Het nieuws van zaterdag 27 oktober 1990

In de grote steden van Hongarije is het verkeer lamgelegd door wegversperringen, opgeworpen door boze taxichauffeurs.

Jan-Willem Wijker heeft de jaarlijkse prijs van de Beroepsvereniging van Nederlandse Interieurarchitekten gekregen voor zijn verbouwing van een Frans kasteel tot hotel.

Viacheslav Jekimov heeft gisteren in Moskou op de wielerbaan Krilatskoe het wereldrecord indoor op de vijf kilometer voor professionals verbeterd.

Invalster Tatjana Lisenko heeft de wereldbeker turnen veroverd. De pas 15-jarige turnster verzamelde gisteravond in Brussel 0.013 punten meer dan Europees- en wereldkampioene…

Rob Baan heeft zijn contract als manager/trainer van Cambuur met twee jaar verlengd. De huidige verbintenis, die per 1 juli '91 afliep, heeft nu 1 juli 1993 als einddatum.

Een doelpunt van verdediger Trost in de 51ste minuut heeft Roda JC tegen RKC aan de overwinning geholpen.

HAARLEM Vier blokken van vier opelkaar gestapelde telefooncellen vormen samen 'The body building', een kunstwerk dat sinds kort in het centrum van Haarlem staat.

Amsterdams Historisch M. Het Amsterdamse college van B en W heeft drs N. P. van den Berg (49), bibliothecaris van de Universiteit van Amsterdam, per 1 november voor uiterlijk zes…

HAARLEM, 27 okt. De lucht boven Haarlem bevat regelmatig een veel te hoge concentratie chloor. Een onderzoek van de Universiteit van Amsterdam heeft dat aangetoond.

ARNHEM, 27 okt. De rechtbank in Arnhem heeft een 29-jarige man uit Heererwaarden voor een periode van vijf jaar verboden zijn beroep als vrachtwagenchauffeur uit te oefenen.

DEN HAAG, 27 okt. Het Tweede Kamerlid A. van Es (37) van Groen Links vertrekt met ingang van 7 november uit de Tweede Kamer.

Na een decennium mede-verantwoordelijkheid voor economische groei enstijgende welvaart, viert het Christen Democratisch Appel vandaagfeest: de tiende verjaardag. KVP, ARP en CHU schreven voor het nieuwe CDAmedio jaren zeventig echter een programma dat juist forse grenzenaan de economie stelde. Wie zich destijds afvroeg waar dat door de ARbedachte begrip 'Appel' toch op sloeg, kreeg 'Niet bij brood alleen' in handen geduwd.

Kort geding! De term draagt een belofte in zich van ontlading, van snel recht, van de knoop die doorgehakt gaat worden. Ergens is een vlam in de pan geslagen, bloed onder nagels vandaan getreiterd, de limit bereikt, en een van de partijen doet een beroep op de rechter subiet een einde te maken aan het onrecht. Op deze stralende woensdagmiddag, koud maar knapperig, loop ik het Haagse Paleis van Justitie binnen. Het is er kaler dan kaal, betonner dan beton. De burger voelt zich klein in de holle gangen. Er is een zithoekje waar gerookt mag worden, vanwege de zenuwen. Daar wenkt mij Loek Geradts, bestuurder van de ambtenarenvakbond die lelijk genoeg Abva-Kabo heet: ' Kom d'r bij zitten, we hebben vooroverleg maar we zijn zo open dat je het best mag horen.' Hoe lang kennen wij elkaar al? Een kwart eeuw, van toen we allebei jong waren en hartstikke links. Hij is de archetypische vakbondsbestuurder, van het type 'laten we mekaar geen mietje noemen'. Vandaag wil Geradts de bibliotheek in Leiden verbieden op zondag open te zijn. Hij is in die gemeente zelf raadslid, voor de PvdA natuurlijk, en heeft ooit in een motie gepleit voor meer zondagse levendigheid in de binnenstad. Dat ze hem daar nu mee pesten acht hij 'gelul'. Hij heeft nooit bedoeld dat bijvoorbeeld de winkels open moesten, of de bieb. Nergens voor nodig. ' De aardige eigenschap van een boek is dat je, als je er op zondag van wilt genieten, het woensdag al kunt halen.' Dat de mensen in de leeszaal de verse zondagskranten zouden kunnen lezen, vindt hij eveneens 'gelul'. Op zondag werken mag nu eenmaal niet van de CAO en waar zouden we in Nederland blijven als we de afspraken, waarop de samenleving 'draait', zomaar even aan onze laars lappen?

Op een van de heuvels van het Kirschbergplateau, net buiten Luxemburg-stad, zetelt het Hof van Justitie van de Europese gemeenschappen in het Quartier Europeen, temidden van de kantoren van andere Europese instellingen. Het hoofdgebouw van het Hof, uit 1972, is sober, blokvormig en bruin door het uitwendig skelet van gecorrodeerd staal. Aan de voet van de heuvel verrees twee jaar geleden een uitbreiding van roze graniet. Een tweede nieuwe vleugel is in aanbouw en aan de bouw van een derde wordt in 1992 begonnen. Bij elkaar vormt de nieuwbouw een hele benedenstad ('cite basse') met torentjes, binnenplaatsen, dwarsverbindingen en glazen loopbruggen. Het complex weerspiegelt het uitdijend stelsel van gemeenschapsrecht. De uitgangspunten hiervan zijn in 1958 in grove lijnen neergelegd in de Verdragen van Rome, maar sindsdien zijn deze in het autonoom proces van rechtspraak door het Europees Hof steeds verder verfijnd, toegespitst en uitgebreid.

Elf jaar geleden werd Kees Ploegsma (45) aangesteld als manager van PSV. Hij volgde in die functie de gepensioneerde Ben van Gelder op. Onder Ploegsma ontdeed PSV zich van het etiket 'provincieclub'. De Eindhovenaren kregen zelfs internationaal aanzien met vier landstitels op rij en een Europa Cup. Na een mislukt seizoen dreigde een periode van zeven magere jaren aan te breken. Met een nieuwe trainer en aantal nieuwe spelers, die allen op initiatief van Ploegsma naar Eindhoven kwamen, zocht PSV dit seizoen tevergeefs de weg terug naar de Europese top. Aan de vooravond van het duel tegen Ajax (morgen in het Olympisch Stadion) geeft Kees Ploegsma tekst en uitleg over de niet al te florissante situatie waarin zijn voetbalbedrijf terecht is gekomen.

Op 30 april 1602 werd in Napels een man als harlekijn uitgedost op een ezel naar de galeien gevoerd. Het was iemand die zich had opgeworpen als koning Sebastiaan van Portugal, die tijdens zijn Marokkaanse veldtocht in 1578 spoorloos was verdwenen. Nu was het vonnis nog mild geweest, maar het volgende jaar werd de valse Sebastiaan in het openbaar opgehangen omdat hij het middelpunt was van een complot om de Portugese zelfstandigheid te heroveren op de Spanjaarden. En dit was pas het begin van het zogenaamde Sebastianisme in Portugal.

Toen Lubbers onlangs in Nijmegen een pleidooi hield voor hogere boetes en stren gere straffen, had hij zijn betoog enig cachet kunnen geven door zich te beroepen op de deze maand precies vierhonderd jaar geleden gestorven Dirck Volckertszoon Coornhert. In diens Boeven-tucht ofte middelen tot mindering der schadelijke ledighghanghers wordt eveneens gepleit voor harder optreden van het justitiele apparaat. Coornhert raadde de overheid aan dwangarbeid in te stellen, zoals roeien op de galeien en graafwerk in de duinen en bij droogmakerijen. Ook dienden er gevangenissen te komen waarin leeglopers en schurken een ambacht moesten uitoefenen; spelden maken, vlechten, hout zagen of weven.

Het is maar goed dat in Duitsland na de eenwording de voormalige Westduitse 'Na tionalfeiertag' 17 juni niet wordt gehandhaafd. Voor de vroegere Oostduitsers zou dat iets wrangs hebben gehad: de 'Dag van de Duitse Eenheid' herinnerde aan een van de zwartste bladzijden uit hun geschiedenis. Op 17 juni 1953 vond er in de DDR een massale opstand tegen het communistische SED-regering plaats. Slechts met behulp van Sovjettroepen wist het regime zich te redden. Nu het reeel bestaande socialisme tot het verleden behoort, is iedere verwijzing naar die episode pijnlijk. Voor Oost-Duitsland is de nieuwe tijd immers pas begonnen met de hereniging op 3 oktober, en niet zoals voor West-Duitsland al op 8 mei 1945. Want het was toen dat de Duitse communisten onder Walter Ulbricht in korte tijd de oostelijke zone wisten te modelleren volgens het Sovjetvoorbeeld. Dat ging niet zonder problemen. De economische druk op de bevolking gevolg van de geforceerde opbouw van de industrie en de herstelbetalingen aan de Sovjets ging gepaard met een toenemende politieke repressie.

Daniel Friedmann: Das Jeans-Buch.

Er zijn uitgevers die een dun boekje een pamflet noemen en daarom aarzelen het uit te geven. Op het eerst gezicht valt de bundel reisverhalen van Jacqueline de Gier (1961) in deze categorie. Het is dun, het zijn, op een na, eerder gepubliceerde artikelen en het draagt een titel die de lezer nieuwsgierig maakt, maar niet verder helpt. De meeste verhalen verschenen echter niet voor het eerst in Nederland, maar in Engeland, en na twee zinnen weet de lezer al dat uitgever Bert Bakker een talent heeft ontdekt.

Dat de vierendertig-jarige Maarten Fransen, wetenschapsfilosoof aan de univer siteit van Amsterdam, zowel natuurkunde als geschiedenis heeft gestudeerd, merk je in zijn onlangs verschenen Archimedes in bad aan de combinatie van betrokkenheid en distantie. In de vijftien hoofdstukjes van dit serieuze boekje speelt hij het klaar van bekende anekdoten uit vooral natuurkunde, sterrenkunde en scheikunde, te beschrijven wat er waar, onwaar of halfwaar aan is of was. En dat doet hij bovendien op een onderhoudende en leerzame wijze.

In 1979 hielden de krakers van het Voormalige Handelsbladge bouw een open dag voor de buurt. Ook diverse oud-Handelsbladredacteuren behoorden tot de bezoekers. Een van hen beklaagde zich bij een aantal krakers over het feit dat het kraakbolwerk in de volksmond 'het NRC' was gaan heten. ' Het is fout, die naam, en grievend voor de Handelsbladmedewerkers, ' beweerde de oud-redacteur.' Het NRC' heeft er namelijk nooit gezeten. De oud-redacteur vroeg zich af of de krakers er niet voor konden zorgen dat de media en de mensen het weer 'Het Handelsblad-gebouw' zouden gaan noemen. Of de krakers dat serieus hebben geprobeerd, valt te betwijfelen. Het is in ieder geval niet gelukt. Nog steeds noemt jan en alleman, kraker of niet-kraker het gebouw 'het NRC'.

