Het nieuws van 14 december 1990

2 „In het leven gebeuren voortdurend onverwachte dingen, maar in romans sinds Joyce eigenlijk nooit," meent Adriaan Morriën. Hij is uitgekeken op verzonnen literatuur.Garcia…

Katrien Bos (12 jaar) uit Goirle stuurde ons het volgende verschil: „Wat is het verschil tussen iemand die op reis gaat en een wc-papiertje? De een neemt afscheid en de…

Wie het achterhuis van galerie Loerakker betreedt, waant zich in een binnentuin, een lusthof om precies te zijn. Taxusboompjes in goudomrande potten staan verspreid over de…

door Renée SteenbergenWat is er toch met Holland? De Delfts Blauwe tegeltjes, Anton Pieck-achtige taferelen en andere neo-kitsch van eigen bodem vliegen je om de oren in de…

Met veel belangstelling heb ik kennisgenomen van het interessante artikel van Kasper Jansen over Mozart in Nederland in het Cultureel Supplement van 30 november jl. Naar…

3 Tropenmuseum De collectie van het Tropenmuseum groeit nog steeds, vooral door schenkingen. „We willen rekening houden met de wensen van de schenker, maar we kunnen niet…

«WYORK vor krs talras *>»iones industrie 2622.28 transport 915.29 Wsb 210.32 ta termijn 125.95 ta spots 123.60 ttandard and poor 13/12 2614.36 917.17 209.32 125.98 123.27…

vrijdag 21 december 1990, 11.00 uur, Ir.Rocourstraat 28, Eijsden buitengewone algemene vergadering van aandeelhouders agenda: ontslag en benoeming van een bestuurder…

ACTIEVE AANDELEN naam 13.15 u slotkrs omzet opgskrs vor bdg vor bdg vor bdg heden hste koers Igste 13.15 u koers heden abn-amro 31,30 31,30 601235 31,30 31,50 31,30 31,50…

™ale Middenkoersen (11.00 uur) ƒ t £ DM Frtr llr Zwtr Ym Ni Urt ECU / S £ DM Frtr llr Zwfr Y h Pil Lira ECU — 0.5992 0.3079 0.8864 3.0120 18.372 0.7602 79.208 56.386 668.45…

Binnenland pagina 14. Buitenland pagina 15. Beurskoersen pagina 16 en 17.

De zilverprijs is gisteren naar het laagste niveau sinds 1976 gezakt. Op de New York Commodity Exchange werd zilver onder de 400 dollarcent per ounce verhandeld. Pagina 17

De Rabobank verliest zakelijke klanten door de invoering van tarieven voor een aantal betaaldiensten. De Rabobank kondigde in april van dit jaar als eerste Nederlandse bank…

De nieuwe president van de op na grootste particuliere industriële groep in Italië is een jongeman van 21 jaar: Ivan Gardini, zoon van Raul Gardini. Hij is gisteren benoemd…

Poolse koppelbazen zitten in Wenen, Londen, Parijs en Berlijn om landgenoten aan baantjes te helpen. In Warschau worden nieuwelingen geïnstrueerd in het vinden van werk in…

Zolang de Golfcrisis voortduurt, handhaaft de OPEC, de organisatie van dertien olie exporterende landen, haar huidige, hoge produktieniveau. Als de crisis voorbij is zal het…

De Oostenrijkse kanselier Frans Vranitzky heeft Tsjechoslowakije gevraagd twee eenheden van de onveilig geachte Russische kerncentrale bij Bohunice zo snel mogelijk te…

NOS: Ieder heel uur nieuws. TROS: 7.07 TROS Nieuwsshow. (7.30 Nws.).

NCRV: 20.03 NCRV-Bulletin. 21.03 NCRV-vrijdag-sport. KRO: 22.45 Man en paard extra.

07.00 Ochtendprogrammering, met o.a. Rete Mia. 08.00 Télékids. 12.00 Mid dagprogrammering met o.a. RTL4 Classique en Rete Mia.

18.00 RTL4 6 Uur Nieuws. 18.15 Prij zenslag, spelprogramma. 18.45 Scrabble, telefoonspel.

NEDERLAND 1 VARA 13.45 De VARA matinee. ★ 14.48 Neighbours, Australische serie. 15.27 Museumschatten.

NCRV 18.30 Ander nieuws: Piloot in de Amazone, film over twee MAF-piloten die in het ontoegankelijke Amazone-gebied hun leven in dienst stellen van de Indianen. ★ NOS 19.00…

Door Marten Toonder7543 Professor Prwytzkofski wachtte niet op uitleg. Toen hij het gezochte toestel zo plotseling voor zich zag sprong hij op Tom Poes af en rukte het met…

WO II: De repressie • Tweede deel van de vierdelige serie van Maurice de Wilde over de repressie op straat door verzetsstrijders die pas tegen het einde van de oorlog actief…

The Road to Rio (Norman Z. McLeod, 1947, VS). Muzikanten redden erfgename.

Grand Prix-finales in Denpasar (Indo) Mannen enkel: Rashid Sidek (Mal) - Jantti (Fin) 15-9 1-53, Susanto (Indo) - Arbi (Indo) 15-3 15-6, Hoyer-Larsen (Den) - Nielsen (Eng)…

Met enige regelmaat bericht deze krant over het steeds verder dichtslibbende wegennet in de Randstad en het risico dat Nederland daardoor loopt zijn positie als…en de

ROTTERDAM, 14 dec. — Een stoptrein uit Gouda met bestemming Rotterdam is gisterochtend per ongeluk enkele kilometers richting Den Haag gereden.

Door onze weerkundige medewerker WAGENINGEN, 14 dec. — De winter blijft proberen de temperatuur naar beneden te trekken, maar het lukt nog niet echt. temp.

December is.

Moord. Tegen een 30-jarige Hagenaar is vandaag zes jaar gevangenisstraf geëist wegens moord op zijn ex-vrouw. ingezonden mededeling

Pag. 2: Mestprobleem Brabant

Pag. 4: Europese leiders leggen in Rome fundament politieke unie

40 pagina's binnenland 2,3,7 buitenland 4,5,8 opinie 9 kunst 6 televisie/radio 11 achterpagina 12 sport 10 economie 13-15 beurs 16,17 F amilieberichten 28 supplementen 21-39

Weersverwachting voor zaterdag opgemaakt door onze weerkundige medewerker om 12.30 uur: Vannacht vooral in het zuiden enkelf graden vorst. Morgen bewolkt en af en toe regen,…

WASHINGTON, 14 dec. — Na intensief overleg tussen de verschillende partijen bij de al vijftien jaar durende burgeroorlog in Angola is de afgelopen dagen „belangrijke…

UTRECHT, 14 dec. — In het Duitse Huis, een monumentaal middeleeuws complex in Utrecht, moeten een hotel en een congrescentrum gevestigd worden. Pagina 6

JOHANNESBURG, 14 dec. — Oliver Tambo, de voorzitter van het Afrikaans Nationaal Congres (ANC), heeft vanmorgen opgeroepen tot herziening van het internationale…

den haag, 14 dec. — Staatssecretaris Van Amelsvoort (financiën) denkt er ernstig over de fiscale aftrek van rente op consumptieve geldleningen af te schaffen. Pagina 3

WASHINGTON, 14 dec. - De verschillende partijen bij de al vijftien jaar durende burgeroorlog in Angola hebben de afgelopen dagen 'belangrijke vooruitgang' geboekt bij het vinden van een regeling voor het conflict.

JOHANNESBURG, 14 dec. - Oliver Tambo, de voorzitter van het Afrikaans Nationaal Congres (ANC), heeft vanmorgen opgeroepen de internationale sancties tegen Zuid-Afrika te herzien.

ZWOLLE, 14 dec. - Het openbaar ministerie te Zwolle heeft hoger beroep aangetekend tegen de vrijspraak, gisteren, van acht verdachten in een visfraudezaak op Urk. De gemeente Urk werd schuldig geacht aan het niet bewaren van weegbrieven van de visafslag, maar omdat de gemeente niet was betrokken bij het zoekmaken van die documenten, volgde ontslag van rechtsvervolging.

AMSTERDAM, 14 dec. - Het uitstaande saldo van consumptief krediet in Nederland is de afgelopen veertien jaar meer dan verdubbeld. Terwijl in 1976 nog maar een totaalbedrag van 6,6 miljard gulden uitstond, financierde Nederland zijn auto's, bankstellen en stereotorens eind vorig jaar met 14,5 miljard gulden aan kredieten. In de eerste negen maanden van dit jaar liep het totale bedrag van uitstaande leningen (inclusief de kosten) op tot boven de 15 miljard gulden, aldus cijfers van het CBS.

ROTTERDAM, 14 dec. - In het onderwijs aan de conservatoria moet de twee-fasen-structuur worden ingevoerd. De eerste fase kan voor verreweg de meeste specialisaties in vier jaar een afgeronde opleiding tot beroepsmusicus bieden. De tweede fase moet dienen voor verbreding en verdieping van de opleiding.

DEN HAAG, 14 dec. - Ongeveer 80 bemanningsleden van het fregat Pieter Florisz hebben in een brief aan de VBM, een vakbond voor militair personeel, kenbaar gemaakt dat zij komend voorjaar liever niet opnieuw naar de Golf willen worden uitgezonden. Dit is gisteren bevestigd door voorzitter J. Golstijn van de VBM. Het fregat is momenteel op de terugweg naar Nederland en keert op 16 april terug naar de Golf.

Ander nieuws, Ned.1, 18.30-19.00 uur

DEN HAAG, 14 dec. - Minister Pronk van ontwikkelingssamenwerking heeft onder druk van CDA en VVD ingestemd met een aanpassing van zijn beleid.

DEN HAAG, 14 dec. - Pas toen de oud-onderwijzeres, thans staatssecretaris van binnenlandse zaken De Graaff-Nauta zich gistermiddag met aanwijsstok voor een landkaart opstelde, sprong er een vonk over naar de Kamerleden.

