LDP kiest in onderonsje nieuwe premier van Japan

Japan heeft verkiezingskoorts. Morgen kiest het land een nieuwe premier. Vanaf geluidswagens spreken de kandidaten het volk toe op straathoeken en debatteren op televisie. De een bepleit hervorming, de ander voortzetting van het huidige beleid. De media houden opiniepeilingen en schrijven er elke dag hun voorpagina mee vol: zal de `Koizumi-revolutie' doorgaan?

Maar er is een klein detail dat het geheel tot een grote farce maakt: de Japanse kiezer heeft niets te kiezen. Er is alleen een onderonsje van de regerende Liberaal-Democratische Partij (LDP) die een nieuwe voorzitter kiest. De kandidaten hebben verschillende visies op het te voeren beleid, maar halen het niet in hun hoofd om de partij op te splitsen en in algemene verkiezingen de kiezer te vragen wie gelijk heeft. De LDP bepaalt zelf wel wat goed is voor het land.

De voorzitter van de LDP is verzekerd van het premierschap omdat de LDP een meerderheidscoalitie leidt in het parlement, dat uiteindelijk de premier uit zijn midden kiest. De LDP is al decennia lang gewend intern te bepalen wie premier van Japan wordt. Premierwisselingen hebben plaats wanneer het de LDP uitkomt.

De strijd om het voorzitterschap gaat dit keer tussen vier kandidaten van wie er twee een echte kans maken: ex-premier Ryutaro Hashimoto en de zelfbenoemde `hervormer' Junichiro Koizumi. Normaal gesproken zou Hashimoto de gedoodverfde winnaar zijn. Hij is de kandidaat van de gevestigde machten. Hij was eerder premier van 1996 tot 1998, toen hij opstapte om verantwoordelijkheid te nemen voor de nederlaag in de vorige Hogerhuisverkiezingen. Maar hij is ambitieus en wil zijn werk voortzetten.

Zijn tegenstander Koizumi heeft twee keer eerder vergeefs geprobeerd voorzitter te worden. Daarbij speelde hij steeds de rol van clown die het geheel een zweem van democratie meegaf. Maar een onvoorspelbare factor in de machtsstrijd geeft Koizumi nu een kans: angst voor de kiezer, angst voor een grote nederlaag in de Hogerhuisverkiezingen komende zomer. Deze angst is de reden dat de partijtop drie maanden geleden heeft besloten tot verwijdering van de impopulaire premier Yoshiro Mori, die in een van zijn laatste spraakmakende daden het Noorse koningspaar beledigde door een staatsbanket te negeren en met vrienden ergens sushi te gaan eten.

De LDP heeft nu gekozen voor een `open' verkiezing. Naast de 346 parlementariërs van de partij zijn ook aan elke provinciale afdeling drie stemmen toegewezen. Een jaar geleden zette de partijtop kwaad bloed met de manier waarop Mori werd aangewezen. Toen premier Keizo Obuchi plotseling wegens een beroerte van het toneel verdween, besloot de `Bende van Vijf' – de belangrijkste functionarissen destijds, onder wie Mori zelf – in een hotelkamer dat Mori de aangewezen opvolger was. LDP-parlementariërs hadden geen andere keus dan dit besluit te bevestigen.

De lokale afdelingen zijn dit weekeinde met voorverkiezingen begonnen om te bepalen hoe hun afgevaardigden morgen in Tokio moeten stemmen. De resultaten druppelen binnen en tot dusverre is Koizumi de grote winnaar. De kranten openden vandaag met koppen als ,,Koizumi de nieuwe premier''. Maar zeker is nog niets, aangezien Hashimoto onder de parlementariërs nog altijd de meeste volgelingen heeft.

Het provinciale project speelt dit keer de rol van vertolker van de `wens van het volk'. Alle partijleden mogen een stem uitbrengen die mede zal bepalen welke kandidaat hun provincie zal steunen. Veel mensen die zich nooit als partijlid hebben opgegeven, blijken opeens partijlid te zijn en krijgen een stembiljet thuisgestuurd. Ze staan inmiddels bekend als de `spookleden'. Sommige beroepsorganisaties, zoals die van apothekers, blijken domweg al hun leden partijlid te hebben gemaakt om politieke invloed te kunnen uitoefenen. Er zijn zelfs minderjarigen onder deze spookleden, hetgeen wettelijk helemaal niet mag.

Omdat leden en spookleden een onberekenbare factor kunnen zijn, is partijkader ook begonnen met huis-aan-huisbezoeken bij leden om zoveel mogelijk blanco stembiljetten op te halen. Het gestaalde kader wil de keus liever niet aan wispelturige individuen overlaten. Oppositieleider Naoto Kan heeft al gezegd dat het raadzaam zou zijn om buitenlandse waarnemers te laten overkomen om toezicht te houden op de LDP. Binnen de LDP houdt men zich echter groot en doet alsof er geen problemen zijn.