Dat koning Hassan II van Marokko bij het lezen van het nieuwste boek van Gilles Perrault in woede is ontstoken en prompt als wraak de grootscheepse culturele manifestaties in Parijs heeft afgelast die zijn land daar in het zonnetje hadden moeten zetten, laat zich raden. Notre ami le roi bevat namelijk niet alleen een scherpe aanval op de autocratische regeermethoden van koning Hassan, maar plaatst vooral zijn persoonlijkheid in een zeer ongunstig daglicht.

Hoera, het is oorlog! Op die zomerse zaterdag in augustus 1914 was Berlijn vol met jubelende, juichende en zingende mensen. ' Et jeht los!' klonk van alle kanten de plaatselijke variant van ' Es geht los'. Het was enige uren nadat de Duitse ambassadeur de oorlogsverklaring had overhandigd aan de Russische minister van buitenlandse zaken.

In het Boekenbijvoegsel van 13/10 schrijft Gerda Telgenhof: “de vi if tigduizend ton wegende Bismarc was het grootste oorlogsschip uit het Hitlertijdperk” (een schip weegt…

In Warschau worden de meeste boeken gewoon op straat verkocht. Handelaren, vaak jongeren in spijkerbroek, richten aan de kant van de weg provisorische kraampjes in waar de boeken liggen uitgestald, soms naar onderwerp gerangschikt, maar meestal liggen ze door elkaar, van kookboek tot encyclopedie, van seksboek tot historisch-literair werk.

Begin 1949 bezocht de Leidse hoogleraar Querido het Amerikaanse consulaat om er een visum te halen voor zijn bezoek aan de Verenigde Staten. Hij vulde keurig de plaatsen in waar hij sinds zijn laatste bezoek aan dat land had gewoond. Daar hoorden een paar Duitse kampen bij. Of hij net zoals uit zijn andere woonplaatsen misschien een bewijs van goed gedrag uit die kampen had, vroeg de beambte. Querido -in 1945 bevrijd uit het concentratiekamp Theresienstadt- probeerde tevergeefs duidelijk te maken dat zo'n vraag wat absurd was, maar het lukte hem niet de lokettist daarvan te overtuigen. Pas toen hij had verteld dat hij de kampcommandanten had zien ophangen en deze zo'n verklaring niet meer konden afgeven, werden de noodzakelijke parafen gezet.

Vormde het handjevol leden van Brabantia Nostra een suspect groepje fascistisch georienteerde intellectuelen dat sympathie koesterde voor de nationaal-socialistische bloed- en bodemtheorie? De journalist Jan Rogier lanceerde in 1980 deze bewering in zijn boek Een zondagskind in de politiek en andere christenen. De VU-historicus G. R. Zondergeld deed dat in 1987 op een congres nog eens dunnetjes over: een katholieke en semi-fascistische beweging, zo luidde zijn oordeel.

Van de mensen waar Richard Price in zijn jongste boek over schrijft, bosnegers en zendelingen, lijken de auteur en zijn vrouw nog het meest op de laatsten. Sally (47) en Richard (49) Price maken op uitnodiging van een aantal wetenschappelijke instellingen een korte academische tournee door Europa. Tussen Parijs, Berlijn en Madrid doen ze Nederland aan voor een reeks lezingen. Sally en Richard zijn Amerikaanse antropologen, gespecialiseerd in Suriname. Beiden hebben een aantal bekroonde boeken op hun naam staan. Sally neemt een bezoek aan Nederland te baat om de vertaling van haar laatste boek Primitive art in civilized places met haar uitgever Gary Schwartz van de SDU te bespreken, want het boek moet in december van dit jaar in de winkels liggen. Van Richard is net Alabi's world uit (zie de bespreking van Geert Oostindie in het Boekenbijvoegsel van vorige week), een beschrijving van de moeizame zendingsarbeid van de Herrnhutters onder de Saramaka-bosnegers van Suriname.

Dr J. E. Andriessen, de huidige minister van Economische Zaken, werd op 25 juli 1928 in Rotterdam geboren. Hij studeerde economie aan de Erasmus Universiteit, was in de jaren vijftig ambtenaar op Economische Zaken en werd vervolgens hoogleraar aan de Universiteit van Amsterdam. Van 1963 tot 1965 was hij minister van Economische Zaken in het kabinet-Marijnen. Daarna kwam hij in de Raad van Bestuur van de Van Leer Groep. De laatste twee jaar voor zijn nieuwe ministersschap was hij voorzitter van het Nederlands Christelijk Werkgeversverbond.

Als je bij een wereldkampioenschapsmatch bent en in de perskamer schakers uit allerlei landen tegenkomt, lijkt het alsof de hele schaakwereld niets anders doet dan ademloos de partijen van de match volgen, maar dat is natuurlijk niet zo. Het schaken is een continubedrijf, er gaat geen week voorbij of er zijn wel tien internationale toernooien aan de gang, ook tijdens de match. Jeroen Piket won deze maand het toernooi in Oostende. Het is een goed jaar voor hem, kampioen van Nederland, daarna een overwinning op Cyprus en nu dit. Het tijdschrift Schachwoche schreef dat hij hard op weg is Nederlands tweede speler te worden. Van der Wiel zal er nog wel anders over denken.

Hoe hoger onze gemiddelde leeftijd wordt, hoe meer we aftakelen, lichamelijk en geestelijk. De kans op dementie, seniliteit enkindsheid, hoe het allemaal ook moge heten, neemt toe - en daarmee wordt de kloof tussen jong en oud verbreed, vooral als het om familie gaat, en meer specifiek om ouders en hun kinderen.

Op woensdag 19 juli vorig jaar belde de Amsterdamse advocaat mr. P. Huisman met het Openbaar Ministerie. Of er belangstelling was voor Paula Oppem (40) en Herman Weezenbeek (23), beiden afkomstig uit Rotterdam. Het tweetal had zich enige dagen eerder gemeld bij de advocaat met de vraag of het advocatenkantoor 'ook ongelukken deed'. Justitie had inderdaad grote belangstelling voor de clienten van Huisman en zijn kantoorgenote mr. B. L. M. Ficq. Beide Rotterdammers werden gezocht in verband met de dood van Robert Demey (55) en Rachel Debroux (33), een week eerder.

8 augustus 1990 aan boord van het vrachtschip 'Marta' in de Golf van Thailand, op weg van Bangkok naar Busan met een lading tinplaten. De Duitse stuurman Pahl heeft de wacht. Het is een uur 'snachts en de zee is kalm, in de buurt dobberen een aantal vissersscheepjes. Dan ziet Pahl op de brug twee onbekende mannen van links en rechts op zich toelopen, vuurwapens in de hand.

Piraterij. Het woord doet denken aan lang vervlogen tijden waarin duistere galeien met de beruchte zwarte vlag met doodskop in top de zeeen onveilig maakten en ruige boekaniers met enterhaken en messen dood en verderf zaaiden op vreedzame handelsschepen. Maar ook anno 1990 blijkt zeeroverij een lucratieve broodwinning. Erger nog, het verschijnsel neemt de laatste tijd in omvang toe.

Het aantal inzendingen stijgt - of de humor evenzeer toeneemt mag u zelf beoordelen. Merkwaardig genoeg veel inzenders uit Rotterdam ditmaal, verreweg in de meerderheid. Zijn ze daar zo geestig of wordt er meer gelezen? We zullen het nooit weten.

Drs. M. Beinema (ARP) raakte begin jaren tachtig bekend als dissident in de CDA-fractie. Als het om kernwapens ging dan stemde hij mee met de oppositie, tot woede van de partij. Tegenwoordig is hij weer 'gewoon' Kamerlid - de partij is homogener geworden, de politiek saaier. ' De kernbewapening - ach, dat is toch voor ons opgelost... ', zegt hij.

In de literatuur treft hij vaak inspirerender beschrijvingen van historische perioden dan in het werk van collega-historici. En in de werkelijk grote muziek biedt de strakke architectonische ordening hem de zekerheid, die in de praktijk van de geschiedschrijving juist zo ontbreekt. Drie jaar te vroeg verlaat de cultuurhistoricus H. W. von der Dunk de universiteit van Utrecht, verbitterd over het huidige 'facade-denken'. Maar de passie is gebleven. Gesprek met het tegendeel van een droogstoppel.

Sarah Hart Wat ziet een niet-tuinier. als hij naar een tuin kijkt? Wat vindt hij mooi, en waarom? Is dit net zoiets als het zien van kunst: moet je er verstand van hebben of is…

De Oudere Maar Daarom Niet Minder Aangename Dame had iets leeftijdslozigs; en dat kwam, dacht De Dikke Man, misschien wel door haar kleding. Zolang hij haar kende nu alweer zo'n twintig jaar droeg zij een eender soort uitmonstering: chic maar niet tuttig, degelijk en geenszins verstoken van allure. Zo bewoog zij zich op vreemde wijze voortdurend rakelings langs de heersende mode.

Voor veel Polen is hij een man die de waarheid spreekt, voor politici en bisschoppen is hij echter de grootste viezerik van het land. Jerzy Urban, een kleine dikke man met flaporen, geniet van de afkeurende opmerkingen die hem ten deel vallen. In zijn kantoor op de hoogste verdieping van een oud en vervallen pand lurkt hij rustig aan zijn pijp. Aan de gelige muren hangen een paar pin-up posters, op zijn bureau doet een peniskoker dienst als pennenhouder. 'Ik wil provoceren, de nieuwe leiders in dit land uitdagen, ik ben in feite een Poolse satiricus', zegt Urban, voormalig redacteur van het weekblad Polityka en van 1981 tot vorig jaar woordvoerder van de communistische regering in Warschau. Met de veranderingen verdween ook de 57-jarige Urban, maar hij kwam terug. Als auteur en hoofdredacteur van het weekblad Nie, dat vol staat met satire, spot en seks. Urban is onder de Polen een begrip, een man die de sprong maakte van regeringswoordvoerder naar dirty old man.

Zeus, Hera, hun kinderen en al het andere godengebroed op de Olypus laafden hun dorst zoals bekend met nectar. Maar ze kenden ook een andere honingdrank: mede. Mede is een alcoholische drank die door gisting wordt gewonnen uit gekruide honing. Oude Indogermaanse volkeren kenden het al en misschien is deze drank zelfs van oudere datum dan wijn. Het woord schijnt te stammen van het Indische 'modhu', dat honing betekent en etymologische bloedbroeders heeft in het Oudgriekse 'methu' (wijn), het Duitse 'meth' en het Scandinavische 'medue'.

EN HET VERDWIJNPUNT Door Marten Toonder 7502. Heer Ollie ind enige tijd glazig naar de plek te staren waar de afval zo plotseling verdwenen was.

