Britten sturen extra troepen; intensief overleg over mandaat

GROOT-BRITTANNIË heeft gisteren besloten extra troepen naar Bosnië te sturen om de veiligheid van zijn contingent blauwhelmen te vergroten. Premier Major had zijn vakantie voor het overleg onderbroken. Hij kondigde aan dat hij ook het parlement van reces zal terugroepen. Sinds de Golfoorlog (1990-'91) was dat niet meer gebeurd.

Londen stuurt in eerste instantie twee artillerie-batterijen met in totaal twaalf 105 mm-kanonnen en een gepantserde genie-eenheid, samen goed voor 1.200 soldaten. De genie-eenheid is gespecialiseerd in het opruimen van wegversperringen en mijnenvelden. Daarnaast is de 24ste Luchtmobiele Brigade, bestaande uit 5.000 militairen, in staat van paraatheid gebracht. De brigade beschikt over helikopters en raketten en maakt - samen met onder meer de Nederlandse Luchtmobiele Brigade - deel uit van een multinationale divisie van de nieuwe NAVO-interventiemacht (ARRC). De nieuwe eenheden, die het aantal Britten in Bosnië (3.565) bijna zouden verdrievoudigen, zijn uitdrukkelijk geen extra blauwhelmen, maar moeten de Britse blauwhelmen beschermen. Of de Britse brigade onder het commando komt van 'Londen', de NAVO, of toch in enige vorm de VN staat nog niet vast.

Major hekelde gisteravond de gijzeling van 33 Britse militairen door Bosnische Serviërs, gistermiddag in de moslim-enclave Gorazde, als “schandalig”. Hij waarschuwde voor “de bijzonder ernstige consequenties” als de Britse blauwhelmen ook maar een haar wordt gekrenkt. Hoge Britse militairen waarschuwden dat de positie van de Britse troepen onhoudbaar kan worden als de Fransen uit Bosnië vertrekken.

“Deze poging om tot een oplossing voor het Balkan-probleem te komen loopt op haar einde”, zei Sir Archie Hamilton, ex-staatssecretaris van defensie. “We moeten niet betrokken raken in een totale oorlog want die kunnen we alleen maar verliezen. Er zijn grenzen aan wat het Westen voor de Balkan kan doen.” De nieuwe regering van FRANKRIJK wil dat de VN-macht een duidelijker mandaat krijgt waarbij de troepen beter worden beschermd. Komt daarover op korte termijn geen overeenstemming, dan worden de Franse troepen teruggetrokken, zo heeft president Chirac in telefoongesprekken met de regeringsleiders Clinton, Jeltsin, Major en Milosevic duidelijk gemaakt. Frankrijk heeft het hoogste aantal van 3.835 blauwhelmen in Bosnië en ook het record-aantal doden: 39.

Om de 170 gegijzelde Franse VN-militairen in Bosnië vrij te krijgen zal Frankrijk alle mogelijke middelen inzetten. In Frankrijk vielen vandaag pleidooien te horen voor commando-operaties. Het vliegdekschip Foch is zondag uit de Zuidfranse marinehaven Toulon vertrokken om in de Adriatische Zee onder Frans bevel ondersteuning aan de eigen VN-manschappen te geven. Minister-president Juppé veroordeelde gisteravond het “barbaarse” optreden van de Serviërs, maar zette zich ook af tegen de “slecht voorbereide” NAVO-luchtaanvallen van donderdag en vrijdag.

Ondanks de verontwaardiging over beelden van vastgeketende VN-soldaten mikt Parijs nog steeds op een diplomatieke oplossing. Juppé zei dat men de laatste weken slechts “centimeters verwijderd” was van een doorbraak. Hij drong aan op één onderhandelaar in plaats van vijf namens de contactgroep.

