit van de Vuelta naar voren getreden als kanshebbers voor de eindzege.

Projectontwikkelaar Viable Entertainment (VE) spant een rechtszaak aan tegen de gemeente Amsterdam. Directeur S. Simsek maakte vanmorgen bekend dat VE via de rechter alsnog de mogelijkheid wil krijgen aan de Arenaboulevard een megatheater te bouwen. Nadat in 1997 Joop van den Ende en een tweede groep projectontwikkelaars hadden aangegeven niet te zijn geïnteresseerd in het theatercomplex, ging de gemeente in zee met VE. Die verleende medio vorig jaar een optie op de grond aan het bedrijf. In juni besloten het college en de betrokken raadscommissie echter niet in te stemmen met de plannen van VE, omdat ze financieel niet haalbaar zouden zijn. De gemeente voelt bovendien meer voor de ideeën van het bureau van Joop van den Ende om een theatercomplex in de binnenstad te bouwen.

De democratieën moeten hun verzoeningspolitiek opgeven en hard terugslaan, meent de Amerikaanse The Wall Street Journal.

Gisteren deed Leontien Zijlaard-van Moorsel in Manchester een vergeefse poging het werelduurrecord van Jeannie Longo te breken. En nu naar Mexico-Stad, voor de volgende poging.

De Italiaanse luchtvaartmaatschappij Alitalia heeft in het eerste semester van dit jaar een netto verlies geleden van 572 miljoen gulden. Dat is 170 miljoen gulden meer dan over dezelfde periode vorig jaar. In dit bedrag is een boete van bijna 100 miljoen gulden verwerkt die is opgelegd door de anti-trustcommissie. Alitalia heeft tegen deze boete beroep aangetekend. Volgens de luchtvaartmaatschappij hebben de aanslagen in de Verenigde Staten verdere negatieve effecten op kosten en inkomsten en vragen ze om ,,specifieke beleidsacties''.

Europa's grootste defensie- en luchtvaartconcern BAE Systems zag in het eerste halfjaar de winst voor rente, belastingen en afschrijving van goodwill stijgen met 3,8 procent stijgen tot 482 miljoen pond. BAE had succes met bezuinigingen en door de toegenomen leverancies van Airbus-vliegtuigen aan luchtvaartmaatschappij SAS.

Onverwacht blijkt de majestueuze roman Het Martyrium (Die Blendung), vertaald door Jacques Hamelink, heel sterk over de recente gebeurtenissen in Amerika te gaan. In die roman over de bibliotheekhouder en professor Kien stort regelmatig de wereld `als een kaartenhuis' in elkaar, is diezelfde wereld onophoudelijk bedreigd en ook weerloos. Het gezelschap 't Barre Land speelt de voorstelling Hoofd zonder wereld gelukkig niet met de grondeloze somberte die het boek enigszins eigen is, hoewel auteur Elias Canetti er een intrigerende vorm van humor op nahoudt. Integendeel, de bewerking die 't Barre Land brengt is spannend, fascinerend en vooral ook vrolijk en onderhoudend.

VNU World Directories verkoopt zijn internetportaal voor mobiele telefonie Tutch aan een groep investeerders. Het mediaconcern wilde van het bedrijf af omdat de groei van mobiel internet sterk achterblijft bij de verwachtingen. Er zijn ongeveer 40.000 gebruikers. Een overnameprijs is niet bekendgemaakt.

Bankverzekeraar ING heeft een bod uitgebracht op de resterende aandelen van de Mexicaanse verzekeraar Seguros Comercial America (SCA). ING had al een belang van 87 procent en wil nu voor 180 miljoen dollar (437 miljoen gulden) de overige 13 procent overnemen die nog in handen zijn van particulieren. Daarmee komt er een einde aan de beursnotering van SCA.

In de muziekstudio van de Nederlandse fortepianist Bart van Oort staat een indrukwekkende collectie instrumenten opgesteld. Voor elk tijdvak is er een andere fortepiano met andere mogelijkheden. Op zijn recent verschenen, tweede cd met pianosonates van Mozart bespeelt Van Oort een Walter-replica uit 1995, waarmee hij de late Pianosonates KV 570, 457, 576 en de Fantasie KV 475 elegant en fris tot leven wekt.

