Het nieuws van zaterdag 25 september 1999

Een 29-jarige vrouw uit de Friese gemeente Ooststellingwerf is gistermiddag door de politie aangehouden op verdenking van betrokkenheid bij de dood van de 1-jarige Risanne…

De Amerikaanse koperproducent Phelps Dodge heeft zijn bod op de Amerikaanse branchegenoten Asarco en Cyprus Amax verhoogd naar 2,78 miljard dollar (5,87 miljard gulden) in…

Troy Douglas stopt als sprinttrainer bij de Amsterdamse club AAC. De 36-jarige atleet wil meer tijd vrijmaken voor zichzelf en voor het verweer in zijn dopingzaak.

Het bestuur van FC Volendam mag voorlopig in functie blijven. Dat heeft de president van de rechtbank in Haarlem gisteren in kort geding bepaald.

In het verslag van de heropening van de Koninklijke Schouwburg in Den Haag, Couperus kalmpjes op het toneel (in de krant van maandag 20 september, pagina 9) werd gezegd dat…

De instructie van Rob Biersma voor het plakken van een fietsband (NRC Handelsblad, 22 september) mist een essentieel onderdeel.

Italiaanse gevangenissen krijgen in de toekomst een `liefdescel'. Gevangenen mogen dan een etmaal lang met partner, kinderen en verdere familie in een speciaal ingerichte kamer…

De Arabische landen zien af van een boycot van Disney over het omstreden Israelische paviljoen in het Millennium park in Orlando, Florida.

Een satire gericht tegen conservatieve rivalen heeft twee Iraanse studenten in de gevangenis doen belanden.

Het Nationaal Influenza Centrum in Rotterdam is enthousiast over een nieuw middel tegen griep. Volgens directeur prof. dr. A.

Hoeveel energie levert een biogewas netto op? De gangbare methode om dat vast te stellen is niet nauwkeurig genoeg, aldus de onlangs gepromoveerde dr. Sip de Vries. Hij ontwikkelde een analyse die de waarde van de grondstof totaal in beeld brengt. Nadeel is dat de methode meer tijd vergt.

Meestal gaat het over niets tijdens het middageten in de AW-kantine, over niets in het bijzonder, maar laatst liep het opeens hoog op. Iemand had gehoord dat ze nu ook al in de Haarlemmerhout, of de Haagse Bosjes, grote roofdieren wilden herintroduceren en hij verheugde zich over het gunstig effect dat dat zou hebben op de gezondheid van de andere dieren in de hout of de bosjes. Roofdieren houden populaties prooidieren gezond omdat ze selectief en consequent zieke en gebrekkige dieren opruimen, wist hij. En dat kon natuurlijk niet snel genoeg gebeuren.

Een pleister verwijderen is vaak een pijnlijke aangelegenheid. De een doet het langzaam, de ander juist snel, maar het wegtrekken van een pleister lijkt niet zonder pijnscheut mogelijk. Bij mensen met een dunne huid, zoals ouderen en te vroeg geboren baby's, kunnen zelfs opnieuw wondjes ontstaan of erytheem, een plek op de huid die rood is gekleurd door verwijding van bloedvaten. In de meeste gevallen ontstaat daardoor (lichte) schade aan de huid.

Japanse chemici van de universiteit van Tokyo hebben een slimme methode ontwikkeld om polymeermoleculen direct in de vorm van dunne kristallijne vezeltjes te synthetiseren. Hoewel nog niets is gepubliceerd over de mechanische eigenschappen van het product, opent de methode in elk geval nieuwe mogelijkheden om de structuur van polymere materialen af te stemmen op de toepassing waarvoor ze zijn bedoeld (Science, 24 sept).

Onderzoekers van het National Institute of Standards and Technology (NIST) in Boulder, in de Amerikaanse staat Colorado, hebben een nieuwe techniek ontwikkeld voor het definiëren van de elektrische capaciteit: een begrip dat in de elektronica en de elektrotechniek wordt gebruikt. De elektrische capaciteit is de verhouding tussen de hoeveelheid lading die zich op een geleider of in een condensator bevindt (dus het aantal coulombs) en de spanning die hij als gevolg daarvan ten opzichte van de aarde heeft (het aantal volts). De eenheid van elektrische capaciteit is de farad.

De komende jaren zullen in Europa honderdduizenden hectare overtollige landbouwgrond uit productie worden genomen. Op het terrein De Mossel onderzoeken Nederlandse ecologen of ze de natuurontwikkeling de goede richting kunnen geven.

ER WAS EEN tijd dat computers iets technisch waren. Jongensspeelgoed. Maar dat was lang geleden, voordat de computer zijn invloed op de maatschappij serieus liet gelden. Sinds de PC bijna twintig jaar geleden gewone mensenkantoren binnenmarcheerde, en vooral sinds een jaar of acht geleden het Internet openging, bemoeit Jan en alleman zich ermee, en zijn de sociale, economische en juridische verwikkelingen veel belangrijker en nieuwswaardiger dan het plastic, het ijzer en het silicium van de apparaten zelf. Zelfs belangrijker en wonderbaarlijker dan de software.

Het is niet waar dat het volume aan zenuwcellen (`grijze massa') in de menselijke hersenschors langzaam afneemt tussen het vierde en twintigste levensjaar, zoals tot nu toe werd aangenomen op grond van parallellen bij dieren en kleinschalig onderzoek onder mensen. Het Amerikaanse National Institute of Mental Health (NIMH, Bethesda, Maryland) heeft een grootschalig onderzoek gedaan, waarbij van kinderen tussen de 4 en 21 jaar om de twee jaar een hersenscan (MRI) is gemaakt. Daaruit blijkt dat verschillende delen van de hersenschors hun piek in grijze-massavolume op verschillende momenten in de puberteit hebben.

De zeespiegel stijgt nog steeds, als een van de naweeën van het afsmelten van de grote landijskappen na de laatste ijstijd. Aanvankelijk steeg de zeespiegel, die zo'n 10.000 jaar geleden meer dan 100 meter lager stond dan nu, zeer snel, maar inmiddels is die stijging tot vrijwel nul gereduceerd. Volgens sommige onderzoekers zou er een nieuwe stijging te verwachten zijn als gevolg van het broeikas-effect. Door anderen wordt dat overigens betwijfeld. Ook over de gevolgen van een eventuele toekomstige zeespiegelstijging bestaat onenigheid. Volgens sommige instanties, waaronder in Nederland Rijkswaterstaat, levert de voortgaande zeespiegelstijging grote gevaren op voor de veiligheid van de kustbewoners, tenzij er grote waterstaatkundige werken zouden worden uitgevoerd.

De Universiteit van Amsterdam gaat fuseren met een hogeschool én het Angelsaksische diplomasysteem invoeren. Collegevoorzitter Sijbolt Noorda: `Wij doen het zo. Van mij hoeven andere universiteiten het niet over te nemen.'

Typeringen als `ochtendhumeur' en `avondmens' zijn niet alleen smoesjes of aanstellerij. Scholieren met een voorkeur voor werken en leren in de ochtend scoren significant beter op een wiskundeproefwerk dat 's morgens wordt afgenomen dan scholieren die liever 's middags of 's avonds werken of studeren. Dit blijkt uit een onderzoek onder een paar honderd high-schoolstudenten in New York (Journal of Educational Research, vol 92/5, mei/juni 1999). Als de testen in de middag werden afgenomen, werd geen significant verschil gevonden, al deden de scholieren met een middagvoorkeur het wel iets beter dan een ochtendvoorkeur. De voorkeur voor een bepaald dagdeel was vastgesteld met een test van leervoorkeuren (de Learning Style inventory).

Spijt heeft ze er van. Veel spijt. Maar nu is het te laat. Wilma (15) mag niet meer terugkomen op de VMBO-school (het VMBO is het vroegere VBO en Mavo). Vorig jaar was ze voorwaardelijk op die school aangenomen, nadat ze weg moest van een andere VMBO-school, omdat ze daar in de eerste klas was blijven zitten. ``Voor mij was het lang leve de lol. Ik zette me niet in. Ik deed lekker mee met de meiden, lachen en praten enzo. Maar nu zitten zij nog daar en ik zit hier.'' `Hier' is Het Kompas in Breda. Op de deur staat: `School voor individueel voortgezet onderwijs'. Het is een school voor leerlingen die niet speciaal genoeg zijn voor het speciaal onderwijs, maar te bijzonder voor een gewone school. Een school voor leerlingen die niemand wil hebben.

IK GA IETS opzienbarends onthullen. Een ontdekking die ik zo akelig vind dat ik hem eerst een tijdje voor me heb gehouden om erover na te denken: over hoe een en ander te verklaren en over de consequenties ervan. Inmiddels heb ik er ook met verschillende mensen over gesproken. Hun reacties variëren van oprecht verbaasd tot dat wist je toch al lang. Treurig genoeg komt die laatste reactie vooral uit de hoek van mensen die in het onderwijs gewerkt hebben of dat nog steeds doen. Wat houdt mijn ontdekking nu in?

Bij opgravingen in China (Jiahu, Henan-provincie) zijn zes vrijwel complete benen fluiten van zeven- à negenduizend jaar oud gevonden (Nature, 23 september). Ten minste één fluit bleek nog bespeelbaar te zijn en deze is daarmee het oudste nog bespeelbare muziekinstrument met meer tonen. Bespeling van twee andere fluiten werd onmiddellijk gestopt toen deze instrumenten gevaarlijk begonnen te kraken.

Variaties in het aantal dagen met hagel in en rond de Argentijnse stad Mendoza blijken samen te hangen met de variaties in de gemiddelde temperatuur aan het oppervlak van de aarde. Dat concluderen onderzoekers in de Earth and Planetary Science Letters van 15 september. De onderzoekers hadden de informatie over de hagelval eenvoudigweg gehaald uit de Los Andes, een regionale krant die iedere dag in een gebied met een straal van ruim honderd kilometer rond Mendoza verschijnt.

Stofhozen spelen een belangrijke rol bij het tot op grote hoogte stoffig maken van de Marsatmosfeer en het ontstaan van zware stofstormen op de Rode Planeet. Dat concluderen Amerikaanse onderzoekers op grond van een gedetailleerde analyse van opnamen die de Marsverkenner Pathfinder in de zomer van 1997 in het woestijnachtige Ares Valles op de noordelijke hooglanden van Mars heeft gemaakt. Pathfinder was toegerust met een camera die in iedere gewenste richting en in verschillende golflengtegebieden stereo-opnamen van zowel het oppervlak als de atmosfeer van Mars kon maken.

Patiënten met een ernstige angina pectoris knappen zienderogen op als men met een laser kleine gaatjes door de hartspier maakt. Dat concluderen Amerikaanse artsen na een onderzoek onder 182 patiënten met ernstige angina. Deze uitkomst is opmerkelijk, omdat een eerder dit jaar gepubliceerd Brits onderzoek veel slechtere resultaten liet zien. Bovendien is onduidelijk waardoor de doorboorde hartspier eigenlijk opknapt.

Bij de legionella-uitbraak op de Flora in Bovenkarspel duurde het een paar dagen voordat bij de zieken de diagnose legionellose werd gesteld. Kon dat niet sneller?

VOOR EEN betrouwbare schatting van de leeftijd en de geometrie van het heelal – en daarmee het ultieme lot dat ons te zijner tijd te wachten staat – zijn nauwkeurig bepaalde afstanden onontbeerlijk. Zolang het gaat om nabije sterren kan de astronoom die probleemloos leveren. Dankzij hun parallaxbeweging (de projectie op de hemelbol als gevolg van de draaiing van de aarde om de zon) is met driehoeksmeting uit de landmeetkunde precies vast te stellen hoe ver zo'n lichtpuntje weg staat. Maar voor objecten dieper in de kosmos, buiten ons eigen Melkwegstelsel, is de parallax verwaarloosbaar klein en moet een andere methode uitkomst bieden. Het probleem met die alternatieven is dat ze lastig te ijken zijn.

