ROTTERDAM, 30 JUNI. Drie tot vijf jongens worden elke week bij het zwem- en recreatieparadijs Tropicana aan de Rotterdamse Maasboulevard buiten de deur gezet omdat ze over de schreef zijn gegaan. “In 98 procent van deze gevallen gaat het om allochtone jongeren”, aldus directeur Frank Blom van Tropicana, dat jaarlijks zo'n 400.000 bezoekers trekt. Allochtoon betekent in de meeste gevallen van Turkse of Marokkaaanse afkomst. Zo'n 150 jongens is voor een half jaar de toegang ontzegd tot het Rotterdamse waterparadijs.
“Wat zich in het zwembad afspeelt, is helaas het verlengde van wat in de maatschappij gebeurt”, verzucht Blom van Tropicana, waar een strikt beleid van sancties geldt. “Wie over de schreef gaat, wordt uit het zwembad gezet en krijgt een bezoekverbod opgelegd, meestal voor een half jaar. Als het om jongeren gaat, sturen we ook altijd een brief naar hun ouders, waarin het hoe en waarom wordt uitgelegd.” Hij ziet wangedrag door allochtone jongens als een probleem van normen en waarden: in bepaalde milieus waar moeders en zusters zich aan strenge kledingvoorschriften houden, geldt de schaars geklede vrouw al gauw als hoer.
Seksueel wangedrag van jongeren in zwembaden is niet van vandaag of gisteren, en het zijn niet uitsluitend allochtone jongeren die zich daar schuldig aan maken, zo blijkt uit een rondvraag onder bedrijfsleiders van Rotterdamse zwembaden. Evenmin lijkt er sprake van een spectaculaire toename van seksueel agressief gedrag.
Enkele ernstige incidenten waarbij allochtone - in de meeste gevallen Marokkaanse - jongeren betrokken waren, leidden de afgelopen weken tot een golf van publiciteit over wangedrag en seksuele agressie in zwembaden. Een dergelijk incident speelde zich af in het gemeentelijk zwembad in Charlois (Rotterdam-Zuid) - twee meisjes, van elf en dertien jaar, werden lastiggevallen door een groep allochtone jongens. De meisjes klaagden bij een badmeester, die de jongens daarop uit het zwembad stuurde en buiten de deur zette. Op straat wachtte de groep jongens de twee meisjes op en tuigde hen vervolgens af.
Charlotte van Besouw, coördinator 'steunpunt seksueel geweld' van Sara, meent dat door een betere preventie een halt kan worden toegeroepen aan seksueel agressief optreden van jongens tegen meisjes. Ruim de helft van de meldingen over seksueel geweld in zwembaden - van licht grensoverschrijdend gedrag tot aanranding - die bij het Rotterdamse steunpunt binnenkomen, betreft allochtone jongeren.
Streng optreden - “vooral tegen groepen, want die geven altijd narigheid” - is het devies voor het personeel van het Schiedamse zwembad Groenoord, zegt directeur Jan van Vugt van de dienst sport en recreatie van de gemeente Schiedam. Groenoord was een populair openluchtzwembad dat in sommige jaren 450.000 bezoekers trok. Na een verbouwing in 1994 omvat Groenoord nu een overdekt 25 meter-bad en een recreatiebad.
Directeur Van Vugt: “Wij hadden tot voor kort problemen met grote groepen jongelui, merendeels allochtonen, uit Rotterdam die op vrijdagavond naar Groenoord gingen. Ze gebruikten een gemeentelijke kortingskaart om gratis te zwemmen. Van dat systeem werd misbruik gemaakt en daarom hebben we het afgeschaft. Die groepen jongelui veroorzaakten herhaaldelijk problemen. In een groep permitteren ze zich dingen die ze thuis nooit zouden doen. We hadden soms politie in zwemkledij in het bad. Omdat de politie te vaak moest komen, huurden we beveiligingsmensen in. En onze medewerkers hebben we cursussen laten volgen. Direct en consequent ingrijpen is het motto en dat heeft behoorlijk geholpen. We schakelen direct de politie in als er iets gebeurt dat niet door de beugel kan. Bij de receptie liggen foto's van de grootste lastpakken die we niet in het zwembad toelaten.”
Bij het grote en populaire zwembad De Wilgenring in de Rotterdamse wijk Schiebroek heeft men een gelijksoortige ervaring. In oktober 1996 kreeg het zwembad op de doorgaans drukke vrijdagavonden de eerste problemen met groepen jongens. Er werd toen fel gereageerd en dat hielp, aldus de bedrijfsleiding.
In twee à drie van de negen Rotterdamse zwembaden doen zich twee- tot driemaal per jaar min of meer ernstige incidenten met jongens voor. Daarbij gaat het vrijwel altijd om seksuele misdragingen tegenover meisjes, zo bleek uit een enquête die de Rotterdamse dienst sport en recreatie onlangs hield bij de gemeentelijke en sportfondsen-zwembaden in de Maasstad. Precieze cijfers ontbreken, ook bij de politie die het Steunpunt seksueel geweld van Sara al eerder had geattendeerd op het grote aantal seksuele misdragingen van allochtonen in zwembaden.
Alleen sancties opleggen, zoals gebeurt in de zwembaden Groenoord en Tropicana, helpt kennelijk niet voldoende. Volgens Blom is de politie, die herhaaldelijk te hulp wordt geroepen, “gefrustreerd omdat het vrijwel altijd minderjarigen betreft”. Die zijn minder makkelijk te vervolgen wegens overtredingen dan meerderjarigen. Charlotte van Besouw: “Ons idee dat meer aan preventie moet worden gedaan, is door de plotselinge publiciteit actueel geworden.”
Jongeren die voor een seksueel delict veroordeeld worden, krijgen soms een 'leerstraf' opgelegd, in de vorm van een cursus relationele en seksuele vorming bij de Rutgers Stichting, een hulporganisatie voor seksuele problemen die over de nodige expertise beschikt. Van Besouw: “Dat is dus een maatregel na een veroordeling. Via de HALT-bureaus van justitie (die wangedrag van minderjarigen bestraffen) zou jongeren die in zwembaden seksueel over de schreef gaan, ook een dergelijke cursus kunnen worden opgelegd. Met leerstraffen kun je verkeerd gedrag bijbuigen. Dat is de ene helft van ons preventieplan. De andere is natuurlijk het beleid van de zwembaden zelf. Die moeten regels stellen en hun personeel goed instrueren.”
Van Besouw van Sara vindt dat de 'interculturele problemen' niet overtrokken moeten worden. “Ook anno 1998 is seksuele voorlichting aan de jeugd nog steeds beperkt, zeker in allochtone milieus. En het zwembad is, en was dat ook vroeger al, een van de plaatsen waar de jeugd op dat gebied de grenzen aftast.”