AMSTERDAM, 14 dec. - Ruzie in de gelederen van de Centrumdemocraten en een aanvaring tussen burgemeester Van Thijn en het lid van de Centrumpartij '86: twee opmerkelijke elementen tijdens de begrotingsbesprekingen in de Amsterdamse gemeenteraad, waarbij de twee leden van de Centrumdemocraten, dr. W. J. Bruyn en F. Hofman, overigens ontbraken. Bruyn zou ziek zijn geweest, de reden van Hofmans afwezigheid is onbekend. Inmiddels blijkt dat Bruyn zijn partijlidmaatschap heeft opgezegd, omdat hij niet met zijn collega zou kunnen samenwerken wegens diens 'drankproblemen' en omdat hij ruzie heeft met CD-Tweede Kamerlid Janmaat. Bruyn is van plan zelfstandig zijn raadslidmaatschap voort te zetten.

ZURICH, 14 dec - Het dagelijks bestuur van de wereldvoetbalbond (FIFA) heeft in Zurich besloten bij het wereldkampioenschap over vier jaar in de Verenigde Staten drie Afrikaanse vertegenwoordigers toe te laten. Europa moet het met dertien landen doen, een minder dan bij de laatste drie toernooien. Bij de in juni gehouden wereldtitelstrijd in Italie gingen al stemmen op het Afrikaanse aandeel te vergroten. Niet in het minst door de opvallende prestaties van Kameroen dat op de openingsdag titelverdediger Argentinie versloeg en later doordrong tot de kwartfinales.

DEN HAAG, 14 dec. - Een meerderheid van de Tweede Kamer wil dat minister Ter Beek voor 15 februari met de Defensienota voor een aangepaste krijgsmacht komt. De onrust bij het personeel (meer dan 125.000) moet zo snel mogelijk worden weggenomen. Voordat tot verdere bezuinigingen bij Defensie wordt besloten, zal het kabinet moeten weten welke Nederlandse bijdrage nodig is om de internationale rechtsorde te kunnen handhaven.

DEN BOSCH, 14 dec. - De strop om de hals van de milieuvervuilende veehouders wordt steeds strakker aangehaald. Aan een inkrimping van de veestapel lijkt nauwelijks meer te ontkomen. Een door de regering ingestelde adviescommissie heeft deze week gepleit naast een fosfaatnorm voor besmesting ook een stikstofnorm in te voeren. Met een norm erbij zal de mesthoop, nu geschat op zo'n 15 miljoen kubieke meter, alleen nog maar groter worden. En dit terwijl de bouw van grootschalige mestfabrieken, waarin vooral de varkenspoep tot korrels moet worden verwerkt, ernstige vertraging oploopt omdat er enerzijds burgerlijk verzet ertegen toeneemt en anderzijds de boeren zelf proberen de dure grootschalige mestverwerking voor te zijn door op bedrijfsniveau oplossingen te vinden om aldus aan een forse aderlating te ontkomen.

SCHIPHOL, 14 dec. - De eerste vracht hulpgoederen voor de Sovjet-Unie is vanmorgen met een toestel van Aeroflot van Schiphol vertrokken. Het gaat om voedsel en medicijnen uit Flevoland die zijn bestemd voor Dmitrov, een gebied ten noorden van Moskou. De actie in Flevoland heeft voor ruim 700.000 gulden aan geld, goederen en diensten opgebracht.

AMSTERDAM, 14 dec. - Het wordt weer spannend in de Amsterdamse gemeenteraad. Dat vond ook burgemeester Van Thijn gisteren tijdens de algemene en financiele beschouwingen over de begroting 1991.

PARAMARIBO, 14 dec. - De Surinaamse legerleider D. Bouterse zal een visum aanvragen voor Nederland. Dat zegt Bouterses woordvoerder B. Breeveld. Op zijn terugreis uit Ghana wil hij Nederland aandoen om te praten met de Nederlandse pers en met Surinaamse groeperingen. Met een officieel visum wil hij voorkomen dat hij, zoals afgelopen woensdag, op Schiphol door de rijkspolitie afgeschermd wordt van journalisten en familieleden. Woensdag moest Bouterse op Schiphol in een kamer wachten op zijn aansluiting naar Zwitserland.

DEN HAAG, 14 dec. - Minister Maij-Weggen (verkeer) heeft alle moties die de PvdA-fractie deze week met steun van D66 in de Tweede Kamer had ingediend en die waren gericht op beperking van de wegenaanleg, afgewezen. Dit blijkt uit haar schriftelijke reactie op deze voorstellen, waarover volgende week in de Tweede Kamer wordt gestemd.

LONDEN, 14 dec. - De Britten zoeken voor een rake vergelijking nog steeds naar woorden in de cricketterminologie, zoals bij de val van Margaret Thatcher overdadig is gebleken. Nu heet het dat bij de komende onderhandelingen over Europese integratie de vervanging van Thatcher door het onbeschreven blad John Major niet meer dan 'een andere draai aan de bal zal geven'. Tegelijk zal het verdwijnen van een strijdlustige leider, die zei waar het op stond, bij de komende conferenties 'de wormen uit het houtwerk drijven'. Andere Europese leiders, die het heimelijk met Thatcher eens waren, maar dat om politieke redenen tot nu toe niet hardop zeiden, 'zullen zich niet langer schuil kunnen houden in de slipstream achter Thatchers optreden', heet het in Whitehall. Major mag dan beminnelijkheid hoog in het vaandel voeren, de inhoud van het Britse beleid blijft ongewijzigd.

De VARA-televisie zendt morgen de landelijke actie uit voor voedselhulp aan de Sovjet-Unie. De actie, drie weken geleden begonnen op initiatief van de zakenman Van Eeghen, heeft de afgelopen tijd blootgestaan aan kritiek. Van massale honger zou in de Sovjet-Unie geen sprake zijn.

HOOGEVEEN, 14 dec. - De Transport Verzekeringsmaatschappij (TVM) heeft de bedrijven van circa 20.000 vrachtwagenchauffeurs gevraagd medewerking te verlenen bij het tekenen van een 'mistkaart' van Nederland. Directe aanleiding voor het maken van de mistkaart zijn de recente verkeersongevallen bij Breda en Almere, die in de mist gebeurden. De TVM wil voor de mistkaart samenwerken met de Algemene Verkeersdienst Rijkspolitie in Driebergen. In Duitsland bestaat al een overzicht van veel voorkomende mistgebieden.

DEN HAAG, 14 dec. - Het CDA heeft dit jaar voor het eerst in het tien-jarig bestaan ledenwinst behaald. Deze week kon het partijbureau in Den Haag het tienduizendste nieuwe lid van dit jaar inschrijven, waardoor het ledental van het CDA op 124.000 is gekomen. Sinds de fusie van KVP, ARP en CHU in 1980 verloor de partij per saldo leden als gevolg van sterfte. PvdA (96.000 leden) en VVD (60.000) verliezen nog steeds leden. Bij D66 (10.000) en Groen Links (17.000) wordt wel winst geboekt.

DEN HAAG, 14 dec. - De Tweede Kamer zal in meerderheid akkoord gaan met de verhoging van de brandstofheffingen, maar is over de haast waarmee dit voorstel door het parlement wordt geloodst, allerminst te spreken.

DEN HAAG, 14 dec. - Met de aanhouding van een 51-jarige Hagenaar denkt de politie in Den Haag woensdag een groep te hebben opgerold die werkte aan de voorbereiding van een groot cocainetransport van de Nederlandse Antillen naar Nederland. Volgens de afdeling verdovende middelen is de verdachte met zes andere Nederlanders, die de afgelopen weken in Amsterdam, Den Haag, Rotterdam en Leidschendam werden aangehouden, verantwoordelijk voor tal van criminele activiteiten. De groep had zich al voorzien van een schip om de naar schatting duizend kilo cocaine op te halen. Dat schip is onlangs op de Canarische eilanden in beslag genomen.

DEN HAAG, 14 dec. - Met grote tegenzin heeft de onderwijsbond ABOP gisteren ingestemd met het convenant dat de positie van leerkrachten moet verbeteren. De bond ging ook akkoord met het 'formatiebudgetsysteem', een nieuw financieringsstelsel dat de mogelijkheden voor scholen vergroot om een eigen personeelsbeleid te voeren.

ROTTERDAM, 14 dec. - De overeenstemming die vorige week in Bilthoven is bereikt door deskundigen van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) over de maximaal toelaatbare hoeveelheid dioxine die een mens mag binnenkrijgen, heeft geen consequentie voor de richtlijn voor verbrandingsinstallaties. Deze richtlijn zal dus niet worden versoepeld. Dit zei minister Alders (milieubeheer) woensdag bij de installatie van het Afval Overleg Orgaan dat de planning van afvalverwijdering moet voorbereiden. Vorige week heeft de WHO de norm vastgesteld op 10 nanogram dioxine per dag per kilo lichaamsgewicht. De Nederlandse norm is 4 nanogram.

AMSTERDAM, 14 dec. - Het aantal aangiften van straatroof in het Amsterdamse centrum is de laatste elf maanden 18 procent gedaald. Dit heeft commissaris Dorst van Bureau Warmoesstraat bekendgemaakt. In 1989 deden over dezelfde periode 2214 personen aangifte (68 procent buitenlandse toeristen), in 1990 1802. Er werden 440 verdachten gearresteerd. Aanpak van straatroof is 'eerste prioriteit' voor de politie. Ook 's avonds en 's nachts worden aangiftes opgenomen. De agenten gaan met de aangevers de straat op om de daders te zoeken.

DEN HAAG, 14 dec. - H. Sijthoff wil Het Financieele Dagblad verkopen. De onafhankelijke Amsterdamse uitgever die de door de grote uitgevers zo begeerde zakenkrant al sinds de jaren veertig in eigendom heeft, heeft daarvoor de assistentie ingeroepen van bank Pierson, Heldring en Pierson.

HOOFDDORP, 14 dec. - Schiphol moet een vijfde start- en landingsbaan krijgen om de groei van de komende jaren in het luchtverkeer op te vangen en tegelijkertijd de kwaliteit van het leefmilieu in de omgeving te verbeteren.

DEN HAAG, 14 dec. - Het ministerie van landbouw heeft van 1970 tot 1984 interne waarschuwingen over groeiende mestoverschotten in Nederland genegeerd.