Harm Visser laat in zijn artikel over ons ‘Zinloos bewustzijn’ (W&O, 11 september) bewustwording als functie van ons bewustzijn buiten beschouwing.

De Duitse uitgeverij Eugen Diederichs heeft veel Chinese wijsheid in haar fonds. Dat fonds omvat niet alleen vijf verschillende uitgaven van de Yijing (Boek der Veranderingen), maar ook verschillende boeken over leven met de Yijing. Een van de Yijing-vertalingen in haar fonds is de oude vertaling van Richard Wilhelm, en ook diens andere vertalingen zijn nog steeds bij Eugen Diederichs verkrijgbaar. Nu is het genre van wijsheid uit het Oosten niet het soort geschriften dat mij het meeste aanspreekt. Wijsheid lijkt mij niet aan tijd of plaats gebonden, en wijsheid en wetenschap hebben al sinds vele eeuwen weinig meer met elkaar te schaften. Maar er is blijkbaar een publiek voor dit soort publicaties. In Nederland voorziet bijvoorbeeld een uitgeverij als Ankh-Hermes in die behoefte.

Een halve eeuw geleden ontstond aan de periferie van de wiskunde een abstracte theorie die men inmiddels in staat acht de gehele wiskunde te funderen en te organiseren. Resultaat: wiskunde gaat over structuur, structuur is een categorie, en natuurlijke en reële getallen hebben geen lor met elkaar te maken.

Afgelopen week ging in Carré de musical Oliver! in première. Arjan Ederveen (43) speelt daarin de rol van roverhoofdman Fagin. Hij woont samen met zijn vriend in Amsterdam.

Wat is er met de hangcontainer van Beverwijk gebeurd? Wat is een hangcontainer, zal de leek vragen. Dat is een ontmoetingscontainer voor volwassen hangers.

Net toen de NAVO eindelijk bereid was grondtroepen naar Kosovo te sturen, capituleerde president Miloševic. Waarom? Uit deze reconstructie in de Washington Post blijkt dat de besluit- vorming gekenmerkt werd door onderlinge conflicten tussen politici en militairen over de strategie. Er was wel een Plan A - maar geen Plan B.

De Chinese Volkrepubliek viert volgende week haar vijftig- ste verjaardag. Het communisme mag wel kapita- listische trekken hebben gekre- gen, volgens de inwoners van Nanjie is hun dorp terugge- keerd naar het socialisme dat Mao Zedong in 1949 voor ogen stond. Ze verdie- nen er goed aan.

Mijn oma woonde, niet uitzonderlijk voor oude `Indische' dames, in Den Haag, aan het Louis Couperusplein. Als middelbare scholier fietste ik vaak door die buurt. Soms fantaseerde ik dan over de tijd van Couperus en voelde me een personage in een van zijn Haagse romans. Op de Mauritskade zag ik de oude Takma die juist de hoge brug op kwam lopen, steunend op zijn ivoorknoppige stok. Ik fietste een stukje met hem mee op zijn dagelijkse gang naar het Nassauplein, waar de oude mevrouw Dercksz - iemand als mijn oma, stelde ik me voor - op hem wachtte. De oude mensen deelden een gruwelijk Indisch geheim van liefde en schuld.

De familie van moeders kant speelde met verve de rol van aristo- craten van de moderne tijd. Zijn vaders verwanten waren ambachts- lieden. Binnen de eigen zuil leidde men een dubbel- leven dat het moeizame bestaan van alledag in een ander, hoger licht zette. Portret de voorvaderen van Geert Mak, een familie op de rand van een nieuwe eeuw.

De Duitse sociaal-democratie is in een diepe crisis geraakt. Gerhard Schröder vecht tegen zijn eigen partij, maar ook de verstarde Duitse mentaliteit. De Wende heeft het volk verlamd, de bevolking kan moeilijk accepteren dat Duitsland achterop is geraakt vergeleken met andere Europese landen.

De Engelse grootmeester Jim Plaskett staat bekend als een avontuurlijk schaker en van het septembernummer van het tijdschrift Chess leren we dat hij ook buiten de schaakwereld het avontuur zoekt. Plaskett heeft een expeditie voorbereid die in de wateren van de Bermudadriehoek een gigantisch octopus-achtig zeemonster wil vangen of althans fotograferen.

Er zijn planten waar je ternauwernood naar kijkt, ze vormen een soort achtergrond, zoals het gras op Wimbledon, dat er gewoon is. Maar zelfs die planten kunnen hun dag hebben. Het is een van de dingen die me het sterkst herinneren aan toen ik met tuinieren begon, die opwinding wanneer een nieuwe plant voor het eerst bloeit. Je loopt een plant voorbij die al een hele poos in de tuin staat, die je zo vaak hebt gezien dat hij haast onzichtbaar is geworden, en plotseling valt je op dat hij bloeit. De bloemen werden verwacht, je wist hoe ze eruit zouden moeten zien, het ligt in de aard der dingen dat de plant bloeit. En toch is het net zo'n verrassing als wanneer het gras op de tennisbaan was gaan bloeien, hoewel gelukkig niet zo uitzonderlijk.

Begin jaren negentig stopte het paar Mulder-Van den Brom van het ene op het andere moment met wedstrijdbridge. André Mulder, door velen beschouwd als de beste speler van Nederland, ontmoette in de Meesterklasse competitie te weinig uitdaging. In Nederland had het duo alles al gewonnen wat er te winnen viel, sommige titels tot vervelens toe. Kortom, Mulder vond het welletjes. Leo van den Brom ging nog even door. Met verschillende partners won hij twee keer de Meesterklasse paren. Afgelopen weekend, bij aanvang van de viertallencompetitie in de Meesterklasse, verbaasden Mulder-Van den Brom vriend en vijand met hun come-back. Hun team ArboNed nam op de eerste dag onmiddellijk de leiding. Een dag later, toen Mulder-Van den Brom even niet meededen, viel ArboNed weer terug naar een plaats in de middenmoot. Misschien te vroeg om conclusies te trekken, maar het valt wel op. Dat kan ook gezegd worden van de formidabele competitiestart van het nieuw geformeerde semi-professionele team 't Onstein (Maas-Ramondt, Jansma-Verhees) dat na vier wedstrijden zich heeft losgemaakt van de rest van het veld en fier op kop staat. Uit de ontmoeting ArboNed (het voormalige Hok1) tegen Transfer Solutions (het vroegere Hok2) van zaterdagochtend dit spel:

In de brievenrubriek van het Zaterdags Bijvoegsel is vorige week onder het kopje `Onze Turken 2' ten onrechte een brief geplaatst met een antisemitische strekking.

Vorig jaar dienden zes patiënten van psychotherapeut Rob van R. een aanklacht in wegens seksueel misbruik. Maandag doet de rechtbank van Haarlem uitspraak. Twee ex-patiënten van Van R. over zijn lichaamsgerichte therapie. Een deed aangifte, de ander bleef hem trouw.

Van R. is gespecialiseerd in de behandeling van slachtoffers en daders van seksueel misbruik. De therapie van Van R.

Verscheidene steden kennen ze inmiddels, maar al in 1965 deed Gerda Kurtz het voor Haarlem als een van de eersten: een mooi bladerboek maken dat de straatnamen in de stad verklaart. Haar standaardwerk is nu door Jaap Temminck geactualiseerd.

Tien jaar geleden stond Jan Oudenampsen, toen nog een jonge boer in het Gelderse Exel, voor de beslissing of hij zijn varkenshouderij zou moderniseren. Anderhalve ton moest hij investeren. Een andere optie was melkquotum bijkopen voor zijn melkveehouderij. Oudenampsen deed geen van beide, hij ging in de ballonvaart.

Een van de kenmerken van de culinaire traditie aan het eind van de vorige eeuw was dat de chefkoks hun creaties de naam gaven van beroemde personen. Auguste Escoffier, een van de beroemdste koks uit die tijd, noemde o.a. gerechten naar de zangeres Nellie Melba, de schrijfster Colette en de actrice Sarah Bernhardt. En niet te vergeten naar de bekendste danseres-courtisane uit `La belle Epoque', die naar men zegt de minnares was van koning Leopold II van België, Prins Nicolaas I van Rusland, Keizer Wilhelm, Koning Alfonso XII van Spanje en de Sjah van Perzië: La belle Otéro, met als tweede bijnaam `La grande horizontale'.

WEER Het weerbeeld van de afgelopen dagen kan omschreven worden als ‘wisselvallig’, maar tegelijkertijd kwam er maar geen einde aan de reeks met warme dagen.

Sinds gisteren vult Dolf Jansen tussen twaalf en twee het gat dat Jack Spijkerman achterliet na de laatste Steen & Been Show op Radio 3FM. ,,Dat was een programma met idiote telefoongesprekken, satire, mensen beledigen, en die sfeer blijft bestaan. Het wordt natuurlijk anders, al was het maar omdat ik het nu doe, maar het blijft geschreeuw. Het heet Leuk is Anders en dat zullen veel mensen ongetwijfeld vinden.''

Onlangs schreef Hans Keller in het Cultureel Supplement van deze krant hoe hij in Amerika op zoek was naar beelden van dichters die voorlezen. Die bleken nogal zeldzaam. De camera kon zich maar zelden bedwingen en dwaalde vaak al na enkele regels af van het lezende dichtersgezicht om poëtisch naar blaadjes in het zonlicht te staren, naar voorbij stromend water, naar een park in de ochtend of een zonsondergang boven een stad. Tot Kellers begrijpelijke ergernis mocht een dichter voor de camera maar zelden een heel gedicht lezen.

Mijn vader las op zijn vijftiende Dostojevski in het Frans. Ik geloof dat hij had gehoopt dat ik hem daarin zou volgen, maar ik kon het niet. Omdat het moest, zette ik me op mijn dertiende zuchtend aan Kontiki van Thor Heijerdal, maar ik miste ze: Marjoleintje van het pleintje, Kathinka van de huishoudschool, Pitty in de vierde.

Uit welke Nederlandse film komt dit citaat? ,,Beiden hadden in de maag resten van een vegetarische maaltijd – linzen, gierst, wortelsap. Eén van hen had daarna ook nog een frikadel genuttigd.''

Wie nu nog betaalt voor toegang tot internet, zit óf al vast aan een abonnement, óf wil meer dan simpelweg wat surfen. Voor de rest van Nederland is het internet sinds kort gratis. Of wordt er toch nog ergens een rekening gepresenteerd?

Postbus 8987 3009 TH Rotterdam Telefoon en fax (010) 2 86 09 32 Email geld@nrc.nl Eindredactie Cees Verschure

Studenten moeten zich tegenwoordig tegen ziektekosten verzekeren bij een particuliere verzekeraar. Dat hoeft niet duur te zijn. Maar let wel op de bepalingen en voorkom een dubbele verzekering.

De Wet Inkomstenbelasting 2001 (IB2001) heeft de troonrede en miljoenennota overschaduwd en dat zal nog lang zo blijven. Lezers stellen indringende vragen over de nieuwe wet. Het is goed te weten dat het gaat om voorstellen voor een nieuwe opzet van de inkomstenbelasting, de raakvlakken met andere wetten en maatregelen om de bestaande regels te converteren naar het nieuwe systeem. Het is nog geen wet.