Henkel, de belangrijkste Duitse concurrent van Unilever op het gebied van wasmiddelen en shampoo, heeft zijn chemische divisie voor 2,6 miljard euro (5,7 miljard gulden) verkocht. Het wil zich helemaal gaan richten op industriële en consumentenproducten. De divisie wordt gekocht door de zakenbanken Schroder Ventures en Goldman, Sachs & Co.

Henkel is bekend van merken als Fa, Schwarzkopf, Persil en Witte Reus.

De KNVB heeft vanochtend in overleg met eredivisie en eerste divisie besloten het competitieprogramma betaald voetbal voor komend weekeinde vooralsnog te handhaven.

Manhattan, de dag erna. Een moeder zoekt haar zoon. Een zwangere vrouw slaat op de vlucht. De geur van verbrand vlees. Een rondgang tussen hoop en vrees.

Driekwart van het Nederlandse midden- en kleinbedrijf is onvoldoende voorbereid op de liberalisering van de energiemarkt. Vanaf 1 januari 2002 zijn zo'n 70.000 ondernemingen vrij om te kiezen voor een andere energiedistributeur. Volgens MKB Nederland moeten veel bedrijven nog talloze aanpassingen doorvoeren voordat zij kunnen switchen. Veel firma's moeten hun meters nog aanpassen. Deze middengroep stroomgebruikers moet in verband met de liberalisering een nieuwe meter aanschaffen die regelmatig afgelezen kan worden, zo staat in de wet.

Er schuilt een zekere heroïek in de filmheld die in elkaar geslagen wordt. De heroïek van het non-conformisme. De filmheld in kwestie wordt immers afgetuigd omdat hij weigert te buigen voor de wil van de meerderheid – was het geen meerderheid, dan zou de filmheld het nooit afleggen, natuurlijk.

De Hollandsche Beton Groep (HBG) zoekt financiële partijen die het Nederlandse bouw- en baggerconcern willen overnemen. Het bedrijf heeft genoeg van de huidige lage waardering van het aandeel en de inspraak die aandeelhouders in het beleid eisen. HBG wil op deze wijze van zijn notering op de Amsterdamse beurs afkomen.

De Koninklijke/ Shell Groep en activisten van de Nigeriaanse Ogoni-stam zijn weer aan het praten. Shell verliet zijn olievelden in het gebied in 1993 na conflicten met de Ogoni.

De uitbreiding van de Europese Unie met tien landen in Midden- en Oost-Europa heeft op termijn een klein positief effect op de Nederlandse economie. Voor de toetredende landen zelf zullen de economische vooruitzichten aanzienlijk verbeteren.

Kernenergie lijkt een woord uit het verleden. Het roept associaties op met demonstraties, met de jaren tachtig, met tassen en buttons met het opschrift: `kernenergie, nee bedankt.'

Het Gergjev Festival in Rotterdam begint vanavond zonder dirigent Valery Gergjev. Door het stilleggen van het Amerikaanse vliegverkeer komt hij niet weg uit Los Angeles, waar hij bij de opera heeft gedirigeerd.

De Amerikaanse bedrijven General Electric and Honeywell International gaan in beroep tegen de beslissing van de Europese Unie om de fusie ter waarde van 41 miljard dollar (99,6 miljard gulden) tussen beide bedrijven te verbieden. Het was de eerste keer dat dat de EU een Amerikaanse fusie op eigen gezag verbood. General Electric vecht de conclusie aan aan dat het bedrijf zich daarmee een dominante positie in de vliegtuigmotorindustrie verwerft. Die conclusie zou ook toekomstige fusies voor het voor het bedrijf moeilijk maken.

De UEFA heeft de tragedie in de VS naar eigen zeggen verkeerd beoordeeld. PSV tekende protest aan tegen het laten doorgaan van het duel tegen Nantes. ,,De UEFA denkt wat wij eerder dachten.''

