Rotterdammers ageren tegen asielzoekerscentrum

ROTTERDAM, 29 APRIL. Rond drie uur omsingelen ME-busjes en agenten te paard plotseling de menigte voor het Zuiderparkhotel in Rotterdam Zuid. Enkele honderden buurtbewoners, reltoeristen en kaalgeschoren gabbers vluchten het park in.

“Kankerlijers, dit is wel mijn wijk”, brult een 'gabberinnetje' in trainingspak. CP'86-raadlid Freling, die staat te keuvelen met wat volgelingen, wordt in de boeien geslagen en afgevoerd. Drie aanhangers volgen. Iemand brengt nog een Hitlergroet, daarna verloopt de samenscholing.

“We komen terug”, roept een jongen in bomberjack. “Dit wordt Rostock in Rotterdam.”

“Dit is mijn winkel, ik blijf hier staan”, schreeuwt winkelier Aad Veltenaar van Wolshop Ria, wanneer vier bereden agenten komen aandraven. De stemming is grimmig deze zonnige zaterdagdmiddag in tuindorp Vreewijk.

“Het is een beetje beangstigend zoals het zich hier ontwikkelt”, zegt Veltenaar even later, als de menigte zich heeft verspreid. “Dit is een wijk waar ik me nog Rotterdammer voel.” Hij wijst naar een flatgebouw in de verte, die als een stadsmuur tuindorp Vreewijk van de rest van Rotterdam-Zuid afsluit. “Dat is de grens. We willen niet dat Vreewijk verloedert.”

Veltenaar heeft jarenlang naast een hindoestaans gezin gewoond, zegt hij. Lieve mensen, dat wel. Hij bezocht zelfs hun bruiloft. Maar als het hele blok hindoestaans wordt? “Je wil een eigen territorium”, zegt de winkelier.

“Op de camping zet je toch ook een hekje om je caravan?”

Het asielzoekerscentrum in het Zuiderparkhotel met vierhonderd bedden lijkt zich tot een testcase te ontwikkelen voor de multiculturele samenleving in Rotterdam.

De stadspolitiek maakt zich zorgen. De Centrumdemocraten en CP'86 opereerden tot dusver altijd in een vacuüm. Spookpartijen die wel kiezers, maar nauwelijks een actieve achterban hadden. In Vreewijk lijken ze nu echt contact te maken met hun electoraat.

Een videoband van de informatieavond voor wijkbewoners op 20 maart wordt aan de Coolsingel naarstig bestudeerd. Politici en ambtenaren zaten die avond tegenover een vijandige zaal, die de gele strooibiljetten van de CD uitdagend op hun tafels hadden uitgestald. Deelraadslid Spanjersberg van de CD kreeg een klaterend applaus toen hij vroeg “waar die hopen stront vandaan komen die in de gang van mijn flat liggen”. Toen de Centrale Opvang Asielzoekers begrip trachtte te kweken voor vluchtelingen, ging er een sarcastisch “Ooh, wat zielig”, door de zaal. De bijeenkomst werd opgebroken na handtastelijkheden.

Vorige maand dienden de Centrumdemocraten een verzoek in voor een betoging tegen het centrum, waarna een verzoek voor een tegendemonstratie van hun tegenstanders volgde. Burgemeester Peper gaf beide toestemming, maar dan wel in de vroeger ochtenduren, buiten Vreewijk, op de Colosseumweg naast de spoorweg.

De 'anti-fascisten' vochten dat besluit vrijdag aan bij de kantonrechter. Ze vingen bot en besloten niet te demonstreren. Extreem-rechts beloofde bij monde van CD-raadslid Teijn illegale betogingen en riep de bewoners op zich om twee uur te verzamelen bij buurthuis De Brink.

Daar verzamelen zich op dat tijdstip tientallen jongeren en journalisten, terwijl oudere buurtbewoners van afstand toekijken.

Tuindorp Vreewijk lijkt in de lentezon met zijn groene singels, fruitbomen in de bloei en puntdaken met rode pannen de ideale combinatie van stad en dorp, zoals de ontwerpers van de Delftse School dat begin deze eeuw voor ogen stond. Naburige wijken als de Afrikaanderbuurt, Bloemhof of Hillesluis tellen 62, 43 en 55 procent allochtonen, in Vreewijk is dat nog geen tien procent.

Volgens J. Jettinghoff van woningvereniging Vreewijk-Lombardijen is Vreewijk door de stadsvernieuwing zo lang blank gebleven. Het tuindorp was eind jaren zeventig oud genoeg om voor stadsvernieuwing in aanmerking te komen. Geografisch lag Vreewijk echter niet in de 'eerste ring'

van de stad, waar zich al veel allochtonen hadden gevestigd. Bewoners kregen bij de renovatie van het tuindorp een terugkeergarantie. Daardoor bleef de instroom van allochtonen tot eind jaren tachtig, toen de stadsvernieuwing werd afgesloten, beperkt.

Dat verandert nu de woningen in Vreewijk weer 'markconform' worden toegewezen. De woningvereniging heeft een tijdje actief allochtonen geworven. Jettinghoff: “We wilden een kleine verhuisbewegingen op gang brengen. Onder allochtonen bestond huiver voor Vreewijk. Er was geen islamitische slager, geen moskee. Dus hebben we wat rondleidingen georganiseerd om te laten zien dat het hier mooi wonen is.”

Zo is het percentage allochtonen in enkele jaren van drie tot tien procent toegenomen. En werd Vreewijk volgens het onderzoek 'extreem-rechts in de buurt', dat in opdracht van de gemeente Rotterdam is verricht, een schoolvoorbeeld van een 'extreem-rechts stemdistrict'. De Centrumdemocraten kregen hier in 1994 bij gemeenteraadsverkiezingen 21,7 procent.

“De onderliggende vrees betreft eerder een algehele achteruitgang - vervuiling, overlast, criminaliteit, het je niet meer thuisvoelen. 'Allochtoon' is hier synoniem met typische grootstedelijke problematiek”, schrijven de onderzoekers over Vreewijk.

Als de jongeren en de journalisten richting Zuiderparkhotel trekken, waar de politie hen opwacht, wordt het weer rustig bij de Brink. Extreem-rechts volgt de ontwikkelingen vanuit café Cosy Corner, bij politiepost Sandelingplein. Acht agenten zitten in de zon en komen niet in actie als Joop Glimmerveen met zijn jeugdige kameraad Constant Kusters folders uitdeelt aan voorbijgangers. Ze werven leden voor de 'Fundamentalistische Arbeiderspartij', blijkens het onderschrift een 'beweging der politiek soldaten' die een 'Groot-Germaans Nederland' willen “zonder zionisten en communisten”. Een mooie middag, vindt Glimmerveen. “De mensen worden radicaler, er groeit een voedingsbodem.”

Een zestiger in trainingspak komt het Sandelingsplein opgejogd. Hij traint voor de marathon van zondag. “Ik ben nog net van de generatie die de hongerwinter heeft meegemaakt”, zegt hij.

“Van dat gedoe met hakenkruizen gaan mijn haren overeind staan. Kunnen we niet eens tegen zo'n asielzoekerscentrum demonstreren zonder nazi's?”