Eind 1999 moeten ze klaar zijn, de 'Betuwearcheologen' die de bodem onder de aan te leggen spoorbaan inspecteren. Nog drie maanden om te graven en te spitten in het veld, daarna komen de bouwkundigen met hun graafmachines. Niet dat de archeologen dan de benen op tafel leggen, want na het veldwerk volgt het specialistischonderzoek waaraan de vondsten worden onderworpen.

Heeft u binnenkort een notaris nodig? Vanaf1 oktober is het raadzaam eerst langs diverse notariskantoren te winkelen voor de laagste prijs.

Het centraal comité van de Chinese communistische partij heeft deze week aangedrongen op de uitgifte van aandelen als oplossing voor de in problemen verkerende staatsindustrie. Ook volledige privatisering van de staatsbedrijven, een oplossing waar veel economen de voorkeur aan geven, hebben de goedkeuring van de partijtop, overigens zonder dat zij het taboewoord bij naam hebben genoemd.

Wat Steve Ballmer donderdag precies bewoog zal misschien altijd wel een raadsel blijven, maar de topman van Microsoft - zelf goed voor een fortuin aan aandelen in het bedrijf - noemde de waardering van technologie-aandelen `absurd'. Dat was schrikken: de Nasdaq-index dook met bijna 4 procent naar beneden, trok een toch al dalende Dow Jones bijna 2 procent met zich mee en veroorzaakte vrijdag een nare beursdag in Azië en Europa.

Het voedingsconcern CSM verkoopt de soepen van California aan Struik Holding. CSM wil zich concentreren op sterke lokale en regionale A-merken. California past volgens het bedrijf niet langer in die strategie.

De haute finance is in Washington weer bijeen voor de jaarvergadering van IMF en Wereldbank. Na de crisisperikelen van vorig jaar staat nu de schuldkwijtschelding voor de armste landen hoog op de agenda.

Elektronicaconcern Philips verkoopt een kleine fabriek waar metalen onderdelen voor beeldbuizen en monitoren worden geproduceerd. De fabriek Display Sub Components in Sittard gaat over aan CS Hui Holdings in Maleisië. Bij de verkochte onderdelenproducent werken 190 mensen. De overname heeft geen gevolgen voor de werkgelegenheid, zegt Philips.

Als erg aardig staat Ton Risseeuw (62) niet bekend. Bij Getronics, waar hij in mei weg ging, noemden ze hem de Generaal. Maar hij wordt wel bewonderd. Bestuurders van andere ondernemingen zeggen: hij is een van de weinige mensen in Nederland die de onderneming die ze leiden zélf hebben opgebouwd. Getronics was in de jaren zeventig – toen heette het nog Groenpol Industriële Verkoopmaatschappij – een slecht renderende dochter van SHV die eigenlijk dicht moest. Maar Risseeuw maakte er een gezond automatiseringsbedrijf van dat hij in 1983 door een management buy-out overnam en twee jaar later naar de beurs bracht. Getronics zette toen 80 miljoen gulden per jaar om, met 250 mensen. Toen Risseeuw afscheid nam, werkten er 12.000 mensen bij Getronics en was de omzet 2,7 miljard gulden, met een nettowinst van 180 miljoen gulden. Sinds de overname van Wang, in mei, zijn die cijfers bijna verdriedubbeld. Getronics groeide in 15 jaar van een nicheplayer naar een serieuze concurrent van alle automatiseringsreuzen.

Ton Risseeuw maakte in enkele decennia het automatiseringsbedrijf Getronics van een noodlijdende `niche-player' tot een reus tussen de andere reuzen op ICT-gebied. In mei ging hij er weg. Hij was in zijn bedrijf een mythe geworden, en dat is niet goed, zegt hij. Vraaggesprek met de man die door velen als een dictator werd gezien, maar die zelf heel andere leiderschapsidealen heeft.

Het federale recherche-onderzoek naar de Russische kapitaalvlucht strekt zich inmiddels uit naar tien Amerikaanse banken en een Londens advocatenkantoor. Tot nu toe is niemand in staat van beschuldiging gesteld. De politieke gevolgen voor Clinton kunnen verstrekkend zijn.

Nederlanders mogen op hun werk vaker aan de knoppen zitten dan hun collega's in andere Europese landen. Ventilatie en temperatuur regelen, verlichting aan of uit doen, hoogte van bureau en computer instellen – ruwweg de helft van de Nederlanders mag het van zijn baas.

Uit angst voor stroomproblemen tijdens de eeuwwisseling slaan bedrijven en instellingen massaal noodaggregaten in. Bij de twee grootste leveranciers van deze apparaten zijn de zwaardere versies sinds twee weken uitverkocht. ABN Amro heeft vorige week bij haar computercentra in Amstelveen extra olietanks laten ingraven voor haar noodaggregaten.

Het Openbaar Ministerie is opnieuw onderuit gegaan in de geruchtmakende voorkennisaffaire BolsWessanen. Het gerechtshof in Amsterdam sprak vrijdag de twee hoofdverdachten in hoger beroep vrij wegens onvoldoende bewijs. Het hof bevestigt hiermee de uitspraak van de rechtbank. Ruim een jaar geleden gingen T. van N., voormalig groepsdirecteur van BolsWessanen, en de uitbater van het restaurant Blanje Blue, J.G. bij de rechtbank al vrijuit. Reden: de relatie tussen hen en de andere verdachten bleef onduidelijk. Tegen Van N. had het OM zes maanden celstraf geëist en tegen zijn vermeende compaan vier maanden, waarvan één voorwaardelijk.

Nog geen jaar na de fusie tussen Daimler-Benz en Chrysler neemt het autoconcern afscheid van drie leden van de raad van bestuur. De raad wordt daarmee uitgedund tot 14 leden.

De Franse producent van luxe artikelen LVMH (Moët Hennessy Louis Vuiton) heeft een meerderheidsbelang gekocht in Thomas Pink, de Britse fabrikant van maatoverhemden.

De geadviseerde benzineprijzen gaan met twee cent per liter omhoog. Vanaf maandag kost euro loodvrij f 2,32 per liter, ongelode super f 2,38 en super met loodvervanger f 2,44.

Opgelucht omhelsde Ajax-doelman Fred Grim zijn ploeggenoot Brian Laudrup na de enigszins geflatteerde 3-1 overwinning op Vitesse. Met twee fraaie treffers maskeerde de Deense aanvaller gisteravond de groteske blunder van de keeper, die gebukt gaat onder de faam van zijn naar Juventus vertrokken voorganger Edwin van der Sar.

Morgen begint de Neder- landse hockeycompetitie. Den Bosch-coach Antoine Siepman (47) zag afgelopen zomer zijn topscorer, Piet- Hein Geeris, weggekocht worden door streekgenoot Oranje Zwart. ,,Een mes- steek in de rug.''

Voorspellingen en reputaties zijn niets waard in de Ryder Cup. Europa leidt na de openingsdag met 6-2 tegen Amerika.

Titelhouder Bayern München heeft in de Bundesliga in eigen stadion met 1-0 verloren van streekgenoot VfB Stuttgart. Het betrof de 122ste uitgave van de Duitse voetbalklassieker.

Marco van Basten is nog altijd populair in Italië. De sportkrant La Gazzetta dello Sport brengt vandaag een videoband uit met honderd doelpunten van de voormalige aanvaller van…

De Nederlandse volleybalsters kunnen het Europees kampioenschap in Rome nog een beetje kleur geven. Door de winst met 3-1 (29-27 22-25 25-23 25-23) op Polen in de eerste…

Voetballer Edgar Davids moet de komende dagen een operatie ondergaan aan zijn rechteroog. Zijn Italiaanse club Juventus maakte bekend dat de middenvelder voor minimaal zes weken…

Het Nederlandse Davis-Cupteam is het promotie-degradatieduel tegen Ecuador redelijk begonnen. De ploeg van bondscoach Michiel Schapers staat na de eerste speeldag met 1-1 gelijk tegen het gastland. Op de trage gravelbaan van Guayaquil verloor Jan Siemerink in vier sets (6-4, 4-6, 6-3 en 6-2) van Nicolas Lapentti. Sjeng Schalken won daarna in drie sets (7-6, 6-2 en 6-0) van Luis Morejon.

Frank Vandenbroucke heeft zijn bedoelingen voor de aanstaande wereldkampioenschappen duidelijk gemaakt met zijn tweede ritzege in de Ronde van Spanje. In het algemeen klassement behield de Duitser Jan Ullrich een voorsprong van een halve minuut op de Spanjaard Igor Gonzalez Galdeano. Vandaag staat een tijdrit op het programma. Morgen is de afsluitende etappe naar Madrid.

De handschoenen van Pfaff Jean-Marie heeft altijd hele grote handen gehad. Waarschijnlijk groeide hij daarom uit tot een van de beste keepers die de wereld in de jaren tachtig…

Eigenaar Bill Gates van het Amerikaanse computerconcern Microsoft heeft een bod van ruim drie miljard gulden gedaan op de Premier League. Wat kan dat betekenen voor de toekomst van het voetbal in het algemeen en het Engelse voetbal in het bijzonder?

Bijna wekelijks staan scheids- en grensrechters in het betaalde voetbal ter discussie, omdat de menselijke waarneming tekortschiet. Oud-arbiter John Blankenstein (50) pleit al jaren voor de invoering van een elektronisch oog om een zuivere arbitrage te kunnen waarborgen. ,,Zo kan het niet langer.''

Trondheim.

Jaaroverzicht van de Nederlandse filmproductie 1998/99, dat eindigt met de uitreiking van de Gouden Kalveren. Speciale aandacht voor producent Matthijs van Heijningen, de tien beste Nederlandse films van de eeuw en speelfilms over Rembrandt.

De kunst- en antiekbeurs PAN Amsterdam opent morgen voor de dertiende keer. Liefhebbers kunnen zich er vergapen aan `museale' kunstobjecten, of in de buidel tasten om een begerenswaardig collector's item te bemachtigen. Ze zijn er vanaf enkele honderden guldens tot zes miljoen.

Het ministerie van OCW noemt buitenlandse kunstenaars en kunststudenten `gewenste vreemdelingen', het ministerie van Justitie hanteert strenge regels, die hun verblijf hier bemoeilijken. D66 en PvdA stelden hierover deze week Kamervragen.

Na de desolate aanblik van een halflege zaal tijdens enige concerten in de afgelopen week, eindigde het vierde Rotterdam Philharmonic Gergiev Festival met een feestelijker toeloop op de twee laatste avondconcerten. Tijdens de Zesde Symfonie `Pathétique' van Tsjaikovski donderdagavond was de zaal voor ongeveer tachtig procent bezet, het slotconcert met de Derde Symfonie `Eroica' van Beethoven bleek gisteravond zelfs uitverkocht. Daardoor kon het Gergjev Festival zonder al te zure bijsmaak worden uitgeluid met een groots gemaskerd bal (met optredens van Hans Kazan en Zorro), en zal ook gemiddelde zaalbezetting op een minder dramatisch laag peil eindigen dan aanvankelijk dreigde.

Er zijn mensen die het er moeilijk mee hebben dat ook popmuzikanten ouder worden. Jong overleden helden als Jim Morrison, Janis Joplin, Tim Buckley en Kurt Cobain lenen zich voor spannende mystificaties maar wat moet je met de leesbril van Lou Reed, de rimpels van Bob Dylan en het corset van James Brown? Het enige waarmee een oude popmuzikant goed kan maken dat hij zo lang is doorgegaan is uitbundig sterven, bijvoorbeeld op het podium.

