Vroegere heersers lieten kostbaarheden graag zien

Het is even zoeken naar de gouden en zilveren mantelspeld. De met halfedelstenen ingelegde koningsfibula die in de jaren vijftig bij opgravingen bij het Friese dorp Wijnaldum werd gevonden, is het pronkstuk van de tentoonstelling Koningen van de Noordzee in het Fries Museum in Leeuwarden. Maar het kroonjuweel uit de zevende eeuw staat wat ongelukkig opgesteld, in een vitrine in een te smalle doorgang. Het is een van de weinige kritiekpunten die de prachtige tentoonstelling oproept. De expositie toont de diverse uitingsvormen van de macht van de heersers van de kustgebieden in Engeland, Duitsland, Denemarken, Noorwegen en Nederland in de periode 250-850 na Chr., zoals koninklijke schatten, sieraden, munten, hangers en gouden miniatuurbootjes. Maar ook het dagelijks leven, de handel en grafrituelen worden belicht aan de hand van scheepsonderdelen, gereedschappen, agrarische werktuigen, muziekinstrumenten en complete graven. De internationale, rondreizende tentoonstelling is een initiatief van het Fries Museum. Hoofdmannen, vorsten en koningen bevolkten tussen 250 en 850 met hun elitenetwerken het Noordzeegebied. De machthebbers ontleenden hun status voornamelijk aan hun rijkdom en bezittingen, die ze graag tentoonspreidden. Hoofdmannen droegen in de periode 200 en 400 na Chr. bijvoorbeeld gouden vingerringen, die hun importantie moesten onderstrepen. Gouden bracteaten verleenden de dragers status. De dunne gouden schijfjes die aan één zijde werden beslagen dienden onder meer als insignes voor jonge mannen die als krijgsman werden aangesteld. Ook werden bracteaten meegegeven aan doden.