Het nieuws van 5 juni 1999

Hoewel een DNA-molecuul altijd wordt voorgesteld als een keurige langgerekte wenteltrap, heeft het in de cel soms een veel minder mooie structuur. Sommige enzymen zijn bijvoorbeeld in staat om zich zo sterk aan het DNA te binden dat ze de keten knakken. En ook raakt een DNA-molecuul of een langgerekt eiwit net als een bosje touw achter in de rommella soms `spontaan' in de knoop. Dat zoiets een grote invloed kan hebben op de eigenschappen ervan wordt aangetoond door experimenten van Japanse natuurkundigen. Zij gebruikten een optische laserpincet om het effect van knopen en andere vervormingen in afzonderlijke biomoleculen te bestuderen (Nature, 3 juni 1999). Daartoe maakten ze eerst kleine plastic bolletjes vast aan de uiteinden, om deze vervolgens te vangen in het kruispunt van twee laserbundels. Het ene `handvat' werd met de laserpincet op zijn plaats gehouden, terwijl het andere zodanig in de ruimte heen en weer werd bewogen dat een platte knoop ontstond. De hele operatie – die ongeveer een minuut in beslag nam – kon onder een microscoop worden gevolgd, omdat het molecuul over zijn gehele lengte fluorescerend was gemaakt. Hoewel het leggen van knopen in moleculen geen eenvoudige zaak is, heeft de optische pincet in elk geval één voordeel. De enige manier om een knoop te leggen in een touwtje zonder de uiteinden los te hoeven laten is beginnen te knopen met gekruiste armen. Met een laserbundel is dat niet nodig, omdat deze dwars door de molecuulketen heen kan.

MET TECHNIEKEN die in de halfgeleiderindustrie werden ontwikkeld kunnen atomen bijna een voor een op een oppervlak worden aangebracht. Je zou dus zeggen dat het eenvoudig moet zijn om een volmaakt glad oppervlak te maken. Maar dat valt tegen. Zelfs op een röntgenspiegel, het gladste oppervlak dat onder de meest gunstige omstandigheden is geprepareerd, is het gemiddelde hoogteverschil nog altijd zo'n één nanometer. Sommige atomen liggen nu eenmaal niet lekker op elkaar. Het is net als water dat de ene keer als bolletjes op een ondergrond blijft liggen en de andere keer mooi uitvloeit; de oppervlaktespanning speelt hierbij een belangrijke rol. Het wil nog wel eens helpen om het oppervlak te verhitten: wanneer er lokale hoogteverschillen zijn ontstaan, dan hebben de atomen op de hogere delen als het ware een duwtje nodig om zich gelijkmatig over het oppervlak te verspreiden. Een nadelig effect van dit verhitten is echter dat de temperatuur soms zo hoog moet worden opgestookt dat de atomen het oppervlak gaan binnendringen waardoor er menging optreedt. In de groep van Bene Poelsema aan de Technische Universiteit Twente zijn de laatste jaren een aantal technieken ontwikkeld om atomen de wil op te leggen.

Wie woensdag 11 augustus naar de zonsverduistering gaat kijken moet vooral een eclipsbril opzetten, zeggen de eclipsexperts. Het netvlies is maar al te gauw beschadigd en één moment van onbedachtzaamheid kan maken dat men jaren schreit. Het eigenaardige is dat er op andere dagen in het jaar, als de onverduisterde zon zoveel feller aan de hemel schijnt, nooit voor netvliesschade wordt gewaarschuwd terwijl men dan toch ook wel eens omhoog kijkt naar een leuk reclamevliegtuigje of een vreemde vogel. Er zit een paradox in het advies.

Mensen met een ernstige ritmestoornis in de hartkamer kunnen worden behandeld met een implanteerbare defibrillator. Het Academisch Ziekenhuis Rotterdam heeft geen vergunning voor deze behandeling, toch zijn er inmiddels twintig uitgevoerd.

1 COMPAQ, vooraanstaand fabrikant van PC's, ontdekte dat beschaving maar een dun vernisje is. Uit onderzoek dat het bedrijf in Engeland liet uitvoeren bleek maar liefst 25 procent van de mensen die beroepshalve met een PC werken, het arme apparaat wel eens te schoppen of slaan als het niet meteen doet wat er verlangd wordt. Een kwart straft de machine door de stekker eruit te trekken (is dat een variant op zonder-eten-naar-bed?), en maar liefst driekwart bekent zijn trouwe bureaukameraad regelmatig voor rotte vis uit te maken. Er is dus slechts een kleine minderheid, minder dan een kwart van alle computergebruikers, die zich niet aan fysiek of verbaal geweld tegen de PC te buiten zegt te gaan.

Ierse en Russische astronomen hebben de oorzaak gevonden van het vuurbollenspektakel dat in de vroege ochtend van de zeventiende november (1998) aan de hemel was te zien. De vuurbollen maakten deel uit van de meteorenzwerm die Leoniden wordt genoemd en elk jaar rond 17 november aan de hemel verschijnt. De aarde doorkruist dan het spoor van stof en gruis in het kielzog van komeet Tempel-Tuttle: een komeet die in 32 tot 33 jaar in een baan tussen die van de aarde en Uranus om de zon draait. Telkens als de komeet in de buurt van de zon komt, worden door verdamping deeltjes vrijgemaakt die zich geleidelijk langs de baan gaan verspreiden.

Minister Herfkens stopt het veelbelovende Waza Logone-project dat de negatieve effecten van een irrigatiedam wil tegengaan. Want Kameroen staat nummer 1 in de top tien van corrupte landen. Milieukundigen reageren onthutst.

De posttraumatische stressstoornis zou wel eens veroorzaakt kunnen worden door een totale `verwarring' in de geheugenopslag. Over het raadsel van emotie en geheugen.

Zo'n drieduizend Nederlandse leerlingen begeven zich iedere dag naar België om daar onderwijs te volgen. Wetenschap en Onderwijs besteedde onlangs aandacht aan dit verschijnsel. Het motief dat het meest werd genoemd als reden voor deze dagelijkse part time emigratie naar onze buren is dat als leerlingen daar geacht worden op school te zitten, hun ouders weten dat ze zich daar ook daadwerkelijk bevinden. Dat is overal gewoon, maar niet op Nederlandse, althans niet op alle Nederlandse scholen. De klacht zoals die onlangs in deze krant werd geventileerd door een school dat leerlingen in de pauze de naast gelegen coffeeshop opzoeken en daar niet uit terugkeren, zoiets komt aan de andere kant van onze grens en trouwens ook elders in de ontwikkelde wereld, nergens voor. Daar controleren ze of je er onder schooltijd bent en als dat niet het geval is a) merken ze dat en b) volgen er sancties. België is wat dit betreft niet uitzonderlijk. Uitzonderlijk, dat zijn wij.

Een serie artikelen in Balans Belang, het tijdschrift van de vereniging van ouders van kinderen met leerstoornissen Balans, over het NLD-syndroom, een nieuwe nonverbale leerstoornis, riep een stortvloed van reacties op. Veel ouders meenden dat de problemen van hun kind precies in het beschreven syndroom pasten. Na jaren tobben werd hun eindelijk duidelijk wat er aan de hand was. Arga Paternotte, de schrijfster van de artikelenreeks, zag zich genoodzaakt om bij de vierde aflevering een kadertje te plaatsen met een vetgedrukte waarschuwing. Daarin drukt ze de lezers van dit blad over ontwikkelings-, gedrags-, en leerstoornissen op het hart dat niet ieder kind met een moeizame visuele informatieverwerking en een uitgesproken voorkeur voor auditieve informatie, aan het NLD-syndroom lijdt. ``Daarvan kan slechts sprake zijn bij een combinatie van een groot aantal problemen'', schrijft ze.

Het artikel van Wubby Luyendijk over leerkrachten op openbare scholen met een sluier of hoofddoek (“Openbare hoofddoek’ W&O, 1 mei) deed me denken aan het bezoek dat ik laatst…

De gemiddelde sterkte van het magnetisch veld rond de zon is in de afgelopen eeuw in waarde verdubbeld. Tot die conclusie komen de Britse onderzoekers M. Lockwood, R. Stamper en M. Wild in Nature van 3 juni. Zij leiden dat af uit een nieuwe, eigen analyse van een langlopende serie metingen aan het aardmagnetisch veld die al in 1863 begon. Met de ontdekking is opnieuw aangetoond dat de zon een veel minder constante ster is dan lang geleden werd aangenomen. De grilligheid waarmee zonnevlekken verschijnen en soms bijna een eeuw wegblijven (zoals tijdens het Maunder-minimum) is een meer bekende uitdrukking van die grilligheid. Aan sterren van de soort waartoe de zon behoort is de variabiliteit ook waargenomen.

De evolutie van het dierenrijk, zoals we ons die momenteel voorstellen, is grotendeels gebaseerd op fossiele vondsten. Maar inmiddels wordt er ook steeds meer gebruik gemaakt van biochemische technieken om het verschijnen van soorten te dateren. De resultaten van beide benaderingen stroken niet altijd met elkaar. Zo zouden foraminiferen - eencellige, op de zeebodem levende diertjes die vanwege hun kalkskelet een fossiel bestand van miljoenen jaren hebben achtergelaten – volgens de biochemie veel eerder moeten zijn ontstaan dan uit fossiele vondsten bekend is.

Dezelfde muizenstammen, dezelfde tests, dezelfde lab-omstandigheden. En toch totaal verschillende resultaten. Drie Amerikaanse gedragsgenetici bestudeerden het gedrag van genetisch identieke muizen onder vergelijkbare omstandigheden op drie verschillende lokaties: Albany (New York), Edmonton (Alberta, Canada) en Portland (Oregon). De resultaten in de drie plaatsen liepen sterk uiteen (Science, 4 juni). Hiermee tonen de onderzoekers aan hoe moeilijk het is om de precieze invloed van genen op gedrag vast te leggen. Volgens de Amerikanen kunnen nauwelijks waarneembare verschillen in het milieu voor sterk uiteenlopende resultaten zorgen. Een van de auteurs, John Crabbe van het Portland Alcohol Research Center, heeft het al eerder aan den lijve ondervonden. Drie jaar geleden meldde hij in Nature Genetics dat muizen meer alcohol gaan drinken als ze het gen voor de serotonine-receptor (serotonine is een neurotransmitter) missen, maar het resultaat moest later weer worden herroepen.

De recalcitrante Nobelprijswinnaar Kary Mullis gelooft niet in het ozongat en het broeikaseffect, maar wel in astrologie en UFO's.

Stokstaartjes blijken minder heldhaftig dan gedacht. Het wachthouden op een heuvel en het waarschuwen van de groep voor naderend gevaar blijkt niet zozeer een daad van opoffering, maar juist van egoïsme. Dat melden Engelse en Zuidafrikaanse ethologen in Science (4 juni). De wachters lopen minder gevaar dan de voedselzoekende leden van de groep.

Van journalisten wordt weleens gezegd dat ze teveel op interviews en te weinig op dossiers vertrouwen. Bij wetenschappelijke onderzoekers zie je nogal eens het omgekeerde: alleen wat op papier staat wordt betrouwbaar gevonden. Peter de Goede gaat wat dat betreft wel heel ver. Zijn proefschrift, dat gaat over het omroepbeleid tot en met 1999, is vrijwel helemaal gebaseerd op literatuur, op staatsstukken en op jurisprudentie. Van onuitgegeven dossiers van bijvoorbeeld omroepverenigingen, de NOS of het Commissariaat voor de Media is geen gebruik gemaakt en er is niemand systematisch geïnterviewd, geen minister of staatssecretaris, geen topambtenaar en geen Kamerlid, geen directeur of voorzitter van een omroepvereniging. Wel is er –het staat in de methodologische verantwoording – sprake geweest van contacten op een congres of studiedag en zijn op `informele wijze mijn eigen interpretaties getoetst' aan die van collega's. `Methodologen duiden deze controleprocedure aan met de termen `peer debrieving' of `consensual validation'. Even afgezien van die rare `v' in debrieving klinkt dat wel deftig, maar al die mooie woorden zijn niet meer dan wat goedkope strikjes en kwikjes die de methodologische armoede niet kunnen verhullen.

In W&O van 8 mei reageert Harm Visser in zijn brief met de titel ‘Pratende aap’ op het artikel ‘Praten en bedriegen; psycholoog Richard Byrne over het ontstaan van taal’ in W&O…

Nederlands meest glorieuze astronoom rond de eeuwwisseling was J.C. Kapteyn uit Groningen. Zelfs zonder eigen sterrenwacht wist hij internationaal tot de top door te dringen. Maar een uitgave van zijn verzameld werk was hem niet gegund.

De Turkse schrijver en journalist Ragip Duran (45) verblijft in Amsterdam, in het kader van het Europees netwerk van vluchtsteden voor publicisten die in hun eigen land vervolgd worden. Hij is gespecialiseerd in het Koerdische vraagstuk. Wegens een van zijn artikelen werd hij veroordeeld tot zeveneneenhalve maand cel. Eind januari is hij vrijgekomen.