`Ter nagedachtenis aan Birgit Cullberg' staat er nauwelijks opvallend in het NDT Magazine bij de wereldpremière van Among Others van Johan Inger. Het is niet zo maar dat Inger de onlangs overleden Zweedse choreografe en oprichtster van het befaamde Cullberg Ballet eer wil betonen. Inger is Zweed van geboorte, kreeg in dat land zijn dansopleiding en heeft als danser en als jonge dansmaker een grote affiniteit met de ideeën en het werk van Mats Ek, de al even befaamde en dansvernieuwende zoon van Birgit Cullberg. Het Cullberg Ballet zette ook als eerste een van Ingers choreografieën op het programma - zijn in 1994 voor de jaarlijkse workshop gemaakte Next.

Dit jaar is het vijftig jaar geleden dat een begin werd gemaakt met het verlenen van ontwikkelingshulp. Het heeft inmiddels ook vijftig jaar geduurd voor het idee ingang vond om de verantwoordelijkheid voor de hulp bij de ontvangende landen te leggen. Nu is het tijd het laatste restje paternalisme af te schudden, vindt Dick Bol.

In veel opzichten is Nederland er beter aan toe dan toen ik in september 1989 mijn eerste column schreef op deze pagina. Een miljoen drie honderdduizend mensen meer hebben een baan, het milieu is schoner, en we hebben gemiddeld zeker een kwart meer te besteden dan in 1989. Genoeg reden tot dankbaarheid dus. Maar in diezelfde tien jaar heb ik Nederland ook in tenminste een opzicht slechter zien worden. Het lijkt er vaak op alsof delen van de Milieubeweging de aansluiting met de werkelijkheid hebben verloren. Wat mij in tien jaar levendige discussie op deze opiniepagina en in de brievenrubriek van NRC Handelsblad opvalt is dat we bijna altijd zoveel van elkaar kunnen leren, maar dat over een onderwerp als het broeikaseffect met Milieudefensie en Greenpeace geen zinvolle uitwisseling van argumenten mogelijk is. Als milieu-goeroe Wouter van Dieren bijvoorbeeld kan schrijven ,,het milieu in Nederland is in een vrije politieke val geraakt'', dan is dat misleidende onzin. Mijn laatste ervaring met Van Dieren was georganiseerd door NWO in Amsterdam. In de sprekerskamer aan het eind van een weinig zinvol debat zei Van Dieren: ,,ach, theater hoort erbij, dat willen ze graag.'' En inderdaad, een paar aanwezigen hadden gelachen om de verbale stunts van de professionele milieu-activist, maar dat is geen excuus voor retorische bombast of – nog kwalijker – onjuiste beweringen.

OVER TWEE DAGEN weten we of het departement van Economische Zaken een nieuwe minister heeft dan wel een nieuwe secretaris-generaal krijgt. Gisteren zijn minister Jorritsma en haar topambtenaar Van Wijnbergen er niet uitgekomen. Na het weekeinde praten ze verder. Aanleiding voor hun relatieprobleem is het publieke optreden van de secretaris-generaal. Donderdag bepleitte Van Wijnbergen in deze krant de privatisering van het Openbaar Ministerie. Een dag later bleek via De Telegraaf dat hij ook met het beleid van de bewindslieden op Financiën korte metten wil maken omdat hun belastingplan volgens hem ingewikkelder is dan de huidige fiscale wetgeving en zodoende uitnodigt tot gerommel.

In het artikel `Burgeroorlog blijft de Spanjaarden verdelen' (15 september) komen een aantal klassieke misverstanden over de burgeroorlog voor. Ten eerste was generaal Franco niet de leider van de opstand. Wanneer de staatsgreep van 17 juli 1936 snel was gelukt, was generaal Sanjurjo aan het hoofd van het nieuwe regime komen te staan. De tweede man van de opstand was generaal Mola, die de organisatie in handen had. Franco sloot zich pas laat bij de opstand aan en werd pas in september 1936 de leider van de nationalisten. Verder bleef ongeveer de helft van het leger in Spanje loyaal aan de Republiek. Alleen het `Afrikaanse' leger uit Spaans-Marokko koos bijna in zijn geheel voor de opstand.

Een publiek vierde net, zoals voorgesteld door Lars Andersson van de NOS, om belangrijke en onverwachte gebeurtenissen live door de NOS te kunnen uitzenden is geen goed idee.

De bijdrage van Guido de Vries over Guido de Bres, het zoeken naar Jezus en de stand van zaken in het Samen-op-Wegproces (NRC Handelsblad, 3 september), is wat kort door de bocht. Niet alles waarover de kerken zich uitspreken krijgt dadelijk het kenmerk van `status confessionis'. Anders gezegd: de in de maak zijnde synodale brochure over de persoon en betekenis van Jezus Christus wordt niet een nieuw belijdenisgeschift of `tekst waarin de belangrijkste leerstellingen van een kerk zijn vastgelegd'. Nu gaat het om een tussentijdse balans, ijking en vooral om een beoogde saamhorigheidsbinding tussen de gespreksgenoten. En daarover verwachten we in het aanstaande voorjaar gewoon een synodaal discours dat pit heeft omdat het echt ergens over gaat.

Jaap Boerdam heeft (NRC Handelsblad, 18 september) de klassieke journalistieke doodzonde begaan door de `feiten' uit een stuk in Vrij Nederland over de hypotheken van bewindslieden en Kamerleden klakkeloos over te nemen. Die feiten in Vrij Nederland kloppen in een aantal gevallen niet, zoals uit een rectificatie in dat blad moge blijken. Ook in mijn geval lopen in Vrij Nederland beeld en werkelijkheid door elkaar.

Naar aanleiding van het artikel `Douchen voor dertien cent met supermarktgas' (21 september), het volgende. Is `supermarktgas' de consequentie van de privatisering van nutsbedrijven: gas en elektriciteit kopen bij de supermarkt? Als dat de toekomst is, wat een armoe. In feite moet je dan anno 2000 fiches (c.q. een chipkaart) kopen om een aantal uren gas en elektra te hebben in je huis. Wat heeft de comsument daaraan? In een tijd dat je thuis van alles vanachter je pc via Internet kunt kopen, zou je voor zoiets gewoons als een warme douche de deur uit moeten om gas te kopen (of elektriciteit om te kunnen internetten).

,,In de troonrede worden de beleidsvoornemens van het kabinet bekendgemaakt. Het zijn plannen van politieke partijen. Coalitiepartijen juichen ze toe, oppositiepartijen keren zich tegen.'' Dit verkondigde het artikel `Niet Majesteit maar Kok moet de troonrede uitspreken' (NRC Handelsblad, 20 september).

Minister Hermans acht fusies tussen HBO-instellingen en universiteiten niet uit den boze. Maar de vrees voor een Hogere Ambachtsschool is ongegrond, meent Th.H.J. Stoelinga.

Zuster Marlene had tot twee weken geleden nooit echte angst gevoeld in Oost-Timor. Maar toen kwamen de milities aan bij het klooster waar vluchtelingen en rebellenleiders zich schuilhielden.

De Serviërs in Kosovo eisen een eigen militie in navolging van het Albanese Kosovo Beschermingskorps. Servische bewoners van de stad Mitrovica gingen gisteren de straat op om die eis kracht bij te zetten.

We kenden Mattia wel. Een jonge man die altijd rondscharrelde rondom een boerderij langs een onverharde weg in Umbrië. Geestelijk niet helemaal in orde en daarom hielden zijn ouders hem in de buurt. Maar met het huis, de akkers en de ruïne beneden bij de beek was zijn wereld goed te overzien.

De Russische geheime dienst FSB, de opvolger van de KGB, heeft zo zijn methoden om de waakzaamheid van de bevolking te testen. Driehonderd bewoners van een flatgebouw in de stad Ryazan sliepen donderdagnacht in een bioscoop uit angst voor drie zakken suiker.

Met dagelijkse betogingen wil de Servische oppositie Miloševic ten val brengen. Maar al na drie dagen moet ze constateren dat er bij de demonstraties niemand meer komt opdagen.

Tamil-rebellen hebben gisteren ten minste 17 soldaten gedood en 20 gewond bij een aanslag op een legerkonvooi in het oosten van Sri Lanka.

De weduwe van de vroegere Filippijnse leider Ferdinand Marcos heeft samen met haar jongste dochter een rechtszaak aangespannen tegen twee Filippijnse kranten die haar ervan…

De voormalige Italiaanse premier Giulio Andreotti is gisteren vrijgesproken van de geruchtmakende beschuldiging dat hij twintig jaar geleden door de mafia een journalist heeft laten vermoorden die belastende informatie over hem wilde publiceren.

In Duitsland, het land van dichters en denkers, is een filosofische revolutie uitgebroken.

Tony Benn, de langstzittende Labour-parlementariër en een levenslange rebel, verlaat Westminster. Onder de partijknoet vandaan denkt hij beter voor zijn idealen te kunnen strijden. ,,Met het stijgen der jaren worden wij Benns steeds linkser.''

De helft van de Britse jongeren vindt verkrachting onder bepaalde omstandigheden acceptabel. Dat wijst een studie uit van onderzoekers van een aantal Britse universiteiten onder meer dan 2.000 jongeren tussen de 14 en 21 jaar oud.

Ouderen doen bijna niet mee in de informatiemaatschappij. Met computers en ook huishoudelijke apparaten kunnen ze vaak niet werken. Soms biedt een cursus uitkomst.

De Amsterdamse advocaat S. van der Woude eist een uitputtend onderzoek naar de omstandigheden die hebben geleid tot de dood van de Turkse gedetineerde Cemal G. in 's lands strengst beveiligde gevangenis.

Vijf jongens tussen de 13 en 16 jaar oud zijn gisteren door de kinderrechter veroordeeld tot taak- en celstraffen. Zij molesteerden twee slechthorende meisjes in een Amsterdamse metro. De straffen waren conform de eis van de officier van justitie.

De SP schudt het verleden af. De partij-top haalt een streep door een flink aantal radicale uitgangspunten.

Een 48-jarige man uit Gennep heeft zo'n hekel aan zijn buren, dat hij gisteren de ramen van hun woning met honing heeft ingesmeerd. Ook de oprit had hij met de zoetigheid bewerkt.

Korpschef Raeven van de politie Brabant-Zuidoost heeft gisteren twee medewerkers van zijn korps geschorst.

De brandweer is er gisteravond met tien brandweerwagens in geslaagd een grote brand in Beverwijk te blussen.

Negentig skeelers en skaters die afgelopen zondag betrokken waren bij de massale valpartij in de IJ-tunnel in Amsterdam, hebben zich gemeld bij de Vereniging voor…

De provincie Limburg gaat de Maasplassen in Midden-Limburg kopen van beheersmaatschappij Aqua Terra voor tien miljoen gulden.

De noordtak van de Betuweroute komt er niet. Het kabinet zal alles doen om te voorkomen dat het hele project mislukt.

Wie nog wel eens een ansichtkaart schrijft, of een condoleancebrief, die kent het. Die kramp, die onwennigheid, dat slecht leesbare eindresultaat. Want het komt er steeds minder van, van schrijven met de hand. Een paraaf onder de onkostendeclaratie, of een boodschappenlijstje voor eigen gebruik, dat lukt nog wel. Maar met de pen een brief schrijven, een dictaat opnemen of een opstel maken? Vaardigheden die zo langzamerhand onder de rubriek oude ambachten vallen.

Minister Van Aartsen zat gisteren een debat over kleine wapens voor in de VN-Veiligheidsraad. Een `nieuw thema' dat als een `sneeuwbal' moet gaan rollen.