MOSKOU - Een inwoner van Moskou heeft een voedselpakket van het Duitse Rode Kruis in ontvangst genomen. Het pakket maakt deel uit van de negenhonderd ton voedsel die tot dusverre vanuit Duitsland naar de Sovjet-Unie is gestuurd; uit andere landen als de VS, Israel en Australie, is in de Sovjet-Unie nog eens achthonderd ton voedsel aangekomen. Dagelijks ontvangt Moskou bovendien toezeggingen. Zo heeft India beloofd een miljoen ton graan te 'lenen', en heeft Zweden de Sovjet-Unie kredieten toegezegd, evenals de Amerikaanse regering. Vanmorgen is een toestel van Aeroflot met hulpgoederen uit Flevoland naar Moskou vertrokken. De actie in Flevoland heeft voor ruim 700.000 gulden aan goederen en geld opgebracht. (Foto AFP) Pagina 3

ROTTERDAM, 14 dec. - Met een jaar vertraging lijkt ook Albanie het pad van de revolutie te zijn ingeslagen. Zo snel verlopen inmiddels de gebeurtenissen dat de belangrijkste vraag niet meer is of de Albanezen zich kunnen ontdoen van het staatssocialisme, maar of ze dat doel vreedzaam bereiken. En het antwoord op die vraag kon wel eens negatief uitvallen. Eerder deze week kwam het in Kavaja tot geweld, gisteren in Shkoder: de remmen lijken los en de kans dat de revolutie in Albanie op een bloedbad uitloopt is niet uitgesloten.

DEN HAAG, 14 dec. - De Bond van de Generieke Geneesmiddelenindustrie Nederland (BOGIN) heeft staatssecretaris Simons (volksgezondheid) laten weten de prijs van 64 goedkope geneesmiddelen op korte termijn te willen verhogen. Die prijsverhoging is noodzakelijk omdat het anders economisch niet meer verantwoord is deze preparaten te produceren.

TEL AVIV, 14 dec. - Drie Israeliers, twee mannen en een vrouw, zijn vanmorgen in een aluminumfabriek in Tel Aviv met messen vermoord. Op de plaats van het misdrijf, dat Israel diep heeft geschokt, werden twee commando-messen gevonden en de verfpot en kwasten waarmee op de binnenmuren van de fabriek leuzen van de moslim-fundamentalistische beweging Hamas waren geklad.

DEN HAAG, 14 dec. - Demonstranten van de anti-abortusstichting 'Michael, red het leven' mogen zich voor onbepaalde tijd niet binnen een straal van 250 meter rondom de abortuskliniek van Stimezo in Rotterdam begeven, op straffe van een dwangsom van 1.000 gulden per overtreding van dat verbod. Dat besliste de Haagse rechtbankpresident mr. A. H. van Delden vanochtend in een kort geding dat de kliniek had aangespannen. De demonstranten hebben volgens hem met hun agressieve wijze van protesteren inbreuk gemaakt op de openbare orde, de rechten van de kliniek en van de vrouwen die de kliniek bezoeken. In Den Haag maakte de politie vanochtend een eind aan een blokkade van een abortuskliniek door aanhangers van 'Michael, red het leven'.

ROTTERDAM, 14 dec. - De vereniging van hogescholen HBO-Raad wil dat afgestudeerden aan universiteiten en hogescholen dezelfde titel krijgen.

BONN, 14 dec. - De voorstellen die bondskanselier Kohl vorige week vrijdag met president Mitterrand naar Italies premier Andreotti stuurde, ter voorbereiding van de aanstaande Europese top over de Politieke unie (EPU), hebben bij de politieke partijen in Bonn en in de Duitse media tot een beduusde stilte geleid, hier en daar ook tot zachtjes uitgesproken verbazing. Zelfs Kohls eigen Kanzlerwahlfraktion van de CDU in de Bondsdag liet kritiek horen.

Patricia de Martelaere: Littekens. Uitg. Meulenhoff-Kritak, 163 blz. Prijs fl. 32,50

Adriaan Venema: Schrijvers, uitgevers en hun collaboratie, deel IIIA, De kleine collaboratie. Uitg. De Arbeiderspers, Amsterdam. Prijs fl. 59,90.

Adriaan Morrien begrijpt niet waarom je een boek helemaal zou moeten uitlezen. Volgens hem is in Nederland het lezen te vaak een sacrale handeling en wordt het plezier wel eens vergeten. 'Ik ben het type van de literaire lanterfant.'

Bent u in het buitenland en toevallig in een stad of gehucht waar een schrijver zijn meesterwerk heeft geschreven, verzuim dan niet het te kopen en meteen plaats, datum en naam van de eigenaar erin te schrijven. Florence, ligt voor de hand: Machiavelli natuurlijk. Harlingen, eenvoudig genoeg. Harrar: of hij daar nog iets heeft geschreven weten we niet, misschien wordt het nog ontdekt, maar iedereen weet wel wie ik bedoel. Wiesbaden, Delfzijl, Olomuc, J, JurLes Issambres, ik ben benieuwd of iedere lezer weet wie in welke plaats iets heeft geschreven dat de jaren zal trotseren of dat al heeft gedaan. Onder de goede inzenders verloot ik vier exemplaren van de boeken die daar tot stand zijn gekomen. Het vijfde is te moeilijk: trouwens geen boek maar een essay dat in een tijdschrift heeft gestaan. Ik kom er nog op terug.

Erick Verpale: Alles in het klein. Uitg. De Arbeiderspers, 249 blz. Prijs fl. 34,90

ROTTERDAM, 14 dec. - De Zwitserse toneelschrijver Friedrich Durrenmatt is op 69-jarige leeftijd overleden. De schrijver van cynische stukken als 'Die Physiker' en 'Der Meteor' overleed in Neufchatel.

Wim de Bie: Morgen zal ik mijn mannetje staan. Uitg. De Harmonie, 170 blz. Prijs fl. 19,90.

WENEN, 14 dec. - In de Albanese stad Shkoder is het gisteren tot hevige onlusten gekomen waarbij tien mensen zijn gewond. De regering heeft troepen naar de stad gestuurd om de orde te herstellen. Volgens radio-Tirana zijn de onlusten het werk van 'duistere krachten'.

Werner Holzwarth-Wolf Erlbruch: Over een kleine mol die wil weten wie er op zijn kop gepoept heeft. Uitg. De Vries-Brouwers. Prijs fl. 22,50

In de perszaal van het wereldkampioenschap schaken is de voertaal doorgaans Russisch. In kleine groepjes zitten de Russisch sprekenden rond een schaakbord en analyseren de partij die aan de gang is. Russen, gevluchte Russen, Russische joden, geemigreerde Russische joden, Georgiers, Azerbeidjanen, Hongaren en Joegoslaven, alles praat door elkaar heen. Het Russisch klinkt zangerig, maar af en toe als er wordt geschreeuwd, krijgt het ook iets barbaars: de snauw die hoort bij het bevel.

ROME, 14 dec. - Premier Lubbers en minister Van den Broek van buitenlandse zaken hebben felle kritiek geuit op de voorstellen van de Duitse bondskanselier, Kohl, en de Franse president, Mitterrand, voor de toekomstige structuur van de Europese Politieke Unie (EPU).

Hoeveel dieren zitten er in Artis? Daar kun je twee antwoorden op geven? Je kunt zeggen: 'Het zijn er tweeduizend (tel de 60 goudvissen als 60 beesten, en de 8 olifanten als 8 beesten), en dan tel ik de mieren niet eens mee'. Je kan ook zeggen: 'Het zijn d'r tweehonderd (de goudvis, de olifant, en nog 198 beesten).'

Freek de vrachtwagenchauffeur wilde bij de Brennerpas zijn truck met oplegger achteruit een tunnel insteken om te keren. Het was kantje boord. Sterker nog: het tien ton zware gevaarte paste net niet onder de opening door. Zuchtend zocht Freek zijn toevlucht tot een klassieke truckertruc: de banden een beetje leeg laten lopen. Maar het bleef malen in zijn brein: de officiele hoogte was drie meter dertig, en thuis in Klazinaveen had zijn vehikel daar toch heus net onderdoor gekund!

Morgen wordt in Rome, in aansluiting op de topconferentie van de EG, de Intergouvernementele conferentie (IGC) over de Europese Politieke Unie officieel geopend. Dat daarover in de Europese Gemeenschap zeer verschillend wordt gedacht, blijkt uit de visies van de verschillende hoofdsteden die op deze pagina aan bod komen.

Er was eens heel lang geleden een jonge prins. hij was 15 jaar oud en had een vrolijk karakter. Zijn vader was al dood maar hij kreeg de troon pas als hij 16 jaar oud was. Tot zolang had zijn stiefmoeder de troon.

Nescio: De uitvreter. Historisch-kritische uitgave met commentaar over de genese van verhaal en verhaalfiguur, verzorgd door Lieneke Frerichs. Deel I. Teksten. Deel II. Apparaat. Uitgeverij Van Gorcum. Prijs: twee delen (gebonden) fl. 195, -.De schrijver Nescio, pseudoniem van J. H. F. Gronloh, wist niet dat hij een groot schijver was. 'Ik heb nooit talegehad, ' zei hij. Toch schreef hij prachtig over het riet en de wilgen, over een overleden station en over elaveloze weg. Onlangs verscheen van het verhaal (E'De uitvreter' een wetenschappelijke editie. 'Misschien zou Nescio zelf verlegen zijn geworden van zoveel aandacht voor zijn debuut.'

Europese Raad - Beraad van staatshoofden (in feite alleen de Franse president) en de regeringsleiders van de EG-landen alsmede de voorzitter van de Europese Commissie. Dit gezelschap komt ten minste tweemaal per jaar bijeen. De Raad wordt bijgestaan door de ministers van buitenlandse zaken en een lid van de Commissie. De Raad haakt knopen door waar impasses zijn ontstaan en geeft marsroutes aan naar verdere eenwording van de EG. Het voorzitterschap van de Raad rouleert halfjaarlijks onder de regeringsleiders van de lidstaten. EG-ministers. De Raad bestaat uit ministers van de EG-landen wier werkterrein aan de orde is. Zo zijn er Raden van ministers van buitenlandse zaken, ook wel Algemene Raad genoemd, van ministers van financien, van sociale zaken, van economische zaken enzovoorts. De besluiten worden vrijwel steeds genomen nadat de Europese Commissie daartoe een voorstel heeft geformuleerd en nadat het Europese Parlement dat heeft behandeld.