De Zweedse componist Palle Dahlstedt en zijn Japanse collega Takuya Imahori hebben de Gaudeamus Prijs 2001 gewonnen. De prijs, 10.000 gulden voor het schrijven van nieuwe composities, wordt verdeeld tussen de beide winnaars. De internationale, driekoppige jury selecteerde twintig werken uit vierhonderd inzendingen van componisten uit zestien landen. De twintig composities zijn tijdens de Internationale Gaudeamus Muziekweek (3 tot en met 9 september) uitgevoerd.

Minister Zalm van financiën wil toe naar twee toezichthouders in de financiële sector. De Nederlandsche Bank (DNB) zal nadrukkelijker moeten gaan samenwerken met de Pensioen- en Verzekeringskamer (PvK). De Stichting Toezicht Effectenverkeer zal zich vooral moeten richten op zaken als transparantie van de markt en de bescherming van de consument.

Het personeel van de Nederlandse Spoorwegen krijgt een loonsverhoging van 5,9 procent over een periode van anderhalf jaar. Dat is NS Reizigers vandaag overeengekomen met de vakbonden FNV Bondgenoten, Bedrijvenbond CNV, VVMC en VHS.

De Amerikaanse luchtvaartmaatschappij Mid-way Airlines is gisteren met onmiddellijke ingang gestopt met haar activiteiten. De 1.700 werknemers komen op straat te staan. Midway verkeerde al in financiële problemen, maar verwacht door de terroristische acties in de Verenigde Staten die problemen niet meer te boven te komen.

Een vrouw in een Pontiac snikt geluidloos boven haar stuur en niemand toetert. Amerika's trouwste bondgenoot, Groot-Brittannië, deelt in de rouw.

Het Franse modehuis LVMH (Moët Hennessy Louis Vuitton) heeft zijn winstverwachting voor geheel 2001 verlaagd wegens een te verwachten mindere vraag door de terroristische aanslagen in de Verenigde Staten. De eerder voorziene winstgroei van 10 procent of meer is nu verlaagd naar 5 tot 10 procent.

Na de terroristische aanslagen in New York en Washington DC hebben Amerikaanse bedrijven toegezegd voor miljoenen dollars te schenken aan hulpverleningsorganisaties en nabestaanden van slachtoffers. Ook Nederlandse bedrijven met betrekkingen in de Verenigde Staten geven geld.

De manifestatie die vakorganisatie Abvakabo vandaag in Utrecht zou houden over gesubsidieerde arbeid is afgelast. De bond maakte gisteren bekend de bijeenkomst enkele weken uit te stellen in verband met de gebeurtenissen in de Verenigde Staten. Abvakabo vindt het niet gepast nu met 1.000 mensen bij elkaar te komen voor de eigen belangen.

Telecom Italia zag de nettowinst dalen met ruim 50 procent tot 483 miljoen euro (ruim 1 miljard gulden). De omzet groeide met bijna 10 procent tot 15,59 miljard euro. De schuldenliepen op tot 24,46 miljard euro.

Kerncentrale Borssele is bereid de deuren te sluiten in 2013 als blijkt dat een meerderheid in Nederland wil dat de centrale dicht gaat. Directeur Jos Bongers wil dat er in 2010 een brede discusie wordt gevoerd over de toekomst van de centrale. De officiële levensduur van Borssele eindigt in 2013, maar Bongers zou de centrale langer open kunnen houden. Greenpeace noemt het voorstel een ,,gotspe''.

De Nederlandse hotels moeten rekening houden met een terugval na de aanslagen in de Verenigde Staten. Daardoor zullen minder Amerikaanse toeristen het buitenland bezoeken. Het toeristisch adviesbureau Horwath zei dit gisteren bij de presentatie van het jaarlijkse Hosta-rapport over ontwikkelingen in de duurdere hotels in de Benelux. Volgens Horwath daalt het aantal Amerikaanse hotelgasten flink als het land met een oorlog of aanslagen heeft te maken.