Morgen herdenken we de Invasie, 55 jaar geleden. Niet de Invasie van Spielberg maar de echte, waarvan mijn vader de vorderingen op de Bos Atlas bijhield, eerst in millimeters tot eindelijk de doorbraak bij Avranches kwam. De kaarten van de Sovjet-Unie, Noord-Afrika waren met hun frontlijnen al veranderd in een grafiek van de geschiedenis. Het bijproduct was dat je er grondig aardrijkskunde van leerde. Plaatsnamen: Woronesj, Orel, Solloem, Mersa Matroe en Tobroek. Tientallen, misschien wel honderden van zulke atlassen zullen nog op zolders liggen. Dit oorlogsdocument van mijn vader is verloren gegaan. Beschouw het als collateral damage van zijn verhuizing. Wel heb ik later een Andree's Handatlas van voor de Eerste Wereldoorlog op de kop getikt. De eigenaar had er met inkt- of analinepotlood de fronten in België en Noord-Frankrijk ingetekend. Dat soort potloden is ook nergens meer te koop. Je moest eraan likken en dan kon je er dikke donkerpaarse lijnen mee zetten.

Bij de eerste gedeeltelijk vrije verkiezingen in Polen, nu tien jaar geleden, werden de communisten tot hun eigen verbazing weggevaagd. Jaruzelski was zelfs vóór legalisering van de vakbond Solidariteit. Intussen was Moskou ook net de glasnost aan het ontdekken. `Polen wilde een eigen leven.'

In mijn familie wemelt het van de artsen, aardige mensen die maar één eigenschap tegen hebben: ze praten voortdurend over nare ziektes. Medische complicaties zijn hun favoriete gespreksonderwerp. Mijn neefje die een co-schap chirurgie loopt, kwam bij me langs en keuvelde onder het verschalken van een roomsoesje over een patiënte die tijdens een keizersnede bijkwam omdat de narcose niet werkte. Mijn roomsoesje wilde niet meer door mijn keel.

Nu de oorlog in Kosovo ten einde loopt, doemt de kwestie van de vluchtelingen op. Vluchtelingen uit Kosovo verblijven tijdelijk in andere landen. Als er vrede komt, moeten ze - vrijwillig of niet - naar hun land terug. De bijna 300.000 Bosnische oorlogsvluchtelingen in Duitsland weten uit ervaring hoe dat gaat.

Bij iedere nationale feestdag of herdenking gaan zij te paard voorop: de trotse mannen van de Garde Républicaine. De recente politiecrisis op Corsica heeft echter een deuk in hun zelfvertrouwen geslagen. `Wij willen onberispelijk zijn.'

Het is hard aan de top en de vriendschappen en bondgenootschappen die worden gesloten in het spel van de hogere schaakpolitiek kunnen slechts tijdelijk zijn. In 1995 haalde Anatoli Karpov de Kalmukse president Iljoemzjinov binnen als leider van de wereldschaakbond. Iljoemzjinov gaf hoog op van zijn goede relaties met zowel Karpov als Kasparov. Hij kondigde aan dat hij de twee met een smakelijke Kalmukse lamsbout en een liter wodka bij elkaar zou brengen. Even leek het of het hooggestemde motto van de FIDE `gens una sumus' zou kunnen worden vervangen door de klassieke piratenzang `Joho and a botle of wodka!'

Volgende week begint op Malta het Europese kampioenschap voor landenteams. Het zou mooi zijn als ons land in de medailles valt, maar een plaats bij de eerste vijf mag ook. Die geeft recht op deelname aan het WK van 2000. Het Nederlands vrouwenteam behoort tot een groep van zeven, die in aanmerking komt voor kwalificatie. Ik geloof dat je met een kans van vijf tegen zeven al een kwetsbaar groot slem mag bieden. Misschien liggen de kansen van het Nederlands open team (de mannen dus) nog beter, want de concurrentie komt enigszins verzwakt aan de start. Wereldkampioen Italië komt door sponsorperikelen met een tweederangs formatie aanzetten. De Britse selectie werd gewonnen door een bijzonder sterk team, maar wel met een meespelende sponsor erbij (een zwakke speler met heel veel geld). De Engelse bridgebond vond dat niet leuk en koos doodleuk voor nummer twee uit de selectie. En wat te denken van Frankrijk, dat al jaren in hoofdprijzen grossiert? Hun sterren, Paul Chemla en Alain Lévy, schitteren door afwezigheid. Ondanks hun winst op het EK paren van dit jaar. Chemla-Lévy eindigden niet bij de eerste drie in de Franse selectie en dan zijn de Fransen keihard en onverbiddelijk. Nu spelen de volslagen onbekende Bitran en Voldoire, een paar, dat tamelijk sensationeel de Franse selectie won. In ons land, waar de praatcultuur (poldermodel) heerst, gaat het anders. Iedereen bemoeit zich met de selectie, de criteria zijn wazig. Het team wordt aangewezen door de bondscoach Erik Kirchhoff. Geen gemakkelijke taak. Telkens als hij in zijn ogen de sterkste opstelling had uitgedokterd, lag het team, geplaagd door onderlinge onenigheid en misverstanden, al weer uit elkaar. Mede om die reden zou Kirchhoff geen bezwaar hebben tegen het rechtlijnige Franse systeem, waarin iedereen precies weet waar hij aan toe is. De spelersgroep evenwel, sprak zich uit voor het aanwijzen van een team, liever dan er voor te spelen. Een heilig huisje, waar zelfs de coach zijn vingers niet aan durft te branden. Het open team voor Malta bestaat uit twee zeer geroutineerde paren: Wubbo de Boer-Bauke Muller en Piet Jansen-Jan Westerhof. Het derde paar, Huub Bertens-Bart Nab, debuteert. Verleden week werd geoefend tegen Italië. De vrouwen wonnen ruim en het open team nipt. Non-playing captain Jaap Trouwborst waarschuwt echter voor te veel optimisme. Zie dit spel:

Op Internet kunnen consumenten relatief eenvoudig producenten worden. Denk bijvoorbeeld aan de levendige handel die is ontstaan in de verkoop van zelfgebrande cd's. Over tien jaar zullen particulieren via Internet bestaande bedrijven wegconcurreren. Niet alleen cd- en boekwinkels en computerzaken zullen de concurrentie voelen maar ook supermarkten, bloemenzaken, kleding- en cadeauwinkels.

Naar aanleiding van de, fotoserie van Céline van Balen (Z 8 mei) wil ik het volgende opmerken. Het zelfportret van Céline van Balen bewijst haar voorkeur voor de foto met de…

Met nieuwe media kan men onafhankelijk van tijd en plaats contact houden. We zullen steeds minder reizen om elkaar op te zoeken. Kostbare infrastructurele uitbreidingsplannen, zoals van Schiphol en hogesnelheidslijnen, zijn daarom overbodig.

Het mediagebruik wordt steeds individueler. Internet maakt informatie op maat mogelijk. Men kan zelf beslissen wanneer men welke informatie tot zich neemt. Door dit gefragmenteerde media-aanbod wordt het publiek minder breed geïnformeerd. Nieuwe media werken eenzijdige ontwikkeling in de hand.

Van elke Nederlander zijn 150 kenmerken bekend en te koop. Internet en e-mail zijn goudmijnen van digitale sporen. De ontwikkeling van de elektronische snelweg zal echter alleen slagen als gebruikers zeker weten dat ze greep houden op hun persoonlijke gegevens. Zo is het ontbreken van een veilig en betrouwbaar systeem voor elektronisch betalingsverkeer de belangrijkste reden waarom de handel via Internet maar niet van de grond komt.

De rolverdeling tussen docent en leerling zal honderdtachtig graden draaien. De zogenoemde Netgeneratie, twee tot twintig jaar in 2000, krijgt digitale communicatiemiddelen met de paplepel ingegoten. Deze leerlingen zijn straks beter digitaal onderlegd en weten daardoor sneller aan de juiste informatie te komen dan hun docenten. Leermethoden moeten drastisch worden aangepast en docenten snel bijgeschoold.

Evangeliseren over het belang van Internet is niet meer nodig. Iedereen is het er over eens dat het medium belangrijk is als verspreider en drager van informatie, maar vooral ook als communicatiemiddel met e-mail als populairste vorm. Moest iemand een paar jaar geleden uitleggen waarom hij een e-mailadres had, nu moet je uitleggen waarom je het niet hebt. Rond Internet is razendsnel een miljardenindustrie ontstaan. Hotmail, een aanbieder van gratis e-mail, gaat voor miljoenen dollars naar Microsoft. De aandelenkoersen van Internetbedrijven zoals de digitale boekhandel Amazon.com rijzen de pan uit. Aanbieders van breedbandtelevisie en Internet, zoals AtHome, knagen aan de poten van het publieke bestel.

In de opvoedkunde is men het er over eens dat het geen kwaad kan als een kind een beetje tegen zijn ouders opziet. Onder de kritische blik van de puber verandert dat vanzelf. De kinderen krijgen dan de ambitie het beter te doen dan hun ouders. Maar als je ontdekt dat je vader toevallig superieur is, is dat niet makkelijk.

De straat waaraan mijn kantoor ligt, staat op donderdag altijd vol met geparkeerde auto's. Het is de dag van de orthodontist en hij bestelt al z'n klanten tegelijk, lijkt het. De parkeerwachter weet al jaren dat hij dan hier zijn score haalt. De buurt is murw bekeurd en heeft waarschijnlijk het budget van het levensonderhoud aangepast. Geen pretparkbezoek meer, geen bijlessen, enkele vleesloze maaltijden per week, dan passen de parkeerbonnen in het dagelijks bestaan.

Buien In de jaren negentig zijn we geregeld verwend door warme zomers, zelfs een paar topzomers zaten er tussen.

Wat doe je als je een stukje moet schrijven over filmacteur/fotograaf Thom Hoffman (momenteel te zien als Ernst Hirsch Ballin in de tv-serie Retour Den Haag) en je botst bijna tegen hem aan in de stad? ,,Hee Thom, heb je nog iets wat niemand weet, ook de mensen niet die zaterdagavond naar jou in De Show van je Leven zullen hebben gekeken?''

Hoe binnen te dringen in een Londens toprestaurant? Ik beschreef u al de eerste twee stappen: reserveren zodra de inschrijftermijn een maand tevoren wordt opengesteld, en het ronselen van iemand in Londen die telefonisch borg voor je wil staan. Daar komt nog meer bij. Net als bij overboekte vliegtuigvluchten moet je uiterlijk een etmaal voor het zover is bellen om de afspraak te bevestigen. Ik stond bedremmeld op de stoep van restaurant Gordon Ramsay en de Franse kloon van Jacques Brel die de chef-ober bleek te zijn, onderhield mij streng over het door mij veronachtzaamde principe. ,,We hebben maar veertien tafels en elke onderbezetting kost ons geld.'' Hij liet mij genadiglijk toe, dat wil zeggen tot negen uur. De gerechten werden in sneltreinvaart opgediend door de volledig Franse bediening. Wat doen jullie hier, vroeg ik de bedienden. Waarom niet Parijs of Lyon? We leren Engels, zeiden ze. We slaan onze vleugels uit. Hierna gaan we naar Sydney, als de Olympische Spelen daar gehouden worden. Fransen als wereldburger.

De VPRO zag niets in de plannen. Michiel van Erp wilde de korte portretten van `gewone mensen', die hij voor kinderen maakte in Villa Achterwerk, voorschotelen aan een volwassen publiek. Hij had Lang Leve de Vereniging bedacht, een serie waarin hij het rijke Nederlandse verenigingsleven portretteerde. ,,De filosofische kanten van het leven, op een vrolijke manier gebracht'', zegt Van Erp.

Afgelopen week mocht ik weer eens figureren in een echte klassieker. Jouw eigen aandeel in een klassieker is altijd beperkt, je bent slechts getuige en hebt de morele plicht je omgeving op de hoogte te stellen van de gebeurtenis. Hoofdrolspelers van de klassieker beseffen namelijk zelf nooit de historische waarde van hun woorden. De klassieker kwam, zoals zo vaak, volledig uit de lucht vallen. Ik mocht optreden op een benefiet voor Kosovo en vertelde dat aan de taxichauffeur die me naar de theaterzaal bracht. Hij dacht even na en zei dat hij misschien iets voor me had. Ik moest zelf maar zien of ik er iets mee kon. Een woordspeling waar hij altijd erg om moest lachen. Eventjes keek hij me aan en sprak toen de inmiddels legendarische woorden: ,,Pornopark Schaamharen.''

Gouden momenten in de Nederlandse filmgeschiedenis. De rits in Turks Fruit. Het kopje suiker in Blue Movie. De schuivende koe in Fanfare. Tongen in ZUSJE. De mechanische fietsrace in Dagje naar het Strand. De slotwedstrijd van All Stars. En een potje met vet in Theo en Thea en de Ontmaskering van het Tenenkaasimperium.

Alle grote Nederlandse kranten komen er plotseling mee: kleurenmagazines. Op de krantenredacties wordt de komst van de nieuwe tijdschriften met instemming begroet, de adverteerders stellen zich vooralsnog afwachtend op.

De rendementen van de beleggingsfondsen zijn over de maand mei teruggelopen. De index van Morgan Stanley liep in alle groepen aandelen terug en belandde in het rood. De MSCI-indexen voor de aandelenfondsen, die in Nederland en in het Verre Oosten beleggen boekten het meeste verlies: respectievelijk: 4,3 en 4,7.

In februari adverteerde de Postbank met: `Nieuw; beleggen voor spaarders'. Misleidend, oordeelde de Reclame Code Commissie. Het bleek niet om een vrijblijvende spaarvorm te gaan, maar om een kapitaalverzekering. Meer verzekeraars adverteren zoals de Postbank. Wie zo'n verzekering als `spaarvorm' ziet kan bedrogen uitkomen.