Nadat de liefdesrelatie tussen de VPRO en het Filmfestival Rotterdam door wijlen Huub Bals in de nasleep van een mislukte Rotterdamse talkshow van Adriaan van Dis hardvochtig verbroken was, bloeit er nu weer iets moois op tussen beide instanties. In nauwe samenwerking met de huidige directeur van het Filmfestival, Marco Muller, zijn er 'een viertal VPRO-Cinema specials gepland waarin de stand van zaken in de internationale cinema wordt belicht'. In de praktijk betekent dit dat de VPRO achter Muller aanhobbelt, soms zelfs letterlijk, bij voorbeeld tijdens het laatste festival van Venetie, toen een cameraploeg tot hilariteit van de omstanders opnamen ensceneerde van de maestro in gesprek met filmmakers ter gelegenheid van een in januari uit te zenden portret.

Sinds vorig jaar bundelt de KRO zijn jeugd- en jongerenprogramma's onderde titel Kresj. Behalve die naam hebben de programma's een zekerekwaliteitsnorm gemeen. Amerikaanse tekenfilms zal men in deze rubriek bijvoorbeeld niet aantreffen. Liever geeft men Nederlandse producenten opdracht oorspronkelijke programma's te produceren en uit het buitenland worden slechts de betere jeugdfilms aangekocht.

'En hoe gaat het verder oom Donald?', vragen de neefjes diep onder de indruk als Donald Duck midden in een verhaal, dat bol staat van eigen roem en heldendaden de draad even kwijt is. Die redt zich overal uit. Hij zet zijn eendenborst wat verder op en kwaakt een prachtige draai aan het verhaal.

UTRECHT, 27 okt. De internationale obligatiemarkten konden deze week de vaste stemming niet handhaven. Dit neemt niet weg dat de meeste een grote stabiliteit toonden, ondanks het feit dat de olieprijs deze week terug omhoog moest. Een zekere uitzondering vormde de Duitse markt. Terwijl de geldmarkt daar rustig bleef moesten de obligaties er enkele basispunten van de eerder verworven koerswinst prijsgeven.

AMSTERDAM, 27 okt. Geen dividend, een verlies dat oploopt tot boven de eerder geschatte 2 miljard gulden en geen prognose voor het volgende jaar: de beleggers die dachten dat het ergste leed bij Philips dit jaar wel was geleden werden deze week ruw uit hun droom gewekt.

AMSTERDAM, 27 okt. Amsterdam heeft de laatste jaren een sterke economische uitgangspositie opgebouwd en kan de veranderingen van de komende jaren met vertrouwen tegemoet zien. Dat is de conclusie van het deze week gepresenteerde jaarbericht 'De Amsterdamse economie in 1990'.

De Nederlandse Consument, niet te verwarren met de Nederlandse treinreiziger, is niet tevreden over de spoorwegen. De Consumentenbond heeft het 1350 van haar leden op de man af gevraagd en jawel hoor: nee. De trein is te laat, de wc stinkt, de ramen zijn vuil en 28 procent van de Consumenten heeft klachten over de minibar, de rijdende gastvrijheid van Wagon-Lits. Wat voor klachten zegt de gids niet.

DEN HAAG, 27 okt. Vermoeid, maar zichtbaar opgelucht neemt staatssecretaris Van Amelsvoort plaats in een fauteuil op zijn werkkamer op het ministerie van financien. 'Een weerbarstig dossier', verzucht hij 'maar daar waren minister Kok en ik ons van bewust toen we aantraden op het departement.'

Het elektrische quartzhorloge is nauwkeurig. Zo nauwkeurig dat het maar drie keer per jaar moet worden gelijkgezet: een keer als het winter wordt, een keer voor de zomer en een keer als de batterij op is. Dat is een keer te veel: er zijn elektrische horloges waarvan de batterij nooit leeg raakt. Die hebben geen batterij.

Het kon niet uitblijven: ook bij motorfietsen groeit de aandacht voor de kwaliteit van de uitlaatgassen. Weliswaar is het aantal motorfietsen relatief gering (in Nederland rijden 150.000 motorfietsen tegen zo'n 5 miljoen personenauto's) en is het verbruik door het lage gewicht meestal gunstiger dan bij auto's, toch zal ook de motorfiets op de korrel worden genomen.

Philips ontslaat wereldwijd nog eens 40.000 man, Gist-Brocades verkoopt zijn geneesmiddelen-divisie aan het Japanse Yamanouchi Pharmaceutical, DAF rekent voor dit jaar op een aanzienlijk verlies, Transavia bezuinigt. Dat was deze week, op een dag, het nieuws uit het Nederlandse bedrijfsleven. En op diezelfde dag voorspelde de Nederlandse minister van economische zaken, Andriessen, magere jaren ('hoe mager, kan ik niet voorspellen') en zei zich zorgen te maken over de economische ontwikkeling in Duitsland, de belangrijkste afnemer van onze produkten.

WASHINGTON, 27 okt. Onderhandelaars van het Huis van Afgevaardigden, de Senaat en van het Witte Huis in Washington zijn het afgelopen nacht eens geworden over een plan dat in vijf jaar een einde moet maken aan het tekort op de Amerikaanse begroting. Vorige week hadden het Huis en de Senaat onderling sterk afwijkende plannen aangenomen. Beide huizen moeten opnieuw stemmen over de compromisversie.

MOSKOU, 27 okt. Sovjet-president Michail Gorbatsjov heeft gisteren nieuwe decreten uitgevaardigd die voorzien in een forse verlaging van de commerciele koers van de roebel, betere voorwaarden voor buitenlandse investeerders en een flinke verhoging van de rente op spaartegoeden.

NEW YORK, 27 okt. De aandelenkoersen op de Newyorkse effectenbeurs zijn gisteren flink omlaag gegaan.

BOEDAPEST, 27 okt. Begin dit jaar bood het hoofdkantoor van het Hongaarse lampenconcern Tungsram in Boedapest nog een klassieke Oosteuropese aanblik. Koude zwart-witte tegels op de grond, muren van cement waarlangs open en bloot leidingen liepen, en directiekamers met kale en gesloten deuren. Nu ligt er stemmig tapijt op de grond, zijn de wanden afgetimmerd met sierhout en staan de deuren open. Binnen praten modern gekapte managers in hemdsmouwen met hun secretaresses waarbij Hongaarse en Amerikaanse klanken zich vermengen.

ROME, 27 okt. Vanaf het dakterras zien alle Italiaanse steden er hetzelfde uit. Of het nu de koepel van de Sint-Pieter is of de gothische torens van de Dom van Milaan, steevast wordt het zicht belemmerd door een woud van antennes. Die metalen staketsels illustreren hoe vaak mooi en lelijk hier samengaan, en ook hoe moeilijk Italianen kunnen samenwerken: de meeste flatbewoners hebben hun eigen antenne. En kabel-tv is een toekomstdroom.

ROTTERDAM, 27 okt. De ondernemers in de industrie waren in september iets minder gunstig gestemd over de orderontvangst en orderpositie dan voorgaande maand, terwijl gelet op het seizoen een verbetering viel te verwachten. Daarmee werd de stabiele tendens van de laatste negen maanden doorbroken.

EINDHOVEN, 27 okt. Directeur M. van den Boogaart van het Arbeidsbureau in Eindhoven heeft vanuit zijn kantoor uitzicht op het Philipscomplex langs het spoor. Een lichtkrant op een van de gebouwen geeft afwisselend Philipsreclame, temperatuur en tijd aan, dus kan hij altijd zien hoe laat het is. Maar dat geldt dezer dagen niet voor wat zich voor einde van het volgend jaar precies zal afspelen binnen de vestigingen van Philips.

ROTTERDAM, 27 okt. Kleine en middelgrote metaalbedrijven maken steeds vaker gebruik van de diensten van onderaannemers (koppelbazen) om hun tekort aan arbeidskrachten op te vullen. Volgens de Industriebond FNV worden ook steeds meer malafide koppelbazen ingeschakeld.

ROTTERDAM, 27 okt. Aandeelhouders Furness die het bod van Pakhoed te laag vinden en van plan zijn hun bijna dertig procent niet aan te melden, willen dat de commissarissen van Furness aanblijven om ook hun belangen te behartigen als Pakhoed de meerderheid heeft.

ROTTERDAM, 27 okt. Nederland heeft zijn grote successen in het mannenroeien de afgelopen twee jaar in het scullen behaald. Nico Rienks en Ronald Florijn behaalden de Olympische titel in de dubbeltwee en vorig jaar scoorden de dubbelvier en de lichte skiff met wereldtitels. Schraal staken de boordroeiers daarbij af. Voor een medaille in het roeien met een riem de man moet Nederland acht jaar terug. Toen haalden Sjoerd Hoekstra en Joost Adema het zilver binnen in de twee zonder stuurman. Nu lijkt een vier zonder stuurman de stilte te gaan verstoren. Volgende week op de wereldkampioenschappen in Tasmanie is de vier van coach Walther den Bieman een uiterst sterke medaillekandidaat.

AMSTERDAM, 27 okt. In de ingewikkeldste situaties weet Kasparov op verbluffende wijze zijn weg te vinden, maar gisteren werd hij het slachtoffer van een eenvoudige tactische wending, een zet diep, die al duizenden keren is voorgekomen en in beginnersboekjes te vinden is. De partij werd na 43 zetten afgebroken in een toreneindspel waarin Karpov een pion meer heeft en uitstekende winstkansen. Vanavond wordt verder gespeeld. De stand blijft voorlopig 3,5-2,5 voor Kasparov.

RIO DE JANEIRO, 27 okt. Slechts vijf centimeter was het Nederlands voleybalteam volgens Ron Zwerver bij het wereldkampioenschap volleybal verwijderd van een plaats bij de laatste vier. Oranje verloor in een zeer enerverend gevecht dat bijna tweeeneenhalf uur duurde van favoriet Cuba (2-3; 15-8, 10-15, 15-11, 15-17 en 9-15), maar kreeg in de vierde set wel twee matchpunten. 'Bij de laatste', vertelde uitblinker Zwerver, 'glipte de smash van Despaigne net door mijn handen. Als die bal vijf centimeter naar rechts was geweest, hadden we hem gehad.' Zwerver was ervan overtuigd dat hij daarna zelf het beslissende punt had gescoord. 'Dan had ik zo hoog gesprongen, hoger dan ooit.'

Bijna twee maanden geleden werd Rudy Dhaenens (29) wereldkampioen. Een knecht kroop uit zijn schulp. Na jaren van hand- en spandiensten aan kopmannen besloot de Belg zijn kans te grijpen. Een vurig, maar te lang seizoen eindigt vandaag met een petitie van Dhaenens aan de internationale wielerbestuurders. Een verhaal over afspraken, investeringen, relaties, belangen en veel trainen. En waarom vriend, ploeg- en landgenoot Dirk de Wolf van Dhaenens geen wereldkampioen mocht worden.