Tweede-Kamerlid E. Terpstra (VVD), geheel rechts, zag gisteren in Rotterdam hoe de deelnemers, ondernemers en ambtenaren, van Ratrace 99 over de finish kwamen.

Enkele honderden treinreizigers die gisteravond tussen Rotterdam en Gouda waren gestrand hebben lopend over het spoor hun route vervolgd. Hierdoor moesten de Nederlandse Spoorwegen het traject enkele uren afsluiten.

Advocaten lopen zich warm bij het conflict tussen minister Jorritsma en secretaris-generaal Sweder van Wijnbergen.

De Centrale Commissie Behandeling Heroïne-verslaafden (CCBH) slaagt er niet in voldoende heroïne-spuiters te vinden voor het experiment met de gratis verstrekking van heroïne. De commissie heeft daarom het onderzoeksprotocol moeten aanpassen. Het experiment loopt bovendien vertraging op omdat buurtbewoners in de steden die meedoen aan het experiment hebben geprotesteerd tegen de komst van een heroïnepost. Alleen in Heerlen gaat er dit jaar nog een open. In Groningen, Utrecht en Den Haag zal dat pas volgend jaar zijn.

Ruim een jaar geleden begon in Amsterdam en Rotterdam het experiment met gratis verstrekking van heroïne. Gebruikers zijn niet alleen maar enthousiast.

DILI-Australische militairen van de internati onale vredesmacht in Oost-Timo r beschermen Timorese kinderen in de haven van Dili.

,,We waren rond 1950 bevlogen van het idee Europa'', vertelde de Nederlandse oud-parlementarier jhr.mr. Marinus van der Goes van Naters (99) me in januari. ,,In 1952 stemde onze Tweede Kamer voor de vorming van één Europese legermacht. De Franse premier Mendès-France wilde daarmee nog tien jaar wachten. We zouden dan in 1962 zo'n leger gehad hebben, maar we waren woedend. Zo'n haast hadden we.''

De Indonesische regering heeft gisteren besloten een veiligheidswet op te schorten. De wet heeft twee dagen lang bloedige onlusten in Jakarta ontketend. Gisteren, de tweede dag van de onlusten, vielen vier doden, drie demonstranten en een politieman.

Bijstandsmoeders met kinderen jonger dan vijf jaar worden verplicht te solliciteren naar een deeltijdbaan van ongeveer vierentwintig uur per week of moeten zich laten scholen.

De Verenigde Naties hebben vergeefs geprobeerd een tekst van Salman Rushdie te censureren. Het gaat om een bijdrage van Rushdie aan een boek met `brieven voor de zesmiljardste wereldburger'. Dat heeft de Nederlandse uitgeverij Podium bevestigd.

Het kabinet heeft gisteren besloten dat er geen noordtak van de Betuweroute door de Achterhoek en Twente wordt aangelegd. De komst van de hoofdtak van Rotterdam naar Zevenaar blijft echter naar de stellige overtuiging van het kabinet ,,zeer noodzakelijk''.

BOSTON, 25 SEPT. Het Europese golfteam heeft op de eerste speeldag van het toernooi om de Ryder Cup een 6-2 voorsprong genomen op de VS. De wedstrijd wordt morgen afgesloten.

GUAYAQUIL, 25 SEPT. Het Nederlandse Davis-Cupteam staat in de promotie-degradatiewedstrijd tegen Ecuador na de eerste speeldag op gelijke hoogte met het gastland.

ROTTERDAM, 25 SEPT.Nog geen jaar na de fusie tussen Daimler-Benz en Chrysler heeft topman Jürgen Schrempp drie Chrysler-leden van de raad van bestuur de wacht aangezegd.

Het officiële dodental van de aardbeving op Taiwan is vandaag naar beneden bijgesteld. Volgens het ministerie van Binnenlandse Zaken zijn er 1981 doden geteld en worden 324…

AMSTERDAM, 25 SEPT. In het conflict tussen minister Jorritsma (Economische Zaken) en haar topambtenaar S. van Wijnbergen is een adempauze ingelast.

ROME, 25 SEPT. De voormalige Italiaanse premier Giulio Andreotti is gisteren vrijgesproken van de geruchtmakende beschuldiging dat hij twintig jaar geleden door de mafia een…

De Australische ambassade in de Indonesische hoofdstad Jakarta is gisteren voor de tweede keer deze week beschoten. Dat heeft een diplomaat vanmorgen bekendgemaakt.

'Een chocoladedroom; warm, zacht in een chocoladebad,met de druipende geur in je hoofd.Ik word uit het bad getild, hoog, licht als een veertje kan ik wegvliegen ,vrij de lucht in.'

'Nooit heb ik me zelfs maar een moment onveilig gevoeld. Als je eenmaal in zo'n gevangenis bent, heb je niet het gevoel dat je tussen criminelen zit. Het zijn gewoon vrouwen.' Rebekka Engelhard fotografeerde het leven van vrouwen in gevangenschap. Omdat het verschil tussen mannen- en vrouwengevangenissen zo enorm is. 'In de mannengevangenis hing een grimmige sfeer, (...) in de vrouwengevangenis was ik op mijn gemak', schrijft ze in haar fotoboek 'Ommuurde Dromen'.

In tijden van nood leert men geiten houden. De geitenstand gedijt bij een fikse economische crisis, werkloosheid en armoede; bij voorspoed neemt de populatie af. Ooit was de hoorn van Amalthea, de geit die Zeus in zijn eerste jaren zoogde, het symbool van rijkdom en welvaart, de hoorn des overvloeds. Maar in de loop der eeuwen verwierf de geit het stempel van de armeluiskoe. De 'koe voor den minderen man' gaf voor weinig geld melk, boter, vlees en mest. Vanaf de Tweede Wereldoorlog liep de Nederlandse geitenstapel al snel terug van driehonderdduizend dieren tot tienduizend in 1970.

Geopolitiek in de Pamir-vallei n Als de dam van het Sarez-meer in Tadzjikistan breekt, lopen miljoenen mensen gevaar. Het is niet de enige ramp die de bewoners van de Pamir boven het hoofd hangt. In deze regio van botsende beschavingen bedreigen de Talibaan de vrede. Ondertussen betwisten Russische en Amerikaanse geologen elkaars wetenschappelijke bevindingen. Een expeditie langs een notoire breuklijn.

Macau gokkend naar de overdracht Eind dit jaar wordt de Portugese enclave Macau overgedragen aan de Chinese Volksrepubliek. Bas Heijne bezocht op de valreep de casino's, de paardenrennen en de leegstaande nieuwbouwwijken van dit goedkope gokparadijs voor Hongkong-Chinezen.

Dertig jaar Doonesbury. Elke ochtend lachen de lezers van meer dan 1400 Amerikaanse kranten om vier kleine stripplaatjes. Dertig jaar geleden schiep de Yale-student Garry Trudeau de helden van Doonesbury. Ze groeiden mee met Amerika. En zijn het levende bewijs dat de Amerikaanse humor minder platvloers is dan doorgaans wordt aangenomen.

Gaat u zitten, zei de neuroloog. Het was vijf uur, een grijze zondagmiddag in januari. Een ambulance had ons eerder op de dag met zwaailichten en sirene naar het ziekenhuis gebracht. De uitkomst van het neurologisch onderzoek was binnen. 'Het lijkt wel een slecht-nieuwsgesprek', zei ik. 'Dat is het ook', zei de neuroloog.

Iedereen wordt mooier met een hoed. Zet 'hoed gewenst' op de uitnodiging en je feestje is al voor de helft geslaagd. Prinsjesdag groeit uit tot het Ascot van Nederland en hoedenontwerpers doen goede zaken. Toch zie je nauwelijks hoeden op straat. Gevreesd moet worden dat ze liggen te verstoffen in kasten en dozen.

Hoe de gebroeders Baan hun bedrijf kwijtraakten n Tot ieders verrassing kelderde de beurswaarde van softwarebedrijf Baan Company vorig jaar van twintig naar vier miljard gulden. Jan en Paul Baan, de oprichters van het familiebedrijf, werden op een zijspoor gezet. Twee broers over de gevaren van het ego, de zekerheid van het geloof en over succes als beproeving.

2000, het Jaar van de Tuinen. Ruimte suggereren, werken met licht, oog hebben voor de omgeving, en pas dan kiezen voor oranje-rode borders in plaats van weke tinten of voor brandnetels in decoratieve potten. Wie serieus werk wil maken van de 'buitenkamer' neemt een tuinarchitect. Of een tuinanarchist die geniet van het vraatpatroon van slakken.

Het toneelstuk dat Willem Jan Otten schreef naar Louis Couperus' roman `Oude mensen, de dingen die voorbijgaan', bij Het Nationale Toneel, onder regie van Ger Thijs.

Een categorie bestaat uit objecten en pijlen. Een zeer concreet voorbeeld van een categorie is Beweging, die vier objecten heeft: de tijd, een rechte lijn, het platte vlak en de Euclidische ruimte. We denken ons een vogel in die door de ruimte vliegt. We beginnen in Beweging met drie pijlen: (a) Vlucht, die de tijd naar de ruimte zendt (aan ieder tijdstip kent Vlucht een punt in de ruimte toe, waar de vogel zich op dat moment bevindt); (b) Schaduw, die de ruimte naar het vlak stuurt (de schaduw van de vogel volgt een kromme op de grond); (c) Hoogte, die de ruimte naar de lijn stuurt. (Hoogte stuurt de punten in de ruimte die de vogel passeert, naar hun hoogte boven de grond).

FILMS.Nar mor kommer hjem / Op eigen houtje (Lone Scherfig, 1997, Denemarken). Winnaar van de Cinekid Award 1998 is voortreffelijke, kinderen serieus nemende speelfilm over een sociaal probleem. Alleenstaande moeder belandt in de gevangenis. Haar kinderen proberen de kinderbescherming buiten de deur te houden. Ned.3, 9.45-11.00u.

O.V.T. O.a. een gesprek met schrijver Geert Mak over zijn nieuwe boek De Eeuw van mijn Vader. Radio 1, 10.04-12.00u.

ACTUALITEITEN2 Vandaag. Reportage over het dichtslibbende luchtverkeersruim boven Europa. Vertragingen en rondcirkelende vliegtuigen zijn er aan de orde van de dag. Volgens de VVD kost dat miljarden en levert het bovendien veel luchtvervuiling op. Opmerkelijk is nu dat deze partij haar eigen minister daarover aan de tand zal voelen. Ned.2, 17.29-19.00u.

ACTUALITEITENNetwerk. Uitgebreide reportage over de strijd van de mens tegen overgewicht. Enkele vrouwen laten zien hoe ze hun leven lang bezig zijn om, tevergeefs, overtollige kilo's kwijt te raken. Tegelijkertijd doet de voedingsindustrie pogingen om een veilige vervanger voor vet te vinden en besteedt de farmaceutische industrie veel geld aan onderzoek naar een afslankpil. Ned.1, 20.16-20.54u.

De tweede Nederlandse versie van de musical naar `Oliver Twist' van Charles Dickens, die sinds 1960 een kassucces is.

Organon Teknika, de farmapoot van Akzo Nobel, mag een door haar ontwikkelde test om het CMV-virus op te sporen op de Amerikaanse markt verkopen. Gisteren gaf de FDA (Food and Drug Administration) de markt voor het product vrij. In Europa verkoopt Organon de test al anderhalf jaar.

Koninklijke Hoogovens neemt twee bedrijven over van zijn Franse branchegenoot Usinor. Het staalconcern wil niet kwijt hoeveel geld met de overname is gemoeid.