Stel uw kind wil of kan niet leren. Het heeft een gebrek aan motivatie of doorzettingsvermogen. Beschikt niet over de juiste studievaardigheden. Heeft een leerachterstand, afwijking, of lage intelligentie. Wat te doen? De ervaring leert dat leerkrachten weinig tijd en energie steken in studiebegeleiding. Een aantal scholen huurt een student, docent-in-opleiding of extern bureau in – tegen betaling uiteraard. Leerlingen die geen gebruik van hun diensten willen maken kunnen terecht bij een particulier instituut of orthopedagoog.

Vanaf 1 januari 2001 gelden er naar verwachting ingrijpende, nieuwe belastingwetten. Tot die datum gelden de huidige wetten, aangepast om de overgang te vereenvoudigen en misbruik te voorkomen. Veel mensen balanceren, meestal onbewust, tussen oud en nieuw. Ze zouden eens over die verandering na moeten denken. Anderen zijn er bewust mee bezig: zij willen (blijven) profiteren van de oude voordelen en straks optimaal van de nieuwe. Neem die verse vijftiger uit Zaltbommel.

Extra buizen en betere veiligheidsvoorzieningen kunnen volgens de Nederlandse wegtransportorganisaties gemakkelijk gefinancierd worden uit de tolgelden, die nu vaak een inkomstenbron zijn voor (lokale) overheden.

Met de buitenlandse escapades van Hoogovens en Sphinx, die resulteerden in forse koerssprongen voor deze aandelen, kon de afgelopen week op de beurs niet saai worden genoemd. Maar toch was het grootste nieuws niet op de aandelenmarkt te halen, maar op de obligatiemarkt. Gisteren bereikte de kapitaalmarktrente, gemeten als de effectieve rente op de 10-jaars staatsobligatie, het niveau van 4,45 procent. Dat is hoog: begin dit jaar stond deze rente nog op 3,8 procent en zelfs even daaronder. Een hogere rente maakt obligaties aantrekkelijker ten opzichte van aandelen, en het Damrak is toch al genereus gewaardeerd.

De scheepsnieuwbouwwerf YVC IJsselwerf in Capelle heeft uitstel van betaling aangevraagd. De onderneming kampt met een gebrek aan orders door de malaise op de wereldmarkt, zo meldt de werf. Er werken 265 mensen op de vestigingen in Capelle en Groot-Ammers. FNV Bondgenoten is woest op de leiding. Volgens de vakbond is de aanvraag ,,in scene gezet'' om van de nieuwbouwactiviteiten af te komen, zo verkondigt vakbondsbestuurder W. Dijkhuizen.

VNO-NCW ziet niets in het kabinetsvoorstel om kleine zelfstandigen met een belastbaar inkomen tot 42.000 gulden verplicht te verzekeren in het ziekenfonds. Het voorstel betekent een fundamentele wijziging van het ziektekostenstelsel, zonder dat daarover uitvoerig is overlegd, stelt de werkgeversorganisatie.

Het Amerikaanse concern Procter & Gamble, producent van Pampers-luiers en Ariel-wasmiddel, kondigt volgende week een ingrijpende reorganisatie aan. De concurrent van het Nederlands-Britse Unilever schrapt duizenden banen en sluit een aantal fabrieken. Voor de kosten van de maatregelen wordt een voorziening getroffen van 2 tot 3 miljard dollar. Dat meldde The New York Times gisteren.

IHC Caland heeft geen spijt van de aangenomen order in Birma, die vorig jaar tot grote beroering leidde bij onder meer politici van PvdA en CDA en de vakbeweging. ,,Als we opnieuw zouden moeten beslissen, zouden we het weer doen'', zei president-commissaris H. Langman gisteren op de aandeelhoudersvergadering van het concern, dat gespecialiseerd is in technisch materieel voor de offshore.

Acht miljoen damesslipjes heeft Zeeman textielSupers in 1998 verkocht. Zes miljoen panty's. Zes miljoen duizend-dingen-doekjes. Vijf miljoen herensokken. De Zeeman Groep is er trots op. NB, staat er onderaan de sheet waarop de cijfers staan, er zijn 16 miljoen Nederlanders.

Het aantal telefoonnummers voor mobiele telefonie zal

Toen George Bush zich in 1992 in de verkiezingsstrijd wierp voor zijn tweede termijn als Amerikaans president, werd hij verslagen door de economie. De Verenigde Staten hadden juist twee jaar van recessie achter de rug, consumenten en bedrijven waren druk bezig geweest zich te ontdoen van hun in de jaren tachtig opgelopen schuldenlast en de werkloosheid was hoog. Het oplossen van de spaarbankencrisis had honderd miljard dollar gevergd, en tijdens de verkiezingscampagne tussen mei en november daalde het Dow Jones-gemiddelde ook nog eens met met 5 procent.

Het zat Shell niet mee de laatste jaren. Schandalen, kelderende olieprijzen, diepgaande reorganisaties. De olieproducent lijkt nu zijn zaakjes weer op orde te hebben. Wat is er precies gebeurd volgens Shells tweede man, de president-directeur van Koninklijke Olie, Maarten van den Bergh? En waarom deed Shell niet mee met de recente fusies en overnames in de olie-industrie?

De export van Nederlandse bloembollen blijft stijgen. De drie grootste markten zijn als van oudsher de VS, Duitsland en Japan. Toch kende met name de afzet naar Japan de laatste jaren een forse daling. De belangrijkste oorzaken zijn de crisis in Azië en de lage prijs van de lelie. Deze soort is samen met de tulp goed voor zeventig procent van de export naar het land. Veertig procent van de Japanners kopen, zo blijkt uit een onderzoek van het Productschap Tuinbouw, minimaal één keer per jaar bollen.

Het Global Panel organiseerde donderdag in de Beurs van Berlage een discussie over psychologie op de financiële markten. Wat krijg je als je als je een Russische centrale bankier en een Nederlandse ING-man bij elkaar zet?

Op de top van EU-leiders in Keulen is een laatste poging mislukt om de belastingvrije verkopen voor reizigers binnen de Europese Unie te redden. De Franse premier Jospin had deze kwestie aan de orde gesteld op de top die verder werd overheerst door Kosovo.

De banengroei in de Verenigde Staten is in mei zeer mager geweest. Het aantal nieuwe banen nam toe met 11.000, veel minder dan de 225.000 waarop was gerekend. Beleggers hoeven daarom naar het oordeel van analisten minder bang te zijn dat binnenkort de Amerikaanse rente omhoog gaat.

De consumentenprijzen in Turkije zijn vorig jaar met 63 procent gestegen, zo blijkt uit de jongste cijfers van het bureau voor de statistiek in Ankara. Daarmee lijkt de inflatie wat af te nemen. In 1997 stegen de consumentenprijzen nog met 99,1 procent. Tussen mei '98 en mei dit jaar gingen de prijzen op groothandelsniveau met 50 procent omhoog, in '97 was dat nog 91 procent. Tussen april en mei dit jaar stegen de consumentenprijzen met 2,9 en de groothandelsprijzen met 3,2 procent.

Overslagbedrijf ECT maakt grote kans in Egypte aan de slag te kunnen. Het bedrijf staat op de eerste plaats voor het toekennen van de exploitatievergunning voor een nieuwe containerterminal in Port Said. ECT is ook al actief in de zeehaven van Triëst (Italië). Daarnaast heeft het bedrijf een terminal voor binnenvaartschepen in Duisburg.

De bloemen waren voor Andrei Medvedev, maar Fernando Meligeni stal gisteren de show op Roland Garros. De Braziliaanse tennisser raakte in zijn halve-finaleduel met de Oekraïener bijna net zoveel ballen met zijn hoofd als met zijn racket. Hij maakte geintjes met lijnrechters, brulde als Tarzan, en huppelde soms als een jong veulen over de baan. Maar na een hoogst vermakelijk, bijna drie uur durend spektakel nam de Braziliaan met een kushandje afscheid van het Parijse publiek. Andrei Medvedev plaatste zich voor het eerst in zijn carrière voor de finale van een grandslamtoernooi, 7-5, 3-6, 6-4 en 7-6.

Na vijftien seizoenen zette hockeykeepster Jacqueline Toxopeus (34) drie weken geleden een punt achter haar carrière. Aan de vooravond van de Champions Trophy blikt de oud-international terug. ,,Ik ben geen harde tante.''

Jong Oranje is kansloos om poulewinnaar te worden in de kwalificatie voor het Europees kampioenschap van 2000. De ploeg van bondscoach Han Berger verloor gisteravond voor de tweede keer van Spanje. Na 1-0 in Enschede eindigde het duel in Soria in 4-1. Nederland werd af en toe volledig weggespeeld.

Kees van Wonderen kampt opnieuw met een zware blessure. De 30-jarige verdediger kreeg woensdag tijdens de training met het Nederlands elftal in Salvador last van een spier in de buikwand. De kwetsuur is zo ernstig, dat de Feyenoorder gisteravond terugkeerde naar Nederland om zich volgende week te laten opereren. Hij wordt vanavond in de interland tegen Brazilië vervangen door Bert Konterman. ,,Het is mijn zwakke plek. Het gaat om een spier die tussen de buik en de lies zit'', zei Van Wonderen.

Na zeven tropenjaren in de Italiaanse Serie A vindt Aron Winter het weer een eer om voor Ajax te gaan voetballen. De voormalige speler van Lazio Roma en Internazionale, tekende gisteren in de Arena op 32-jarige leeftijd nog een contract dat hem voor vier jaar aan de club bindt waar hij op 6 april 1986 debuteerde. De 77-voudige international, die bij Oranje wel veel op de bank zat, maar zes eindtoernooien meemaakte, gaat bij Ajax rechts of centraal op het middenveld spelen.

Loek van Wely heeft in Rotterdam in de zesde ronde van het NK schaken een opgelegde winstkans gemist. Tegen Van der Wiel kon hij na de opening een vol stuk veroveren, maar zag het niet.

Het internationale squashtoernooi in Maastricht heeft gisteren grote vertraging opgelopen door zonneschijn. De doorbrekende zon zorgde voor te veel hinder voor de spelers op de glazen baan op het Vrijthof. De wedstrijd tussen de Schot Nicol en de Ier Ryan werd na de tweede game gestaakt. Pas na acht uur kon er worden verder gespeeld. Zodoende eindigde de laatste partij ver na middernacht.

Australië behoudt bij het WK cricket uitzicht op een plaats in de halve finale. In de eerste wedstrijd van de tweede ronde, de Super Six, wonnen de Aussies met 77 runs van India. Nadat Australië aan bat tot een verdienstelijke 282 voor 6 (Mark Waugh 83 runs) was gekomen, werden de gevreesde topscorers bij India snel naar de kant gestuurd. De grote vedette Sachin Tendulkar maakte slechts één run, Rahul Dravid twee. Later zorgden Aja Jedeja (100 not out) en Robin Singh (75) nog wel voor hoge scores, maar die konden India niet meer aan de winst helpen: 205 all out na 48 overs.

De Franse politie heeft Marc Madiot gisteren gearresteerd. De ploegleider van Française des Jeux werd opgepakt naar aanleiding van uitspraken van Erwann Menthéour. Deze voormalige coureur had een dag eerder belastende verklaringen afgelegd over zijn voormalige ploegbaas Madiot. Menthéour werd verhoord naar aanleiding van de dopinaffaire rond de Franse paardendokter Sainz en de Franse advocaat Lavelot. Zij worden verdacht van handel in verboden middelen. Menthéour werd na een verhoor van negen uur vrijgelaten. (AFP)

Op 76-jarige leeftijd is gisteren het IOC-lid Louis Guirandou-N'Diaye uit Ivoorkust overleden. N'Diaye was lid sinds 1969 en vervulde meerdere functies binnen de olympische beweging.

Marco Pantani heeft zijn vierde etappezege in de Ronde van Italië behaald. De leider in het algemeen klassement kwam alleen aan de streep in de twintigste etappe van Pedrazzo naar Madonna di Campiglio over 175 kilometer.

Het Duitse elftal heeft gisteravond in Leverkusen een simpele zege behaald. In de wedstrijd voor groep 3 van de EK-kwalificaties werd Moldavië met 6-1 (3-0) verslagen. Aanvoerder Bierhoff scoorde drie keer.

Het Olympisch Museum van Lausanne biedt een schat aan herinneringen aan sportmannen en sportvrouwen die in de ruim honderdjarige olympische historie medailles hebben behaald of opzien hebben gebaard. Maar de schatkamer aan het Meer van Genève bevat ook veel prullaria. De kelders puilen uit met afzichtelijke attributen en waardeloze geschenken aan de verschillende voorzitters die het Internationaal Olympisch Comité in de loop van de eeuw heeft gekend. Het dertig centimer hoge beeldje dat een Hongaarse kunstenaar en bewonderaar van kunstrijdster Sonja Henie jaren geleden uit brons vervaardigde, mag bijvoorbeeld tot de vreselijkste soort kitsch worden gerekend dat IOC-voorzitter Juan Antonio Samaranch in ontvangst heeft mogen of eigenlijk heeft moeten nemen. Het kunstwerk stelt de beroemde vooroorlogse Noorse kunstrijdster voor tijdens een zogenoemde arabesque. Henie was tussen 1927 en 1936 de beste kunstrijdster op schaatsen ter wereld. Al op 15-jarige leeftijd werd ze wereldkampioene, vooral door haar uitdagende stijl en kleding. Opgezweept door haar vader die haar trainde zou ze tienmaal wereldkampioen worden en drie olympische titels behalen. Na haar sportloopbaan vervulde ze de hoofrol in een paar Amerikaanse speelfilms. Veel geluk was haar niet gegund in het leven na de sport. Ze stierf in 1968 aan leukemie. Henie was toen 56 jaar.