RIJSWIJK, 27 okt. De groei van het drinkwaterverbruik in het huidige tempo leidt tot onaanvaardbare milieuschade. Zowel grootverbruikers (industrie) als consumenten zullen water moeten besparen. Dit staat in een concept-nota van de Vereniging van exploitanten van waterleidingbedrijven in Nederland (Vewin).

BLOEMENDAAL, 27 okt. 'Wij zijn nog altijd in staat goed drinkwater te maken, maar de omstandigheden dwingen ons helaas steeds meer chemicalien te gebruiken om de schadelijke stoffen uit dat water te halen voor het de consument bereikt. Het kwaad wordt dus met hetzelfde kwaad bestreden.' C. Sprey, directeur van de N. V. PWN Waterleidingbedrijf Noord-Holland, mag sinds enkele dagen dr. voor zijn naam zetten: hij kreeg, samen met drie anderen, een eredoctoraat aan de Vrije Universiteit te Amsterdam. De vreugde die het eerbetoon hem verschaft, kan echter zijn zorgen over de drinkwatervoorziening en de zuiveringsmiddelen die erbij te pas komen, niet verbloemen: 'Ook wij belasten het milieu.'

LUNTEREN, 27 okt. De kerkorde van de Nederlandse Hervormde Kerk wordt het uitgangspunt voor de kerkordelijke structuur voor de toekomstige Samen op Weg kerk. Op de gezamenlijke synodeveragdering van de Nederlandse Hervormde en Gereformeerde Kerken in Lunteren is daartoe deze week unaniem besloten.

DE LEUZE VOOR de komende cao-onderhandelingen is, als het aan FNV-voorzitter Stekelenburg ligt, bekend: vier, dagen werken, drie dagen vrij. De tekst is zelfs al op muziek gezet.

Sinds in Israel weer de protocollen van de ijstijddiplomatie van kracht zijn is Jeruzalem onbereikbaar gebied geworden voor de wereldopinie. Zelfs de resoluties van de Veiligheidsraad die bedoeld zijn om de aandacht van Israel af te leiden, stuiten af op het granieten voorhoofd van Shamir, wiens diplomatieke conversatie nu nog alleen maar uit het woord njet bestaat. Die onwrikbaarheid vreet niet alleen in op de manoeuvreerruimte achter de schermen die elke diplomatie nodig heeft om nog mee te tellen, maar veroorzaakt ook het effect dat Israel inteert op het kapitaal dat het uit zijn afzijdigheid in het conflict tussen de wereld en Irak had gevormd.

De tijd is vervlogen dat in de wandelgangen van de internationale politieke instituties de naam Teddy Kollek viel, de bijna tachtigjarige burgemeester van Jeruzalem, als kandidaat voor de Nobelprijs voor de vrede. Wie deze dagen in de hoofdstad van Israel doolt, ziet en hoort dat de droom van vreedzame coexistentie tussen joden en Palestijnen, sedert juni 1967 door deze vitale humanist met enorme inzet nagestreefd, in de 'eeuwige stad' onder Israelische soevereiniteit in rook is opgegaan.

Woensdagmiddag was het rustiger dan normaal in het stadskantoor van Alphen aan den Rijn (Motto: 'De hele Randstad ligt er omheen!'). Tientallen ambtenaren hadden de afdeling verlaten en vermaakten zich in de schouwburg, op uitnodiging van de leiding nog wel. Het Werktheater speelde scenes uit het ambtenarenleven. Ter lering ende reorganisatie.

ENSCHEDE, 27 okt. Het Twentse opera- en muziekgezelschap Forum gaat het aantal operavoorstelingen en symfonische concerten drastisch verminderen om het dreigende tekort van 6 tot 10 miljoen gulden te kunnen wegwerken. Inkrimping van de organisatie van ongeveer tweehonderd mensen is volgens Forum geen oplossing omdat het dan de functie van nationale reisopera en symfonisch orkest voor Overijssel niet meer kan waarmaken.

AMSTERDAM, 27 okt. De Nederlandse musea groeien tegen de verdrukking in en aanstaande maandag komt daar in Amsterdam nog eentje bij: het Sweelinck Museum, een grootse naam voor een kleine onderneming die belangwekkende gevolgen kan hebben.

AMSTERDAM, 27 okt. - Wat de rest van de wereld al een week lang wist, is nu ook het bestuur en de directie van Het Nationale Ballet duidelijk geworden. Pas gistermiddag werd de benoeming (per 1 september 1991) van de Canadese danser Wayne Eagling tot nieuwe artistiek leider van Het Nationale Ballet officieel bekendgemaakt door de voorzitter van het bestuur, prof. ir. Max van den Berg. Hij deed dat 'met trots en genoegen' en 'met veel vertrouwen in een creatieve en vruchtbare toekomst'. Hij sprak namens het bestuur, de directie en de sollicitatiecommissie.

Wie een avond uit gaat, doft zich op, zelfs wie een avondje naar de film gaat. Wie de voorstelling Film op waterbasis wil bezoeken, doet dat juist niet. Die zoekt gemakkelijke, snel te verwisselen, kleding uit. Make up loopt uit in het water dus die wordt zo veel mogelijk achterwege gelaten. Een tas, liefst een ouderwetse zwemtas die sluit met een koordje, wordt ingepakt met zwemkleding, badjas en handdoek, pas dan is men deugdelijk uitgerust om deze unieke voorstelling waardig te ondergaan.

's GRAVENHAGE, 27 okt. Geld, smaak en een gunstig cultureel en fiscaal klimaat, dat zijn de minimumvoorwaarden voor een gezonde verzamelcultuur. Dat het aan de combinatie van deze factoren in Nederland schort, bleek gisteren op een symposium in de aula van het Rijksbureau voor Kunsthistorische Documentatie (RKD) onder de titel 'De Kunst van het verzamelen'.

BRUSSEL, 27 okt. De Europese Raad die vanavond in Rome begint (en morgen omstreeks het lunchuur eindigt) wordt door vele Brusselse sceptici bij voorbaat omschreven als een 'zinloze exercitie in meningsuitwisseling': de punten die op de agenda staan zijn of al in zo'n ver gevorderd stadium van overeenstemming dat er althans op het hoogste niveau niet meer zo nodig over gepraat hoeft te worden, of ze zijn nog zo onrijp dat er niets wezenlijks over kan worden gezegd.

WASHINGTON, 27 okt. Het Amerikaanse ministerie van buitenlandse zaken heeft gisteren gewaarschuwd voor mogelijke terroristische aanslagen. Als doelwitten voor de terroristen noemde het ministerie een passagiersschip in de oostelijke Middellandse Zee of een vliegtuig in Europa of het Midden-Oosten.

ATHENE, 27 okt. Kort na de voor haar tamelijk bevredigend verlopen gemeenteraadsverkiezingen heeft de Griekse conservatieve regering-Mitsotakis een nieuwe kieswet ingediend die op 8 november moet zijn aangenomen. Alle oppositiepartijen hebben al met grote ontstemming gereageerd.

BONN, 27 okt. Het is met de kabinetsvorming in de vijf nieuwe Duitse deelstaten een beetje gegaan als met die bekende Droste-verpleegster die almaar kleiner op almaar kleinere chocoladedoosjes terugkeert. Maar dan in omgekeerde richting.

PARIJS, 27 okt. 'Als Irak duidelijk maakt dat het de intentie heeft om zich uit Koeweit terug te trekken en de gijzelaars vrijlaat is alles mogelijk.' Deze opmerkelijke uitspraak liet de Franse president Francois Mitterrand zich ontvallen in zijn rede, eind september, voor de Algemene vergadering van de Verenigde Naties. De Iraakse president Saddam Hussein houdt Mitterrand nu aan zijn woord met zijn brief aan het Franse staatshoofd, waarvan de inhoud gisteren is uitgelekt.

WASHINGTON, 27 okt. Irak heeft explosieven aangebracht bij alle olieraffinaderijen en andere olie-installaties in Koeweit om die in het geval van een aanval op te blazen. Dat hebben Amerikaanse regeringswoordvoerders gezegd.

ROTTERDAM, 26 okt. Het rommelt in de talrijke Colombiaanse guerrillabewegingen. Nog even, zeggen optimisten, en de revolutionairen met de meeste dienstjaren van heel Latijns-Amerika verwisselen hun olijfgroene uniformen definitief voor driedelige pakken.

Nawaz Sharif. een leider van de Islamitische Democratische Alliantie, spreekt in het Pakistaanse Lahore aanhangers toe na de overwinning van zijn partij in de verkiezingen van…

MIAMI, 27 okt. De Cubaanse regering is in contact getreden met gematigde ballingengroepen om te praten over een overgang naar de democratie en de periode na Fidel Castro. Dat heeft gisteren de Cubaanse vice-president, Carlos Rafael Rodriguez, gezegd.

CHIMOIO (Mozambique), 27 okt. In lange rijen liggen ze in de winkelgalerij voor het restaurant Ponto Final. Ze hebben zich afgedekt met dekens, doeken en zakken, anderen zijn voor warmte dicht tegen elkaar aan gekropen. Het is middernacht. Dit zijn de 'deslocados' van Chimoio, enkele honderden van de zes miljoen ontheemden in Mozambique. Verdreven uit hun geboortestreek door de oorlog bouwden ze een nieuw onderkomen rond Chimoio. Ook daar vonden ze geen bescherming tegen de oorlogsterreur, ze brengen de nacht door op veranda's, in garages en portieken van het stadscentrum.

ZWOLLE, 27 okt. De rijksrecherche is een orienterend onderzoek begonnen naar de beschuldiging die een groep rietlandpachters in Kalenberg tegen een politierechter in Zwolle heeft…

DEN HAAG, 27 okt. Het kabinet is het gisteren eens geworden over een nieuw wetsvoorstel waarin staat hoe pensioenrechten verdeeld moeten worden bij een echtscheiding.

DEN HAAG, 27 okt. Vandaag houden zevenhonderd notariskantoren met tweeduizend notariele juristen tot drie uur open huis om het publiek te laten zien dat voor drempelvrees geen reden is. In veel wachtkamers wordt een videofilm gedraaid waarin Paul van Vliet een geheel eigen visie geeft op de gang naar de notaris.

MAASTRICHT, 27 okt. Op een dag krijgt krijgt mevrouw Crombach uit Slenaken vreselijke buikpijn. De huisarts heeft een minuut nodig om te zien dat haar blinde darm ontstoken is en laat haar met spoed vervoeren naar het academisch ziekenhuis in Maastricht. De operatie en de genezing verlopen voorspoedig en acht dagen later is ze weer thuis. Kosten van de operatie en acht ligdagen: 6.500 gulden.

DEN HAAG, 27 okt. Het Nederlandse telefoonnet zal pas in 1995 kunnen beschikken over het nieuwe Europese alarmnummer 112. Dat zegt mr. G. E. Lagerwaard, landelijk projectmanager bij de invoering van het Nederlandse alarmnummer, 06-11.

