ABN Amro heeft de pech dat retail banking de laatste mode is in VS; ABN Amro is nu de derde buitenlandse bank in de VS; In Chicago verdringen de banken elkaar rondom de honing

Kleine banken in de rest van de staat waren als de dood dat de kolossen uit Chicago hun klanten zouden afpakken, en overtuigden hun parlementariers ervan om deze beschermende wetten aan te nemen. Het resultaat: Chicago en omstreken, een gebied dat iets kleiner is dan de Randstad, heeft 250 banken en spaarbanken op een bevolking van ongeveer zeven miljoen. Tot 1982 mocht een bank in Illinois zelfs niet een filiaal hebben.

Maar het tij veranderde, de Federal Reserve, het Amerikaanse stelsel van centrale banken, begon fusies te stimuleren, en Illinois moest wel mee. Banken van buiten de staat werden door wetswijzigingen in 1986 en 1990 toegelaten, vrijheid om filialen te openen werd in 1990 verruimd. En de druk van de Fed, de federale toezichthouders, nam alleen maar toe: faillissementen in de bankwereld en een groeiende achterstand op de rest van de wereld zijn volgens de toezichthouders onder andere te danken aan het feit dat Amerika veel te veel banken heeft.

Banken van buiten de staat gehoorzaamden graag: Chicago was niet alleen de derde metropool van het land (na Los Angeles en New York), er is bovendien geen dominante kolos, zoals Citibank in New York of Bank of America in Californie. In de afgelopen vier jaar zijn volgens investeringsbank The Chicago Corp. in Chicago alleen al 49 bank-organisaties van de hand gegaan. Ten minste 14 spaarbanken zijn door de liquidator Resolution Trust Corp. doorverkocht aan banken.

Tegen deze achtergrond kondigde LaSalle National Corp., de dochter van ABN Amro Holding USA, begin deze maand aan dat zij de spaarbank Talman Home Federal Savings & Loan Association zou overnemen voor ongeveer 430 miljoen dollar. “ABN stort zich in een hard gevecht om een massaal filialennetwerk op een moment dat anderen, zowel grote Chicago-banken als andere regionale banken, in de ring zijn gestapt”, zegt George Gregorash, een vice-president van de Federal Reserve Bank of Chicago.

Chicago is op dit moment een bijenkorf, waar banken elkaar verdringen rondom de honing. NBD Bank uit Detroit, de huisbank van General Motors, heeft in vijf jaar 19 bankjes gekocht rondom Chicago; het doel is een tegenwicht te vinden tegen de onvoorspelbare auto-industrie. Banc One uit Ohio, een van de best geleide banken in de hele VS, kocht deze zomer First Illinois, een kleine bank met 1,6 miljard activa. Banc One denkt - met enig recht van spreken - dat het heeft ontdekt hoe het een groot, regionaal netwerk kan runnen en tegelijkertijd winst kan maken. Banc One; zij wil de dominante bank van het Midden-Westen worden. Andere banken - Manufacturers National en Old Kent uit Michigan - zoeken net als NBD geografische spreiding. Homer Livingston, een 56-jarige veteraan die lange tijd voor First Chicago heeft gewerkt en van 1984 tot 1987 topman was van ABN-dochter LaSalle National, verwacht dat als de Californische banken eenmaal hun kapitaalspositie hebben versterkt, zij ook op jacht zullen gaan in Chicago.

Lokale banken als First Chicago, Harris Bank, Northern Trust en ABN's LaSalle zijn daardoor gedwongen mee te doen aan het overnamespel. Eind 1989, na de aangekondigde overname van Exchange National, zei bestuurslid P. Kalff nog dat LaSalle nu groot genoeg was om “organisch” te groeien, dus zonder overnemingen. Dat bleek onmogelijk.

LaSalle-topman Harrison Tempest zegt al geruime tijd dat hij in drie markten wil werken: leningen aan kleine en middelgrote bedrijven, diensten voor rijke particulieren, en huis-, tuin- en keukenbankieren, wat in de VS 'retail banking' wordt genoemd. Leningen aan het grote bedrijfsleven worden overgelaten aan de vestigingen van ABN en Amro in Noord-Amerika. Die zijn nu met een marktaandeel van 27 procent de derde buitenlandse bank, na Natwest en Barclays, aldus marktonderzoekbureau Greenwich Associates.