Tentoonstelling: Architectuur op schaal. In: De Meervaart, Osdorpplein 205. Op zaterdag 29 december en vrijdag 4 januari kunnen kinderen vanaf 8 jaar (en volwassenen) onder deskundige leiding bouwplaten in elkaar zetten. Kosten fl. 7,50, voor kinderen tot en met 12 jaar fl. 5,00. Opgave: De Meervaart, tel. 020-107393.

De briefwisseling van Irmgard Keun (1905-1982) en Arnold Strauss (1902-1965), die werd gebundeld onder de titel Ich lebe in einem wilden Wirbel (DTV, f. 14,60), vormt een interessante aanvulling op de romans van Keun, die de laatste jaren allemaal herdrukt zijn. Keun correspondeerde lange tijd met haar 'minnaar op afstand'. Al op betrekkelijk jonge leeftijd consumeerde zij zo ongeremd alcohol dat vrienden en vriendinnen zich zorgen over haar maakten. Keun werd vaak met trillende handen gesignaleerd. Een van haar vrienden bracht haar in contact met de joodse arts Arnold Strauss, die haar wellicht van haar alcoholprobleem af had kunnen helpen als hij niet verliefd op haar was geworden.

In het werk van de Japanse filmer Ozu is iemands dood nooit een gevolg van een plot. 'Het is andersom', zegt Willem Jan Otten. 'Er is iemand, en die zal, net als iedereen, sterven. Min of meer toevallig gebeurt dat in deze film. En omdat dit nu toch gebeurt, moet ook iets verteld worden over de mensen voor wie deze dood van zeker belang is: de nabestaanden.'

Op een van de belangrijkste plekken in Wenen, tegenover de Stephansdom, bouwde architect Hans Hollein een winkel- en kantorencomplex dat veel opschudding veroorzaakte. Volgens critici en tegenstanders is het 'een glazen eruptie, die halverwege in een stenen eierschaal is blijven steken.' Veel van de kritiek is terecht, vindt Andre Spoor. Maar een ander nieuw gebouw van Hollein in Wenen, een schoolcomplex, is een meesterwerk.

MAASTRICHT-DEN HAAG, 14 dec. - Staatssecretaris Van Amelsvoort (financien) denkt er ernstig over de fiscale aftrek van rente op consumptieve geldleningen af te schaffen. Hij zei dit gisteren op een jongerenbijeenkomst van het CDA in Maastricht. De staatssecretaris liep met zijn opmerkingen vooruit op de discussie die het kabinet in januari zal voeren over de grote bezuinigingsoperatie ('tussenbalans') over de jaren na 1991.

De Italiaanse auteur Luigi Pirandello (1867-1936) schreef ook toneelstukken. Tijdens het Pirandello Festival, dat van 14 tot en met 22 december in Amsterdam wordt gehouden, worden zeven van zijn eenakters opgevoerd. In 'Zo is het, of lijkt het zo... ', een stuk uit 1917, gaf Pirandello voor het eerst uiting aan zijn opvatting over de werkelijkheid. 'Elk individu kent zijn eigen regels en zijn eigen logica, het is de samenleving die zich vergist.'

De berichten uit het rampgebied worden steeds onheilspellender. Volgens de laatste tellingen is minstens een miljard gulden nodig om de collecties en depots der Nederlandse musea voor de ondergang te behoeden. De torenklok luidt alarm. Donkere klokken. Bleke conservatoren, de angst staat in hun ogen te lezen. Tegen de ochtend van de derde dag verschijnt mevrouw d'Ancona op de televisie. Ze ziet er vermoeid uit. Met tranen in de ogen toont ze ons de flarden van een schilderij. Het is een negentiende-eeuwse kopie van een interieurtje-met-oude-moeder van een naamloze leerling van Gabriel Metsu. Het erfgoed is in groot gevaar, zegt de bewindsvrouwe met trillende stem. De regering doet wat zij kan, minister van den Broek bespreekt het probleem volgende week al met de Europese collega's - maar misschien moeten wij wel hulp vragen aan de Oosteuropese landen...

The Byrds, Columbia 46773; The Bobby Womack Collection, BCM 49375; Led Zeppelin, Atlantic 7567-82144; Lennon, Parlophone 79 5220).

ROTTERDAM, 14 DEC. Luchtvaartmaatschappijen zullen zich binnenkort moeten houden aan Europese regels voor het vergoeden van schade die luchtreizigers lijden doordat meer passagiers op vliegtuigen zijn geboekt dan ze kunnen vervoeren. De ministers van transport van de EG-landen vergaderen maandag over voorstellen van de Europese Commissie om de regelingen voor compensatie aan passagiers die door maatschappijen worden 'overgeboekt', uniform te maken.

Zonder ruzie gaat de vrijheid verloren, zei Bakoenin, maar een politicus houdt meer van controle dan van vrijheid, en ruzie zal hij dus waar mogelijk uit de weg gaan. In z'n trucendoos zitten daarvoor twee laatjes, op de een staat Ontkennen! en op de andere Naar-de-mond-praten! Als een ware slalomvirtuoos zeilt hij daarmee met grote glijvaardigheid tussen de verbale obstakels door.

Warna Oosterbaan: Schoonheid, Welzijn, Kwaliteit. Kunstbeleid en verantwoording na 1945. (Handelseditie)

WARSCHAU, 14 DEC. Polen hebben van alle bewoners van het voormalige Oostblok de meeste ervaring met de trek naar het Westen. Daardoor kennen ze het best de mogelijkheden om illegaal werk in West-Europa te vinden. In Wenen, Londen, Parijs en Berlijn helpen Poolse koppelbazen landgenoten aan baantjes. In Warschau worden nieuwelingen geinstrueerd over het vinden van werk in kassen bij Aalsmeer en bij bollenkwekers in Noord-Holland.

De Europese Commissie vindt dat bepaalde bedingen of voorwaarden niet meer mogen voorkomen in consumenten-overeenkomsten. Dat zijn overeenkomsten die een consument sluit met een leverancier van goederen (bij voorbeeld auto's, hifi-apparatuur, koelkasten) of diensten (medische zorg, rechtshulp, financiele adviezen). Daarom heeft de Europese Commissie onlangs bij de raad van ministers een ontwerp-richtlijn ingediend die een einde moet maken aan het gebruik van zogeheten oneerlijke bedingen. Hoewel gericht op de bescherming van de consument, staat ook dit ontwerp uiteindelijk in het teken van de naderende Europese markt. De achterliggende gedachte is dat de totstandkoming van een interne markt wordt bevorderd wanneer EG-land. Grensoverschrijdende transacties blijven nu nogal eens achterwege. Elke lidstaat heeft op dit vlak eigen regels en voorschriften. Consumenten uit andere lidstaten zijn met die regels niet vertrouwd. Dat kan in de praktijk een barriere zijn voor aankoop van goederen of diensten buiten de eigen landsgrenzen.

ROTTERDAM, 14 DEC. Zolang de Golfcrisis voortduurt, handhaaft de OPEC, de organisatie van dertien olie exporterende landen, haar huidige, hoge produktieniveau. Is de crisis voorbij dan komen de olieministers direct bijeen en zal het kartel de hoeveelheid olie die het op de markt brengt verminderen tot het niveau van begin augustus.

ROTTERDAM, 14 DEC. De Oostenrijkse kanselier Frans Vranitzky heeft Tsjechoslowakije gevraagd twee eenheden van de kerncentrale bij Bohunice, een centrale van Russische makelij, zo snel mogelijk te sluiten. Een commissie van internationale deskundigen zou hebben geconstateerd dat de twee reactoren onvoldoende veilig zijn. Oostenrijk biedt Tsjechoslowakije gratis vervangende elektriciteit aan als het land inderdaad tot sluiting overgaat.

ALMELO, 14 DEC. Op een speciaal daarvoor ingericht terrein in Vlissingen wordt sinds 1 januari het onverwerkbaar verfafval opgeslagen, dat milieubewuste Nederlanders hebben gebracht naar de inzamelpunten voor klein chemisch afval (KCA) overal in het land. Verfafval vormt 60 procent van de totale hoeveelheid KCA. Er ligt nu al 10.000 ton aan verfblikken en -emmertjes.

ROME, 14 DEC. De nieuwe president van de op na grootste particuliere industriele groep in Italie is een jonge man van 21 jaar: Ivan Gardini, zoon van Raul Gardini. Hij is gisteren benoemd tot president van Ferruzzi Finanziaria, de overkoepelende holding van de agro-industriele Ferruzzi-groep.

ROTTERDAM, 14 DEC. De Rabobank verliest zakelijke klanten. Ze keren de bank de rug toe omdat zij tarieven invoert voor een aantal betaaldiensten. Een woordvoerder van de Rabo zegt geen indicatie te hebben dat ondernemers massaal opstappen wegens de tariefmaatregelen die de bank medio dit jaar introduceerde. Over een half jaar denkt de Rabo 95 procent van haar 500.000 zakelijke relaties in het nieuwe tarievensysteem te hebben ondergebracht. Op dit moment zijn dat er ongeveer 170.000.

BONN, 14 DEC. Als de Duitse regering, de deelstaten en de plaatselijke overheden in de komende jaren hun uitgaven niet drastisch beperken, zal het Duitse bedrijfsleven daarvoor op de kapitaalmarkt een prijs betalen in de vorm van hogere rente.

De ECU Banking Association organiseert in alle twaalf EG-landen een essay wedstrijd voor universitaire studenten over de ecu. In Nederland wordt de wedstrijd in samenwerking met de ABN-Bank georganiseerd. Uit de twaalf winnende nationale essays zal een Europese winnaar worden geselecteerd. De essays moeten gaan over de vraag of Europa een munt nodig heeft of niet. De uiterste datum voor deelneming is 31 januari 1991.