DEN HAAG, 27 okt. Het Nederlandse Rode Kruis zal zo snel mogelijk, bij voorkeur maandag al, een missie naar Irak en Koeweit sturen om de situatie van de Nederlandse gijzelaars in ogenschouw te nemen. Als zich openingen in die richting zouden voordoen, zal ook worden geprobeerd de gijzelaars vrij te krijgen. Dat is echter, volgens een woordvoerder van de organisatie, niet de eerste doelstelling van de reis.

OISTERWIJK, 27 okt. In een hotel in de bossen bij Oisterwijk zitten acht psychiaters uit de Sovjet-Unie aan een grote tafel. Hun ogen wijken bijna geen moment van een tv-scherm, waarop beelden te zien zijn van een documentaire die de EO onlangs vertoonde over misstanden in de Sovjet-psychiatrie. Af en toe mompelen ze iets tegen elkaar, als de naam van een bekende collega klinkt of als een patient wordt herkend.

ROTTERDAM, 27 okt. Bij de presentatie van het rapport 'Weer samen naar school' waren de vier onderwijsvakbonden het eergisteren grondig eens. In de voorstellen van staatssecretaris Wallage om het speciaal onderwijs te verkleinen, ontbrak de onderwijskundige component. Terwijl het rapport had moeten gaan over hulp aan zwakke leerlingen, werd erin alleen gesproken van bestuurlijke schaalvergroting.

SCHIPHOL, 27 okt. Twee mannen hebben gisteravond op Schiphol een vliegtuig op de taxibaan tot stilstand gedwongen in een poging het toestel te beroven.

LUXEMBURG, 27 okt. De Europese ministers van landbouw en handel zijn er vannacht, na bijna zestien uur overleg, opnieuw niet in geslaagd een akkoord over beperking van de landbouwsubsidies te bereiken.

BONN, 27 okt. Vijf weken voor de Bondsdagverkiezingen is de PDS, de opvolgster van de vroegere Oostduitse communistische SED, in een diepe crisis beland nu twee bestuursleden gisteren hebben bekend dat zij op eigen houtje voor een bedrag van 107 miljoen D-mark aan illegale geldtransfers van een partijrekening bij de Handelsbank in Berlijn naar het buitenland hebben georganiseerd.

De Amerikaanse president Bush ontspant zich, liggend op het gras, met zijn honden en zij adviseur Vic Gold.

DEN HAAG, 27 okt. De regering in ballingschap van Koeweit betaalt alsnog circa 25 miljoen gulden aan de Nederlandse staat voor een claim van het staalconstructiebedrijf Hollandia Kloos Internationaal. Het bedrijf, waarmee minister-president Lubbers is gelieerd, had de claim via de Nederlandse Credietverzekering Maatschappij (NCM) bij de staat verzekerd. Van het bedrag gaat de helft naar de staat en de helft naar Hollandia Kloos. De problemen gingen over de betaling van de bouw door Hollandia Kloos van een grote hangar voor Kuwait Airways.

DEN HAAG, 27 okt. Het kabinet heeft gisteren een compromis bereikt over de fiscale aftrekbaarheid van lijfrentepremies. De voorwaarden voor aftrek van die premies zijn daarin wat soepeler dan in een eerder voorstel van Financien.

Weersverwachting voor zondag opgemaakt door onze weerkundige medewerker om 6.30 uur: Veel bewolking en regen, ’s middags van het westen uit opklaringen en een bui.

WASHINGTON, 26 okt. De burgemeester van Washington, Marion Barry, is tot zes maanden gevangenisstraf en een boete van vijfduizend dollar veroordeeld wegens het bezit van cocaine.

JOHANNESBURG, 27 okt. Bij gewelddaden in een zwarte woonwijk bij Kaapstad en in de provincie Natal zijn gisteren twaalf doden gevallen.

MOSKOU, 27 okt. — Buitenlandse investeerders kunnen volledig eigenaar van Sovjet-bedrijven worden en winsten exporteren.

BRUSSEL, 27 okt. De Belgische premier Martens heeft berichten als zou hij in 1992 voorzitter van de Europese Commissie worden als 'idioot' van de hand gewezen.

JAKARTA, 27 okt. Vertegenwoordigers van de regeringen van een aantal belangrijke olie producerende en consumerende landen komen binnenkort in Geneve bijeen om te pogen de…

KOPENHAGEN, 27 okt. Het aantal geregistreerde overvallen op koopvaardijschepen verdubbelt dit jaar ten opzichte van 1989 tot meer dan 60.

RIJSWIJK, 27 okt. De Hoofdinspecties van de Volksgezondheid en voor de Geneesmiddelen hebben vandaag alle huisartsen, gynaecologen, huidartsen, verloskundigen, apothekers en directies van ziekenhuizen in ons land per brief gewaarschuwd voor het geneesmiddel Neotigason, dat bij zwangere vrouwen ernstige schade kan toebrengen aan de vrucht.

Het rumoer over de wereldtitel die het Duitse viertal tijdens de Wereldkampioenschappen te Geneve heeft veroverd, is nog steeds niet verstomd. Ik recapituleer nog even de wijze waarop Bitschene-Ludewig/Nippgen-Rohowsky de finale van het kampioenschap bereikten. Allereerst overleefden zij drie kwalifikatierondes die ertoe dienden de 180 deelnemende teams te reduceren tot de 32 die de knock-out-fase moesten ingaan. Geen van de acht Nederlandse teams overleefde deze schifting. In de ronde van 32 versloegen de Duitsers met miniem verschil, 66-63, de Poolse Europese kampioenen. In de ronde van 16 traden ze aan tegen het Engels team met Forrester en Robson in de gelederen. Ze verloren met 4 imps verschil, maar wonnen daarna een ingediend protest als gevolg waarvan zij alsnog 6 imps op hun lijstje mochten bijschrijven. In het Engelse blad Bridge wordt zuur opgemerkt 'The ruling was very marginal' oftewel: het was geen overtuigende uitspraak. Maar het veranderde de uitslag in 70-68 ten faveure van Duitsland.

De opgave van de vorige keer - hoe wint wit? - (Cebalo-Todorcevic, Joegoslavie, 1990) verliep als volgt: 1. De3xg5+! (niet direct d7 wegens Th5!) en zwart gaf het op wegens ... Dg4xg5 2. d6-d7 met promotie zonder dat zwart eeuwig schaak kan bereiken. De nieuwe opgave:

Meer dan tien procent van de Italiaanse atleten gebruikt regelmatig doping. Dat is het resultaat van een onderzoek, dat in het Britse medisch tijdschrift The Lancet is…

LISSABON, 26 okt. De leider van het Fretilin (Revolutionair Front voor de Bevrijding van Oost-Timor), Xanana Gusmao, is bereid te praten met Indonesie over vrede.

Niet bekend

HELSINKI, 26 okt De regeringen van Noorwegen, Finland en Zweden hebben bij de Sovjet-Unie geprotesteerd tegen de woensdag uitgevoerde ondergrondse kernproef bij Nova Zembla.

ROTTERDAM, 26 okt. De olieprijzen op de internationale termijnmarkten zijn vandaag opnieuw scherp gestegen.

De voormalige doelman van Benfica, Costa Pereira, is overleden. Hij was zestig jaar. De doelverdediger stierf in een ziekenhuis in Lissabon, waar hij drie weken geleden was…

De tennissers Stefan Edberg, Ivan Lendl en Andre Agassi moeten forse boetes betalen aan de Associatie van Tennis Profs (ATP).

Hoewel Olympique Marseille in Polen met 2-3 verloor van Lech Poznan is de Franse kampioen niet kansloos de kwartfinales van het toernooi om de Europese beker voor landskampioenen…

Het programma van Henk van Ulsen, Johan Polak en altsaxofoonist Adriaan Valk over de dichteres Ida Gerhardt heeft niet, zoals wij gisteren abusievelijk meldden, plaats op dinsdag…

AMSTERDAM, 26 okt. Burgemeester E. van Thijn van Amsterdam heeft tijdens de dertigste UCCE-conferentie voor EG-hoofdsteden in Amsterdam een Spinoza-ECU uitgereikt aan de…

DEN HAAG, 26 okt. Een partij zinkafval die vorig jaar door het Amsterdamse bedrijf Magnus International BV naar Nederland werd gebracht, is in september afgevoerd naar Spanje.

ROTTERDAM, 26 okt. Minister Ritzen (onderwijs) heeft besloten het Maritiem Simulator Centrum te vestigen bij de zeevaartschool op Terschelling, een onderdeel van de Noordelijke…

UTRECHT, 26 okt. Aanbieders van programma's op kabelnetten moeten de kabelexploitanten een redelijke vergoeding betalen.

ROTTERDAM, 26 okt. De Eindhovense chemicus prof. dr. H. M. Buck wil vervroegd met emeritaat. Het college van bestuur van de technische universiteit zal het verzoek inwilligen.

De musical Hair die twintig jaar geleden furore maakte, wordt weer opgevoerd. De Broadway Musical Company uit New York toert er op het ogenblik mee door Europa en speelt op 2 en…

PRAAG De Tsjechoslowaakse president Vaclav Havel woonde gisteren in Praag de herbegravenis bij van Jan Palach, de student die zichzelf in januari 1969 verbrandde als protest…

BERLIJN, 26 okt De geheime dienst van de vroegere DDR, de Stasi, luisterde ook de telefoongesprekken af van het hoofdkwartier van de NAVO in Brussel.

KHARTOUM, 26 okt De regering van Soedan geeft toe dat het land met een voedseltekort te kampen heeft, maar bestrijdt dat er sprake zou zijn van een dreigende nieuwe hongersnood.

BRATISLAVA, 26 okt. In de Tsjechoslowaakse deelrepubliek Slowakije is grote onrust ontstaan over een nieuwe taalwet, die het parlement gisteravond heeft aangenomen.

ROTTERDAM, 26 okt. De blokkades voor vrachtvervoer aan de Oostenrijks/Italiaanse grenzen worden morgenochtend om vijf uur opgeheven.

In de dierenwinkel stond er een meneer voor me die met een bedeesd stemmetje vroeg: 'Mag ik anderhalf ons onbespoten vliegen?' 'Ik verkoop geen vliegen', antwoordde de winkelier. De meneer keek verlegen omlaag. Ik zag dat hij bloosde. De meneer was zo kaal als een knikker, hij had flaporen, een lange neus, een klein kinnetje en een tand die schuin naar voren stak. Eerlijk gezegd had ik nog nooit zo'n lelijk mannetje gezien. 'Geen vliegen, ach wat spijtig nou', hoorde ik hem mompelen terwijl hij zich haastig uit de voeten maakte.

AMSTERDAM, 26 okt Een 28-jarige Canadees is in het afgelopen weekeinde in een hotel in Amsterdam overleden aan de gevolgen van een onbekende stof die in een Amsterdamse discotheek in zijn drankje is gedaan. De Canadees was een van de zes mannen die het afgelopen weekeinde ziek zijn geworden in de discotheek. Om welke stof het gaat wordt nog onderzocht door het gerechtelijk laboratorium. Het staat vast dat het niet om een bekende harddrug gaat.

