Rusland; Moskou houdt zich nu nauwlettend aan de regels

Meteen al die zaterdagmiddag werden we aangehouden door de verkeerspolitie. De agent vond bij de routine-controle een onvolkomendheid in het 'tech-paspoort', het document dat de technische gegevens van de auto bevat. Wat er precies aan schortte is niet belangrijk: er schort in de ogen van de Russische autoriteiten altijd wel iets aan. Onlangs nog kreeg mijn vrouw een boete omdat ze zonder volmacht van haar man in diens auto reed. En dit is ook het land waar de automobilist die zijn rijbewijs verliest, opnieuw rij-examen moet doen.

De gebruikelijke procedure bij een overtreding is dat de agent dreigt met inname van rijbewijs of kentekenplaten, waarna de automobilist aanbiedt de boete ter plekke en zonder kwitantie te betalen. Maar deze bijverdiensten hebben de toorn gewekt van generaal Anatoli Koelikov, de opperbevelhebber van de Russische troepen in Tsjetsjenië die deze zomer tot minister van binnenlandse zaken is benoemd. Hij heeft vorige maand als test een vrachtwagen laten rijden; die werd 24 keer door politieagenten aangehouden. Tweeëntwintig keer moesten er steekpenningen worden betaald. Er zijn ontslagen gevallen en sindsdien houdt de politie zich nauwlettend aan de regels.

De agent van die zaterdag schroefde dus onverwijld beide kentekenplaten van de auto. Hij zei dat ze op het politiebureau zouden kunnen worden opgehaald, na betaling van een boete en op vertoon van een geheel nieuw tech-paspoort. De auto mocht voor deze ene keer nog zonder nummerplaten naar huis worden gereden.

Nieuwe paspoorten worden afgegeven door het hoofdkantoor van de Staats-Automobiel Inspectie, zoals de verkeerspolitie officieel heet, nadat een technische inspecteur van de dienst de auto heeft goedgekeurd. Die inspecteurs zijn te vinden bij verscheidene politiebureaus en - verplicht voor buitenlanders - bij de garage van de OePDK, de overheidsdienst die over het welzijn van buitenlanders waakt. De autokeuring bij de OePDK is wel iets duurder - 250 dollar - en moet contant worden betaald hoewel transacties in dollars in Rusland bij de wet verboden zijn.

Maar de auto, zo bleek, kon onmogelijk worden goedgekeurd. Hoewel er technisch weinig mankeerde aan de Volkswagen Golf uit 1991 - zeker niet in vergelijking met de decennia oude Wolga's en Lada's die in Moskou rondrijden - was het nummer van de motor slecht leesbaar. Volgens het oude techpaspoort had er E976729 moeten staan en dat was door vuil en slijtage niet meer onomstotelijk vast te stellen.

Er was volgens de inspecteur maar één oplossing: de auto moest eerst voor expertise naar de afdeling diefstal. “U moet begrijpen dat er in Rusland veel auto's worden gestolen waarvan de motor in een andere auto wordt gezet.” Het onderzoek, waarbij volgens hem via de computer verbinding met West-Europa zou worden gezocht, zou “hooguit een maand” duren. Die tijd moest de auto uiteraard in bewaring blijven.

Voor dit soort gevallen beschikt deze krant in Moskou gelukkig over een ervaren medewerkster, Galja Medvedeva, die ten overstaan van de inspecteur het enige deed wat op dat moment mogelijk was: ze barstte in tranen uit. Na enig debat met de monteurs was de inspecteur bereid tot een compromis. Als Galja een brief van het ministerie van buitenlandse zaken zou tonen waarin de goede naam van de krant zou worden bevestigd, plus enige andere documenten, zou hij zonder verdere expertise accepteren dat de auto inderdaad van deze krant was.

Wie een brief wil krijgen van het ministerie van buitenlandse zaken moet een brief schrijven aan het ministerie van buitenlandse zaken. Daarna dient telefonisch een afspraak te worden gemaakt om langs te komen en het verzoek mondeling toe te lichten. Toen de brief gepost was belde Galja dus Marina Makarova, de functionaris op het ministerie die de Nederlandse correspondenten in haar portefeuille heeft.

Marina was helaas voor onbepaalde duur met vakantie. De man die voor haar waarneemt was enige dagen telefonisch in gesprek. Bij een bezoek aan het departement bleek zijn kamer zelfs op slot te zijn. “Dat is al een hele week zo”, zei zijn secretaresse, die verder ook geen idee had waar hij zat. Het hoofd van de afdeling meende dat als de telefoon in gesprek was, zijn ondergeschikte aanwezig moest zijn, zodat er geen reden bestond zich als chef over de zaak te ontfermen. Galja moest maar op de gang wachten tot de functionaris langs zou komen op zijn werk.

Met de brief - de kwestie duurde inmiddels een week - terug naar de OePDK-garage. Daar wachtte een verrassing. De inspecteur had alvast nieuwe nummerplaten op de auto laten schroeven. Geheel nieuwe. Het oude kenteken begon met een H, wat er op duidt dat de automobilist werkt voor een gemengd Russisch-buitenlandse onderneming. Diplomaten hebben een D en correspondenten een K. Toen de auto in 1991 naar Moskou werd gereden waren de K's tijdelijk op en kreeg de krant een H. Dat was nu rechtgezet, zei de inspecteur. Het nieuwe kenteken stond ook genoteerd op het inspectierapport en zou daarmee, meende hij, automatisch op het nieuwe techpaspoort komen.

Voorbarig optimisme, want op het hoofdkantoor van de automobielinspectie, waar het nieuwe techpaspoort moest worden afgehaald, werden nog onvolkomendheden gevonden in het douaneformulier. Dat document was nog niet eerder ter sprake gekomen. Het formulier is bij de invoer van de auto ingevuld en moet worden getoond als de auto wordt uitgevoerd of verkocht. Maar er stond USSR op en dat land bestaat niet meer. Ook was de datum opengehouden tot wanneer NRC Handelsblad een kantoor in Moskou zou houden. En dus, zei de beambte die de nalatigheid had ontdekt, “moet u naar de douane om een ander formulier in te vullen”. De nieuwe nummerplaten, gebaarde hij, konden er weer af.

Dit is een verhaal zonder einde. Galja heeft de douane maar laten zitten omdat zij niet kon voldoen aan de eis dat bij invulling van een nieuw formulier de betreffende auto moest worden meegenomen. Zij is uiteindelijk tot de top van de automobielinspectie doorgedrongen. Die zegt dat de enige manier om weer legaal te kunnen rijden, toch de anti-diefstal-expertise is. Maandag gaat Galja erheen om een afspraak te maken. De telefoon wordt er niet opgenomen.