Ford en Volkswagen gaan samen een luxe autobusje voor particulier gebruik introduceren op de Europese markt. De totale investeringen zullen circa 3,5 miljard dollar bedragen. De busjes zullen waarschijnlijk in Portugal worden gemaakt.

Goudsmit (winkelketens zoals Jamin, Sweethart Candy, Society Shops en Ter Meulen) meldt dat het derde kwartaal volgens verwachting is verlopen. De prognose is nu dat over geheel 1990 circa 20 procent meer wordt verdiend dan in 1989.

De Westerse wereld zit er deze winter ondanks de Golfcrisis nog warmpjes bij. Olie is er meer dan genoeg. Een oorlog in het Midden-Oosten kan roet in het eten gooien. Pas op langere termijn dreigt de energievoorziening echt in gevaar te komen. Olie en gas vormen niet het probleem. Knelpunt is het geld voor de winning.

Het heeft acht jaar geduurd voordat het idee kon worden uitgevoerd, vandaag is het zo ver. Met de tentoonstelling 'Oorsprong en bloei van de Venetiaanse 'vedute'; schilders van Venetie' begint in het Rijksmuseum de manifestatie Amsterdam-Venetie. Het Nederlands Filmmuseum presenteert klassieke en minder klassieke films onder het motto 'Venetie en haar mythes'. Het Holland Festival biedt dit voorjaar oude en nieuwe Italiaanse muziek, er komen tekeningen-, glas-, fotografie- en boekexposities, en op de drempel van de zomer zal Amsterdam het Carnaval van Venetie imiteren, 'met statige dansjes, en geen gestamp op de bierton, ' aldus H. C. Broeksma, voorzitter van de coordinerende Stichting Amsterdam-Venetie.

De KLM en de Amerikaanse luchtvaartmaatschappij Nortwest Airlines hebben een samenwerkingsovereenkomst gesloten op het gebied van de aan- en afvoer van luchtvracht over de weg. De overeenkomst houdt onder meer in dat de KLM gedurende het lopende boekjaar 1990-91 alle op Schiphol arriverende vrachtzendingen van Nortwest Airlines met bestemming Europa gaat distribueren.

Ryszard Kapuscinski: The Soccer War. Uit het Pools vertaald door William Brand. Granta Books, 234 blz. Prijs fl. 54,20

Het anderhalf jaar geleden met veel jubel aangekondigde huwelijk tussen Miss Piggy en Mickey Mouse gaat niet door. De onderhandelingen over een mogelijke overname van Jim Henson Produktions door de Walt Disney Company zijn op een mislukking uitgelopen, zo maakte Jim Henson Produktions gisteren in een summiere mededeling bekend.

De president van de Utrechtse rechtbank heeft gisteren de eis om een schadevergoeding van 9 miljoen gulden die V-Conseil en BOSS Nederland in een kort geding van Lease Line, een volle dochter van de Nationale Investeringsbank, hadden geeist, afgewezen.

RAET wil de automatiseringsactiviteiten van AAG in Den Bosch overnemen. Ook overweegt het Utrechtse automatiseringshuis een belang van 35 procent in de overige activiteiten van AAG, die in een aparte bv ondergebracht zullen worden. Het personeel van AAG zal de rest van de aandelen in deze nieuwe bv verwerven via een 'buy-out'.

ROTTERDAM, 14 DEC. Philips gaat in op het verzoek van de vakbonden om spoedberaad over de reorganisatie van het concern. Het beraad zal begin volgende week plaats hebben. De bonden hadden gedreigd donderdag aanstaande geen handtekening te zetten onder het sociaal akkoord. Zij zijn ontevreden over de ' chaotische en onzorgvuldige wijze' waarop Philips de reorganisatie aanpakt. Philips heeft in de afgelopen maanden voor meer dan de helft van zijn Nederlandse vestigingen een reorganisatieplan gepresenteerd, aldus een woordvoerder. In een golf van voorgenomen ontslagen heeft het concern het verlies van ongeveer 6.800 arbeidsplaatsen gemeld, waarvan 2.600 in Einhoven en omgeving. Bij deze tussenstand, gebaseerd op een telling van het ANP, is nog geen rekening gehouden met tal van kleine aanpassingen in lokale afdelingen. Philips doet geen gedetailleerde mededelingen over de 'tussenstand' van de reorganisatie.

Het Duitse olie- en chemiebedrijf RWE-DEA, de vroegere Deutsche Texaco, wordt voor 590 miljoen dollar (980 miljoen gulden) eigenaar van de Amerikaanse chemische onderneming Vista Chemical Company. Vista, gevestigd in Houston, telt 1.850 werknemers en produceert chemische grondstoffen en speciale chemicalien.

De zilverprijs is gisteren naar het laagste niveau sedert 1976 gedaald. Op de New York Commodity Exchange raakte de notering voor dit edele metaal verder in verval en werd verhandeld onder 400 dollarcent per ounce. Deze lage prijs is sinds februari 1976, nu bijna 15 jaar geleden, niet meer voorgekomen.

DEN HAAG, 14 dec. - De Tweede Kamer maakt dezer dagen overuren om de vloed aan wetswijzigingen die per 1 januari van kracht moeten zijn, af te kunnen handelen. Gisteravond liep de plenaire vergadering uit tot twee uur 's nachts.

AMSTERDAM, 14 DEC. De aandelenkoersen naderen het weekeinde op overwegend lagere koersen, met uitzondering van de Engelse beurs, waar ook vanochtend een vriendelijke stemming bleef aanhouden.

Het eerste object uit de verzameling van het Tropenmuseum werd in 1864 ingeschreven door Frederik van Eeden, de vader van de schrijver. Inmiddels telt de collectie 125.000 voorwerpen, en een deel daarvan is nu te zien op de tentoonstelling 'Het Tropenmuseum pakt uit'. Vroeger trokken vooral Indiaantjes op sterk water de aandacht, nu zijn dat de dagelijkse gebruiksvoorwerpen. 'Van de meeste tropische gebieden was men alleen met de zondagscultuur bekend.'

Bernhard Blume

De Zweedse onderneming Uddeholm en de Oostenrijkse Bohler gaan volgend jaar fuseren. Daardoor onstaat de grootste producent van gereedschapsstaal ter wereld. Bij Uddeholm en Bohler gezamenlijk werken 13.500 mensen. De nieuwe combinatie zal per jaar circa 3,3 miljard gulden omzetten.

Het Franse modehuis Pierre Balmain zal voorlopig geen haute-couturekleding meer produceren wegens gebrek aan clientele, zo heeft directeur Alain Chevalier gisteren bekendgemaakt. De klantenkring telt nog maar ongeveer twintig welgestelde dames. 'De haute-couture is stervende. Er zijn te weinig Arabische prinsessen en vrouwen van Texaanse miljonairs', aldus woordvoerster Laure Chaffanjon van het modehuis. Balmain heeft dit jaar voor nog maar zes miljoen frank (twee miljoen gulden) aan haute-couture verkocht, de helft van de omzet in 1989.

BRUSSEL, 14 dec. - Belgie was dit jaar het eerste land dat, met het oog op de ontwikkelingen in Oost-Europa, klemmende aandacht vroeg voor intensivering van de politieke integratie van de Europese Gemeenschap. In maart riepen premier Martens en minis ter van buitenlandse zaken Eyskens al op de idealen van de EG niet te laten verwateren en te laten overschaduwen door de actuele thema's van dat moment, de ophanden zijnde Duitse eenwording en de Duitse economische en monetaire unie. Het was, zo zeiden de twee Belgische politici, 'de hoogste tijd dat wij onze verbintenis voor het verwezenlijken van de politieke unie vernieuwen'.

Het Europese parlement wil dat de Europese Commissie onderzoekt hoe vissersschepen zijn te beschermen tegen onderzeeboten. Sinds 1982 zouden al 36 vissers zijn verdronken nadat onderzeeboten in de netten waren gevaren. Het laatste ongeluk deed zich voor op 22 november toen bij Schotland de trawler Antares kapseisde en vier vissers verdronken.

Bierbrouwer Grolsch in Enschede koopt de Duitse Wickuler Groep in Wuppertal. Dit is in betrouwbare kring vernomen. Het bedrijf zelf wilde geen enkel commentaar leveren. De handel in Grolsch is vanmorgen geschorst. De Duitse groep is met een jaarlijkse produktie van 2 miljoen hectoliter bier ongeveer even groot als Grolsch.

Minister Kok van financien zal een staatslening tegen een rente van 9 procent uitschrijven. Dat is een kwart procent minder dan de vorige lening. De lening is de eerste die is bestemd voor dekking van de financieringsbehoefte van het rijk volgend jaar. Deze behoefte wordt geraamd op 43,8 miljard gulden, aldus het ministerie.

De Unie BLHP (administratief, technisch en commercieel personeel) stelt in de komende CAO-onderhandelingen een looneis van 4 procent. Zij behoudt zich het recht voor de eis in februari bij te stellen, afhankelijk van de lastenverzwaring die het kabinet in petto heeft.

PARIJS, 14 dec. - De Europese Politieke Unie (EPU) moet een gemeenschappelijke buitenlandse politiek voeren 'die de opdracht zal hebben zich uit te strekken tot elk gebied', alsmede een gemeenschappelijk veiligheidsbeleid ontwikkelen 'dat op termijn tot een gemeenschappelijke defensie zal leiden'. Dat zijn de twee belangrijkste doelstellingen voor de EPU die de Franse president, Francois Mitterrand, en de Duitse bondskanselier, Helmut Kohl noemen in hun 'Blauwdruk voor Rome' die zij eind vorige week in een brief aan de Italiaanse EG-voorzitter hebben geschetst.

ROME, 14 dec. - Nog een laatste rit met de Marx Brothers aan het stuur, en dan krijgt de EG-bus een nieuwe chauffeur. Heel Italie kent inmiddels de vergelijking waarmee The Economist half oktober het Italiaanse voorzitterschap van de Raad van ministers van de gemeenschap aanduidde: een heleboel ideeen, maar zonder het vermogen om er iets mee te doen. 'Net een autobus die door de Marx Brothers wordt bestuurd.'