BIOGRAFIE OVER MARK TWAIN Margaret Sanborn: Mark Twain: The Bachelor Years, A Biography. rs) Doubleday, 508 blz.

FAMILIEROMAN VAN ROSETTA LOY Rosetta Loy, Wegen van stof. Vert. Tine Riegenen Anna Maria Domburg. Uitg. Meulenhoff, 249 blz.

HET WRIEMELENDE UNIVERSUM VAN ERMANNO CAVAZZONI Ermanno Cavazzoni: De stem van de maan. Vert. Tineke van Dijk. Eg Contact, 256 blz. Prijs f 39,90.

ROMAN VAN MURIEL SPARK Muriel Spark, ene Lig Constable, 192 blz. Prijs f 49,85. Wie in Italië iets gedaan wil krij- gen, zegt een gast aan het diner waar Muriel Spark’s Symposium.

Een man en een vrouw maken een reis door een zonovergoten Zuid- Europa. Het landschap is leeg, de hitte zinderend. Tijd voor witte kleding, lome bewegingen en sappige vruchten in de schaduw van pijnbomen. Hij zegt: 'Ik hou van je.' Zij antwoordt slechts: 'Ik weet het.' De seismograaf van het gevoel hoort nu gretig uit te slaan: bij het eentonige getsjirp van de krekels vindt een drama plaats zonder dat de hoofdrolspelers er veel woorden aan vuil maken. Hoelang zal het duren voordat voor deze verhouding het doek valt? Wanneer hij geconfronteerd wordt met het besluit van de vrouw om de relatie te verbreken, stamelt de man: 'Dat kun je niet doen.' 'En of ik dat kan', is haar antwoord. Ze gaat terug naar haar echtgenoot en haar kinderen die ze een tijdje heeft verlaten voor deze 'ontsporing'. Heeft ze hier goed aan gedaan? Haar man zegt: 'Ik veroordeel je niet, ik weet alles en ik kan alleen maar van je houden.' Er schuiven wolken voor de zon, de vrouw rilt. Deze stille ellende beschrijft de Oostenrijker Peter Rosei in Die Wolken (Fischer, f. 14,60).

ZELFSTANDIGE HELDINNEN IN GORKI'S VERHALEN Maksim Gorki, De vrouw met de blauwe ogen. Vertaling Gerard Kruisman. Uitg. Wereldbibliotheek, 188 blz. Prijs f 29,50.

Wat doet een schrijver die wel eens een verre reis zou willen maken, maar er niet toe komt om te gaan? Hij zendt een plaatsvervanger. Het zal wel toeval zijn dat Theun de Vries en Jeroen Brouwers in hun nieuwe, vlak na elkaar verschenen romans hun hoofdpersonen allebei naar New York laten reizen, een stad die zij alleen kennen van horen zeggen. Al even toevallig is het dat zij allebei een componist afvaardigden, een componist van omstreeks vijftig jaar, in een kritische levensfase, want met huwelijksproblemen en vervuld van twijfel aan zichzelf. Hier houdt de vergelijking tussen De premiere en Zomervlucht wel op, alleen al omdat de componist van De Vries in 1910 aangewezen was op de boot, terwijl Brouwers de zijne, in een veel recenter heden, laat vliegen.

Na de eerste negentig bladzijden van Zomervlucht, de onlangs verschenen roman van Jeroen Brouwers, overkomt de hoofdpersoon iets merkwaardigs. Het boek beschrijft enkele maanden uit het leven van een tobberige musicoloog die zich na een redelijk succesvolle carriere als pianist met zijn vrouw op het Nederlandse platteland heeft teruggetrokken. Maar op bladzijde 90 is hij per vliegtuig op weg naar New York. Dank zij de bemiddeling van een vroegere vriend heeft hij onverwacht een uitnodiging gekregen voor een belangrijke muziekconferentie. Hij mag een lezing houden over zijn vroegere specialisme, de 'abstracte werken' van Johann Sebastian Bach.

Zeg nooit 'nooit'. Maar laat je ook nooit op een datum vastleggen. In het voorjaar van 1986 zei Kees Lekkerkerker in een vraaggesprek dat hij hoopte snel door te kunnen gaan met de voorbereidingen voor een nieuwe uitgave van Slauerhoffs Verzamelde gedichten. Tegen de bestaande uitgave, in 1988 nog herdrukt (Nijgh en van Ditmar, 952 blz., fl.49,50), vallen verschillende bezwaren aan te voeren; Lekkerkerker, de bezorger ervan, is de eerste om dat toe te geven. Nog onbevredigender voor de Slauerhoff-liefhebber is het ontbreken van een uitgave van zijn nagelaten poezie. Lekkerkerker nam zich voor in een nieuwe, historisch-kritische editie alle bezwaren weg te nemen, 'maar dan moet ik wel tachtig worden'.

Er zijn woorden die weliswaar de schijn hebben een letterlijke betekenis te bezitten, maar die toch altijd figuurlijk gebruikt worden. Het ogenblik, het hoofdstuk, het katergevoel, ze zijn nooit een blik, stuk of gevoel van oog, hoofd of kater. Daartoe hoorde tot vorige week ook het woord potloodventer, dat in alle Nederlandse woordenboeken verklaard wordt als: exhibitionist.

Harold Pinter heeft deze week Amsterdam bezocht, niet zoals de meeste Engelse auteurs om zijn publiciteit te bevorderen maar om op de Vrije Universiteit een samenspraak uit te voeren met de Nicaraguaanse priester Ernesto Cardenal na de verlening van diens eredoctoraat. Zo heeft hij een bijdrage geleverd aan de beantwoording van de vraag hoe hij zijn dagen doorbrengt nu hij zelden meer toneel schrijft: alleen vijf of zes kleine eenakters sinds Betrayal van 1978.

Waarschijnlijk heeft heel Nederland onder de tien het al in huis: Ioerg Idur, de gloednieuwe Roald Dahl. Geen boekwinkel waar het de afgelopen weken niet in torenhoge, artistiek geschikte stapels lag te lonken. Ongetwijfeld hebben alle kopers het boekje ook al uit, want dat is een kwestie van een half uur, en het zou me niet verbazen als die lezers na dat halve uur massaal hun kleine zusje zijn gaan pesten. Ieorg Idur is namelijk niet meer dan een schamel ideetje, dat de maestro op een achternamiddag heeft neergekrabbeld. Een oude heer koestert een geheime passie voor zijn benedenbuurvrouw, die echter zichtbaar alleen van haar schildpad Rudi houdt. Het probleem met Rudi is dat hij niet wil groeien en daar ziet de stille minnaar zijn kans. Hij offreert zijn aanbedene een magische groeispreuk:

Zoals de enorme variatie in bluesmuziek valt terug te voeren op een schema van twaalf maten, zo lijken de teksten van de blues de uitwerking van een basisgegeven: I woke up this morning just about half past four / All I could feel was hard luck knocking on my door. Dat er honderden manieren zijn om dit gegeven (literair) vorm te geven, wordt duidelijk uit Paul Olivers Blues Fell This Morning, een standaardwerk over bluesteksten dat na lange tijd eindelijk herdrukt is.

Ruim een jaar geleden verscheen de tweede roman van David Leavitt onder de titel Equal affection, in het Nederlands vertaald als Eendere liefde. Het boek droeg als motto een paar regels van W. H. Auden, die vrij vertaald luiden: 'Als we niet evenveel van elkaar kunnen houden, laat mij dan degene met de meeste liefde zijn.' Dat motto past misschien nog beter bij A place I've never been, Leavitts nieuwe verhalenbundel, tegelijkertijd in het Nederlands verschenen als Waar ik nooit geweest ben. Bijna alle verhalen houden zich bezig met liefdesverhoudingen, homo zowel als hetero, en altijd schiet een van de partners tekort in de liefde, altijd is er een die niet wil of niet kan, die weg wil of niet aan de eisen kan voldoen.

De kracht en de fantasie van Vladimir Majakovski (1893-1930), de dichter van de Russische revolutie maar ook de auteur van hartstochtelijke liefdeslyriek, blijven verrassen. Onlangs verscheen de Nederlandse vertaling van Oorlog en heelal (1915-1916), Majakovski's poetische reactie op het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog en alle daaruit voortvloeiende misere. Reactie is misschien te zwak uitgedrukt. Aanklacht is een beter woord om aan te geven hoe de dichter het thema van de oorlog uitwerkt. Het gedicht bestaat uit vijf delen, voorafgegaan door een proloog en een opdracht aan Lilja Brik, de vrouw die hij deelde met haar echtgenoot.

Deze week is de Nederlandse vertaling verschenen van Een schoonheid uit Rusland, de debuutroman van de Rus Viktor Jerofejev. De 42-jarige schrijver ziet zijn roman als een voorbeeld van een nieuwe Russische literatuur. Deze literatuur levert geen kritiek meer op het communisme, steunt het bestaande systeem niet, en heeft ook niets te maken met de door Jerofejev verafschuwde dorpsliteratuur. 'Mijn boek past in een lange Russische traditie van romans waarin gestoorden de hoofdrol spelen.'

'Ik woon 2000 meter boven de zeespiegel in een maatschappij die stampend en zwaaiend in het rond tolt, meegesleept door de maalstroom van revolutionaire veranderingen. De stad is Johannesburg, het land Zuid-Afrika en de tijd de nadagen van het koloniaal tijdperk in Afrika.' Zo typeerde Nadine Gordimer in 1982 tijdens een lezing de explosieve situatie in haar geboorteland en, impliciet, haar eigen stellingname tegenover die situatie. Als Gordimer zichzelf voorstelt als schrijvend en denkend vanuit het episch centrum van de gebeurtenissen en tevens vanaf een strategische hoogte (2000 meter), brengt zij twee wezenskenmerken van haar schrijverschap tot uitdrukking. Aan de ene kant voelt zij zich nauw betrokken bij de ontwikkelingen in Zuid-Afrika, aan de andere kant is zij een scherp en afstandelijk waarnemer die zich door haar engagement en gefascineerdheid met de strijd tegen de apartheid niet wil laten meeslepen en verblinden. 'The tension between standing apart and being fully involved, that is what makes a writer', schreef zij in een van de opstellen over politiek en literatuur in de bundel The essential gesture (1988) en verwoordde daarmee een credo dat regelrecht en tot in zijn formulering voortvloeit uit de specifieke context waarin zij woont en werkt.

De achttiende-eeuwse Engelse priester Laurence Sterne werkte acht jaar aan The Life and Opinions of Tristram Shandy, Gentleman, de merkwaardige autobiografie van een veertigjarige heer die zijn leven ziet als een reeks rampen en ongelukken. Het boek verschijnt binnenkort in Nederlandse vertaling. Arjen Schreuder reisde naar Yorkshire, waar Sterne heeft gewoond en sprak in St. Ives met de vertalers Jan en Gertrude Starink. 'Sterne's voornaamste zorg was niet het verzinnen van verhalen, maar hoe die verhalen aan elkaar te praten.'

