Vrijspraak zware drugsdealers wegens vormfouten blameert Nederland

Naar aanleiding van de arrestatie in april van de Colombiaan en twee medeverdachten heeft de politie deze zomer in Nederland telefoons afgeluisterd van mensen van wie het vermoeden bestond dat ze bij de invoer van de 140 kilo cocaine betrokken waren. Onder andere het volgende gesprek werd opgetekend tussen de nu vrijgelaten Braziliaan en een Surinamer, die volgens Justitie de cocaine had helpen verzenden en die hem opbelde om te informeren naar de gang van zaken. Men spreekt over de advocaat van de Colombiaan: mr. G. Spong. S (Surinamer): 'Spong is ook mijn advocaat geweest, Hollander, mager, lang'. B (Braziliaan): 'Precies, hij is een goede advocaat'. S: 'Zijn er mogelijkheden voor zijn (de Colombiaan, mh) vrijlating? (...) Als die ander hem beschuldigd heeft, dan is het min of meer problematisch. Maar de wet is hier (in Nederland, mh) zeer tolerant. (...) Als die ander hem niet van veel beschuldigd heeft, want hier telt alleen op heterdaad'. B: 'Weet ik, alleen op heterdaad. Ik weet hoe dat zit'. S: 'Hij kan nog vrij komen'. B: 'Kan nog he' ? S: 'Mm, mm'. B: 'We zullen wel zien, de rechter zal het wel bepalen'.

Een half jaar na dit in een proces-verbaal bij deze strafzaak opgenomen gesprek blijkt dat de twee Zuidamerikanen een verbluffend inzicht hadden in de wijze waarop de Nederlandse strafrechtspleging zich voltrekt. Zes maanden werk van het speciaal voor deze zaak in het leven geroepen zogeheten Copa-team van de Haagse politie wordt door de rechtbank van tafel geveegd op grond van procedurele onvolkomenheden.

De Braziliaan werd vrijgesproken wegens gebrek aan bewijs. Ook al heeft zijn Nederlandse vriendin tegenover de politie verklaard dat haar vriend bemiddelde bij de verzending van cocaine via Brazilie en Suriname naar Nederland. De Braziliaan, zo blijkt uit zijn afgeluisterde telefoongesprekken, maakt duidelijk flink wat kilo's handel te hebben verloren en spreekt regelmatig over duizenden dollars omzet die hij heeft moeten derven.

Tegenover de rechtbank zei hij geheel onschuldig te zijn. Wat bedoelde hij dan met al die kilo's, wilde de rechtbank van hem weten. Oh, dat betrof handel in kilo's peper. En waarom had hij zijn vriendin en haar vader dan verteld in cocaine te handelen? Dat was slechts een grapje, verklaarde de Braziliaan. Raar gevoel voor humor, verzuchtte de president van de rechtbank mevrouw mr. E. J. van Schaardenburg ter zitting. Inmiddels is duidelijk dat ze deze humor toch heeft kunnen waarderen.

De Colombiaan werd vrijgesproken wegens vormfouten. Het verhoor dat een speciaal afgereisde Nederlandse rechter-commissaris in Brazilie een Braziliaans mede-bendelid had afgenomen en dat belastend materiaal had opgeleverd voor de Colombiaan, was volgens de rechtbank niet volgens de regels der kunst gegaan. De Braziliaanse politie had namelijk niet toegestaan dat de Nederlandse advocaten het verhoor bijwoonden. De politie stond dit niet toe omdat een Braziliaanse advocaat die door een Nederlandse advocaat was geinformeerd over het bezoek van de rechter-commissaris doodsbedreigingen had geuit.

De Nederlandse rechters worden sinds een jaar belaagd door het spook van het zogeheten Kostovski-arrest dat tot krampachtigheid op grote schaal heeft geleid. In navolging van een uitspraak van het Europese Hof van Justitie heeft de Hoge Raad op 2 juli strenge eisen gesteld aan het horen van getuigen. Kort en goed komt het arrest erop neer dat advocaten in de gelegenheid moeten worden gesteld getuigen vragen te stellen.

Een keurig beginsel geheel conform het principe van het Wetboek van Strafvordering, dat the equality of arms garandeert tussen openbaar ministerie en advocatuur. De recente uitspraak van de Amsterdamse rechtbank getuigt echter van een formalisme dat zijn weerga niet kent en kan ook nauwelijks meer worden uitgelegd als het redelijkerwijs beschermen van de belangen van de verdachte.

Het wordt het selecte gezelschap van Nederlandse strafpleiters wel heel gemakkelijk gemaakt. 'De rechter-commissaris is met huid en haar in mijn val gelopen', zegt advocaat Spong in een reactie op het vonnis. Hij zegt ervan het begin af aan op gespeculeerd te hebben dat hij niet tot het verhoor in Brazilie zou worden toegelaten zodat hij zich uiteindelijk op die weigering zou kunnen beroepen om vrijspraak wegens onrechtmatig verkregen bewijs te vragen. De truc is geslaagd.

Voor Justitie is het vonnis een blamage. Met man en macht wordt getracht de twijfelachtige reputatie die Nederland inmiddels heeft opgebouwd als doorvoerland van cocaine teniet te doen. De onderschepte drugstransporten van het afgelopen jaar die de 4.000 kilo inmiddels te boven gaan bewijzen dat Nederland daar in het geheel niet in slaagt. Het vonnis van afgelopen vrijdag zal de bestrijding van de drugshandel niet vergemakkelijken. Nederland heeft het recht verspeelt landen als Peru, Colombia, de Antillen, Aruba of Suriname te kapittelen wegens laksheid bij de bestrijding van cocainehandel.