Samenwerking Pan Am en Delta slot sanering luchtvaart

TWA is nog steeds in de markt met vluchten op een groot aantal Europese steden. Maar de maatschappij verkocht de afgelopen 12 maanden zijn vluchten tussen de VS en Londen - de meest winstgevende routes - aan American Airlines en United Airlines. TWA draait desondanks met verlies en zit in de schulden. De maatschappij heeft geen geld om de stokoude vliegtuigen te vervangen, en is eigendom van Carl Icahn, die de maatschappij kocht als een belegging, niet uit liefde voor vliegen. De meeste waarnemers verwachten dat Icahn TWA in stukjes en beetjes zal verkopen.

De luchtvaartwereld heeft de omwenteling al jaren zien aankomen. “Dit brengt het van theorie tot werkelijkheid”, aldus een deskundige van een concurrerendeluchtvaartmaatschappij gisteren in reactie op de verkoop van de delen van Pan Am aan Delta Airlines..

Voor Europese maatschappijen als KLM heeft de liquidatie van Pan Am vooral nadelen, met misschien op de langere termijn enkele voordelen. Zij hebben nu op de Atlantische route drie oersterke concurrenten, in plaats van twee zwakke. United, Delta en American hebben enorme netwerken binnen de VS, van waaruit passagiers kunnen worden aangevoerd. Zij zijn bovendien financieel gezond.

Aan de andere kant zullen de 'grote drie' van de VS dusdanige concurrentie bieden aan de Europese maatschappijen, dat politici in Europa zullen aandringen op gelijkwaardiger kansen voor “hun” maatschappijen in de VS. De regering-Bush heeft al aangegeven dat verdere openstelling van de Amerikaanse markt niet is uitgesloten. Daarvan zou ook de KLM kunnen profiteren.

TWA en Pan Am hebben van alle grote Amerikaanse maatschappijen het minst alert gereageerd op de deregulering van 1980. Sinds dat jaar mochten zij ook binnenlandse vluchten uitvoeren, en mochten de binnenlandse maatschappijen internationaal de boer op gaan. Terwijl American, United, Northwest en Delta internationaal groeiden, slaagden Pan Am en TWA er niet in om snel een binnenlands netwerk op te bouwen.

De overeenkomst van Delta en Pan Am moet worden goedgekeurd door onder anderen de faillissementsrechter, omdat Pan Am in Chapter 11 - een soort surseance van betaling - verkeert. Ook de overheden van alle plaatsen waar Pan Am landt zullen hun zegen moeten geven. Die bevoegdheid wordt vaak gebruikt om concessies te ontfutselen. Toen United Airlines de Londen-routes van Pan Am kocht onthield de Britse regering net zo lang toestemming totdat de Amerikaanse regering bijzondere concessies deed aan British Airways.

De verkoop is dus nog geen fait accompli. Maar Pan Am is bankroet, en er rest weinig anders dan een uitverkoop. Rechters en overheden zullen hooguit het proces kunnen vertragen.

Delta wil van Pan Am alle routes kopen tussen New York en Europa, waaronder steden als Amsterdam, Parijs, Hamburg, Dusseldorf en Frankfurt; de routes Miami-Londen, en Detroit-Londen. Verder zou Delta de routes vanuit Frankfurt naar onder andere Athene, Boedapest, Delhi, Istanboel, Boekarest, Wenen en Warschau willen kopen, plus landingsrechten op Zagreb, Dubrovnik en Ljubljana. Delta krijgt als onderdeel van het pakket ook de betrekkelijk nieuwe Airbus toestellen van Pan Am.

In de Verenigde Staten koopt Delta de meest winstgevende “shuttle” in de driehoek New York-Washington-Boston.

Delta zal 6000 van 22.500 werknemers van Pan Am een baan aanbieden. Maar woordvoerder Clay McConnell van Delta kon niet zeggen of die mensen even goed zullen worden betaald als Delta-personeel. Hij zei dat Delta in ieder geval niet de pensioenverplichtingen en medische verzekeringen zou overnemen. De kans bestaat dus dat Pan Am werknemers hun pensioenen kwijtraken als Pan Am volledig wordt geliquideerd. De werknemers van wijlen Eastern Airlines zijn op dit moment verwikkeld in processen om nog iets van hun pensioenrechten uit de failliete boedel te slepen, maar zien zich geplaatst tegenover banken, obligatiehouders en andere schuldeisers.