„Het kan best een meesterwerk zijn,” zei | Federico Fellini over De stem van de maan. De nu vertaalde roman van Ermanno Cavazzoni is een ‘wriemelend universum van bizarre…

„Vragen naar de zin van de blues is even zinloos als vragen naar de zin van het leven, waarvan de blues een afspiegeling is.” Het standaardwerk Blues fell this morning is opnieuw…

„Mannen zijn gedwongen allerlei sociale spelletjes mee te spelen. Vrouwen willen in de eerste plaats zichzelf zijn.” Viktor Jerofejev over de Sovjet-Unie en zijn roman Een…

De Zuid-Afrikaanse schrijver J.M. Coetzee schreef een roman, The Age of Iron, over een zieke dame te midden van de bloedige onlusten in Kaapstad.

Twee mannen kijken ons op deze foto aan. De man links boven trekt een gezicht alsof hij zeggen wil: 'Had je soms wat te vragen? Doe het dan vlug, ik heb op het ogenblik wel iets anders aan mijn hoofd.' Hij moet boven natuurlijk poseren voor zijn vriend de schilder. Die kijkt ook al of ons onverwachte bezoek hem heel slecht uitkomt. Hoe durven we hem nu te storen terwijl hij net van plan was verder te werken aan dat schitterende portret.

Twee boeven zaten rustig in de bajes zakken te plakken, toen een derde boef plotseling de pot met stijfsel greep en met een boog door het getraliede venster naar buiten gooide. 'Geintje', grinnikte hij treiterig, maar zijn celgenoten konden het leuke er niet van inzien. 'Wel potverdrie!', riep de kleinste, 'Met deze pot hadden we nog vierhonderdtachtig zakken moeten doen!' 'Wat zeur je nou', schamperde de sar, 'zo lang we onze gevangenismelk krijgen hoef je je nergens druk om te maken!'

Er waren eens drie mannen. Twee waren broers, de derde was geen familie. Ze liepen gedrieën door het veld en ze liepen en liepen en kregen een vreselijke honger.

Het wemelt om ons huis van salamanders en kikkers. De salamanders zijn kleine watersalamanders (je hebt ook nog de grote watersalamander, maar die komt hier niet voor), de kikkers zijn heikikkers, die zijn wat mooier getekend, je zou kunnen zeggen die zien er wat nieuwer uit, dan de gewone bruine kikker. Op de plaatsen waar de salamanders zich na de paartijd in het water op het land terugtrekken, gebruikt onze papa nooit de grasmaaier, want hij zegt dat hij het zichzelf nooit zou vergeven als hij zo'n diertje zou vierendelen. Daarom trekt hij er het gras en de planten die er niet horen met zijn handen uit. Als hij zo'n kruipseltje vindt roept hij ons om het te laten zien.

Staat u mij vandaag een persoonlijk detail toe. Af en toe lees ik in de krant iets dat ik gezegd zou hebben hoewel ik weet dat ik het niet gezegd heb. Meestal haal je in zo'n geval de schouders op. Soms word ik kwaad. Mij wordt regelmatig verweten dat ik teveel zeg. Misschien, raadt iemand mij dan, moet je af en toe diplomatiek zijn maar dat is niet mijn karakter en zolang je mensen niet onnodig kwetst moet in Nederland eigenlijk alles gezegd kunnen worden. Toch hoor ik weleens van mijn wethouder dat ik iets beter niet of wat anders had kunnen zeggen. Als er misverstanden ontstaan spijt mij dat maar hoe moet je betreuren wat je niet gezegd hebt?

Nog maar enkele jaren geleden werd in het westen veel Afrikaanse kunst afgedaan als aandoenlijk primitivisme. Nu is de Zairese schilder CheriSamba beroemd en onlangs werd van zijn werk een tentoonstelling geopend in Oostende. Samba'skarikaturale doeken zijn aanklachten, waarschuwingen en zedenschetsen: 'Ik laat de waarheid zien en ben tevreden als de mensen mij begrijpen.'

Het schilderen naar de natuur maakt een comeback. Nu de mogelijkheden van de moderne kunst uitgeput schijnen, worden er weer naar hartelust landschapjes geschilderd. De Tsjechisch-Duitse kunstenaar Jiri Georg Dokoupil maakte er een tentoonstelling over in het Rotterdamse kunstcentrum Witte de With. 'Dat het hier grensverleggende schilderkunst betreft, is iets dat de toeschouwer moet weten, want te zien is het niet.'

Composities van joods-Amsterdamse voorzangers gebundeld : Hans Bloemendal: Amsterdams Chazzanoet. Red. Joppe Poolman van Beusekom. Twee delen. Uitg. Frits Knuf, Buren.

Op televisie, video's en beeldplaten valt klassieke muziek ook te zien, dat wil zeggen: men ziet de violisten vioolspelen en de trommelaars trommelen. Wat voegen dergelijke beelden toe aan de muziek? 'Als Marsmannetjes dit ooit zien, denken zij vast dat daar Beethoven zelf staat!'

As Thousand Cheers heet de biografie van de legendarische liedjesschrijver Irving Berlin. Tientallen van zijn songs, zoals White Christmas en God Bless America, zijn door honderden artiesten vertolkt: 'Berlin wist wat hen toekwam, je bestelde een hit bij hem en negen van de tien keer leverde hij die.'

Hoewel de handel in moderne Russische kunst dankzij glasnost en perestrojka geen ondergronds bestaan meer hoeft te leiden, verkoopt het werk van de meeste kunstenaars slecht in het westen. Voor hun 'avantgardistisch academisme' is geen markt te vinden. Met de officiele Sovjetkunst gaat het veel beter. 'Nu van het communisme weinig meer te vrezen valt, versieren miljonairs de muren van hun huizen met dure schilderijen van gespierde tractorbestuurders.'

Carol van Herwijnen speelde tien jaar geleden in Voor het pensioen van Thomas Bernhard een zich voort zijn SS-verleden schuil houdende rechter. Hij werd hierbij omringd door Els Ingeborg Smits en Marjon Brandsma als zijn zusters. Zij stonden de rechter onder alle omstandigheden bij, tot de dood erop volgde. Ondanks alle onderlinge irritatie, terreur en wansmakelijkheden bleven deze drie overblijfsels als een gezin functioneren. Gemeenschappelijke herinneringen aan Pa en Ma en verleden bond ze in het heden. Bovendien waren de zusjes financieel afhankelijk van hun broer, die door hen weer goed werd verzorgd. Kortom, een walmende drieeenheid, waar we geweldig goede herinneringen aan bewaren. Toen de weerzin tegen deze drie griezels eenmaal was overwonnen, en dat kostte tijd, hebben we buitengewoon harmonieus aan de voorstelling gewerkt en dat heeft geresulteerd in een griffende produktie, als ik de publieke opinie mag geloven.

De senseosofen zullen de ontroerendste alinea's sinds Nietzsche schrijven, voorspelt Willem Jan Otten. Senseosofen zijn de intellectuelen die over beroemde aanrakingen zullen schrijven als de senseorecorder bestaat, een apparaat waarmee je geen beelden, maar zintuigelijke gewaarwordingen op kunt nemen. Een van de vragen die zij onvermijdelijk zullen stellen is: 'Hoe voelde Garbo?'.

1 Er waren eens drie mannen op reis. Twee hadden honger. Ze sneden het oor van de derde af. Ze staken hem een oog uit. Ze aten het oor en het oog op.

6 Vroeger deden westerse musea de Afrikaanse kunst af als aandoenlijk primitivisme. Nu is de Zaïrese kunstenaar Chéri Samba beroemd.

5 In het Belgienviertel in Keulen is moeilijk een straat zonder galeries te vinden. Mark Peeters ging op onderzoek en zag een berg brandende tl-buizen, een surrealistische…

De voorzangers in Amsterdamse synagogen noteerden hun melodieën bijna nooit. Uit het weinige dat door anderen is : opgeschreven en uit wat bezoekers zich nog konden herinneren…

3 Sinds Gorbatsjov bloeit de handel in kunst uit de Sovjet-Unie. Profiteren de voormalige ondergrondse kunstenaars hiervan?

Stel, u bent zo langzamerhand uitgekeken op Nederland en u denkt er daarom over zich te vestigen in Marbella, waar dichters en oliesjeiks naar verluidt zij aan zij wonen. Geen zorgen: in dat geval zijn er ondernemingen die alles in orde maken voor een verhuizing naar de Spaanse badplaats. Niet alleen kopen zij desgewenst een villa of townhouse aan, maar ook garanderen ze een 'veilige procedure' om de zaken juridisch en fiscaal prettig te regelen. Bovendien verstrekken ze informatie over personeel, ziekenhuizen en golfcourses.

John Jansen van Galen kende hem wel, noemde hem 'allerminst dom' en dacht dat Mohammed Rasoel op een ingewikkelde manier net zo beroemd wilde worden als Salman Rushdie. Als een bankrover met een zwarte wollen kous voor de mond kwam Rasoel bij Emma Brunt van Elsevier op de thee. 'Allemachtig!', zei Emma. Al eerder had op de opiniepagina van deze krant een stuk van hem gestaan en was hij, met theedoek en zonnebril, ook op de televisie gepresenteerd door een trots redactieteam van Lopend Vuur.

EN HET VERDWIJNPUNT Door Marten Toonder 7501. Op een mooie zomerochtend maakten heer Bommel en Tom Poes een wandeling naar de Hopheuvel om te gaan piknikken.

Er is geen merkwaardiger programmaformule dan 'voor elck wat wils', zeker voor een muziekprogramma op radio en televisie. De echte liefhebbers van jazz of pop, van Wagner of Mozart, van opera of kamermuziek willen nu eenmaal alleen vooral hun eigen voorkeur horen. Dat er nog andere muziek is dat weten ze wel en dat die ook mooi gevonden kan worden, dat geloven ze wel: ze hoeven absoluut niet te worden bekeerd. Maar het gevarieerde, quasi-educatieve programmagenre geniet toch populariteit, misschien wel meer bij de programmamakers dan bij het publiek.

ROTTERDAM, 26 okt. De koers van Philips zakte vandaag onder de twintig gulden op een Damrak dat deelde in de internationale trend omlaag. Tokio en Wall Street hadden ook al terrein prijs moeten geven.

ROTTERDAM, 26 okt. Het vertrouwen van de consument in het Nederlandse economische klimaat is deze maand geslonken tot het laagste niveau sinds oktober 1983. Dat blijkt uit een maandelijks door het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) uitgevoerde enquete onder 1.300 consumenten.

AMSTERDAM, 26 okt. Van de aan de Amsterdamse beurs genoteerde ondernemingen vindt 78 procent de koers/winst verhouding, het aantal malen de winst per aandeel dat beleggers betalen, te laag. Van de grote beleggers, de instituten, in Nederland is 85 procent het met deze stelling eens.