FILMSDeceived (Damian Harris, 1991, VS). Psychologische thriller waarvan de voorspelbaarheid de toeschouwer ronduit beledigt. Restaurator Goldie Hawn trouwt met conservator John Heard, in wie een pathologische leugenaar schuil blijkt te gaan. Net5, 20.15-22.15u., onderbroken door reclame.

Tema. Wat kost de gezondheidszorg. Radio 5, 14.02-15.00u.

De Russische regering wil volgend jaar een forse stap vooruit doen bij het privatiseren van acht grote staatsbedrijven. Het gaat daarbij vooral om ondernemingen uit de oliesector. De Russische regering wil daarmee een bedrag van 20 miljard roebel (1,3 miljard gulden) binnenhalen. Van de staatsoliemaatschappijen Rosneft en Slavneft wil de Russische regering respectievelijk 71 procent en 55 procent verkopen. Van het oliebedrijf Lukoil gaat bijna 11 procent in de verkoop. Er liggen tevens plannen om het staatsbelang in het telecombedrijf Sviazinvest met 25 procent terug te brengen.

De Amerikaanse fastfoodketen McDonald's experimenteert met restaurants met slaapgelegenheden. In het Zwitserse Rümlang, vlakbij de luchthaven van Zürich, wordt dit concept voor het eerst beproefd, zo bevestigde vrijdag een woordvoerster.

De Nederlandse energiegiganten Nuon en Pnem Mega hebben een grote klant verloren aan het relatief kleine Eneco.

Harm Visser laat in zijn artikel over ons `Zinloos bewustzijn' (W&O, 11 september) bewustwording als functie van ons bewustzijn buiten beschouwing. Over al deze handelingen lijkt in ons onbewustzijn al een beslissing genomen te zijn, voordat de desbetreffende informatie ons bewustzijn bereikt, bericht dit artikel. Men kan dan stellen dat Sir Alexander Fleming zich niet bewust had hoeven worden dat er zich in zijn kweken iets bijzonders had voorgedaan om penicilline te kunnen ontdekken. Het was voldoende geweest als zijn onbewustzijn die bijzonderheid had opgepikt om hem tot een reactie te brengen. Dan was er bij hem echter ook geen opwinding gekomen, die hem de prettige prikkel bezorgde om met alle energie aan zijn ontdekking verder te werken.

In antwoord op de ingezonden brief van dr. W. Derks (W&O, 18 september) het volgende. Ik ben alleen bang dat ik dr. Derks nog verder zal moeten teleurstellen. Ik ben het namelijk helemaal niet met hem eens dat `het wezenlijk probleem' voor aio's wordt gevormd door `het vrijwel totale gebrek aan perspectief voor jonge wetenschappers'. De universiteit, als een instelling van hoger onderwijs, bestaat bij de gratie van de gedachte dat de opleiding die zij verzorgt nuttig is voor een loopbaan buiten de instelling waar men de opleiding heeft genoten. Het uitgangspunt moet zijn dat aio's en postdocs geen (of slechts bij hoge uitzondering een) aansluitende aanstelling krijgen bij de instelling waar ze gepromoveerd zijn of hun postdoconderzoek hebben verricht. Die volgende aanstelling kan een aanstelling zijn bij een andere universitaire instelling in binnen- of buitenland, dan wel een aanstelling buiten het academisch bedrijf. Ik weiger in te zien waarom een baan bij overheid of bedrijfsleven een jonge doctor reduceert tot paria. Elke goede universiteit zal altijd veel meer onderzoekers opleiden dan nodig zijn om de vacatures bij de eigen instelling op te vullen.

Heeft u een nieuwe videorecorder of een wasmachine nodig, maar vertrouwt u al die verkopers met hun gladde praatjes niet? Wilt u het liefst alles thuis eens rustig bekijken?

Jean-Marie heeft altijd hele grote handen gehad. Waarschijnlijk groeide hij daarom uit tot een van de beste keepers die de wereld in de jaren tachtig heeft gekend. Een man die zijn handen uit de mouwen stak en daarmee de ballen die op hem werden afgeschoten als appeltjes uit de lucht plukte. Soms balde hij zijn handen tot vuisten, waardoor hij de ballen ver van zich weg kon stompen. Jean-Marie Pfaff was zo'n stoere doelman van de oude stijl. Hij had eigenlijk niet als de keepers van vandaag handschoenen nodig om schoten te keren. Maar Jean-Marie vond dat hij met zijn tijd mee moest gaan. Dus schafte hij handschoenen aan en liet er zijn eigen naam op drukken. Met zijn eigen handschoenen over zijn grote handen werd Jean-Marie een nog betere keeper. Een nog betere dan hij al was. Bijna iedereen vond dat hij een van de beste keepers was, behalve zijn landgenoten uit België. Zij schaamden zich een beetje voor de manier waarop hij met zijn keeperstalenten koketteerde. Een keeper hoort bescheiden te zijn. Die roept niet voortdurend dat hij goed is. Zij begrepen niet dat Jean-Marie in werkelijkheid eenzaam was. Hij wist zich niet goed raad met de grootte van zijn handen. Hij had liever kleine handen gehad. Handen van een kind. Want eigenlijk wilde hij zijn hele leven een kind blijven. Een kind dat voortdurend tegen zijn moeder roept: `Kijk es mama, weer een bal gevangen.'

De boosheid die Vincent Icke in zijn column (W&O, 11 september) uit, begrijp ik goed. Ik geef les op een Havo-VWO-school, in een exact vak, natuurkunde. Elk jaar weer verheugen wij ons in de bovenbouw in klassen die royaal gevuld zijn met wel 12 (of minder) leerlingen. En dat, terwijl de bovenbouw van onze school toch ruim 450 leerlingen telt.

In het uitstekende artikel `Zinloos bewustzijn' van Harm Visser in W&O van 11 september wordt de vraag behandeld: veroorzaakt ons bewuste denken onze handelingen, of is ons bewuste denken slechts een begeleidend – epifenomenaal – verschijnsel? Het is wel jammer dat enkel psychologen aan het woord worden gelaten over de gesignaleerde filosofische vraag; de behandeling van de vraagstelling had kunnen profiteren van enkele filosofische kanttekeningen.

Prinsjesdag is een dag vol tradities. Een van de gebruiken in de marge van dit staatkundige feest is sinds jaar en dag het aan de orde stellen van de vraag of de minister-president niet beter dan de koning(in) de uiteenzetting van het door de regering te voeren beleid zou kunnen geven. In NRC Handelsblad van 20 september zet Guus Peek die traditie voort. Enigszins afwijkend van zijn voorgangers lijkt hij zijn pleidooi ten gunste van de minister-president te gieten in de vorm van een persoonlijk verwijt aan onze huidige vorstin. De Koningin `leest maar door, jaar na jaar'; het is volgens Peek hoog tijd dat zij daar eens mee ophoudt. Er staat toch in de grondwet dat het ook namens de koning mag. Nu dan, het `feestprogramma' behoeft slechts te worden gewijzigd en Peek doet een aantal verbluffende voorstellen daartoe. Een en ander dient natuurlijk `doordacht' en `weloverwogen' te geschieden, maar liefst wel voor volgend jaar! De constitutionele en protocollaire porseleinkast heeft het zwaar te verduren: het koninklijk echtpaar wordt gescheiden en de ministers lijken in Peeks voorstel te worden ingelijfd in het koninklijk huis. Achter koningin en voorzitter van de Tweede Kamer dienen na de minister-president en prins Claus `de ministers en overige leden van de koninklijke familie' de inspirerende vergaderzaal van de Tweede Kamer te betreden, want de Ridderzaal heeft afgedaan. De koningin moet te midden van haar ministers zetelen, gewoon zitten en niet vooral niet tronen natuurlijk, en keurig wachten tot zij het woord krijgt voor een korte landsmoederlijke bemoediging, waarna (en nu komt het!) de minister-president `een grote, visionaire, politieke rede' zou moeten houden. En dat jaarlijks. De vereiste grote visionaire politici worden bijgeleverd, neem ik aan. Geen `Leve de Koningin!' meer in het parlementaire deel van Peeks Prinsjesdag, maar buiten zou de monarchie in zijn optiek nog wel iets voor zichzelf mogen doen met de Gouden Koets en zo.

De Duitse luchtvaartmaatschappij Lufthansa neemt een belang van 26 procent in de regionale Italiaanse maatschappij Air Dolomiti.

Het Amerikaanse concern 3Com, actief in de computerindustrie, heeft in het in juni begonnen eerste kwartaal de nettowinst zien stijgen met 47 procent tot 137,5 miljoen dollar…

De helft van de Twentse autobedrijven heeft de belastingadministratie niet in orde. Bovendien wordt bij 55 procent van de ondernemingen met personeel geen werkrooster bijgehouden. Dit blijkt uit onderzoek van het Regionaal Interdisciplinair Fraudeteam Twente onder 45 ondernemers in de autobranche.

De industriële productie in de Europese Unie is in de periode mei-juli met 0,4 procent gestegen ten opzichte van de voorgaande drie maanden.

De Amerikaanse Internetaanbieders EarthLink en MindSpring gaan fuseren. Door de fusie, die geschiedt via een aandelenruil, ontstaat een bedrijf met een beurswaarde van ruim 3…

Freek Keizer is aangesteld als interim-bondscoach bij het korfbalverbond (KNKV). De voormalige trainer van onder meer Die Haghe volgt Jan Hof op, die vorige week werd ontslagen.

De Japanse zakenbank Nomura heeft een belang van 33,4 procent van het Britse Bass PLC in de Tsjechische brouwerij Radegast gekocht.

Duizenden varkens in de Verenigde Staten hebben de overstromingen als gevolg van de orkaan Floyd niet overleefd.

Morgen begint de Nationale Junior Museumweek 1999. In 200 musea in het hele land hebben kinderen van 8-12 jaar gratis toegang met een Museumpaspoort.

De structuur van de Chinese horeca, waarin nog altijd viervijfde van de Chinese beroepsbevolking in Nederland als ondernemer of werknemer werkt, is ongezond.

Het Franse staalconcern Usinor heeft in het eerste semester een verlies geleden van netto 213 miljoen euro (469 miljoen gulden) tegen een winst van 310 miljoen euro een jaar…

Chiptester Rood Technology heeft in de eerste helft van dit jaar opnieuw verlies geleden. Het negatieve resultaat kwam uit op een miljoen gulden, minder dramatisch dan in…

De Duitse voetbalbond (DFB) heeft voor het eerst een voetballer geschorst wegens doping. Het betreft FC Nürnberg-speler Thomas Ziemer, die een schorsing van negen maanden kreeg…

Veilinghuis Sotheby's in New York is gisteravond begonnen aan de veiling van de grootste verzameling honkbal-relikwieën ter wereld.

De Franse sprinter Frédéric Moncassin zet aan het einde van dit seizoen definitief een punt achter zijn wielercarrière.

Een 21-jarige man die eergisteren in Istanbul twee schilderijen van de Spaanse schilder Salvador Dalí te lijf ging, is in een psychiatrische inrichting opgenomen.

Het schilderij Portret van Wally (1912) van de Oostenrijkse schilder Egon Schiele, dat in de Tweede Wereldoorlog door de nazi's zou zijn gestolen van een joodse familie, mag in…

Argentinië gaat de Paraguyaanse ex-generaal Lino Oviedo naar Patagonië verbannen, omdat deze de afspraken over zijn politiek asiel heeft geschonden.

De Texaanse rechter heeft gisteren de 32-jarige Lawrence Russell Brewer ter dood veroordeeld voor de `sleepmoord' op de zwarte Amerikaan James Byrd.