De Amerikaanse minister van landbouw, Clayton Yeutter, is optimistischer over de kans op het bereiken van een akkoord over beperking van de landbouwsubsidies dan vorige week. Hij zei dat vandaag na een gesprek met EG-landbouwcommissaris MacSharry, die deze week voorstellen deed voor een ingrijpende wijziging in het subsidiesysteem.

MADRID, 14 dec. - Niet 'Vrijheid, gelijkheid en broederschap' maar 'Europa' staat in het vaandel van de socialistische arbeiderspartij van Spanje sinds zij in 1982 onder leiding van premier Felipe Gonzalez het landsbestuur overnam.

Michiel Schapers heeft zich zonder veel moeite geplaatst voor de tweede ronde van de nationale Masters in Driebergen. Met 6-3, 6-1 nam hij revanche voor een in de vaderlandse competitie geleden nederlaag tegen gelegenheidstennnisser Armand Custers. De elf jaar jongere Paul Dogger won met 6-4, 6-7 (1-7), 7-6 (7-1) van Tom Nijssen.

ROTTERDAM, 14 dec. - De internationale wielrenunie (UCI) heeft de Franse wielrenner Cyril Sabatier na tweeenhalf jaar gerehabiliteerd. De 19-jarige Fransman werd in 1988 voor zes maanden geschorst omdat bij de dopingcontrole tijdens het Frans juniorenkampioenschap de verhouding testosteron-epitestosteron bij hem meer (8,5: 1) dan het maximaal toegestane 6: 1 bedroeg. De Franse bond moet Sabatier als kampioen in ere herstellen. De affaire-Sabatier is vergelijkbaar met die van Gert-Jan Theunisse, die gisteren van de arbitragecommissie van de UCI vernam dat de uitspraak in zijn beroepszaak is uitgesteld.

Eenvoudig te maken smeerseltjes, die op toostjes, warm geroosterd brood of roggebrood, goed smaken bij een glaasje wijn.

MUNCHEN, 14 dec. - Michael Chang is op jacht naar het grote geld. De Amerikaan plaatste zich in Munchen als eerste voor de halve finales van het toernooi om de Grand Slam Cup. De held van het Amerikaanse Davis Cup-team versloeg de Fransman Henri Leconte in een uur en 34 minuten met 7-6, 6-3 en verdubbelde met de bonus van 450.000 dollar zijn jaarinkomen. Zijn iets oudere landgenoot Pete Sampras volgde dat voorbeeld later op de avond. De winnaar van de US Open had heel wat te stellen met de Joegoslaaf Goran Ivanisevic, die na 6-7 7-6 in de derde set pas boog bij 6-8.

De wedstrijdcommissie van de Nederlandse IJshockeybond heeft de uitslag van de competitiewedstrijd Amsterdam - Tilburg omgezet van 4-16 in een reglementaire 5-0. De gasten hadden op het wedstrijdformulier de naam ingevuld van de geschorste Marco Donders.

DEN HAAG, 14 dec. - De Bestuurscommissie Topsport (BCT) van het Nederlands Olympisch Comite (NOC) heeft besloten vier sportbonden een financiele bijdrage te verstrekken. Het gaat om een bedrag van in totaal 118.000 gulden, dat moet worden gebruikt voor het behalen van de Olympische kwalificatie. De Nederlandse Volleybalbond krijgt 63.000 gulden ter vergoeding van de kosten van het nationale vrouwenteam voor deelneming aan toernooien in Bremen en Cuba en het spelen van interlandwedstrijden in China. Dit alles in het kader van de voorbereiding op het toernooi om het Europees kampioenschap in september, waar kwalificatie voor de Olympische Spelen kan worden afgedwongen. Voor de Koninklijke Nederlandse Roeibond is 28.000 gulden uitgetrokken voor het wintertrainingskamp op de Olympische roeibaan van Banolas in februari.

De inflatie in Groot-Brittannie is in november scherp gedaald: van 10,9 procent op jaarbasis naar 9,7 procent. De werkloosheid nam in deze maand fors toe: met 57.600 tot 1,76 miljoen (van 6 tot 6,2 procent van de beroepsbevolking), de grootste stijging in een maand sinds mei.

Valt over smaak niet te twisten? Sommige mensen doen niet anders. Jeen Schuiringa maakt smaken op bestelling en een groot deel van zijn tijd bestaat uit discussies met zijn collega's over een snufje meer paprika of een tikkeltje minder koriander. Schuiringa is smaakmaker ('flavorist' is de officiele benaming) bij International Flavors and Fragrances (IFF), de marktleider op het gebied van geur- en smaakstoffen. Met een kleine produktie kan IFF toch de grootste ter wereld zijn, omdat bij voorbeeld een gemiddelde Amerikaan slechts 26 gram toegevoegde smaakstoffen per jaar tot zich neemt.

Vroeger, heel vroeger, toen de mensheid nog enige opvoeding genoot werden de klikspanen gedwongen hun onbeteugelde tong met groene zeep te spoelen.

NAARMATE DE TIJD verstrijkt heeft de Haagse coalitie meer problemen met het nemen van beslissingen over de verdere betrokkenheid bij het Golfconflict. Vooral de PvdA heeft het er moeilijk mee. Het besluit in augustus om Nederlandse fregatten te sturen was binnen tien dagen genomen. Ook de PvdA, die drie jaar eerder nog tegen het sturen van mijnenvegers naar de Golf was geweest, deed direct mee. Zij reageerde vanuit hetzelfde gevoel dat men in een groot deel van de wereld kon waarnemen, namelijk om een daad te stellen tegenover de agressieve expansiedrift van Saddam Hussein.

Zestien Britse toeristen zijn in Australie gearresteerd na ongeregeldheden tijdens de cricketwedstrijd tussen Engeland en Nieuw-Zeeland voor de World Series Cup. De politie trad op toen dronken toeschouwers een politieman in elkaar sloegen, vuurwerk afstaken en het veld opkwamen. Alle verdachten moeten volgende week voor een rechtbank in Sydney verschijnen.

HAARLEM, 14 dec. - Voor de laatste keer wordt in het historische pand van drukkerij Joh. Enschede, achter de St. Bavo in Haarlem, de loodpot verhit en vloeit het metaal in de lettermatrijs. Na een minuut haalt Henk Post, die binnenkort overstapt naar de graveerafdeling van het bedrijf, een fraaie g uit de handgietvorm.

Als ik Rus was zou ik me doodschamen dat mijn land, een van de machtigste en rijkste landen ter wereld, zijn hand ophoudt voor hulp. Ook Nederland heeft, in en na de hongerwinter van 1944-45, om voedsel moeten bedelen, maar dat was geen reden voor schaamte: niet wijzelf, maar de Duitse bezetters waren schuld van de noodtoestand.

Wie Job Frieszo tussen de volle kraampjes op de markt in Bagdad hoort vertellen dat de sancties Irak niet raken, moet haast wel geloven dat zelfs de wet van vraag en aanbod door Saddam Hussein wordt overtreden. Volgens de economische leerboekjes moet Irak immers in de sanctieklem zitten en kan het zich daar niet uit loswrikken.

Doping in de sport lijkt, hoewel de bekentenissen uit de voormalige DDR op de laatste decennia wijzen, van alle tijden te zijn. De Zweedse krant Dagens Nyheter onthulde dat de Finse midden- en lange-afstandsloper Paavo Nurmi al in de jaren 20 zijn prestaties bevorderde met een preparaat dat het spierversterkende hormoon testosteron bevatte. Volgens het dagblad maakte Nurmi, met tien keer Olympisch goud een van de succesvolste atleten uit de geschiedenis, zelfs reclame voor allerlei 'wondermiddelen'.

Christa Wolf: Patronen van een jeugd. Vert. Tinke Davids. Uitg. Van Gennep. 390 blz. Prijs fl. 59,50.

UTRECHT, 14 dec. - In het Duitse Huis, een monumentaal middeleeuws complex in de stad Utrecht, moet een hotel en een congrescentrum gevestigd worden. B en W van Utrecht willen dat een plan daarvoor verder wordt uitgewerkt.

ROTTERDAM, 14 dec. - Het Rotterdamse museum Boymans-Van Beuningen gaat de komende jaren het mes zetten in het aantal tentoonstellingen dat jaarlijks wordt gehouden. Het ontbreekt het museum aan voldoende middelen om de doelstelling van dertig interessante tentoonstellingen per jaar te kunnen handhaven. Dat zei directeur Wim Crouwel donderdag bij de presentatie van het tentoonstellingsprogramma voor de komende maanden.

Cosi fan tutte: 16-12 14.30-15.50 uur Ned. 2. Don Giovanni: 23-12 14.30-17.40 uur Ned. 2. Le Nozze di Figaro: 30-12 14.30-17.30 uur Ned. 2.

De internationale bond voor Squashspelers (ISPA) stelt een onderzoek in naar de nederlaag die wereldkampioen squash Jansher Khan afgelopen dinsdag leed tegen de Australier Chris Dittmar. In de Britse competitie verloor de Pakistaan in vijfentwintig minuten met 9-0, 9-0, 9-3. Dittmar noemde de partij na afloop 'een schande voor de sport' en betichtte Khan ervan zich niet voldoende te hebben ingezet. Khan is in zijn loopbaan eerder al beboet en beschuldigd van het feit dat hij een wedstrijd heeft laten lopen.

Concert: Concertgebouworkest o.l.v. Carlo Maria Giulini. Programma: Tsjaikowski: Tweede symfonie; Dvorak: Achtste symfonie. Gehoord: 12- 12 Concertgebouw Amsterdam. Herhalingen: 14, 15-12. Radio uitz.: 26- 12 Avro Radio 4 (Opname 15-12).

ROTTERDAM, 14 DEC. De ontwerpers van computer-software, de geschreven instructies die de elektronica in een computer tot leven wekken, krijgen een nieuwe status. Met ingang van 1993 geniet hun werk dezelfde juridische bescherming als het produkt van auteurs die het aardse leven duiden.