LaSalle heeft altijd een trustafdeling gehad en die is volgens oud-topman Livingston “uiterst winstegevend”. De positie in de middenmarkt werd versterkt door de aankoop van Exchange National in 1989. Talman, met 37 vestigingen in en rondom Chicago, kon in een klap de consumentenafdeling van LaSalle op peil brengen.

Dat ABN dolgraag Talman wilde hebben blijkt uit de gebeurtenissen van de afgelopen weken. ABN had al maanden met Talman onderhandeld, en was volgens een bankier met een bod van “rond de vijf dollar” per aandeel gekomen. ABN brak de onderhandelingen af toen die in de openbaarheid kwamen. Vervolgens deden geruchten de ronde dat Bank of America 7,50 dollar zou willen bieden. De beslissing van ABN op dat moment spreekt boekdelen: Tempest kreeg de opdracht met een 'knock-out bod' te komen, en hij bood enkele dagen later tien dollar per aandeel in contanten - meer dan iemand tot dan toe had geboden.

De prijs was hoog: twee keer de boekwaarde van Talman, volgens John Snow, analist voor de investeringsbank The Chicago Corporation. Hij zegt dat spaarbanken normaal voor weinig meer dan de boekwaarde van de hand gaan.

Maar “als je sterk wilt zijn in retail banking moet je een goede spreiding hebben”, zegt LaSalle woordvoerster Julie Wright.

Een bank kan door zijn omvang besparen op adverteren en computernetwerken. Een ander argument is dat een dominante bank zijn klanten meer kan bieden en zo nieuwe klanten kan aantrekken. De topman van Banc One, John B. McCoy, zei onlangs in een interview met het vakblad Institutional Investor: “Waar het in de jaren '90 om gaat is marktaandeel. Procter & Gamble weet heel wat meer van marktaandeel dan welke bank ter wereld. Bankiers praten over marktaandeel maar ze doen er niets aan; ze zijn altijd bereid geweest om te delen.”

ABN heeft de pech dat retail banking op dit moment de laatste mode in de Amerikaanse bankwereld is. In de jaren zeventig lagen de gouden bergen in de derde wereld, in de jaren tachtig in onroerend goed en leningen voor overnemingen. In al die markten zijn Amerikaanse banken gestruikeld. Dus nu is het sleutelwoord: lokaal bankieren, terug naar af. Oude wijsheden worden van de zolder gehaald: particulieren zijn betrouwbaar want ze verhuizen hun rekeningen niet zo snel naar een andere bank als bedrijven doen; en de winstmarges op consumentenkrediet, van hypotheken tot autoleningen, zijn hoog.

De consumentenmarkt in Chicago zal dus felle concurrentie zien. Maar als de overname van Talman glad verloopt staat ABN's LaSalle sterk ten opzichte van de andere banken. LaSalle heeft van de totaal 126 miljard dollar aan deposito's in groot-Chicago na de overneming van Talman 7,3 procent, volgens cijfers van de Federal Reserve. First Chicago heeft 16,3 procent van alle deposito's; Continental 8,7 procent, Harris Bank 5,5 procent, Northern Trust 4,2 procent.

Cijfers over particuliere deposito's - die een betere indicatie zijn van de concurrentie in de consumentenmarkt - zijn moeilijker te krijgen. Volgens de lokale pers is First Chicago de grootste, met 8 miljard dollar. LaSalle zou na de overname van Talman 7 miljard dollar hebben en daarmee tweede worden.

First Chicago heeft 85 vestigingen, Citibank 57, en LaSalle-Talman ook 57.

De eerste reacties in Chicago over de strategische juistheid van de aankoop waren gunstig. Maar LaSalle staan enkele forse uitdagingen te wachten. Veel hangt af van de vraag of LaSalle door de integratie van Talman 15 miljoen dollar per jaar kosten kan besparen, zoals in het vooruitzicht is gesteld.