De Afghaanse oppositie, die strijdt tegen de islamitische milities van de Talibaan, heeft na vijf dagen van zware gevechten tweehonderd dorpen in het westen van het land veroverd.

De chauffeur die in Groot-Brittannië is opgepakt voor het drugstransport waarvan Henk `de Zwarte Cobra' R.

Göran Burenhult (red.): Hedendaagse traditionele culturen; de overleving van inheemse volken vanaf 1500 n.C. Gebonden, Kosmos 1996, van ƒ99,- voor ƒ39,95. Boekhandel de Bengel Dordrecht, Steehouder Boeken Utrecht.Laatste deel van de Geïllustreerde geschiedenis van de mensheid, een vijfdelige reeks onder auspiciën van het American Museum of Natural History, waaraan tientallen bekende historici en antropologen meewerkten. Aandacht in dit deel voor onder meer de Naga's, voormalige koppensnellers uit de bergen van Assam, voor de Palawa's van Tasmanië en de Zuid-Amerikaanse Yanomami. Ook de andere stuk voor stuk prachtig geïllustreerde delen liggen bij de Bengel en Steehouder: De eerste mensen, Mensen in de steentijd, Beschavingen van de Oude Wereld en Beschavingen van de Nieuwe Wereld. Alle delen van ƒ99,- voor ƒ39,95.

Wanneer er in een twintigste-eeuwse Nederlandse almanak, zoals de Enkhuizer almanak, voorspellingen zijn opgenomen, betreffen die hooguit adviezen voor land- en tuinbouw. Een belangrijk deel van de voorspellingen in zeventiende-eeuwse almanakken echter bestond uit opmerkingen over de sterrenkundige invloed op het weer, de landbouw en het menselijk lichaam. Naast deze `natuurlijke' astrologie was er ook een `judiciële'. Die poogde de invloed van de sterrenhemel te interpreteren en aan de hand daarvan voorspellingen te doen over oorlog, ziekte, hongersnood of natuurrampen. Ook het lot van individuen en de bepaling van het juiste moment voor een handeling behoorden tot het domein van de judiciële astroloog.

In medische en moralistische geschriften uit de zeventiende en achttiende eeuw werd borstvoeding van een minnemoeder, een vrouw die het kind van een ander zoogt, beschouwd als een pedagogisch risico. Via moedermelk van een vreemde vrouw zouden ongewenste affectieve en morele eigenschappen op het kind overgedragen kunnen worden. De deugdzame elite die gebruik maakte van minnemoeders, die op hun beurt vaak afkomstig waren uit lagere sociale klassen met andere waarden en normen, liep dus het gevaar dat hun kroost begiftigd werd met een slecht en onzedelijk karakter. In mei 1730 betitelde De Examinator of de Hollandsche Zeedenmeester borstvoeding door een min zelfs als `hoerenmelk'. Er ging niets boven borstvoeding van de natuurlijke moeder.

Honderden, zo niet duizenden historische romans over de klassieke oudheid moeten er de afgelopen eeuw geschreven zijn. Meestal gaan die over de Groten der Aarde: de Iskanders, de Hadrianussen en de Ikken-Claudius. Soms beschrijven ze het leven van bekende of minder bekende kunstenaars, zoals de epigrammendichter Leonidas, die vorig jaar door Helene Nolthenius vereeuwigd werd in Voortgeschopt als een steen. Maar bijna altijd zijn het mannen die de hoofdrol spelen; het perspectief van de vrouw is – net als tot voor kort in de geschiedschrijving – zelden gekozen. Ik kan me tenminste niet herinneren ooit een passage als de volgende gelezen te hebben:

Het idee is niet nieuw: een bus als symbool van de samenleving en de passagiers die een soort dwarsdoorsnede van de bevolking vormen. Meestal gebeurt er dan een ramp met die bus en krijgt ieder in het verhaal ruimschoots de gelegenheid daar op zijn eigen manier op te reageren. Het reisgezelschap van de Tsjechische schrijver Michal Viewegh is een variatie op dit bijna klassieke thema. Maar Viewegh zou geen postmoderne Tsjechische schrijver zijn als hij daar niet een geheel eigen invulling aan zou geven.

Martin Walser over literatuur en Duitsland Martin Walser, de meester van de behoedzaamheid, zorgt steeds opnieuw voor controverse.

De dreigende kracht van een schaduw werd al door regisseur F.W.Murnau gebruikt in zijn zwijgende horrorklassieker Nosferatu. Daar was deze schaduw de voorbode van de vampier en zorgde op die manier voor spanning. Ook in het stripboek de Schaduw van een man van het Belgische duo François Schuiten (tekeningen) en Benoît Peeters (scenario) speelt deze onafscheidelijke en duistere metgezel van de mens een hoofdrol.

Degenen die er de mond van vol hebben doen het zelden – dat is een veelgehoorde bewering over zelfmoord. De ware zelfmoordenaar zou juist in stilte springen, schieten, zich verhangen of een overdosis nemen. Russell Artus lijkt zich in Onpersoonlijkheid, zijn derde boek, bij deze gedachte aan te sluiten. Het zijn niet de nihilisten, de sceptici die zich luid beklagen over de `stationsplee' of de `valkuil' die het leven zou zijn, maar juist de ogenschijnlijk optimistische, zorgzame types die er bij hem een eind aan maken. In de roman woedt een ware discussie over de voors en tegens van zelfdoding, zonder dat er ten slotte een morele overwinnaar uit de bus komt. Artus lijkt zich niet op het standpunt van de stille lijder te stellen die ten slotte de knoop maar doorhakt, maar ook niet op dat van de cynicus die alleen in theorie `het imperfecte bestaan' achter zich wil laten. Waarschijnlijk staat hij royaal boven de partijen die hij hier aan het woord laat.

Hoeveel moraal kan een verhaal verdragen? Ik had nooit gedacht deze vraag nog eens te moeten stellen naar aanleiding van een verhaal van Maarten Asscher. In zijn bundel Strindbergs dood (1995) en zijn novelle Julia en het balkon (1997) presenteerde hij zich als een elegant en vernuftig verteller, een maker van literaire raadsels waarin de verbeelding op speelse wijze het onwaarschijnlijke een moment werkelijkheid laat worden – zonder dat daarbij van morele bekommernis veel te bespeuren viel.

Over liefde en verliefdheid is al menig gedicht geschreven. Vooral over de liefde die niet verder kwam dan verlegen, dus vergeefse pogingen tot hofmakerij. Voor de middeleeuwse minnezangers was het onbeantwoord dingen een hoofs, dus lieflijk onderwerp. Bij moderne dichters daarentegen leidt `de kous op de kop' eerder tot droevige verzen. De obsessieve `Marina-sonnetten' van Jan Kal zijn zelfs onverbloemd rancuneus.

Het is altijd gevaarlijk om dingen in het algemeen te zeggen over literatuur en literaire ontwikkelingen, want meestal zijn algemeenheden niet waar. Toch is het verleidelijk om soms eens `een ontwikkeling' of `een tendens' vast te stellen. Vooruit dus: het lijkt wel of kinderboekenschrijvers almaar gekker worden op verdriet en op psychologie. Liefst geen gewoon verdriet maar Heel Erg Verdriet, verdriet dat te maken heeft met dood, incest, mishandeling, verwaarlozing, krankzinnigheid. Heel Erg Verdriet dus, dat bovendien met een enorme hoeveelheid psychologische inzichten te lijf wordt gegaan – men hoeft niet vreemd op te kijken als kleine kinderen wijsneuzig vertellen waarom ze zo reageren als ze doen en wat de beste therapie is, of als ze een enorm gevoel aan de dag leggen voor de diepere drijfveren van anderen.

Een proefschrift over de internationale handel in slachtvee in Noordwest-Europa in de periode 1300-1750 lijkt niet een uitgave die zich in eerste instantie leent tot ontspanningslectuur. W. Gijsbers' Kapitale ossen zelf is om te beginnen juist het resultaat van onnoemelijke inspanning. De naspeuringen die de promovendus zich voor haar doctorstitel heeft moeten getroosten blijken onnoemelijk in aantal en reikwijdte, niet in de laatste plaats ook door de 450 jaar die haar studie bestrijkt. De lezer van die studie begint het algauw te duizelen bij alle gegevens, voortdurend wisselende toestanden van markt en maatschappij, de vele historische personen die de revue passeren. Voor vakgenoten en ontwikkelde leken op het gebied van de economische geschiedenis is Kapitale ossen ongetwijfeld een Fundgrube. Maar je kunt een boek op verschillende manieren lezen, op verschillende niveaus, en ook voor lezers met een oppervlakkiger interesse in veehouderij en commerciële betrekkingen in vroeger tijden is Gijsbers' dissertatie een heerlijk boek. Zo was ik alleen al blij met de ontdekking van een nieuw poëtisch subgenre: het ossengedicht. De dichter Daniël Willinks schreef bijvoorbeeld in 1721 op de Amsterdamse ossenmarkt deze verzen:

Onlangs is plechtig herdacht dat op 12 augustus 1949 vier internationale verdragen werden ondertekend waarin het humanitaire oorlogsrecht is vastgelegd. Deze zogeheten Geneefse conventies vormen ongetwijfeld een mijlpaal, al was het alleen omdat zij inmiddels 188 landen binden. Veel te vieren is er echter niet. De afgelopen vijftig jaar heeft een ontstellende variëteit aan oorlogsleed voortgebracht.

`Wat is oorlog nu anders dan mensen doden?', vroeg luitenant William Calley zich vertwijfeld af nadat een militaire rechtbank in de Verenigde Staten hem op beschuldiging van moord met voorbedachten rade tot levenslange gevangenisstraf had veroordeeld. Precies drie jaar eerder, in de vroege morgen van 16 maart 1968, trok Calley aan het hoofd van de Charlie Compagnie het Vietnamese dorpje My Lai binnen. Nog voor de lunch vermoordden ze vijfhonderd ongewapende burgers – mannen, vrouwen en kinderen.

Er zijn termen die dagelijks gebezigd worden, maar die in de loop der eeuwen van betekenis veranderd zijn: `beschaving', `burger' en `republiek' bijvoorbeeld. In een reeks kritische studies worden deze begrippen historisch geanalyseerd. Als eerste `vaderland' en `vrijheid'.

Geen twijfel mogelijk. Arend Lijphart is de belangrijkste politicoloog van Nederland. Dat heeft hij te danken aan zijn wetenschappelijke werk in de Verenigde Staten én aan de fall-out van The politics of accommodation. Pluralism and democracy in the Netherlands, zijn baanbrekende studie over het Nederlandse politieke bestel uit 1968. Over een schier onuitputtelijk aantal politieke systemen heeft Lijphart (hoogleraar in San Diego) sindsdien zijn licht laten schijnen, onder andere die van België en Zuid-Afrika. In de Lijphart Election Archives heeft hij ook nog eens nagenoeg alle verkiezingen – van Malta tot Liechtenstein, van Polen tot Chili – op de snijtafel gelegd. Kortom, Lijphart heeft school gemaakt. Letterlijk.

John Bayley: Elegie voor Iris (Iris - A Memoir of Iris Murdoch). Vert. Hein Groen en Gijs Went, De Bezige Bij, 287 blz. ƒ39,90Vertaling van het vorig jaar verschenen boek dat criticus, hoogleraar en schrijver John Bayley publiceerde over de vrouw met wie hij drieënveertig jaar getrouwd was, de Engelse schrijfster Iris Murdoch.