Staatssecretaris Vliegenthart van VWS wil met een nieuwe wetgeving dopinghandelaren en dopingverstrekkers zwaarder straffen. Wordt daardoor het dopinggebruik teruggedrongen?

Eindelijk weten we wat Danny Blind de laatste maanden zoal heeft uitgespookt. Zijn afwezigheid op het veld is niet voor niets geweest. Gisteren stond de directeur spelersbeleid met een glaasje champagne in de hand om een toast uit te brengen op de nieuwe aanwinst van Ajax: Aron Winter. Eerder deze week was Stanley Menzo al binnengehaald. Verlaat en Roy staan ook op de wachtlijst.

Geplaagd door blessures probeert basketballer Rik Smits (32) als Nederlands best betaalde sportman tegen de New York Knicks de finales van de NBA te bereiken. Als hij met de Indiana Pacers kampioen wordt, zet hij een punt achter zijn carrière.

Overzicht van opvallende kunstuitingen die de afgelopen week zijn besproken

Feestelijk Ronald McDonald Huis van Bosch Haslett in Utrecht Gebouw: Ronald McDonald Huis in Utrecht. Architecten: Bosch Haslett.

Pianist Ronald Brautigam heeft wegens ziekte twee concerten met het Residentie Orkest op zaterdag 12 en zondag 13 juni moeten annuleren. Het geplande dubbelconcert voor viool en piano van Mendelssohn (in de symfonische versie) komt te vervallen. Het Residentie Orkest begeleidt nu alleen Isabelle van Keulen in Mendelsohns vioolconcert in d-klein. (ANP)

Het veilinghuis Christie's in New York verkoopt op 27 en 28 oktober kleding, juwelen en boeken van de Marilyn Monroe, overleden in 1962. In totaal moeten meer dan duizend jurken, schoenen, sieraden en vierhonderd boeken van eigenaar verwisselen. Onder de vele kledingstukken die geveild worden is de strakke, huidkleurige met zesduizend parels bestikte zijden jurk die de filmdiva droeg op het verjaardagsfeest van president Kennedy in 1962. (ANP)

Drs. A. Asselbergs wordt per 1 september bijzonder hoogleraar kunst en cultuur aan de Katholieke Universiteit Nijmegen (KUN). De huidige directeur van de Rijksdienst voor Monumentenzorg in Zeist volgt componist Louis Andriessen op.

De Indonesische schrijver Pramoedya Ananta Toer (74) wil manuscripten terug die hem ten tijde van de politionele acties door Nederlandse militairen zouden zijn afgenomen. De auteur is nu in ons land. Uitgeverij De Geus zegt diens verzoek aan de Nederlandse regering te hebben overgebracht. Het gaat om aantekeningen uit zijn jeugd en notities voor een boek.

`Zang met gitaar' roept al snel associaties op met obligate kampvuurmuziek en gefrustreerde singer-songwriters die een mislukte liefde van zich af blèren. Het duo Hartog Eysman en Wolf Martini bewijst dat het anders kan. Hun titelloze debuut-cd laat een uiterst subtiel en jazzy geluid horen.

Vorig jaar stopte NRC Handelsblad met de Bommelstrip. Nu is Heer Bommel weer terug, in de Donald Duck

Siegfried is van de vier opera's van Der Ring des Nibelungen het merkwaardigst opgebouwd. De vocale bezetting is met acht solisten het kleinst — in Das Rheingold en Die Walküre zijn er veertien, in Götterdämmerung dertien. Door het gebrek aan concurrentie biedt Siegfried de meeste ruimte aan de vertolker van de titelrol, in alle drie aktes zeer prominent aanwezig. Pas in de laatste akte is er plaats voor de vrouwenrollen: Erda, de wijze oermoeder, en Brünnhilde, de voor haar ongehoorzaamheid door Wotan gestrafte Walküre. Omringd door `Feuerzauber' wacht ze op haar verlossing door de held Siegfried.

Alle Havo- en VWO-leerlingen ontvangen een gratis Cultureel Jongeren Paspoort (CJP) in het eerste jaar dat ze het nieuwe, verplichte vak CKV 1 (Culturele en Kunstzinnige Vorming) volgen.

De spoorlijn van Amsterdam naar Den Bosch doorsnijdt de stad Utrecht.Lombok en het Kanaleneiland zijn de bekendste wijken in Utrecht-West;Witte Vrouwen, Duindorp en Overvecht in Utrecht-Noord en Oost. De inwoners zijn ongeveer gelijk verdeeld over West en Oost, maar van gelijke kansen voor hun kinderen kunnen we niet spreken. In Utrecht-West is nog precies een middelbare school met Havo en VWO: het Niels Stensen College, vorig jaar rond deze tijd uitvoerig in het nieuws omdat rector Matthé Sjamaar alarm sloeg over de toekomst van zijn school. Scherp is het contrast met Utrecht-Oost waar negen middelbare scholen een bloeiende Havo en VWO-afdeling hebben.

Het blijkt nog te bestaan, het socialistische geloof in de maakbare samenleving. Nota bene bij het lid van het kabinet dat getypeerd werd als de liberale econoom van de PvdA, de staatssecretaris voor Cultuur Rick van der Ploeg. Vorige week bracht hij zijn notitie Culturele Diversiteit uit. Hij maakt zich daarin zorgen over het feit dat de gesubsidieerde cultuur geen afspiegeling is van de samenleving. Er is nauwelijks oog voor de culturele behoeften van migranten en voor hun culturele producten. Allochtonen worden `uitgesloten' (alsof er een complot is van oudere autochtonen die de nieuwe Nederlanders effectief van de subsidieruif weg weten te houden). De overheid gaat dit nu voor ons oplossen.

EUROPA IS OP ZOEK naar een koers en het ziet er niet naar uit dat die op korte termijn gevonden zal worden. Sinds het vastklinken van de onderlinge wisselkoersen van de elf `eurolanden' op 1 januari is de koers van de euro met twaalf procent gedaald. Het vooruitzicht op het einde van de oorlog in Kosovo en de Europese top van de afgelopen twee dagen in Keulen hebben de slechte start van de Europese munt helaas niet omgebogen.

Nationale parlementen moeten een grotere rol gaan spelen op het Europese vlak, vindt A. van Schijndel. Nu is onder het mom van integratie sprake van een autoritaire rechtsvorming en bureaucratisering.

De Amsterdamse politie heeft deze week vier netwerken van ondergrondse bankiers opgerold. Via `underground banking' verdwijnen miljarden guldens illegaal naar het buitenland.

Minister Korthals (Justitie) wil door intensieve werving, een kortere selectie-procedure en ruimere opleidingsmogelijkheden meer rechters laten instromen.

De Europese D66-lijstrekker Lousewies van der Laan (32) is in korte tijd een `tv-personality' geworden. Maar wel eentje met een missie. ,,Steeds als ze begonnen te geinen, begon ik weer over Europa.''

Het NIPO voorspelt een dramatisch lage opkomst bij de Europese verkiezingen van 10 juni. Nog geen 28 procent van de kiezers zal naar de stembus gaan. Mee met het CDA en de VVD op verkiezingstournee. ,,U doet veel voor Europa. Maar wat doet Europa voor u?''

De reuzenvlieger Victor Veelvoet wordt opgelaten tijdens het vliegerfeest 1999 in Scheveningen

Fietsers en voetgangers die opzettelijk of door bewuste roekeloosheid een ongeval veroorzaken krijgen geen recht op volledige schadevergoeding door de automobilist.

. Tien relschoppers die zich tijdens het kampioensfeest van Feyenoord schuldig hebben gemaakt aan openbare geweldpleging en plundering hebben celstraffen van twee tot zes maanden gekregen, deels voorwaardelijk.

Rusland telt al tijden de dagen af naar het Poesjkin-jubileum, het Poesjkin-jaar, de vele Poesjkin-exposities. De dichter, zondag 200 jaar geleden geboren, wordt een bindmiddel in een uiteenvallende natie.

Voor het eerst sinds de staatsgreep van Augusto Pinochet tegen Salvador Allende in september 1973 is er in Chili weer een goede kans dat een socialist president wordt.

Paus Johannes Paulus II begint vandaag aan zijn achtste bezoek aan Polen, een reis die dertien dagen duurt. De centrum-rechtse regering zit dringend verlegen om zijn hulp.

De burgemeester van Chicago, Richard Daley, nodigt uit elk land in de wereld één persoon plus partner uit om de eeuwwisseling te vieren in de windy city. Hij doet dat op initiatief van de Italiaan Bernardino de Vincenzi uit Vigevano, die de burgemeester in een e-mail de suggestie deed om een millenniumfeest te geven ,,dat mensen van eenvoudige komaf uit alle landen verenigt, en deze keer met een vredelievend doel.''

De VS en Groot-Brittannië zullen naar verwachting volgende week een ontmoeting hebben met Libische diplomaten. Het is de eerste ontmoeting tussen de landen sinds de diplomatieke relaties werden verbroken in 1981.

Met de top in Keulen is het Duits voorzitterschap van de Europese Unie vrijwel ten einde. Een balans van zes maanden succesvol crisismanagement.

De Duitse bondskanselier Schröder heeft een mislukte poging gedaan om Turkije de status van kandidaat-lidstaat van de Europese Unie te bezorgen. Hij vertelde dit gisteren aan het einde van de EU-top van staatshoofden en regeringsleiders in Keulen.

Ongeveer 1000 inwoners van Kazachstan hebben hun gouden sieraden ingeleverd bij de overheid in het kader van een campagne om de economie van het land te helpen, aldus een overheidsfunctionaris gisteren. Eerder deze week deed de overheid een beroep op de bevolking tijdens een campagne getiteld `Help ons in moeilijke tijden'. Deelname aan de actie is vrijwillig, maar sommige werknemers, onder wie leraren en doktoren die al maanden geen loon meer ontvangen, klagen dat ze onder druk worden gezet door hun superieuren om een duit in het zakje te doen. (AP)

President Clinton heeft gisteren James Hormel (65) benoemd tot ambassadeur voor Luxemburg, ondanks protesten van Republikeinse senatoren, die de homoseksualiteit van Hormel bezwaarlijk vinden. Clinton greep het reces van het Congres (wegens Memorial Day) aan om de omstreden benoeming te bekrachtigen. De president beschikt over de mogelijkheid om zogeheten reces-benoemingen te doen, een procedure die zelden gebruikt wordt. (Reuters)

In Trinidad en Tobago zijn gisteren de drugsbaron Dole Chadee en twee van zijn handlangers opgehangen. Het drietal was veroordeeld wegens een viervoudige moord in 1994. Vandaag en maandag worden nog eens zes handlangers van Chadee opgehangen. Het zijn de eerste executies in Trinidad en Tobago sinds vijf jaar en Groot-Brittannië, de voormalige koloniale heerser van de Caribische eilandengroep, heeft tevergeefs geprotesteerd tegen de uitvoering ervan. (Reuters)

De guerrillabeweging Lichtend Pad heeft in de Peruaanse jungle het vuur geopend op een vrachtwagen met aan boord soldaten en burgers. Vijf passagiers en een guerrillastrijder kwamen hierbij om. Dat heeft de politie in Peru gisteren bekendgemaakt. Het afgelopen jaar zijn er vrijwel geen aanslagen gepleegd, maar de laatste maand liet de guerrillabeweging drie keer van zich horen. President Fujimori heeft deze aanslagen afgedaan als de laatste stuiptrekkingen van Lichtend Pad, dat veel aan slagkracht heeft ingeboet sinds de arrestatie in 1992 van oprichter Abimael Guzman. De afgelopen twee decennia zijn ongeveer 300.000 slachtoffers gevallen bij gewelddadigheden in Peru. (Reuters)

In de oliestad Warri aan de Nigeriaanse kust zijn gisteravond twee rivaliserende stammen weer slaags geraakt. Hierbij zijn minstens zeven mensen omgekomen, meerdere huizen werden in brand gestoken. De afgelopen week zijn bij aanvaringen tussen Urhobos en Itsekiri meer dan 100 slachtoffers gevallen. Beide stammen willen eigen lokaal bestuur. Gisteravond trokken Nigeriaanse troepen Warri binnen om de strijdende partijen te scheiden. De groeiende wetteloosheid in het gebied, die buitenlandse investeerders dreigt te verjagen, is een van de grootste uitdagingen voor de nieuwe president Olusegun Obasanjo. (Reuters)

Plotseling ging het snel. Woensdag was er een vredesplan. Donderdag was er een akkoord. Vandaag maken Belgrado en de NAVO afspraken over de troepenaftocht uit Kosovo.

Eurocommissarissen moeten bereid zijn om op verzoek van de voorzitter van de Europese Commissie af te treden. Dat heeft Romano Prodi, beoogd voorzitter van de nieuwe Europese Commissie, gisteren gezegd tegen de staatshoofden en regeringsleiders van de Europese Unie.

Het Kosovo bevrijdingsleger UÇK is vooralsnog niet van plan de wapens neer te leggen. UÇK-woordvoerder Jakup Krasniqi heeft dit gisteren gezegd op een persconferentie in de Albanese hoofdstad Tirana.

Misyar, een nieuwe, legale tussenweg tussen een huwelijk en een affaire, verovert Qatar.