Het samenvoegen van computersystemen is volgens The Economist in iedere bankfusie de belangrijkste bezuinigingspost, goed voor ruwweg 80 procent. Die integratie zal op zijn vroegst pas eind volgend jaar zijn gerealiseerd, zegt Tempest.

De andere complicatie voor LaSalle is de samenvoeging van de 20 eigen vestigingen van LaSalle met de 37 van Talman. Het gevaar is dat de klanten van Talman weglopen. Volgens Homer Livingston is dat een verschijnsel dat zich vaak voordoet: als een grote bank een kleine koopt, lopen de klanten weg naar de dichtstbijzijnde kleine bank omdat zij zich daar prettiger voelen. “Mensen willen weten wie er over hun hypotheekaanvraag beslist”, zegt hij.

Talman heeft een uiterst solide, betrouwbare klantenkring in zijn oorspronkelijke gebied, het zuiden van de stad Chicago. De bank adverteert zichzelf met de slagzin 'Wij weten wat het is om te moeten werken voor je brood'. Het is een bank voor solide, minder rijke burgers, een bank die zich identificeert met de werkende klasse. Talman, opgericht door Sloveen, telt nog steeds veel Amerikanen van Midden- en Oosteuropese afkomst onder zijn klanten. Dit zijn Amerikanen die nog steeds geloven in een appeltje voor de dorst, geen geld uitgeven voordat je het hebt verdiend, kortom, mensen die grote sommen op de bank wegzetten.

Deze conservatieve spaarders zijn de grote attractie van Talman, en ABN zal dus uiterst omzichtig te werk moeten gaan bij het omdopen en integreren van Talman, als het eenmaal zover komt. Tempest heeft gezegd dat dit zal gebeuren, alleen niet wanneer.

LaSalle heeft voorgaande aankopen goed verwerkt. De integraties van Lane Financial in 1987 en Exchange National in 1989 zijn - voorzover dat van de buitenkant valt te beoordelen - opmerkelijk goed verlopen. Het rendement op eigen vermogen daalde sinds de piek van 18 procent in 1988 weliswaar tot 15 procent. Maar van de grote banken in de regio deed alleen Northern Trust het beter.

De aankoop van Talman heeft wel voordelen die tegen langzame integratie opwegen. Spaarbanken mogen, in tegenstelling tot gewone banken, in Illinois onbeperkt filialen openen. ABN kan gebruik maken van die vrijheid door in snel tempo Talman-filialen te openen. Volgens analist Snow zou dat ruwweg een miljoen dollar per vestiging kosten. ABN heeft die beslissing nog niet genomen, zegt woordvoerster Wright. “We moeten eerst bepalen of dat wel goed is voor de lange termijn-toekomst van LaSalle.”

De succesvolle integratie van Talman is belangrijk voor ABN. De concurrentie zit niet stil en er is nog een groot aantal middelgrote banken te koop in de regio. Kleine bankjes verenigen zich onder een holdingmaatschappij om zo aantrekkelijker te worden als overnamekandidaat. Spaarbanken vragen beursnotering aan. “Iedere spaarbank die openbare eigendom opzoekt, zet zichzelf op de overnamelijst”, zegt John Snow. Ook de grote banken zijn voortdurend onderwerp van fusiegeruchten. Livingston acht het niet onmogelijk dat Continental Bank zal fuseren met Northern Trust, omdat de twee banken elkaar goed aanvullen.

Als die twee banken er in slagen om een eventuele fusie om te zetten in kostenbesparing, kunnen een slaperige en een zwakke concurrent plotseling veranderen in een sterke concurrent. En er is altijd First Chicago, dat gestaag blijft groeien en nog steeds kleine banken opkoopt.

Alles wijst er dus op dat de markt waarin ABN zich heeft gevestigd nog jarenlang in beroering zal zijn. Livingston verwacht dat de consolidatie van de markt vijf jaar zal vergen; Gregorash van de Federal Reserve denkt dat het tien jaar zal duren.