De aanslagen in de Verenigde Staten hebben vooralsnog geen gevolgen voor de scheepvaart in de richting van de Amerikaanse oostkust. Dat maakten woordvoerders van de rederijen Maersk Sealand en P&O Nedlloyd gisteren bekend. De schepen doen er ongeveer een week over om van Rotterdam aan de Amerikaanse oostkust aan te komen. De rederijen gaan ervanuit dat de situatie, met name in New York, dan wel weer grotendeels genormaliseerd is.

De hervatting van het financiële- en luchtverkeer in de Verenigde Staten is verder vertraagd. De beurs van New York gaat maandag en misschien morgen weer open. Het luchtverkeer kan pas worden hervat als nieuwe, strikte veiligheidsmaatregelen zijn ingevoerd.

Na de aanvankelijke hectiek van dinsdagmiddag werd het ongewoon rustig op de financiële markten. Orders van klanten uitvoeren, alla. Maar zelf posities innemen? ,,Het is ongepast om uit de ramp een slaatje te willen slaan.''

De Algemene beschouwingen in de Tweede Kamer zullen volgende week een `soberder' karakter dragen dan andere jaren. Een vergadering van fractievoorzitters heeft gisteren afgesproken af te zien van `stekeligheden' en persoonlijke aanvallen op bewindslieden. De regering beraadt zich nog op het aanpassen van feestelijke aspecten van Prinsjesdag, zoals de koninklijke rijtoer.

Het Calamiteitenfonds zal reizigers schadeloos stellen die direct zijn gedupeerd door de aanslagen in de Verenigde Staten. Het gaat om mensen die zouden vertrekken naar Noord-Amerika en Canada, die onderweg waren of die in de landen vast zitten. Dat maakte de Stichting Calamiteitenfonds Reizen gisteren bekend. Alleen gedupeerden die hebben geboekt bij een reisorganisatie die is aangesloten bij het fonds, hebben recht op de schadeloosstelling. Ook het Verbond van Verzekeraars liet gisteren weten dat verzekeraars ,,ruimhartig'' zullen omgaan met vergoeding van extra verblijfkosten die reizigers door de rampsituatie maken.

De internetprovider Tiscali heeft Ruud Huisman (1950) per 1 september benoemd tot topman van Tiscali Benelux. Hoewel, Ruud Huisman? ,,In Nederland ben ik voor mijn medewerkers `Ruud', maar in België word ik nog aangesproken als `meneer Huisman'. Daar probeer ik wel wat aan te doen, maar dat gaat niet zomaar in België', zegt Huisman. Huisman was al bestuursvoorzitter van de Nederlandse dochter van Tiscali – het voormalige World Online (WOL). Nederland is volgens Huisman al winstgevend, maar België moet dat nog worden. In het persbericht spreekt de hoogste baas van Tiscali, Renato Soru, van een ,,verdere integratie van de bedrijven in de Benelux, rekening houdend met de culturele identiteit van elk land afzonderlijk'. Huisman vertaalt dat als: ,,Belgen zijn wat formeler, Nederlanders directer.' Hij verwacht voorlopig veel tijd door te brengen in België.

De Nederlandse beursfondsen Ahold, Buhrmann, Getronics, Van der Moolen en VNU halen minimaal een kwart van hun omzet uit Amerika. Zij vrezen geen terugslag in de resultaten na de aanslagen.

Morgan Stanley behoort tot de zwaarstgetroffen banken door de aanslag op het World Trade Center. ,,Vandaag praten we over mensen, niet over prijzen.'

Bouwconcern BAM NBM, met HBG en Heijmans behorend tot de drie grootste bouwbedrijven van Nederland, heeft in de eerste zes maanden van dit jaar uitstekend gedraaid. De onderneming wist zijn bedrijfsresultaat na afschrijving goodwill en belastingen met 64 procent op te voeren tot 18,2 miljoen euro (40,1 miljoen gulden). Op grond van deze resultaten heeft de bouwonderneming uit Bunnik de verwachte winstgroei voor heel 2001 verhoogd van 40 naar 55 procent.