Een nieuwe geheimtaal rukt op in Amerika, vooral onder kinderen in de leeftijd van zeven tot dertien jaar. Volwassenen kunnen er doorgaans geen touw aan vastknopen, ook al doen ze nog zo hun best. Maar dat is juist één van de charmes van het verschijnsel Pokémon.

Maandag kiest Indonesië een parlement. Een dagelijkse kroniek van het electorale eindspel. Vandaag: Megawati Soekarnoputri.

De oppositiepartijen in Zuid-Afrika hebben de kiescommissie gevraagd om een diepgaand onderzoek, nadat per abuis één miljoen stemmen bij verkeerde partijen terechtkwamen.

India heeft gisteren zijn aanvallen op wat het noemt ,,door Pakistan gesteunde infiltranten'' in Kashmir opgevoerd. Het Indiase leger verklaarde enkele gebieden te hebben heroverd op de infiltranten.

De PvdA stelde een ,,diepgaand onderzoek'' in naar de financiering van haar Euro-campagne. De eigen accountant controleerde en zag niet alles.

De rehabilitatie van het voorbereidend beroepsonderwijs dreigt te mislukken. Ouders blijven hun kind liever naar de Mavo sturen, en scholen spelen daar op in. ,,Juist de zwakste leerlingen zullen verzuipen.''

Meer binnenlands nieuws op pagina 7, onder meer over hoe de financiële recherche van Amsterdam een netwerk van illegale bankiers oprolde, de verkiezingscampagnes van het CDA en…

Het Anti Discriminatie Buro (ADB) Noord-Holland Noord in Alkmaar heeft in 1998 opnieuw meer klachten gekregen dan het jaar ervoor. Sinds 1993 is het aantal klachten verdubbeld. Vorig jaar werden in totaal 281 klachten in behandeling genomen, 31 meer dan in 1997. Het bureau noemt vooral de toename van het aantal meldingen over discriminatie op de arbeidsmarkt zorgwekkend. Dit aantal is verdrievoudigd in vier jaar. (ANP)

Ruim dertig supporters van FC Groningen die betrokken waren bij de voetbalrellen in Veendam op 15 mei mogen het stadion van hun club niet meer in. FC Groningen heeft hen bovenop het landelijk stadionverbod van de KNVB voor ,,onbepaalde tijd'' verboden de thuisbasis van de club te bezoeken. (ANP)

Een samenwonend paar uit Roermond is er vijftien jaar lang in geslaagd de sociale dienst op te lichten. Afgelopen dinsdag viel het paar door de mand bij een huiszoeking door de sociale recherche. Beiden werden gearresteerd, maar zijn inmiddels weer op vrije voeten. Sinds 1984 kreeg de vrouw ten onrechte een bijstandsuitkering als alleenstaande. De 51-jarige vrouw en de 53-jarige man moeten in totaal 160.000 gulden terugbetalen. (ANP)

Voor de rechtbank in Leeuwarden is vrijdag acht jaar celstraf geëist tegen een inwoner van Heerenveen wegens zijn betrokkenheid bij grootscheepse cocaïnesmokkel. De 32-jarige Hans R. maakte volgens de officier van justitie deel uit van het Suri-kartel, waarvan Desi Bouterse de leider zou zijn. R. werd opgepakt toen hij in 1998 een transport van 308 kilo cocaïne in ontvangst wilde nemen. (ANP)

In één op elke zes Brabantse zwembaden komt de legionellabacterie voor. Dat is gebleken uit een steekproef de afgelopen twee maanden in zestig baden. Het provinciebestuur heeft onmiddellijk besloten extra regels op te stellen om het probleem aan te pakken. De bacterie bleek vooral voor te komen in douches, bassins, bubbelbaden en voetbaden. Gedeputeerde Verheijen pleit voor drastische ingrepen zoals het doorspoelen van de leidingen met stoom en waterstofperoxide. (ANP)

Premier Kok heeft informateur Tjeenk Willink gisteravond laten weten dat hij verder wil met zijn kabinet. Kok sprak gisteren een uur over het akkoord dat de fractievoorzitters van de regeringspartijen eerder deze week sloten. De premier zei na afloop blij te zijn dat voorkomen is ,,dat we de kiezer moeten lastig vallen met verkiezingen, waarvan niemand had geweten waar die over hadden moeten gaan.'' Maandag overlegt Kok met de fractievoorzitters van de regeringspartijen en met de ministers in zijn kabinet.

Opnieuw is er een persoon op gewelddadige wijze om het leven gekomen in Friesland. Vanmorgen vond de politie het stoffelijk overschot van een 42-jarige inwoner van Vrouwenparochie (gemeente Het Bildt) in diens woning. De politie gaat uit van een misdrijf. Op 1 mei werd Marianne Vaatstra uit Zwaagwesteinde vermoord. Vorige week vrijdag werd een man, wiens identiteit nog onbekend is, door pistoolschoten om het leven gebracht in het recreatiegebied Groene Ster in Leeuwarden. Een recherchebijstandteam van de politie Friesland onderzoekt de zaken in samenwerking met de regiopolitie Groningen en Drenthe.

De Amsterdamse rechtbank heeft gisteren banketbakker A.C., alias Taartman, veroordeeld tot zes jaar gevangenisstraf en een half miljoen gulden boete. De rechtbank acht hem schuldig aan drugshandel en het leidinggeven aan een criminele organisatie. Een handlanger van Taartman werd veroordeeld tot twee jaar gevangenisstraf.

Tony Blair en Wim Kok kwamen gisteren bij elkaar voor een `Europadag'. Ze verbleven in een zijzaal, terwijl Euro-lijsttrekker Max van der Berg (PvdA) werd gepromoot.

De Curaçaose overheid zegt niet aan de eis van de Nederlandse regering te kunnen voldoen om de overbesteding van ontwikkelingsgelden terug te brengen tot nul.

‘Bijlmerboy' Rob van Gijzel over Ad Melkert en de wending in de PvdA-fractie PvdA-woordvoerder Rob van Gijzel voerde de afgelopen maanden een kritische koers in het Bijlmerdebat.

KEULEN, 5 JUNI. Eurocommissarissen moeten bereid zijn om op verzoek van de voorzitter van de Europese Commissie af te treden.

,,Wij, Berlijnse jongens, vonden de Engelsen fantastisch. Die luchtslag was in onze ogen een riddergevecht. Er werd gesproken over `de veldtocht tegen Frankrijk' en `de veldtocht tegen Holland'. Oorlog, nee, dat kenden we niet.''

Ruim 60.000 mensen hielden gisteravond een wake ter herdenking van de studentenopstand die tien jaar geleden op het plein van de Hemelse Vrede in Peking bloedig werd…

. De Belgische regering verbiedt nu ook de verkoop van een aantal rundvlees- en varkensproducten, in verband met de dioxinenbesmetting van veevoeder. Het gaat om vleesproducten met een hoog vetgehalte, zoals paté, salami en bloedworst. Zuivelproducten mogen nog wel verkocht worden. Het verbod op kip- en eiproducten is voor onbepaalde tijd gehandhaafd.

De woordvoerder van de PvdA in het Bijlmerdebat, R. van Gijzel, wil de gang van zaken in zijn fractie bij de afhandeling van het eindrapport van de parlementaire enquêtecommissie Vliegramp Bijlmermeer in eigen gelederen aan de orde stellen. Dat zegt hij vandaag in een vraaggesprek met deze krant.

De PvdA betaalt haar lopende campagne voor de Euroverkiezingen met enkele honderdduizenden guldens van de vaste onkostenvergoedingen van de PvdA-Europarlementariërs. Volgens een woordvoerder van het Europees Parlement is dat in strijd met de onkostenregeling. De PvdA vindt het daarentegen een legale financiering.

AMSTERDAM, 5 JUNI. De Amsterdamse rechtbank heeft gisteren banketbakker A.C., alias Taartman, veroordeeld tot zes jaar gevangenisstraf en een half miljoen gulden boete.

WASHINGTON, 5 JUNI. Het aantal banen in de Verenigde Staten is in mei met 11.000 toegenomen, veel minder dan de 225.000 die waren verwacht. De beurs van New York sloot fors hoger.

KEULEN, 5 JUNI. Op de top van EU-leiders in Keulen is een laatste poging mislukt om de belastingvrije verkopen voor reizigers binnen de Europese Unie te redden.

NEW DELHI, 5 JUNI. India heeft zijn aanvallen op wat het noemt „door Pakistan gesteunde infiltranten” in Kashmir opgevoerd.

KAAPSTAD, 5 JUNI. De oppositiepartijen in Zuid-Afrika hebben de kiescommissie gevraagd om een diepgaand onderzoek, nadat per abuis één miljoen stemmen bij verkeerde partijen…

Militairen van de NAVO onder leiding van de Britse generaal Michael Jackson en van het Joegoslavische leger zouden elkaar vanmorgen ontmoeten aan de grens van Macedonië, om afspraken te maken over terugtrekking van de 40.000 Joegoslavische manschappen uit Kosovo.

De Amerikaanse president Clinton heeft de gunstige status van China in de handelsbetrekkingen met de Verenigde Staten met een jaar verlengd. Het besluit was verwacht, ook al zijn er de laatste tijd in het Amerikaanse Congres bezwaren gerezen wegens beschuldigingen dat China nucleaire spionage heeft gepleegd in de VS. De handhaving van de kwalificatie `normale handelsbetrekkingen', die vroeger `status van meest begunstigde natie' heette, betekent dat China kan blijven profiteren van de laagst mogelijke invoerrechten in de VS. Voor vrijwel alle andere landen in de wereld is dat een normale zaak. (ANP)

Automatiseerder Devote neemt het Zwolse internetbedrijfje Insite over. Met deze acquisitie groeit de omzet van Devote met 2 miljoen tot circa 20 miljoen gulden. (ANP)

Bezoekers van de zes grootste wildreservaten in Kenya moeten binnenkort entreegeld en andere uitgaven met een credit card betalen. De Kenya Wildlife Service hoopt op die manier de kosten te beperken en de fraude met entreegelden te beperken. ,,Wij verwachten veel geld te besparen omdat er veel fraude wordt gepleegd met toegangskaartjes,'' aldus Ambrose Langley-Poole, die het credit card-project leidt. (AP)

Het Zweedse woonwarenhuis Ikea heeft industrieterrein Weststad III in Oosterhout uitgekozen voor de bouw van zijn grootste Europese distributiecentrum. Het nieuwe bedrijf zal werkgelegenheid bieden aan 500 personen. Volgens wethouder J. Schoenmakers van Oosterhout was Ikea eerder in onderhandeling met de Belgische stad Genk. Dat Ikea ondanks de hogere kosten toch voor Oosterhout gekozen heeft, heeft te maken met de gunstige ligging van het 130 hectare grote industrieterrein. Ook de dubbele spoorwegaansluiting die de Nederlandse Spoorwegen bij Weststad III gaan realiseren was voor Ikea een belangrijke overweging. Met de bouw van het 30 hectare grote distributiecentrum is voor Ikea een investering van 180 miljoen gulden gemoeid. (ANP)

Reizigers kunnen in de toekomst in de grootste steden terecht bij speciale reisklinieken van de KLM. De luchtvaartmaatschappij geeft in haar ,,travel clinics'' adviezen over reizen en gezondheid. Klanten kunnen er ook vaccinaties en specifieke reismedicijnen zoals malariapillen halen. Momenteel heeft de KLM vier reisklinieken, twee op Schiphol, een in Den Haag en een in Amsterdam. De maatschappij denkt aan 12 tot 15 nieuwe vestigingen in grote steden, waar ook veel zakelijk verkeer is. (ANP)

De elektrotechnische detailhandel, een bedrijfstak met 11.000 mensen, heeft een nieuwe 2-jarige CAO. Werkgevers en werknemers zijn een loonsverhoging van in totaal 5,5 procent overeengekomen. Op 1 oktober stijgen de lonen 1,75 procent, op 1 maart 2000 met 2,5 procent en op 1 januari 2001 nog eens 1,25 procent. (ANP)

Meer dan 4.000 bejaarde Argentijnen ontvangen maandelijks een pensioen van de staat van meer dan 3.000 dollar (6.300 gulden), terwijl het normale pensioen minder dan 200 dollar per maand bedraagt. Dat blijkt uit cijfers die de Argentijnse overheid bekend heeft gemaakt. De gegevens over de `privilege pensioenen' zijn afgedwongen door een schandaal rond een voormalige minister, die een torenhoog pensioen blijkt te ontvangen. President Carlos Menem gelastte daarop een onderzoek naar de uitkering van zijn vriend en voormalig minister van Werkgelegenheid Erman Consalez, die in mei werd gepensioneerd en bovenop zijn wachtgeld van 9.000 dollar per maand ook nog eens 8.000 dollar pensioen blijkt te krijgen. (Reuters)

Vroege vogels/OVT. Lange uitzending waarin de natuur wordt gecombineerd met de historie. O.a. over het 100-jarig bestaan van Staatsbosbeheer, wandelroutes, de hoogste duinen in Nederland en Frans Nieuwenhuizen, de boswachter met de meeste dienstjaren. Radio 1, 8.08-12.00u.

