Tranen waarop je kunt kauwen

Eigenlijk is groeien niet het goede woord. De kauwgom druppelt uit de bomen op Chios. Het is eigenlijk hars van de mastiekboom, of zoals die officieel heet de Pistacia Lentiscus. Nu komt die boom (of struik) ook verder in het Middellandse zeegebied wel voor. Maar alleen in Zuid-Chios, zeggen de Chioten, geeft de boom hars die door de hitte en de wind meteen opdroogt tot een soort kauwgom, die ze mastiek of mastix noemen. Al voordat Christus geboren werd, werd die kauwgom gebruikt. Omdat het zo kleverig is soms als plakmiddel. Griekse dokters gebruikten het als geneesmiddel. Schilders gebruikten het als deklaag als hun schilderij af was, als vernis. En het werd gebruikt als kauwgom - antieke kauwgom zeg maar. Het is raar hoor, als je door Zuid-Chios rijdt, even stoppen om wat kauwgom van de boom te plukken. De boeren daar hebben de berghellingen volgeplant met mastiekbomen, die niet hoger dan flinke struiken worden. Om de zoveel jaar hakken ze een paar gaatjes in de boom en druppelen de tranen mastiekhars er uit. Eerst zijn die tranen nog doorzichtig, maar al snel drogen ze tot gele klontjes op, aan de boom, of op de grond. Die klontjes kun je gewoon als kauwgom in je mond steken en er op kauwen. Het smaakt een beetje scherp eerst, harsig, maar na een paar keer flink kauwen heb je een lekker stevig stukje kauwgom in je mond - gegarandeerd suikervrij. Al eeuwen lang verzamelen de Chioten die harsdruppels, maken ze schoon en verkopen die over de hele wereld. De dorpjes in het zuiden, zoals Pirgi en Mesta zijn er zelfs rijk van geworden. En omdat rijkdom rovers aantrekt, hebben ze hun stadjes tot ware doolhoven gemaakt, met een wirwar van steegjes, waarin een heleboel doodlopende straatjes zijn. Zo werd het rovers onmogelijk gemaakt snel een heel dorp te plunderen: ze verdwaalden gewoon in de mastiekdorpen.

De antieke kauwgom heeft ook het leven gered van de mastiekboeren. In 1822 waren de Turken en de Grieken in oorlog, en de Turken hebben vrijwel alle inwoners van Chios uitgemoord. Alleen de mastiekboeren lieten ze leven. Want de Turkse dames in de harems waren gek op mastiekkauwgom, en daarom spaarden de Turken de mastiekboeren.

Ik kon de verleiding natuurlijk niet weerstaan om als toerist in Chios af en toe een klontje mastiek van de bomen te plukken en in mijn mond te stoppen. Je moet dan nog oppassen, want soms zitten er torren en vliegjes vastgeplakt in de kleverige gom. En je moet ook niet in een grote druppel al te verse, nog doorzichtige gom grijpen, zoals mijn reisgenoot Oscar deed: dan zit je hand onder de kleverige hars die je niet eten kan. En het duurt twee dagen voor je alle hars er weer af hebt. Maar eigenlijk is het natuurlijk diefstal, een klontje kauwgom van de boom pikken: net zoiets als appeltjes stelen. Het hoeft ook niet, want op Chios liggen de gedroogde mastiekdruppels overal in de winkels. Als kauwgom, of als smaakmaker. Arabieren doen mastiek door de koffie. De Chioten maken ook kauwgom die op moderne Westerse kauwgom lijkt van de mastiek, en vooral de suikervrije variant daarvan (Elma) is lekker.

Hou je van kauwgom en zou je wel eens zo'n druppel echte mastiek uit Chios willen proeven? Dat kan. Ik heb twintig gestolde harsdruppels, dus kauwgom-stukjes uit Chios meegenomen naar Nederland. De eerste twintig briefschrijvers krijgen een origineel Chiotisch stukje natuur-kauwgom toegestuurd. Zet op de envelop MASTIEK, en vermeld in je briefje aan de Kinderpagina NRC Handelsblad, Paleisstraat 1, 1012 RB duidelijk je naam, leeftijd en adres.