Wie tégen wethouder Victor is, is vóór fractieleider Koos; Vechtcultuur in gemeentepolitiek

NOORDWIJK, 26 OKT. In de Noordwijkse politiek heerst een 'vechtcultuur', in de raadszaal hangt te vaak een 'vijandige stemming', zeggen gemeenteraadsleden. De strijd gaat niet over argumenten, maar over personen. Hoofdrolspelers zijn CDA-wethouder Victor Salman en de fractievoorzitter van de lokale partij Verenigd Noordwijk, Koos Smit. “Het conflict tussen die twee verziekt de sfeer in de raad al jaren”, zegt A. Ouwehand van GroenLinks. De gemeenteraad is verdeeld in twee kampen: wie niet vóór Victor is, is tégen Victor, en dus voor Koos.

Na de verkiezingen in maart zijn die ruzies volgens wethouder Salman nog heftiger geworden. Zijn persoonlijke tegenstander Smit was voorzitter van de VVD-fractie, totdat hij begin dit jaar door de partij op een onverkiesbare plaats werd gezet. De VVD wilde een 'meer gepolijste' stijl in de raad introduceren, aldus de nieuwe VVD-fractievoorzitter. Bovendien hield Smit, door zijn slechte verhouding met het CDA, de VVD in de oppositie, en de partij wilde juist graag besturen. Smit is nu voorman van de nieuwe partij Verenigd Noordwijk, die met vier zetels de tweede partij in de raad werd. Niet langer geremd door VVD-collega's valt Smit hem nog feller aan dan vroeger, zegt de wethouder. Bovendien hebben de nieuwe raadsleden, vooral die van Verenigd Noordwijk, het 'niveau' naar beneden gehaald, vindt hij: “Er zijn geen zakelijke discussies meer. Iedereen probeert elkaar vliegen af te vangen.” Ook Smit klaagt over de sfeer sinds de verkiezingen, maar hij kiest een andere beschrijving: “Klote. Elkaar afzeiken. Er wordt niet geluisterd.”

De CDA-wethouder verklaart de spanningen van de afgelopen maanden uit frustraties bij Verenigd Noordwijk. Ondanks de forse winst bleef de partij buiten het college. Smit heeft, vanzelfsprekend, een andere verklaring: CDA, VVD en PvdA zijn bijna gehalveerd, en de schrik zit er goed in. “Ze zijn bezig de macht te verliezen. Daarom durven ze ons geen ruimte te geven.”

De nieuwe raadsleden zien het geruzie met verbazing aan. Zoals VVD'er E.J. de Boer: “Het gaat er niet om wat iemand zegt, maar hoe hij dat doet en tegen wie. Discussies over intonatie in uitspraken zijn bijna standaard. Zo duren vergaderingen uren langer dan nodig is.”

“Dit is een slechte leerschool voor de nieuwe leden”, zegt raadslid Ouwehand. Ook burgemeester J. van der Sluijs heeft al gemerkt dat een paar nieuwelingen zich aan de heersende cultuur hebben aangepast. Toch heeft hij nog steeds zijn hoop gevestigd op juist die nieuwe leden, bijna tweederde van de gemeenteraad: “We willen een stijlbreuk met het verleden, meer overleg en minder verbale strijd naar buiten toe.”

Maar direct na de verkiezingen ging het al mis. Salman van het CDA, nog net de grootste partij in Noordwijk, en Smit van Verenigd Noordwijk wilden niet met elkaar in één college. “Geen vrolijkmakend schouwspel”, noemde burgemeester Van der Sluijs de onderhandelingen. “Een gemeenteraad wordt niet aangewezen om met elkaar het gezelschapsspel 'wie met wie' te spelen, maar om te zorgen voor stabiel bestuur. De kiezer heeft geen boodschap aan slechte persoonlijk verhoudingen”, zei hij na de installatie van het college, waarin de 'verliezers' CDA, VVD, PvdA samenwerken met Noordwijks Belang - de enige partij van het vorige college die niet had verloren.

Koos Smit van Verenigd Noordwijk kon ook bijna niet met goed fatsoen het dorp besturen samen met CDA-wethouder Victor Salman. Zijn partij, twee maanden voor de verkiezingen opgericht, voerde een felle campagne vooral gericht tegen de persoon van de wethouder. Op de voorpagina van een verkiezingskrant drukte Verenigd Noordwijk een foto af van een paal met straatnaambordjes. De 'Victor Salmansteeg, wethouder 1986-1994' wijst richting de toiletten. Smit moet er nog steeds hartelijk om lachen. En de Noordwijkers vonden het niet verkeerd, Verenigd Noordwijk werd op een paar stemmen na de grootste partij. Salman vond de campagne vervelend, maar hij heeft er “geen minuut van wakker gelegen”. Jarenlange ervaring in de Noordwijkse politiek heeft bij hem een “olifantenhuid” gekweekt. Hij kan zich goed verweren, zegt hij, “door waar dat mogelijk is, ook eens een tikje uit te delen”. Die tikjes zijn hard, weet GroenLinks-raadslid Ouwehand: “Als Victor iemand bij z'n stropdas heeft, trekt hij door”.

Ooit waren Victor Salman en Koos Smit vrienden. Ze kwamen vaak bij elkaar over de vloer. Vijf jaar geleden kwam daar plotseling een eind aan. Smit zegt dat Salman zijn benoeming tot nummer één bij de VVD niet kon hebben. “Ik kreeg meer macht dan hij. Toen heeft hij gezegd: 'Koos, ik zet geen stap meer in je huis'.” Volgens Salman heeft Smit dingen over hem gezegd die de wethouder hem niet kan vergeven.

Het is dan ook niet meer goed gekomen. Smit verwijt de CDA-wethouder 'achterkamertjespolitiek'. Hij zou geheime deals sluiten met architecten, hoteliers en aannemers. Maar ook het aantal minuten spreektijd in de raad kan leiden tot langdurige discussies en scherpe woordenwisselingen, vertelt Smit: “Dat lijken kleine dingen, maar ze bepalen wel de sfeer.” Volgens Salman zijn het “echt niet alleen de ruzietjes tussen Smit en mijn persoon” die de vergaderingen verzieken. “Ook tussen de andere leden zijn veel confrontaties.”

VVD'er De Boer hoopt dat B en W ingrijpen. “Vier jaar zo doorgaan is echt geen pretje”. Burgemeester Van der Sluijs vraagt zich af wat hij nog kan doen: “Ik heb al een paar keer voorgesteld om te bemiddelen, maar de heren voelen daar niet voor. Die verhouding valt niet meer te repareren.” Zo dramatisch is het ook niet, vindt de burgemeester, “Het zijn kustbewoners. Die hebben nog dat vrijbuiterige”.