Op- en overslagbedrijf Pakhoed gaat zijn methanolactiviteiten uitbreiden. Het concern heeft voor 100 miljoen gulden een tienjarig distributiecontract gesloten met de Canadese methanolproducent Methanex. Pakhoed past een gedeelte van de terminals Paktank Botlek en Paktank Europak in de Rotterdamse haven aan voor de opslag van de stof. Methanol wordt ondermeer gebruikt in de hars- en benzine-industrie. (ANP)

PvdA-woordvoerder Rob van Gijzel voerde de afgelopen maanden een kritische koers in het Bijlmerdebat. Maar plotseling stond hij alleen, zelfs binnen zijn eigen fractie. Een terugblik.

De mooiste boomhut van Nederland staat langs de straatweg tussen Hengelo en Enschede, aan de rand van de Driener braken. Wie haar daar heeft neergezet, en of het lang of kort geleden is: ik weet het niet. De boom waarin ze is vastgetimmerd, op ongeveer tweeëneenhalve meter hoogte, heeft een bruingroene stam. De hut zelf is in de loop van de tijd ook groenachtig verweerd geraakt, de balken en planken druipen van het mos. Eigenlijk is het hutje meer een naar menselijke schaal uitvergroot vogelhuisje, het heeft iets surrealistisch. Alsof ergens in dit landschap de verwachting leeft dat in zo'n bouwsel onder bepaalde omstandigheden een bijzonder kind zal worden uitgebroed - half mens, half boom.

John Healy, een Engelse schrijver van Ierse afkomst, was een aan alcohol verslaafde zwerver totdat hij in de gevangenis schaken leerde. Het schaakspel gaf hem voor het eerst het idee dat de wereld van de nette mensen hem iets te bieden had. Hij werd een goed schaker en een nog beter schrijver.

Zoete en zoute tagines. Samen eten uit één pot is in Marokko en andere Noord-Afrikaanse landen een teken van onderling vertrouwen en broederschap. De traditionele stoofschotels - tagines - zijn bewerkelijk en moeten aan strenge eisen voldoen, maar de simpeler varianten kunnen even lekker zijn.

Wie kritiek heeft op de show van Jerry Springer, krijgt van de talkshow-host zelf direct gelijk. Nee, zijn show is niet bepaald een toonbeeld van goede smaak, en ja, hij verbaast zich iedere keer weer over het gebrek aan beheersing van zijn gasten en over hun kennelijk rotsvaste voornemen om er op los te timmeren. Een media-journalist van The Observer schreef onlangs in een profiel van Springer niet bepaald een fan van zijn show te zijn. Hij kreeg van Springer direct een compliment: 'Good for you, you've got taste.' Springer voegde er zelfs aan toe: 'I'm deservedly mocked.'

Hoe rijdt u van Bladel naar Bergen? Ieder opvolgend woord in de reeks moet één letter van z'n voorganger verschillen, terwijl de andere letters op hun plaats moeten blijven.

Een jaar of tien geleden hadden wij een oude vriend te logeren, die al een aardig eind in de tachtig was. Een ouderwets erudiet man. Zijn in leer gebonden bundeltje Les fleurs du mal van Baudelaire vergezelde hem altijd op reis, hij kon de laatste stelling van Fermat voor leken verklaren, de verschillen in aanpak van Rafaël en Michelangelo bij het schetsen van handen, voeten en vleugels uit de doeken doen, en kreeg de lachers op zijn hand wanneer hij uit het hoofd een opgeblazen, ingewikkeld gedicht van Bilderdijk over het koken van eieren citeerde.

Het gezelligheidsimperium van Martha Stewart. Ze heeft een eigen maandblad, een televisieshow, een postorderbedrijf en ze schreef 23 kook- en life-styleboeken. Martha Stewart is Amerika's hoogste autoriteit in huis, tuin, keuken en goed gastvrouwschap. Ze kopieert de levensstijl van de elite, maar heeft de massa als klant.

Binnenkort verlaten velen weer huis en haard, om zich te laven aan de gevarieerde Europese cultuur. Maar wat weet u eigenlijk van de landen die u bezoekt? Met een muntje door Europa biedt de kans uw kennis over ons werelddeel spelenderwijs te testen.

Barbara schoof met haar stoel naar rechts en toen weer naar links en gaf een paar klopjes op het tafelblad, een dik geverniste schijf uit een grillige boom.

Familieschatten uit vijf eeuwen. De buitenplaats Wilton House in Zuid-Engeland herbergt niet alleen tapdansschoenen van Fred Astaire en een verpleegstersbef van Florence Nightingale, maar ook een bijzondere kunstcollectie. Speciaal voor de portretten van de Vlaamse schilder Anthonie van Dyck werd een immense zaal ontworpen die kan wedijveren met Versailles.

De terugkeer van de emigranten. Met honderdduizenden verlieten ze Nederland, in de jaren vijftig en zestig. Op de vlucht voor de woningnood en op zoek naar werk, naar ruimte, een toekomst. Nu de emigranten oud zijn, knaagt het heimwee. Precieze cijfers zijn niet bekend, maar de laatste jaren is het aantal repatrianten sterk toegenomen.

Al veertig jaar zwerft fotograaf Junichi Tanabe (62) door Japan. In die tijd zag hij het land ingrijpend veranderen. Na de oorlog was Tokio één grote woestenij waar bijna geen huis meer overeind stond. De bewoners bouwden van hout hun eigen provisorische onderkomens. Die houten barakjes werden allemaal afgebroken toen Tokio zich voorbereidde op de Olympische Spelen van 1964.

Ideeën van goud, zink of buxushout. 'Ik ben geen ontwerper maar een verteller.' 'De kostbaarheid van een sieraad zit in het idee.' 'Het moet meer zijn dan dure decoratie.' Drie uitspraken van hedendaagse Nederlandse sieradenontwerpers. Ook in het buitenland staat hun werk in hoog aanzien. Maar er is wel durf voor nodig om hun broches, armbanden en kettingen te dragen.

Gesprek met Lisette Lewin. 'Voor Nederlanders bestaan er twee soorten joden: het door de oorlog getekende wrak en de jood die de Palestijnen bombardeert. Ik weiger me bij een van die soorten te laten onderbrengen.' Dit voorjaar verscheen het zevende boek van Lisette Lewin, de verhalenbundel 'Verliezers op zee'. Ook in dit boek ontloopt ze haar thema - het joods zijn - niet.

Hoe zag het Berlijnse tafeltje van Rietveld eruit? n De 'Berlijnse stoel' die Gerrit Rietveld in 1923 ontwierp, werd een van zijn bekende meubels, maar van het bijpassende tafeltje bleven slechts een paar onduidelijke plaatjes over. Intussen is het tafeltje op allerlei manieren gereconstrueerd.

Over de tegenstrijdigheid van de mens. Ik heb jaren geleefd met een man die kort voor ik hem ontmoette in een 'spraakmakend' essay tegen de beeldcultuur ten strijde was getrokken, maar later nooit zonder heimwee zou praten over de avonden dat wij samen op de bank naar Heimat keken.

Toen Doctoranda Georgia Samsa op een morgen uit onrustige dromen ontwaakte, ontdekte zij dat zij in haar bed het schrift had verleerd. Een poster op de muur tegenover haar droeg nog steeds het onderschrift: Ceci n'est-pas une pipe, maar ze wist dat ze die woorden uit haar geheugen opdiepte en dat ze ze niet uit de schrifttekens vormde. Snel keek ze naar de andere kant van de kamer waar l'Empire des Ombres met ondertiteling hing. Maar ook dat zei haar geheugen haar, de tekst zelf was onleesbaar. Ze was een liefhebster van Magritte.

In het artikel `Hoe meer talen hoe meer Engels' (W&O, 22 mei) bracht Abram de Swaan enkele punten naar voren die vorig jaar in Oegstgeest besproken werden tijdens de conferentie Which Languages for Europe? De European Cultural Foundation (ECF) organiseerde deze conferentie als startpunt van een serie seminars, waarin de volgende vraag centraal staat: hoe kan het nieuwe Europa taalgelijkheid garanderen voor al haar burgers en tegelijkertijd optimale communicatie bewerkstelligen? Deze vraag is tot nu toe door de Brusselse politiek terzijde geschoven, omdat deze onoplosbaar lijkt.

Dit Zuid-Europese vliegveldje wordt jaarlijks overspoeld met stromen toeristen en het is voor de plaatselijke autoriteiten altijd weer een hele toer om de massa door de juiste paspoortcontroles te sluizen. De reizigers, die de hal binnenkomen door drie uitgangen, moeten door evenzoveel paspoortcontroles geleid worden. De lokale regels bepalen dat de passagiers langs de douanehokjes van hun eigen nummer moeten, dus die uit I langs 1, die uit II langs 2, etc. Omdat de douane zijn werk nauwgezet doet, kunnen lange rijen ontstaan en dat kan licht tot chaos leiden, vooral als de rijen elkaar gaan kruisen. Hoe moet men de dranghekken plaatsen, zonder dat er kruisingen ontstaan?

ACTUALITEITENLopende zaken. Over de vraag of het einde van de crisis in Kosovo het begin is van etnisch geweld in Macedonië. Verder is Suriname op zoek naar een nieuwe president. Gesprekken met A. Telting, één van de beoogde presidentskandidaten en adviseur van Wijdenbosch Ch. Mijnals. Ned.3, 22.00-22.40u.

Het huidige betalingsverkeer doet handtekeningen die het vooral van de hoogte moeten hebben ernstig te kort.G. DE ROO, Rijksuniversiteit Groningen

Tema. Aandacht voor traditionele geneeswijzen uit de multiculturele samenleving. Uit onderzoek blijkt dat Nederlandse huisartsen weinig weten van geneeswijzen in bijvoorbeeld de Surinaamse of Afrikaanse cultuur. Radio 5, 14.02-15.00u.

Writer's Block, het oudste Nederlandstalige internetmagazine, bestaat 3 jaar ... en één maand. Dit 37-maandige jubileum wordt gevierd met een themanummer over teleurstelling – omdat er na het 36e nummer helemaal geen felicitaties waren binnengekomen. ,,Waar u ook klikt, tegenvallers, afknappers, kleine en grote drama's, desillusies en decepties zullen u tegemoet treden'', aldus de redactie. De `jubileumeditie' bevat bijdragen van onder anderen SP-Tweedekamerlid Agnes Kant, Tröckener Kecks-zanger Rick de Leeuw en schrijfster Mensje van Keulen. De opmaak is ook maar meteen ingrijpend veranderd.

In zijn column van 22 mei (`Kwakzalver') schreef Piet Borst, voorzitter van de Raad van Bestuur van het Nederlands Kankerinstituut, over de vreugde in medisch Nederland bij de recente uitspraak in het kort geding tussen Houtsmuller en Renckens. Dit geding betrof de kwalificaties `kwakzalver' en `leugenaar' met betrekking tot Dr. Houtsmuller en zijn therapie. Vreugde bij het Nederlands Kankerinstituut wellicht, maar mijns inziens kijkt Borst onvoldoende naar de belangrijkste doelgroep, namelijk de patiënten zelf. En moeten die nu blij zijn met deze uitspraak?

Een overzicht van de schilderijen van Reinier Lucassen, in wiens werk de laatste jaren de primitieve kunst als inspiratiebron een belangrijke plaats inneemt.

Model door Rogie & Company. Jubileumvoorstelling ter gelegenheid van het tienjarig bestaan van het dansgezelschap Rogie & Company, voorheen Compagnie Peter Bulcaen. De choreografie is van Piet Rogie, op een compilatie van moderne en klassieke composities.

In de bijlage W&O van 8 mei wordt een interessante beschrijving gegeven van bevindingen van dr. Leijnse met de behandeling van handklachten van musici. De schrijver van het artikel maakt de opmerking dat de klachten die dr. Leijnse in de jaren zeventig zelf heeft opgelopen door intensief te musiceren en te tekenen/schrijven, tegenwoordig onder RSI (ook wel muisarm) gerangschikt zouden worden. Deze gelijkenis met de `ordinaire' muisarm wordt vervolgens ongedaan gemaakt met de stelling dat ``geen beroep zulke hoge eisen stelt aan de onafhankelijke bewegingen van de vingers als dat van de musicus''.

Voor het eerst voert de Nederlandse Opera Der Ring des Nibelungen van Wagner vier keer uit in een cyclus. Hartmut Haenchen dirigeert drie orkesten, de regie is van Pierre Audi.

ACTUALITEITENNova. Aandacht voor de uitvoering van het vredesplan voor Servië en een gesprek met de economm Kwik Kian Gie – partijgenoot van Megawati Soekarnoputri – over de komende Indonesische verkiezingen. Ook een reportage over de dioxine-besmetting van kippen en varkens. Ned.3, 22.15-22.45u.

Jordanië heeft te kampen door de `grootste droogte sinds decennia', waardoor honderdduizenden mensen in ernstige problemen verkeren. Dat hebben de Wereldvoedselorganisatie (FAO) en het Wereldvoedselprogramma (WFP) van de Verenigde Naties bekend gemaakt.

De Finse multinational Kemira sluit de kunstmestfabriek in Pernis. Er gaan naar schatting zestig arbeidsplaatsen verloren. Kemira sluit gedwongen ontslagen niet uit. Ook over de positie van de fosforzuurfabriek bestaat nog onduidelijkheid. Als oorzaak voor de sluiting noemt Kemira de slechte markt voor kunstmest. In totaal werken er bij Kemira in Pernis 185 mensen.

Brak van Frouke Fokkema door De Trust in de regie van Theu Boermans, met onder anderen Myranda Jongeling, Jappe Claes, Harry van Rijthoven. Over de mores van gedegenereerde landadel, die het zo nauw niet heeft genomen met de noties goed en fout tijdens de Tweede Wereldoorlog.