Drie maanden na Willem Elsschot krijgt ook de Vlaamse schrijver Gerard Walschap een eigen club. Op 1 oktober aanstaande houdt de Stichting Gerard Walschap in Antwerpen een kennismakingsbijeenkomst waar liefhebbers van Walschap op de hoogte worden gesteld van de voornemens van de juist opgerichte stichting. Die zijn vooral het stimuleren van de belangstelling voor en de wetenschappelijke studie van het literaire werk van `de Prins van de Nederlandse Letteren'. De stichting hoopt in totaal tegen de tweehonderd leden te kunnen trekken.

Volgens David Tracy, een rooms-katholieke auteur uit de Verenigde Staten, moet een theoloog voor drie soorten publiek schrijven: het kerkelijke, het academische en wat Tracy aanduidt als `het maatschappelijke veld'. Edward Schillebeeckx, Nederlands bekendste rooms-katholieke theoloog die binnenkort zijn 85ste verjaardag viert, voldoet aan deze eis, ruimschoots zelfs.

Eenieder die een populair boek over het universum wil verkopen noemt enkele zaken die de verkoopcijfers omhoog moeten stuwen. Zo ook Brian Greene (Boeken 27.8.99).

24 | 9 | 1999 Redactieadres Paleisstraat 1 IO12 RB Amsterdam boeken@nrc.nl Na Duitse, Engelse en Amerikaanse buigen nu ook Nederlandse historici.

Vijftien jaar lang smokkelde Vasili Mitrochin documenten uit het hoofdkwartier van de KGB. Nu zijn ze samengevat in een boek, dat ten minste één bejaarde Britse atoomspionne heeft ontmaskerd. Maar wat was de waarde van Hola, en Lola, op de internationale spionage-markt?

Max en Vera luisterden ademloos naar het verhaal van Herbert het spook. Hij had het nog nooit eerder verteld. Dat kon je horen. Het deed hem goed. Af en toe kneep hij Max en Vera in hun schouders. Hij had zijn armen gezellig om hen heen geslagen.

Beste Achterwerk: Ik heb een vriendin maar zij heeft een probleem: zij leest. ze leest boeken en tijdschriften in haar vrijetijd.

Cherry-tomaat, tros-tomaat, vleestomaat. Tegenwoordig zie je in de grote supermarkten allerlei verschillende soorten tomaten liggen. Ze hebben verleidelijke namen zoals Tasty Tom. In Duitsland heten ze Rote Perle (dat betekent rode parel) of Garten frische (versheid uit de tuin). Ze smaken allemaal verschillend. Neem de trostomaat. Die is véél lekkerder dan de gewone `losse' tomaat, zeggen veel mensen. Nou, niet dus. In Naaldwijk, bij het Proefstation Bloemisterij en Glasgroente, hebben ze dat onderzocht. Ze vroegen dertig mensen uit de buurt van Naaldwijk om mee te doen aan een proef. De mensen moesten allerlei stukjes tomaat proeven. Maar ze wisten niet van welke tomaat zo'n stukje was. Na het proeven moesten ze zeggen hoe lekker ze het allemaal vonden. De stukjes gewone tomaat bleken net zo lekker als de stukjes trostomaat. Dezelfde test is daarna nog eens gedaan met tien fijnproevers. Die mensen zijn getraind in het extra goed proeven van bijvoorbeeld zoetigheid, meligheid of zuurte. Ook bij hun scoorde de trostomaat precies hetzelfde als de gewone tomaat.

Tessa, Tim en Johannes uit Zaandam, alledrie 11 jaar, hebben bijzonder werk. Samen met nog vijf kinderen zijn ze de junior adviseurs van het Zaans Museum. Ze geven raad aan het museum over hoe je het museum leuker voor kinderen kunt maken. vanaf morgen kunnen

Als je van school thuiskomt en je gooit je tas met boeken in de hal en je hangt je jas op de kapstok, dan hangen daar verschillende hoeden en petten van je vader. En misschien hangt er wel een sportpetje met de clubnaam erop en in de kleuren van de club die hij bewondert. Een beetje achteraf weggemoffeld. Als hij deftige visite krijgt, heb je kans dat hij zegt dat het van jou is. Je bent in ieder geval blij dat hij het zondags als hij naar zijn club gaat, niet meer achterstevoren opzet waardoor hij zo'n dik rood hoofd krijgt, alsof hij een gewelddadige hooligan is. Maar stel je nou eens voor dat je thuiskwam en de hele kapstok hing vol met de wonderlijkste hoofddeksels. Tulbanden met opzichtige kokardes waaruit struisvogelveren ontspruiten als donzig vuurwerk, kolbakken waarvoor een halve beer ontveld moet zijn, baretten met bedenkelijke optooiing, alsof er een grote verkleedpartij gaat plaatsvinden of dat ze de toneelbenodigdheden voor de opera Aïda van Verdi zolang bij jullie in de hal gestald hebben. Dan zou je toch wel mooi uitkijken voor je vriendjes mee naar huis nam, want ze zouden zo rondvertellen dat je vader er in een nachtclub nog wat bijverdiende als travestiet.

Steeds meer schrijvers kiezen het verval van hun ouders tot onderwerp.

De muziek van Subersub en Daryll-Ann moet zoveel mogelijk lijken op the Beatles, Bob Dylan of The Who.

Hebben de Batavieren weleens pret gehad? We mogen aannemen dat ze van tijd tot tijd lachten, maar we weten niet waarom. In de hunebedden en koepelgraven is, voorzover ik heb geleerd, geen gereedschap met een komisch doel gevonden. Pret is een product van de beschaving, maar wanneer is het als pret herkend, en wanneer is men ermee begonnen de pret doelbewust te veroorzaken? Iedereen weet wel ongeveer wat hem overkomt als hij het heeft, maar hoe definieer je de pret. Heeft Freud zich erover uitgelaten? Er is geen psychologie, geen geschiedenis van de pret.

Op de foto's van Edwin Zwakman staan alledaagse dingen: een flatgebouw, een gat in de grond. Maar niets is wat het lijkt.

In Marrum, dat in het uiterste noorden van Friesland ligt, vierde onlangs het Kabinet Hendrik Beekman het tienjarig bestaan. Dat is lang voor een galerie die zich specialiseert in de surrealistische beeldende kunst, in een stroming dus die volgens velen al lang verdwenen is, zich heeft opgelost in het grote geheel van de moderne kunst.

Schrijfster Rascha Peper is gefascineerd door mensen die tegen de klippen op aan hun ideeën blijven vasthouden.

Veel in Charles Chaplins `The Great Dictator' lijkt de historische werkelijkheid weer te geven. Historicus Christian Delage ontdekte dat die film veeleer het resultaat was van Chaplins eigen Hitler-beeld.

In Nederland bestaan geen grote maatschappelijke thema's meer. Iedereen is met zichzelf bezig. Deel 38 in Bas Heijne's serie in het laatste jaar van het millennium.

Jan Wolkers bezong in het Cultureel Supplement zijn liefde voor de winter en zijn afkeer van de zomer. Nu op 23 september de herfst is aangebroken schreef hij drie gedichten bij dat jaargetijde. Wolkers' zonen Bob en Tom maakten de illustraties.

De soulschreeuw van Wilson Pickett was een kernfusie van pijn en genot. Maar er is iets veranderd aan die schreeuw.

Brieven aan het Cultureel Supplement (max. 300 woorden) sturen naar: Paleisstraat 1, 1012 RB Amsterdam De hervatting van de maandelijkse bijbelcolumn van Maarten ’t Hart in het…

Het van Gogh Museum heeft afgelopen dinsdag bekend gemaakt een `Van Gogh Research Project' te willen starten waarbij alle elfhonderd schilderijen van Van Gogh op echtheid zullen worden onderzocht.

Voor de landschappen van Robert Zandvliet bestaat een wachtlijst. ,,Mijn moeder zegt dat ik zodra ik kon kruipen mijn eigen gang ging.''

Op Delftse collegebank:

Mijn gebit is ook niet meer wat het geweest is.

Diana Ross (55) veroorzaakte woensdag een schokgolf in roddelland toen ze op Londen Heathrow werd gearresteerd omdat ze een vrouwelijke veiligheidsfunctionaris zou hebben `aangerand'. Ross, die naar eigen zeggen voor het eerst van haar leven werd gefouilleerd, ontstak in woede toen de beambte haar borsten betastte en tussen haar benen voelde. ,,Het is verkeerd'', zei ze later, ,,niemand raakt me zo aan. Ze voelen toch ook niet aan de penis van een man?'' De duidelijk wat fouilleren betreft nog onervaren zangeres meent dat het de veiligheidsfunctionaris te doen was om haar bekendheid.

Het is hier allemaal net andersom: de voorjaarsbloesem bloeit, de auto's rijden links en de maan is oud als je er een P van kunt maken. Ik verblijf enige weken in Australië als gastonderzoeker aan de universiteit van Canberra. Mijn kamer is van alle basisgemakken voorzien en oergezellig met een ingelijste poster van een alpenlandschap aan de muur.

Op het Kabelcongres in de Amsterdamse RAI mocht ik een paar bijeenkomsten leiden en ook woonde ik een aantal presentaties bij van bedrijven als KPN, Microsoft en CNN. Zo kun je tegenwoordig via een beeldschermpje op je mobiele telefoontje het laatste CNN-nieuws zien, gepresenteerd in een soort videoclips van twintig, dertig seconden. Een aardbeving in Taiwan heeft nog geen huis omvergeworpen of je kunt de beelden al aanknippen, compleet met het donderend geluid van instortend beton. Of zoiets mijn leven vooruit helpt weet ik niet, maar indrukwekkend was het wel. Verder leerde ik veel over de kabelmodems en satelliettechnologieën, over breedband en digitale ether, maar vooral ook over het nieuwste toverwoord: e-commerce. Dat is de handel die zich afspeelt via het Internet. Volgens Roel Pieper, die bij Philips nog even de kroonprins van Cor Boonstra is geweest, kan elk bedrijf dat niet meedoet zichzelf net zo goed opheffen.

Bill Watterson

Schoolkrantredacties uit het hele land kwamen woensdag naar de Amsterdamse Openbare Bibliotheek aan de Prinsengracht, niet in de laatste plaats omdat ze er vrij voor hadden gekregen. Terwijl de rij wachtenden bij de ingang maar bleef groeien – er is een nieuw, geautomatiseerd uitleensysteem ingevoerd – werden er vier cd-roms met schrijversportretten gepresenteerd. Deze interactieve portretten van Thea Beckman, Rudi van Dantzig, Heere Heeresma en Marjan Berk, zijn gebaseerd op afleveringen van het radioprogramma Een leven lang.

In de speelfilmerij kom je ze geregeld tegen: de variaties op de edele wilde van die oude cultuurpessimist Rousseau. Het zijn dan buitenaardse wezens die zich verbazen over de irrationaliteit van de menselijke soort. Of het zijn nog onbedorven kinderzielen die niets begrijpen van de cynische rat race van de grotemensenmaatschappij maar uiteindelijk in hun onschuld wél het grootste gelijk van de wereld hebben. Of voor geniaal worden aangezien.

Het is een mooie tijd om een zwarte komiek te zijn, zei Chris Rock deze maand in Time Magazine. Vroeger bereikte zo eens in de tien jaar een zwarte komiek de sterrenstatus – Bill Cosby, Richard Pryor, Eddie Murphy. Nu breken ze en masse door. Will Smith, Martin Lawrence, Chris Tucker: ze bewegen zich met speels gemak van rapgroep en nachtclub via sitcom en Saturday Night Live naar films met grote budgetten. ,,Toen ik opgroeide, had je blanken die cool waren en zich blank gedroegen'', zegt Rock zelf. ,,Axl Rose, David Lee Roth. Nu zijn ze alleen nog maar cool als ze zwarten nadoen.''