Gert Hofmann: Der Kinoerzahler. Uitg. Hanser. 303 blz. Prijs fl. 47,60.

MOSKOU, 14 dec. - Een van de populairste televisiejournalisten van de Sovjet-Unie is het slachtoffer geworden van een moordaanslag. Aleksandr Nevzorov werd gisternacht in de val gelokt door een onbekende.

SOFIA, 14 dec. - De voedseltekorten in Sofia, de hoofdstad van Bulgarije, zijn volgens de stedelijke overheid 'catastrofaal' en het tekort aan brandstof is zo nijpend dat de verkoop van benzine voorlopig is gestaakt. Inmiddels zijn de besprekingen over de vorming van een coalitieregering vastgelopen.

BONN, 14 dec. - Met enige vertraging heeft de Duitse bondskanselier, Helmut Kohl, gisteren zijn minister Lothar de Maiziere verdedigd tegen beschuldigingen dat hij voor de Oostduitse geheime dienst heeft gespioneerd. Kohl weigerde vijf dagen lang te reageren op de beschuldigingen. Na aandringen van journalisten stelde Kohl gisteren echter dat hij 'geen reden' heeft om te twijfelen aan De Maizieres integriteit. De christen-democraat De Maiziere was de laatste premier van de DDR, voordat deze in oktober opging in de Duitse Bondsrepubliek. Volgens het Duitse weekblad Der Spiegel speelde De Maiziere sinds 1981 informatie over Oostduitse dissidenten door aan de Stasi. De Maiziere heeft de beschuldigingen ontkend en vroeg het Duitse ministerie van binnenlandse zaken een onderzoek in te stellen. Het Duitse parlement heeft besloten tot een eigen onderzoek. De Maiziere is momenteel minister zonder portefeuille in het kabinet van Kohl. Verwacht werd dat hij naar de verkiezingen van begin december een zwaardere post zou krijgen, maar De Maizieres uitzicht daarop is sterk verminderd door de beschuldigingen. Voorzitter Gregor Gysi van de PDS, de voormalige Oostduitse communistische partij, zei gisteren 'niet te kunnen geloven' dat De Maiziere voor de Stasi heeft gespioneerd. (DPA, Reuter)

LONDEN, 14 dec. - 'Up yours, Delors', een aanmaning tot het bevoelen van de anus van de president van de Europese Commissie, mag. Dat heeft de Britse Raad voor de Journalistiek besloten, nog net op tijd voor het begin van de intergouvernementele conferentie over Europese eenwording, dit weekeinde in Rome. John Major, de nieuwe Britse premier, kan Jacques Delors frank en vrij in de ogen krijgen nu de Press Council heeft beslist dat het boulevardblad The Sun met deze fijnzinnige oproep aan zijn lezers niet over de schreef is gegaan.

BOGOTA, 14 dec. - De guerrillabeweging Farc heeft gisteren de aanslag in de Colombiaanse stad Medellin opgeeist waarbij woensdag zeven politie-agenten omkwamen. Een man die een radiostation opbelde zei dat de aanslag een vergelding is voor de moord op vier guerrillastrijders van de Farc vorige week in Bogota. De drugsmafia heeft gisteren opnieuw een journalist vrijgelaten die meer dan drie maanden geleden was ontvoerd. (AFP, Reuter)

ROME, 14 dec. - De rechters en advocaten in Italie zijn vandaag voor 24 uur in staking gegaan. Zij eisen een betere bestrijding van de georganiseerde misdaad en maatregelen om het slecht functionerende justitiele stelsel te verbeteren.

CHANGSHA, 14 dec. - Hunan, de centraal-zuidelijke geboorteprovincie van wijlen Mao Zedong, heeft haar 'Maoland-atmosfeer' die tot lang na de dood van de roerganger in 1976 is blijven hangen nagenoeg geheel verloren. De nagedachtenis van Mao's doodsvijand, wijlen president Liu Shaoqi, eveneens een zoon van deze grootste rijstprovincie, is ten minste even sterk. Het is als een vroege versie van 'een land, twee systemen', het radicale boeren-socialisme van Mao en het revisionistisch 'kapitalisme' van Liu.

WENEN, 14 dec. - Oostenrijk heeft Tsjechoslowakije 'met grote aandrang' gevraagd om de sluiting van de kerncentrale van Jaslovske Bohunice. Dat heeft gisteren bondskanselier Franz Vranitzky bekendgemaakt. De Oostenrijkers zijn na een onderzoek van deskundigen tot de conclusie gekomen dat de centrale onveilig is.

Ik ging naar de Bloemendaalse School Vereniging om te kijken hoe Claire, Marieke, Barbara, Donald en Jappe gedichten leren schrijven. Eigenlijk hoeven ze dat niet te leren, tenminste, Jappe denkt van niet. Hij kan dat best. De anderen hebben ook veel zelfvertrouwen. Wat is een gedicht eigenlijk? vraagt Ine Zantingh die de les geeft. Iets dat rijmt, zegt Barbara. Hoeft niet, vinden de anderen. Nee, vindt Ine ook, het hoeft helemaal niet te rijmen. Een gedicht heeft wel kortere regels dan een verhaal. En een gedicht heeft een ritme: papom papom papom papom bij voorbeeld. Of pompom pam poppom pam. Zo dat was weer een hoop nieuws. Niks aan hoor, zegt Jappe. Ik weet het allemaal al.

Lang geleden beschouwde Gabriel Garcia Marquez zijn reportages in kranten als een vingeroefening voor het schrijverschap. Later, toen hij de Nobelprijs voor literatuur had gekregen, dacht hij er anders over. Wie mooi opschrijft dat hij tijdens een lang interview 22 blaadjes met notities heeft gemaakt, dat de ondervraagde 29 zwarte koppen koffie heeft gedronken en 18 sigaretten heeft gerookt, is een schrijver.

Geloven julie nog in Sinterklaas? Je raakt op steeds jeugdiger leeftijd je geloof kwijt. Want wat gebeurt er. Je ziet een slordige Sint op de televisie die op een niet eens zeewaardig schip zogenaamd uit Spanje aankomt. Hij brabbelt als een kleuter van drie zodat je je afvraagt wanneer zijn al te lollige Pieten zijn pamper gaan verschonen. Tegen de kou heeft hij al zoveel cognac geslurpt dat halverwege de televisie-uitzending zijn baard door zijn alcoholadem van zijn mond schroeit zodat die ergens achteraf weer in elkaar geplakt moet worden. Onze papa vermoedde dat ze hem bij de Alcoholics Anonymous ingehuurd hadden. En hier op het eiland zagen we weer een andere Sinterklaas die zo onvervalst westfries sprak dat we denken dat hij zelfs nog nooit een vakantie in Spanje heeft doorgebracht, ook al zei hij zo nu en dan 'Caramba... .caramba!'

TIJUANA (Mexico), 14 dec. - Bij een religieuze rite in de Mexicaanse stad Tijuana zijn gisteren twaalf mensen omgekomen, mogelijk door gezamenlijke zelfmoord. Zeven anderen zijn er nog ernstig aan toe. Een politie-officier uitte het vermoeden dat de deelnemers aan de rite zich gezamenlijk van het leven hebben beroofd door het drinken van gif. Een buurvrouw zei dat ze de deelnemers aan de rite hoorde zeggen dat 'onze god op ons wacht'. Andere bronnen vermoeden dat de vergiftiging een ongeluk is geweest. Familieleden vertelden dat de slachtoffers vaker deelnamen aan 'genezingsriten' die christendom en spiritualisme combineerden. Op de bijeenkomsten hadden de deelnemers contact met geesten, aldus een politie-commandant. (AP)

William Boyd: Brazzaville Beach. Uitg. Sinclair Stevenson, 314 blz. Prijs fl. 58,15

SIRACUSA, 14 dec. - Het dodental van de aardbeving gisteren op het Italiaanse eiland Sicilie is opgelopen tot achttien. Veertien mensen werden bedolven onder het puin, de meesten van hen in de stad Carlentini. Vier anderen overleden aan een hartaanval. De aardbeving heeft circa 3.000 mensen dakloos gemaakt. Duizenden mensen brachten de nacht door in de openlucht uit angst voor nieuwe schokken. (DPA, UPI)

LONDEN, 14 dec. - Sinds het aantreden van de nieuwe Britse premier John Major op 28 november heeft zijn Conservatieve Partij aanzienlijk terrein verloren aan de oppositie. Dit blijkt uit de resultaten van gisteren gepubliceerde opiniepeilingen. In de week van Majors machtsovername lagen de Conservatieven nog elf procent voor op Labour. De Tories zouden nu echter 45 procent van de stemmen krijgen tegen Labour 43. De Liberale Democraten komen op 9 procent. Tijdens de strijd om het leiderschap van de Conservatieve Partij, vlak voor het aftreden van Margaret Thatcher, waren de verhoudingen nog omgekeerd. (UPI)

CLARKSTON (Michigan), 14 dec. - Een Amerikaanse rechter heeft gisteren bepaald dat de arts Jack Kevorkian, die in juni een zieke vrouw hielp zich met een door hem ontwikkelde 'zelfmoordmachine' te doden, niet moet worden vervolgd. Volgens de rechter was de vrouw zelf verantwoordelijk voor haar dood en niet Kevorkian. Hij wees er bij zijn oordeel op dat er in de staat Michigan geen wet bestaat tegen hulp bij zelfmoord. De 62-jarige Kevorkian zei na de zitting dat het oordeel van de rechter een overwinning voor de ouden van dagen en de ongeneselijk zieken betekent. (AP, Reuter)

A. Roland Holst. Briefwisseling met Richard en Henriette Roland Holst. Met inleiding en aantekeningen door Erik Menkveld en Margaretha H. Schenkeveld. Prive-domein. Uitg. De Arbeiderspers, 506 blz. Prijs fl. 49,90

De mammoet gebruikte zijn slagtanden vast om te vechten maar ook als een schoffel om zijn voedsel van onder het ijs vandaan te halen. Het waren zware slagtanden van zwaar ivoor, 100 kilo per stuk. De mammoet had sterke nekspieren nodig. Hij wisselde vier keer zijn slagtanden. Dan was het op. Ze trokken dan naar een moeras om gemakkelijk voedsel op te kunnen slurpen van de zachte grond. Maar uiteindelijk overleefden ze het niet. De hele soort is aan het eind van de ijstijd uitgestorven, het laatst in Siberie, doordat het warmer werd op aarde en ook, denken ze, door de jacht die met valkuilen gebeurde. Ik wist dit van een werkstuk van school.