In W&O van 22 mei 1999 (in `Hoe meer talen hoe meer Engels' door Dirk van Delft) over het wereldtalenstelsel zegt Abram de Swaan nogal merkwaardige dingen over de rol van het Engels als wereldtaal. Het Engels zou `ontengelst' moeten worden. Daarmee bedoelt hij kennelijk dat er een einde moet komen aan de normstelling die de Angelsaksische wetenschapsbeoefening en cultuur aan de collega's buiten die cultuur oplegt.

Het ministerie van Economische Zaken trekt dit jaar 10 miljoen gulden uit om energiebesparing in de industrie te bevorderen. Het geld is bedoeld voor projecten die zich toeleggen op vernieuwende energiebesparende technieken. De maximale subsidie per project is 1 miljoen gulden.

De fabrikant van spoorwegmaterieel Adtranz, een volle dochter van DaimlerChrysler, gaat 108 metrotreinen leveren aan de Roemeense hoofdstad Boekarest. De order is 220 miljoen mark waard.

Het horecapersoneel op de Spaanse Balearen is van plan een reeks stakingen te organiseren tijdens het toeristische hoogseizoen deze zomer. Dat maakten Spaanse vakbonden gisteren bekend. Maar liefst 2.000 hotels, restaurants en cafés zouden getroffen kunnen worden door vier stakingen van elk drie dagen in de periode van 25 juni tot 3 augustus.

De effectenbeurs in New York is gisteren flink hoger gesloten onder invloed van geruststellende cijfers over de Amerikaanse arbeidsmarkt. De Dow-Jonesindex steeg met 136,15 punten (1,28 procent) tot 10.799,84 en eindigde daarmee op het hoogste niveau van de dag. Over de hele week boekte de index een winst van 240 punten (2,27 procent).

De grootste krantenuitgever van Europa, het Duitse Axel Springer, verwacht dit jaar een recordwinst te halen en wil daarom agressiever in het buitenland aan de slag, vooral in het Engels sprekende deel van de wereld.

Met de buitenlandse escapades van Hoogovens en Sphinx, die resulteerden in forse koerssprongen voor deze aandelen, kon de afgelopen week op de beurs niet saai worden genoemd. Toch was het grootste nieuws niet op de aandelenmarkt te halen, maar op de obligatiemarkt. De AEX eindigde gisteren 2,5 punt hoger op 566,53.

Aandeelhouders van Otra kunnen tot 30 juni hun stukken aanbieden aan de Franse grootaandeelhouder Sonepar, die de technische groothandel wil overnemen. Dat hebben beide bedrijven in een biedingsbericht meegedeeld. Sonepar legt voor elk aandeel Otra 14,60 euro (32,17 gulden) in contanten neer.

Islamitische docenten die voor de klas een hoofddoek dragen kunnen het openbaar onderwijs soms in de problemen brengen (W&0 1 mei, `Openbare hoofddoek'). De ophef die nu ontstaat naar aanleiding van enkele incidenten dreigt de discussie een ongewenste richting te geven door te zeer te focussen op de politiek beladen hoofddoek in plaats van op de onderliggende problematiek van hoe de gewenste attitude van docenten in het openbaar onderwijs te ontwikkelen en te toetsen. Niet het al of niet dragen van een hoofddoek of andere kenmerken is bepalend voor de geschiktheid van een docent(e) om aan een openbare school les te geven, maar de juiste attitude van de betreffende docent(e). Deze attitude kan gekenschetst worden als een respectvolle, verdraagzame en open houding ten opzichte van godsdienst en levensbeschouwing van de verschillende leerlingen en de bereidheid en de vaardigheid om zich te onthouden van uitingen die de voorkeur voor eigen overtuiging willen uitdragen.

Met verbijstering hebben wij kennis genomen van de inhoud van het artikel `openbare hoofddoek' (W&O, 1 mei). In dit artikel wordt een aantal directeuren van openbare basisscholen opgevoerd die uitdrukkelijk verklaren geen islamitische vrouwen met hoofddoek op hun scholen als onderwijskracht toe te laten.

Het artikel van Wubby Luyendijk over leerkrachten op openbare scholen met een sluier of hoofddoek (`Openbare hoofddoek' W&O, 1 mei) deed me denken aan het bezoek dat ik laatst bracht aan een Marokkaanse vrouw, die thuis onderwijs in de Nederlandse taal kreeg. Na de les kwamen de familiefoto's uit Marokko op tafel. Op veel foto's was onze gastvrouw het stralende middelpunt. Op vrijwel geen van die foto's droeg de gesluierde vrouw tegenover me echter een sluier. Ik zag prachtig lang, zwart, licht golvend haar en kon niet nalaten haar haarbos te prijzen. Even ging de hoofddoek af. Met gepaste trots toonde ze dat er in dat opzicht niets veranderd was. Wat me werkelijk bezighield durfde ik niet te vragen. Wat beweegt iemand om zich hier in een sluier te hullen waar ze dat in Marokko kennelijk bij voorkeur niet deed?

In W&O van 8 mei reageert Harm Visser in zijn brief met de titel `Pratende aap' op het artikel `Praten en bedriegen; psycholoog Richard Byrne over het ontstaan van taal' in W&O van 20 maart. Volgens Visser is het `bijna genant dat Byrne nog eens komt aanzetten met Kanzi, die wonderbaarlijke bonobo die spontaan met symbolen speelde'.

De bijlage W&O van 1 mei beschrijft de discussie over het dragen van een hoofddoek door leerkrachten in het openbaar onderwijs. De aanleiding vormt een leerkracht Turks die na haar huwelijk voor de klas ging staan terwijl van haar gezicht slechts haar ogen zichtbaar waren. Een ontbrekend element in deze discussie is de taaldidactische kant. Het bedekt zijn van het gezicht bemoeilijkt namelijk de communicatie tussen leerkracht en kinderen. De eerste reden hiervoor is dat de kinderen het mondbeeld van de leerkracht niet kunnen zien, terwijl het zien van het mondbeeld een belangrijke rol speelt bij het taalverstaan. Dit is extra van belang als het gaat om taalverwerving. De tweede reden is dat de gezichtsmimiek door het dragen van een sluier slechts zeer ten dele zichtbaar is, terwijl deze de communicatie ondersteunt. Het lijkt mij daarom van belang een onderscheid te maken tussen de hoofddoek die het hele gezicht vrij laat en de sluier die slechts de ogen laat zien.

Volgens Hofland richten de NAVO-bombardementen in Joegoslavïe een `vergeefse verwoesting' aan. Een alternatief biedt hij echter niet. Treurt hij soms nog steeds om het feit Chamberlain niet nog een keer of tien naar Berlijn is geweest om vergeefse bombardementen op b.v. het Ruhrgebied, Berlijn en Dresden te voorkomen? En dan elke keer weer die mislukking van de Golfoorlog, omdat Saddam er nog zit. Dat Koeweit ontzet is, speelt kennelijk geen rol.

De column `Nou en?' van Elsbeth Etty (Z 29 mei) vraagt om een reactie vanuit de kring van lezers die zich bezig houden met de crisis in Kosovo.

`Zuiverheid', meneer de Graaf, is een kwaliteit van hoofd en hart tezamen, Het betekent: intelligentie in de zin van helder denken in combinatie met integriteit en bewogenheid van het hart. Het is een hoge menselijke attitude. U en uw D66-genoten begrijpen dat (Wim Kok ook). En ik hoop dat dat zo blijft. Dat is jullie watermerk. Deze mentaliteit is een witte raaf in deze wereld en zeker in de politiek. Volhouden alsjeblieft! Als je geen succes hebt, wil dat niet zeggen dat je niet op de goede weg bent.

Het artikel van Geert van Asbeck (Z 15 mei) onderstreepte nog eens hoe terecht het verbod op bemiddeling bij commercieel draagmoederschap is. Buiten de nauwe kring van familie en (heel) goede vrienden levert draagmoederschap (zonder of met eicel-donatie) altijd een of meer slachtoffers op.

Naar aanleiding van de fotoserie van Céline van Balen (Z 8 mei) wil ik het volgende opmerken. Het zelfportret van Céline van Balen bewijst haar voorkeur voor de foto met de `lege' blik. Een kunstzinnige opvatting, een tijdsbeeld wellicht.

Gaarne wil ik reageren op `Openbare hoofddoek'(W&O, 1 mei). De kwestie van de hoofddoeken voor moslim-vrouwen blijft in Nederland, Duitsland en vooral Frankrijk de gemoederen bezighouden. In 1985 reeds adviseerde prof. J. Brugman in Leiden het schoolbestuur in Alphen aan de Rijn om de hoofddoek te verbieden omdat de koran (Soera 33,59) over dit onderwerp niet eenduidig is. Moslim-ouders die de strenge koran-uitleg volgen, laten zich dit echter niet gezeggen door een `niet-moslim' islam-deskundige. In Frankrijk is men er na veertien jaar oekazes en een serie rechtszaken ook nog steeds niet uit.

De Japanse economie is op drijfzand gebouwd. De sterke tradities hebben jarenlang de groei gestimuleerd. Het was de geest van de loonslaaf, de ‘salariman’. Maar de zeepbel spatte uiteen. En de tradities verdwijnen. De een juicht dit toe, de ander treurt erom. Tweemaal Japan: het leven van de familie Kojima en de kritische visie van een fotograaf.

De huidige secretaris-generaal van de NAVO, de Spanjaard Javier Solana, wordt de nieuwe hoge vertegenwoordiger voor het buitenlands en veiligheidsbeleid van de Europese Unie. Dat hebben de staatshoofden en regeringsleiders van de EU tijdens hun topbijeenkomst in Keulen beslist.

Louis D.Rubin, jr. (ed.): A Writer's Companion. Gebonden, Louisiana State University Press 1995, van ƒ95,90 voor ƒ24,95. Nayler & Co Den Haag.`A Writer's Companion is the Swiss army knife of reference works. It's a hundred tools in one,' schreef een recensent over het boek van Rubin, een vuistdik naslagwerk waarin de meest uiteeenlopende – en soms wonderbaarlijke – onderwerpen aan bod komen: legendarische treinen, leden van het Amerikaanse Congres vanaf 1789, muziektermen, de introductie op de markt van producten als kauwgom (1890) en mayonaise (1910), en de namen van huisdieren van beroemde politici en schrijvers (zoals Rufus, de geliefde poedel van Winston Churchill). Om uren in te bladeren.

Plotseling stond Jan Torck temidden van de onderofficieren. Het leek erop dat hij Dossche wilde bevrijden. Een onderluitenant greep hem vast, Torck stribbelde tegen, enkele militairen sloegen hem met de kolf van hun geweren. De onderluitenant raakte gewond door een sabelhouw van een opgewonden collega en Torck wist te ontsnappen.

Amerikaanse gevechtshelikopters dropten op een zondagmiddag in oktober 1993 hun zwaarbewapende manschappen in het hartje van de Somalische hoofdstad Mogadishu, op zoek naar twee luitenants van war lord Mohamed Aidid. De overval markeerde een nieuwe escalatie in Somalië, waar een hulpactie van de Verenigde Naties langzaam verstrikt was geraakt in een chaotische stadsguerrilla tussen elkaar uitmoordende facties.

De Balkan, heeft Winston Churchill eens gezegd, heeft de kwaadaardige gewoonte meer geschiedenis te produceren dan ze aankan. De Nederlandse mediaconsument kan er inmiddels van meepraten: hij wordt sinds ruim een jaar, en vooral sinds het begin van de NAVO-luchtacties tegen Joegoslavië, overspoeld met golven van informatie over het conflict om Kosovo. En het kwalitatieve gehalte wisselt nogal, afhankelijk van het medium, want het moet snel, het moet kort en het moet vooral niet te ingewikkeld. Met name op de televisie wordt gehusseld met data en gegevens (Servië en Joegoslavië zijn namen die worden gebruikt alsof ze hetzelfde betekenen) en worden plaats- en persoonsnamen afschuwelijk verhaspeld door soms matig of slecht ingevoerde verslaggevers – de goede niet te na gesproken – met als treurig dieptepunt de televisieverslaggeefster die van de Albanese schrijver Ismail Kadare een lesje geschiedenis krijgt dat ze nauwelijks kan volgen en nauwelijks kan geloven – een lesje dat ze had moeten leren vóórdat ze Kadare überhaupt ging opzoeken.

Het is eigenlijk een kerk van niets, de San Luigi dei Francesi, en ook de straat waaraan hij ligt stelt niet veel voor. Veel toeristen komen er niet, de meesten die de kerk passeren zijn op weg naar de nabijgelegen Piazza Navona – en missen daardoor de mooiste plek van Rome. Om die te vinden moet je de schemerige San Luigi door naar de achterste kapel aan de linkerkant. Daar pak je een muntstuk van 200 of 500 lire en gooit het in de automaat ernaast. Een droge klik; plotseling baadt de kapel in het licht en opent zich het zicht op drie schilderijen waarin het leven van de apostel Mattheus is afgebeeld, alle drie rond 1600 geschilderd door Michelangelo Merisi da Caravaggio (1571-1610).