Op korte termijn wil Frankrijk dat er een einde komt aan het inzetten van VN-militairen in kleine groepjes. Bovendien moeten de troepen “adequaat bewapend” worden. Juppé suggereerde ook de inzet van een soort 'vliegende brigade' om VN-manschappen waar nodig snel te kunnen bijstaan. De NAVO-LIDSTATEN blijven voor versterking van de VN-vredesmacht in Bosnië; militaire deskundigen onderzoeken de mogelijkheden om de blauwhelmen aanvullende steun te geven. Mogelijke opties worden morgen gepresenteerd als de NAVO-ministers van buitenlandse zaken in Noordwijk bijeenkomen.

De opdracht om nadere studie te doen naar “aanvullende maatregelen” teneinde “de VN-vredestroepen te ondersteunen bij de uitvoering van hun missie” werd zaterdag gegeven tijdens spoedoverleg van de NAVO-ambassadeurs in Brussel. Secretaris-generaal Willy Claes las na de bijeenkomst een verklaring voor waarin het optreden van de Bosnische Serviërs werd veroordeeld als “in strijd met alle normen van geciviliseerd gedrag” en als “barbaars”. Claes verklaarde dat het bondgenootschap bereid blijft om in te gaan op nieuwe verzoeken van de VN voor verdere acties.

In de NAVO-verklaring staat dat het bondgenootschap voorstander is van blijvende aanwezigheid van de VN-vredestroepen in Bosnië, “met hun veiligheid gewaardborgd en met een versterkte bevoegdheid om een duidelijk mandaat uit te voeren”.

De aankondiging van president Jeltsin dat RUSLAND zijn best zou doen te bemiddelen bij de crisis heeft meer verwarring dan initiatieven opgeleverd. Twee ministers die volgens premier Tsjernomyrdin zaterdag al naar ex-Joegoslavië waren gevlogen bevonden zich vanmorgen nog steeds in Moskou.

Zaterdag leek een Moskous diplomatiek initiatief op gang te komen. “Minister van buitenlandse zaken Kozyrev en minister van defensie Gratsjov zijn vandaag naar het voormalige Joegoslavië vertrokken”, zei premier Tsjernomyrdin voordat hij zelf met vakantie ging. Later werd echter duidelijk dat Gratsjov en Kozyrev nooit uit Moskou zijn vertrokken. Opheldering is niet gegeven. Het ministerie van defensie meldde vanmorgen dat Kozyrev en Gratsjov mogelijk vandaag naar Belgrado vliegen. Maar Buitenlandse Zaken zei dat Kozyrev “in de tweede helft van de dag” naar Nederland vliegt voor de bijeenkomst van ministers van NAVO- en Oosteuropese landen. Functionarissen in de VERENIGDE STATEN hebben zich gisteren terughoudend opgesteld nu de luchtaanvallen in Bosnië waarop de VS zo hebben aangedrongen op een patstelling met VN-gijzelaars en een escalatie van het conflict zijn uitgelopen. Na een oproep van president Clinton aan de Serviërs om de gijzelaars vrij te laten bleef het gisteren stil.

Clintons kabinet overlegde gisteren over de situatie in Bosnië. President Clinton was er zelf niet bij. Na een Servische beschieting van Sarajevo op 7 mei gaf hij zijn veiligheidsadviseur Anthony Lake opdracht om de lobby te starten. Donderdag waren de Amerikaanse verklaringen nog triomfantelijk. Clinton zei te hopen dat de luchtaanval “de Bosnisch-Servische leiders zal overtuigen om hun schendingen van de gedemilitariseerde zones te staken”. Maar gisteren brachten de beelden van geketende VN-waarnemers de Amerikanen tot zwijgen. Amerika heeft weinig invloed bij ontstentenis van eigen troepen ter plekke. Clinton moet afwachten wat de landen met de twee grootste troepencontingenten, Groot-Brittannië en Frankrijk, vinden. Zelf zou Clinton niet graag zijn belofte gestand doen om 25.000 man Amerikaanse troepen te sturen voor hulp bij de terugtrekking uit de VN-vredesmacht. De Amerikanen zouden deel uitmaken van de NAVO-interventiemacht (ARRC) die de aftocht zou begeleiden. Een dergelijke inzet is nog steeds omstreden bij het Amerikaanse Congres.