Congresleden om president Bush te verbieden zonder toestemming van het Congres oorlog te voeren tegen Irak. Tegelijk echter wees hij het argument van Bush' advocaten af dat het ging om een politieke twist die buiten de competentie van de rechtbank lag.

WARSCHAU, 14 dec. - Het Poolse parlement heeft vandaag met 224 tegen dertien stemmen bij 122 onthoudingen ingestemd met het ontslag van de door premier Tadeusz Mazowiecki aangevoerde regering. Het parlement vroeg het kabinet de lopende zaken te blijven waarnemen. Op 21 december wordt Lech Walesa geinstalleerd als president; hij benoemt vervolgens een premier die wordt belast met de vorming van een nieuwe regering. (Reuter)

Hans Warren: Geheim Dagboek. Achtste deel, 1963-1970. Uitg. Bert Bakker, 242 blz. Prijs fl. 29,90 en fl. 24,90

WASHINGTON- BAGDAD, 14 dec. - De Amerikaanse regering betwijfelt steeds meer of Irak wel belangstelling heeft voor een snelle dialoog met de VS.

Zonder ruzie gaat de vrijheid verloren, zei Bakoenin, maar een politicus houdt meer van controle dan van vrijheid, en ruzie zal hij dus waar mogelijk uit de weg gaan. In z'n trucendoos zitten daarvoor twee laatjes, op de een staat Ontkennen! en op de andere Naar-de-mond-praten! Als een ware slalomvirtuoos zeilt hij daarmee met grote glijvaardigheid tussen de verbale obstakels door.

GENEVE, 14 dec. - De Zwitserse justitie heeft het onderzoek in de zaak-Uwe Barschel beeindigd en vastgesteld dat de voormalige minister-president van Sleeswijk-Holstein, die in oktober 1987 dood werd aangetroffen in een hotelkamer in Geneve, niet is vermoord. Dit is gisteren meegedeeld door de leider van het onderzoek, Carole Barbey. Justitie stelt dat Barschel is omgekomen door een overdosis medicijnen. De familie van Barschel, die meent dat er wel sprake is van moord, zal in beroep gaan tegen het besluit. De christen-democraat Barschel was vlak voor zijn dood verwikkeld geraakt in een politiek schandaal. Hij zou zich in een verkiezingscampagne tegen de beoogde SPD-voorzitter Bjorn Engholm, destijds oppositieleider in het parlement van Sleeswijk-Holstein, hebben bediend van illegale praktijken. Barschel moest naar aanleiding daarvan in september '87 aftreden. (AFP, DPA)

Katharine Baetjer en J. G. Links: Canaletto, The Metropolitan Museum of Art, Harry N. Abrams, New York, 1989. Prijs ca. fl. 135, -

AMSTERDAM, 14 dec. - De hoofdprijs van het derde International Documentary Filmfestival Amsterdam (IDFA), de Joris Ivens Award, is gisteravond uitgereikt aan de Amerikaanse documentaire Christo in Paris van Albert en David Maysles, Susan Froemke en Deborah Dickson.

Op orgel en piano kan Woekoeng zo prachtig spelen:

Personeel van een Hamburgse scheepswerf is bijna klaar met de vervanging van een schroef van het cruiseschip Queen Elizabeth II. Het schip kreeg twee nieuwe schroeven. De Queen had vlak na de tewaterlating - enkele jaren geleden - problemen met haar schroeven die geleverd zijn door de Nederlandse fabrikant Lips. (foto Christian Eggers)

Harry Mulisch: De zuilen van Hercules. Uitg. De Bezige Bij, 203 blz. Prijs fl. 49,50 (geb.) en fl. 36,50

'I k ben er van overtuigd dat binnen afzienbare tijd, niet alleen in het laboratorium van de chemicus, maar voor een groot aantal natuurkundige toepassingen, de spectroscoop…

Een optisch principe, dat meer dan honderd jaar geleden door de Britse fysicus Lord Rayleigh werd gelanceerd, is door Amerikaanse ingenieurs herontdekt als methode om een…

Mijn pincode is 1614. Hoe leer ik mijn pincode? Een eenvoudig docent zegt dan: "Herhalen.

Niersteenvergruizers sturen schokgolven door de patiënt met een energie die de kristalletjes in de nieren uiteen doet vallen. De schokgolven blijken niet alleen invloed te…

Hot spots, de 'hete plekken' onder veel vulkanen zijn niet zozeer heet als wel vochtig. Hot spots kenmerken zich door grote hoeveelheden gesmolten materiaal in de aardmantel…

Lezing in cyclus 'Tijd in Teyler': 'Bouwkunst en tijdsbesef door dr. C.A. van Swigchem. 15 dec., 10.30 uur.

2) Het aantal perioden per sec. bepaalt niet de frequentie, maar is de frequentie. 3) TL-buizen worden niet in tegenfase geschakeld in tweelampsarmaturen.

In W&O 6 dec. schrijft de heer Libbenga een interessant artikel over: 'Stress door flikkerende lampen en schermen'.

In zijn artikel 'Natuurkundehoofdstad' schrijft de heer Saris dat Amsterdam het hoogst scoort in aantallen publikaties op het gebied van natuurkunde en op het punt van de…

2 Rita Kohnstamm over liegen over zwangerschap / Brieven / Agenda 3 Marokkaanse jongens / Invallen voor de klas / Korte berichten 4 Wetenschappelijke walvisvangst /…

WIJNETIKETTEN Voor de vierde keer heeft het Amsterdams Muziektheater een etiket laten ontwerpen voor de huiswijnen en champagnes; dit keer door Theo van den Boogaard. Zijn…

THE TOY THEATRE De zeer gedetailleerde theaters van karton die Benjamin Pollock van 1850 tot 1870 heeft gemaakt naar bestaande Londense theaters zijn te zien op een…

Theater Frascati organiseert voor het derde jaar een schrijversfestival. Na Mrozek en Shepard kan het publiek zich ditmaal verdiepen in de Italiaanse schrijver Luigi…

Belgische musical, uitgevoerd door 250 leerlingen van de Amsterdamse Muziekschool. Een orkest, een band, een blokfluitkoor, een accordeon-ensemble en een kinderkoor zijn…

Het Nederlands Kamerkoor en leden van het Schönberg Ensemble brengen o.l.v. Beinbert de Leeuw een hommage aan Olivier Messiaen. Uitgevoerd worden 0 Sacrum Convivium en Cing…

ZONDER GASTEN GEEN FEEST! Deel drie van The Family, de vierdelige theaterserie die Lodewijk de Boer twintig jaar geleden schreef en regisseerde. Het Ro Theater brengt de…

Amsterdam Anthony Theater: Salomon Kleszmorim zo. 14u.; Ensemble Carlo Bachrach zo. 20.15u.; Bimhuis (020-231361): Gary Lucas do.

Amsterdam Amphitheater (020-168942): Niets (Lotte van Dam, Herman Boerman e.a.) zo. ma. 21u.; Anthony Theater (020-224793): Dolly's wonderland (Dolly Bellefleur e.a.) vr.

Een dag (16 dec. 15u.) in Paradiso met vele optredens waarbij de trompet in de meest uiteenlopende genres en stijlen te horen zal zijn. Inl.

Amsterdam Amstelveens Poppentheater (020-450439): Uit het leven van Bert en Bram IDibbes) za. wo. 14.30u.; De Brakke Grond: Een lek in het zwijgen (Huis aan de Amstel) zo.

GBOOT HERENLEED Het onherroepelijke afscheid van de theaterversies van Herenleed nadert. Armando, Cherry Duyns en Johnny van Doorn spelen hun wonderbaarlijk spel met taal en…

SACRED TOYS Beren (van Winnie de Pooh tot de traditionele teddybeer) en andere speelgoedbeesten worden steeds meer gekoesterd door volwassenen. Kinderpagina's worden juist…

De Friese broers Tjerk en Tjeerd Bottema (bekend van o.a. het logo van de RVS) waren beide kunstenaars. Een overzichtsexpositie van hun beider werk is van 17 dec t/m 9 maart…

Tentoonstellingen In het Letterkundig Museum in Den Haag (bij station CS) zijn twee vitrines ingericht met boeken en handschriften van de onlangs overleden K.L. Poll en…

De komende dagen, vlak voor de feestdagen, gaat in het hele land een groot aantal exposities en culturele manifestaties van start. De manifestatie 'Amsterdam-Venetië" start…

Amersfoort Mus. Flebite (033-619987): Vrijen en trouwen t/m 13 jan.; De Zonnehof (033-633034): Nederlands glas uit de jaren '30 t/m 3 febr. Amsterdam Mus.

In kasteel Arcen wordt 14, 15 en 16 dec de expositie 'Kunst in kastelen' gehouden waaraan twintig kunstenaars deelnemen, zoals C. v.d. Werff, P. Kingma, G.

Papieren erfgoed De Zeeuwse bibliotheek in Middelburg organiseert morgen, vr 14 dec (lOu) het symposium 'Papieren erfgoed, over beheer en conservering ' met diverse…

BOUTEN fr KOREVAAR Somber maar kleurrijk en zeer onnederlands werk van het onbekende Nederlandse expressionisten echtpaar Armand Bouten en Hanny Korevaar. Café-, bordeel- en…

Als een filmmaker zijn publiek deelgenoot kan maken van wat de fobielijder met zijn irrationele angsten ondergaat, is dat een prestatie. Uitgekiend camerawerk, suggestief…

Amerika is een van de weinige landen waar openlijk politieke misstappen kunnen worden betreurd. De oorlog in Vietnam was al het onderwerp van veel films, die zich kritisch…