`Elvis is alive and she is beautiful'. Het zijn woorden van de popster Madonna en ze bedoelde - nooit de meest bescheidene - vermoedelijk zichzelf. Maar was Madonna in de jaren tachtig nog dé superster, inmiddels is ze allang niet meer de enige vrouwelijke Elvis. De explosieve groei van het aantal vrouwelijke popmuzikanten de afgelopen jaren bereikte in 1999 een hoogtepunt. Nooit eerder werden zoveel vrouwen genomineerd voor een Grammy Award in de meest uiteenlopende categorieën, van pop tot alternatieve rock, van hiphop tot country. Lauryn Hill, Sheryl Crow, Alanis Morissette, Heather Nova, PJ Harvey, Tori Amos, Shania Twain.

Dreuzels zijn we, magieloze Dreuzels, niettemin in staat gebleken wonderbare dingen uit te vinden zoals de telefoon en de posterijen. Toegeven dat tovenarij bestaat, ligt niet in onze aard. Meneer Wemel, werkzaam bij het Ministerie van Toverkunst op de afdeling Misbruikpreventie van Dreuzelvoorwerpen, wordt er moedeloos van. `Gewoon Dreuzeltje pesten', verzucht hij. Het wordt steeds gebruikelijker. `Ze een sleutel verkopen die steeds maar slinkt tot niets, zodat ze hem nooit kunnen vinden als ze hem nodig hebben Het is natuurlijk moeilijk om tot een veroordeling te komen, omdat geen enkele Dreuzel wil toegeven dat z'n sleutel slinkt ze houden stug vol dat ze hem gewoon kwijt zijn.'

In Langarm van Bob Rigter lijken alle Nederlandse oorlogsromans te zijn samengebald. Van ieder oerpersonage is één exemplaar aanwezig: één laffe notabel, één schlemielige NSB'er, één wrede doch muzikale Duitser, en het verzet bestaat uit een zonderlinge denker en één botte uitvoerder. Verder is er een onschuldig jongetje en een naïeve dienstmeid op wie iedereen verliefd is.

Leo Vroman, bioloog en dichter, heeft zinnen herhaaldelijk vergeleken met eiwit-ketens. Maar wie zijn poëzie leest, is geneigd taal eerder op te vatten als een Ierse pub bij sluitingstijd. Straalbezopen haken de woorden zich aan elkaar vast en zwalkend gaan ze over de bladzijden naar beneden. Gewone woorden waren het, Vromans Ale & Guinness maken ze echter weemoedig, uitzinnig zingend, morsig, onhandig gebarend.

Hét `grote culturele drama' van Nederland in de tweede helft van de twintigste eeuw – zo noemen Frans Ruiter en Wilbert Smulders de afbraak van de verzuiling in hun stimulerende studie Literatuur en moderniteit in Nederland 1840-1990 uit 1996. Met het verdwijnen van de verzuiling kwam een eind aan de alles impregnerende invloed van de religie op het openbare en particuliere leven. Tegelijkertijd markeerde de ontzuiling de definitieve overgang van een provinciale, agrarische samenleving naar een stedelijke, post-industriële cultuur, die weldra ook het platteland in haar greep kreeg. In bijna alle literatuur van de laatste decennia menen Ruiter en Smulders de sporen van dit `drama' te kunnen terugvinden.

Even leek het of Paul Auster, auteur van moderne klassieken als The New York Trilogy en The Music of Chance, de romanschrijfkunst voorgoed vaarwel had gezegd. Na het succes van de films Smoke en Blue in the Face, waarvoor hij de scenario's had geschreven, dompelde hij zichzelf onder in de glamour van de filmwereld. Hij was jurylid op de festivals van Venetië en Cannes, regisseerde de verfilming van zijn derde scenario Lulu on the Bridge (opnieuw met Harvey Keitel), en publiceerde alleen nog Hand to Mouth, waarin behalve memoires wat oude korte stukken waren opgenomen.

Het leven van de Canadese auteur Stuart Cohen (1958) biedt op zichzelf al de nodige aanknopingspunten voor een spannende roman: als kenner en importeur van waardevolle antieke weefsels reisde hij jarenlang over de hele wereld. Zijn eigen ervaringen zijn hem ongetwijfeld van pas gekomen bij het schrijven van zijn eerste roman Onzichtbare wereld (Invisible World) die zich grotendeels afspeelt in Hongkong en China en in de internationale wereld van de kunsthandel.

Meer dan vijftig jaar na de oorlog komen er nog steeds verhalen over die oorlog los. Sterker nog: zij die altijd zwegen doen nu hun mond pas open. Er moet kennelijk een zekere rijpheid zijn bereikt voordat men het erge onder ogen durft te zien, er moet een afstand zijn die groot genoeg is om niet te bezwijken. Onder de overgeleverde herinnering. Zij die de oorlog meemaakten zijn over het algemeen dood maar hun kinderen en kindskinderen vragen zich af waar die beklemming vandaan komt die hen sinds hun eerste stappen begeleidt.

Gnarp: mooie naam, van een afgelegen gehucht ergens in Zweden. In maart 1858 kocht een man in Gnarp voor weinig geld kogels, koord en kruit. Het aankoopbedrag werd ergens opgetekend en die notitie vormde honderd jaar later voor de Zweedse dichter Lars Gustafsson de aanleiding voor een gedicht. Gustafsson vermoedt dat de man uit Gnarp op korhoenders wilde gaan jagen, maar daarmee loopt ieder spoor ook meteen dood. Hij ziet hem als het ware vanuit het gehucht het bos in gaan, onder de dennen, daarna `verliezen wij hem uit het oog.' Het is wel zeker dat we hem ook nooit meer terug zullen zien. `U moet mij begrijpen' zegt Gustafsson, als een denkbeeldige dominee, tegen ons, denkbeeldige nabestaanden, `wij zullen er nooit achter komen wie hij was.' Het leven van de onbekende Gnarpse korhoenjager kan kort worden samengevat, en dat gebeurt dan ook, in de slotregels: `Na op zoek naar vogels te zijn gegaan/ is hij tot in alle eeuwigheid verloren.'

`Waarom heeft de heele pers mijn boek nog niet tot het boek van de eeuw uitgeroepen?', vraagt Geyl aan Gerretson, enkele weken na de verschijning van het eerste deel van zijn Geschiedenis van de Nederlandse Stam. `Ach wat jammer toch', klaagt hij tegen zijn Vlaamse vriend Herman Vos, `dat ikzelf niet alle kritieken op mijn boek schrijven mag. In ernst – wie zou het beter kunnen?' Toch mocht Geyl, toen en later, zeker niet mopperen over gebrek aan belangstelling voor zijn Stam, waarbij fundamentele kritiek op de uitgangspunten vaak gepaard is gegaan met veel waardering voor de uitwerking. Geyls doelstelling was even eenvoudig als ambitieus. Hij wilde de geschiedenis van de Nederlandse taalgemeenschap, Noord en Zuid, in één brede zwaai behandelen vanaf de Franken tot zijn eigen tijd: een historische onderbouwing van de Groot-Nederlandse gedachte, waardoor hij als student gegrepen was en die hem zijn verdere leven niet zou loslaten. Stam stond bij Geyl voor taal en cultuur, niet voor ras; hij wees juist op de vruchtbare vermenging van diverse rassen in de Nederlanden. De scheuring van Noord en Zuid in de zestiende eeuw beschouwde hij als een regelrechte ramp en ook als een onnatuurlijke ontwikkeling, veroorzaakt door militair geweld en tegengeweld.

Volgende donderdag mag de Nederlandse kiezer weer naar de stembus: voor het Europese Parlement. Of meer dan een derde van het electoraat zich daartoe geroepen voelt, is de vraag. Dat heeft niet alleen te maken met het gedrag van de volksvertegenwoordigers in dit parlement dat geen parlement is, maar ook met de Europese eenwording zelf. Economisch is dat project succesvol, maar politiek heeft Europa al bijna een eeuw geen greep meer op het eigen lot.

Lakeman heeft met Binnen zonder kloppen het taboe willen doorbreken dat allochtonen publiekelijk niet als last mogen worden aangemerkt.

Deze week is de traditionele maand van het spannende boek begonnen met het al even traditionele gesteggel rondom de Gouden Strop, de prijs voor het beste Nederlandse misdaadboek van het afgelopen jaar. Lopen de spanningen doorgaans vooral op door literaire auteurs die de thrillerprijs voor de neus van de echte misdaadschrijvers wegkapen of daarentegen doodsbang zijn dat ze door toekenning van de Gouden Strop uit de literaire wereld zullen worden gestoten, nu heeft de jury van de op 24 juni uit te reiken prijs te kennen gegeven dat er nauwelijks boeken voor bekroning in aanmerking komen. In plaats van de traditionele vijf genomineerden zijn slechts vier boeken voorgedragen.

Een jaar of zes geleden bezocht ik op een gloeiend hete dag in Camden (USA), vlakbij Philadelphia, het huisje waar Walt Whitman op 26 maart 1892 overleed. Honderd jaar geleden was dit nog een aantrekkelijk pand in een nette middenklasse buurt dat Whitman zich maar net kon permitteren. Nu was het een krakkemikkig, tot museum gebombardeerd huisje, midden in een verpauperd zwart getto, waar ik als witte, keurig geklede heer die dag ongetwijfeld een bizarre bezienswaardigheid moet zijn geweest.

Jaap Jacobs: Een zegenrijk gewest. Nieuw-Nederland in de zeventiende eeuw. Prometheus/Bert Bakker, 560 blz. ƒ75,–Dissertatie over een der eerste Hollandse nederzettingen: de kolonie Nieuw-Nederland, thans beter bekend als New York en omstreken. Een zegenrijk gewest schetst de geschiedenis van deze handelspost die in de loop van de zeventiende eeuw uitgroeide tot een Nederlandse enclave en twee jaar na het Rampjaar (1672) uiteindelijk door de Engelsen werd overgenomen.

Biografie Walt Whitman 1819-1892. Uit het lood. Pas Verschenen. Anone. Brieven. Pagina.2 De oogst van onze eeuw: Pieter Geyl. Pagina 3 Kinderboek. Pagina 5 Ramsj. Pagina 7

Kosovo, product van een overschot aan geschiedenis. De Amerikaanse afgang in Somalië. Het strategisch talent van de katoenarbeiders in Gent. Pagina 7

Patti Smith en Madonna: twee vrouwen, twee tijdperken. Toch zijn de overeenkomsten groter dan ze lijken. De tegendraadsheid van mensenvriend Caravaggio. Pagina 6

De Zweedse dichter Lars Gustafsson over de nietigheid van strenge schoonheid. Hans-Ulrich Treichel: een epigoon met een eigen verhaal. Stuart Cohen en Paul Auster. Pagina 4

Nico Dros is een echte historicus, wil teveel verklaren en schiet juist daarom tekort. In de poëzie van Leo Vroman is er verband tussen orde en chaos.

Op naar de stembus! Voor het Europese Parlement: een volksvertegenwoordiging die haar naam eigenlijk niet verdient.

Het Poesjkin-jaar is begonnen. In Rusland is de schrijver, die volgens de Westerse kalender op 7 juni 1799 werd geboren en in zijn korte leven de Russen hun taal gaf, nog altijd de grootste aller groten.

Wilma was gewoon naar de schapen gezwommen, langs het HEK. `Blijf op je eigen helft, dit is de schapenwei. Koeien horen achter het HEK!' riepen de schapen tegen de natte koe die probeerde uit de sloot te klimmen. Maar de wallekant brokkelde steeds af. Ze kon haar zware koeienlijf niet op de kant krijgen. Ten einde raad zwom ze terug en klauterde bij de koeienwei op land. `Ik geef het op, we komen niet langs het HEK,'zei ze.

Veel dingen die met koken te maken hebben zijn rond. Pannen zijn rond, net zoals hun deksels. Ook de meeste schalen. Dan heb je nog het vergiet, de opscheplepel, het theezeefje, de suikerpot en het eierdopje.

Ik wil dat boek niet lezen.

Keiko, de grote orka die de hoofdrol speelt in de film Free Willy, wil niet vrij rond zwemmen in de zee. Hij wil bij zijn verzorgers blijven, bij mensen die met hem spelen en hem eten geven. De pogingen om de filmster-orka zijn vrijheid terug te geven in de zee bij IJsland zijn eigenlijk mislukt.

`Ik snap er niets van!', roept Bram (11) als hij de video over de tijdreis van Ron en Fatima heeft bekeken. Een hele troost voor de grote mensen die de video ook niet begrepen. Zij durfden dat niet te zeggen want ze voelden zich dom.

Hij is afgebeeld op piratenvlaggen, gifflesjes en T-shirts van duistere hardrockbands. De schedel is hèt symbool om mensen de stuipen op het lijf te jagen en te waarschuwen voor hun naderende dood. Die functie heeft het doodshoofd al sinds de Middeleeuwen.

Hoe komt het dat de ideeën van Van der Ploeg zulke heftige reacties oproepen? Ik stel voorop dat de staatssecretaris het zijn critici wel heel gemakkelijk maakt. Zelden heb ik een culturele beleidsnota gelezen waarin de inhoud verhelderd wordt met zulke onnozele voorbeelden uit de beroepspraktijk. Je vraagt je af waar de staatssecretaris zijn ambtenaren voor gebruikt. In ieder geval niet om de kracht van zijn betoog te voorzien van intelligent gekozen illustraties. Daarmee zet hij, helaas, de deur open voor kritiek die op emoties is gebaseerd en nauwelijks op rede.

Autoriteiten uit de kunstwereld oordeelden negatief over de beleidsnota van staatssecretaris Van der Ploeg (CS 28/5). Cineast Hany Abu-Assad (`Het veertiende kippetje') en Robert de Haas, directeur van de Rotterdamse Kunststichting, gaan in op die heftige reacties.