ROME, 26 okt. De problemen rondom de Italiaanse chemische holding Enimont zijn vergroot nu de president van Montedison, Raul Gardini, heeft gezegd dat hij onder de huidige voorwaarden niet wil kopen en ook niet wil verkopen, waardoor de impasse binnen het bedrijf blijft bestaan.

ROTTERDAM, 26 okt. Het uitzendbureau Content Beheer is van plan de Stichting Schoevers, gerenommeerd voor haar secretaresse-opleidingen, over te nemen.

ROTTERDAM, 26 okt. Het zal op centraal niveau tussen werkgevers en werknemers vaak stil, heel stil worden aan de onderhandelingstafel. Dat is de enig mogelijke conclusie na het aanhoren van een rede van prof.dr. A. H. G. Rinnooy Kan die binnenkort het voorzitterschap van het Verbond van Nederlandse Ondernemingen (VNO) op zich zal nemen.

ROTTERDAM, 26 okt. Moet de Europese boer, als de prijzensteun van de Europese Gemeenschap afneemt, daarvoor worden 'gecompenseerd' ? Jacques Delors, de voorzitter van de Europese Commissie, het dagelijks bestuur van de EG, vindt van wel. Hoe dat moet gebeuren liet hij woensdag wijselijk in het midden anders zou hij de VS en de andere onderhandelingspartners bij het handelsoverleg in Geneve (de zetel van de GATT, de wereldhandelsorganisatie die waakt over de Algemene Overeenkomst voor Tarieven en Handel) onmiddellijk tegen zich in het harnas jagen.

BONN, 26 okt. Na een lange reeks heftige verwijten tussen de oppositie en de regeringsfracties heeft de Bondsdag gisteren, met de stemmen van de oppositionele SPD (en Groenen) tegen, de derde aanvullende begroting van minister Waigel (CSU, financien) aanvaard. Daarmee komen de totale Duitse overheidsuitgaven voor 1990 uit op het recordbedrag van 396 miljard D-mark.

GENEVE, 26 okt. De Sovjet-Unie maakt voorlopig geen kans op volledig lidmaatschap van de GATT (de Algemene Overeenkomst voor Tarieven en Handel). Onduidelijkheid over de economische hervormingen in de Sovjet-Unie houdt vooralsnog een besluit op over toetreding. Het secretariaat van de GATT is teleurgesteld over het achterblijvende aandeel van Moskou in de wereldhandel en over het uitblijven van gegevens over de door president Gorbatsjov voorgestelde hervormingen.

ROTTERDAM, 26 okt. Tussen de Amerikaanse luchtvaartmaatschappijen American Airlines en United Airlines is een gevecht losgebarsten om de transatlantische vliegroutes van PanAm op Londen.

ROTTERDAM, 26 okt. Op een suggestie dat Gist-brocades als fabrikant van allerlei ingredienten voor voedsel en drank heel wel bij Unilever zou passen, reageerde bestuursvoorzitter F. Maljers twee jaar geleden wat lacherig: 'Wat zouden wij met die geneesmiddelen moeten', vroeg hij retorisch.

ROTTERDAM, 26 okt. Onder de voetballers van PSV, van wie een aantal zich ruim miljonair mag noemen, vormt de arbeidsonrust bij Philips een thema waar wel over wordt nagedacht, hoewel die gedachten worden overschaduwd door de komende topper zondag tegen Ajax.

ROTTERDAM, 26 okt. De herstructureringen bij Philips nemen duizelingwekkende vormen aan net zoals de kosten van die operatie. Maar de ingrepen zijn in de elektronica-industrie niet uniek. Gerenomeerde bedrijven als AT en T, General Electric en IBM zijn Philips in de jaren tachtig voorgegaan.

EINDHOVEN, 26 okt. Aan de poorten van Philips Strijp is de verslagenheid en onzekerheid groot, hoewel werknemers de noodzaak van een grondige reorganisatie inzien. Het is half acht vrijdagmorgen. Op de parkeerplaats bij de drie ingangen waait een gure wind. Werknemers haasten zich naar de enorme complexen.

ROTTERDAM, 26 okt. Eindelijk duidelijkheid, eindelijk doortastend ingrijpen: financiele analisten in Londen en Amsterdam waren vanochtend bijna eensgezind in hun lof voor Philips-president Timmer en de ingrijpende sanering van het concern die hij gisteren heeft aangekondigd. Enige voorzichtigheid ten aanzien van Philips lijkt nog geboden, aldus de meest gangbare opvatting, maar er is licht aan het eind van de tunnel.

TOKIO, 26 okt. Terwijl Philips aankondigde dat wereldwijd nog eens tussen de 35.000 en 45.000 werknemers moeten verdwijnen, maakten de Japanse elektronicabedrijven Toshiba, Hitachi en Mitsubishi Electric gisteren winststijgingen over het eerste halfjaar bekend van tussen de 17 en de 31 procent. Alle drie deze bedrijven weigerden commentaar te leveren op de bij Philips aangekondigde saneringsplannen. Het is voorgeschreven beleid geen uitspraken te doen over de verrichtingen van de concurrentie, en al helemaal niet als die in moeilijkheden zit.

ROTTERDAM, 26 okt. Regering, regionale overheden, vakorganisaties en concurrenten hebben met verbijstering gereageerd op de gisteren aangekondigde reorganisaties bij Philips. Het concern maakte gisteren bekend dat bovenop een eerder gemelde sanering van 10.000 banen nog eens 35.000 tot 45.000 van de 286.000 werknemers moeten verdwijnen.

Door een onzer redacteuren BRUSSEL, 26 okt. — Nederland, Duitsland, Denemarken en Italië zullen zich aanstaande maandag in de vergadering van de Europese energieministers…

De eerste verkooppiek in de Nederlandse motorfietsmarkt dateert van de jaren vijftig. Lichte tweetaktjes van Jawa, Sparta en DKW waren belangrijk in het woon-werkverkeer. Recordjaar was 1955 met ruim 19.000 verkopen. Toen de auto betaalbaar werd tuimelde de motorfiets, met als dieptepunt 1960: 2.600 verkopen. Vanaf 1965 ging het weer crescendo, vooral met goedkope Japanse exemplaren. De Britse motorfietsindustrie miste de aansluiting en ging ten onder. De recessie van begin jaren tachtig zorgde weer voor een dal en sinds het beter gaat met de economie schieten ook de motorfietsverkopen omhoog.

WASSENAAR, 26 okt. Nederlands aardgas kan een belangrijke bijdrage leveren aan de toenemende behoefte aan schonere energie in de voormalige DDR. Duitsland wil graag een deel van de grotere reserve van de aardgasbel in Slochteren afnemen.

APELDOORN, 26 okt. Hoogovens handhaaft zijn winstprognose van 310 miljoen gulden voor dit jaar omdat de sterk gestegen energiekosten als gevolg van de Golfcrisis weinig invloed op het bedrijf zullen hebben.

EINDHOVEN, 26 okt. Na de aankondiging van de herstructurering door president J. D. Timmer op 2 juli konden de meeste Philipswerknemers zich nog koesteren in de illusie dat ook deze orkaan wel weer aan hen voorbij zou gaan. Tienduizend banen in de noodlijdende divisies Componenten en Informatiesystemen moesten verdwijnen. De overige 276.000 personeelsleden van Philips anderhalf maal het inwonertal van Eindhoven bleven ongemoeid.

In een artikel op de opinieapagina (NRC Handelsblad, 22 oktober) zegt Max van der Stoel dat, als de Iraakse dictator Saddam Hussein ongeschonden uit de huidige krachtmeting zou…

DAT HET NIET goed ging met Philips was bekend. Gezien de gang van zaken dit jaar loopt de onderneming het risico om failliet te gaan als de trend niet wordt omgebogen. Verliezen van tegen de drie miljard gulden kan de directie zich niet nog een jaar veroorloven, omdat het eigen vermogen nog maar dertig procent van het balanstotaal uitmaakt. Voor de rest is Philips gefinancierd met geleend geld.

Het belangrijkste shibolet, waaraan in Nederland politiek fatsoen respectievelijk politiek onfatsoen wordt afgemeten, is de houding tegenover Zuid-Afrika.

'Tot vandaag heb ik getracht bij te dragen tot de matiging van de methoden die het bewind in Albanie toepast. In de loop van mijn ontmoetingen (met partijleider en president Ramiz Alia) heb ik duidelijk gemaakt dat een zeer snelle, diepe en volledige democratisering van het land een imperatief is. Maar de gedane beloften zijn niet nagekomen en mijn desillusie is, net als die van de overgrote meerderheid van de Albanezen, des te verbitterder.'

Feest morgen bij het CDA. A raison van negentien gulden tachtig per persoon (hoezo praat alleen de PvdA over cijfers achter de komma?) kunnen partijleden in Den Haag het feestcongres bijwonen voor het tienjarig bestaan. En nog wel op precies dezelfde plaats waar op 11 oktober 1980 de fusie tussen KVP, ARP en CHU officieel werd bekrachtigd: het Nederlands Congresgebouw. Het vergadercentrum waar al zoveel politieke geschiedenis werd geschreven. Ooit sprak de toenmalige ARP-voorman Aantjes er zijn befaamde 'Bergrede' uit, ooit nam het PvdA-congres er de anti KVP-resolutie aan.

LAS VEGAS, 26 okt. Evander Holyfield, de 28-jarige ongeslagen uitdager, heeft in Las vegas met een knock-out zege na 1 minuut 10 seconden in de derde ronde de wereldtitel zwaargewicht van alle drie de boksorganisaties (WBA ' WBC en IBF) overgenomen van titelhouder James 'Buster' Douglas. Beide boksers namen bij het prestige-duel in het Mirage-hotel van Las Vegas, waar de ringplaatsen duizend dollar kostten, hun eigen sores mee de (openlucht)ring in. Douglas genoot sinds de gedenkwaardige februaridag, waarop hij Mike Tyson knock-out sloeg, zo geducht van de goede dingen van het leven, dat hij 17,2 kg meer op de weegschaal bracht dan zijn tegenstander. Holyfield zag de avond voor het gevecht zijn imago van keurige echtgenoot en oppassende vader van drie kinderen verscheurd door zijn vrouw Paulette, die via haar advocaat liet weten, dat Evander in de echtvereniging net zo'n bruut was als Mike Tyson. De vuisten van Holyfield verdwenen diep in de vetlaag, die Douglas had aangekweekt. Zo te zien had de 30-jarige titelhouder zich nogal lichtvaardig voorbereid op het het duel, waaraan hij zo'n 24 miljoen dollar verdiende.

AMSTERDAM, 26 okt. Toen de zesde matchpartij tussen Kasparov en Karpov woensdag was afgebroken, zei Ljubojevic dat de stelling zonder verder spelen remise zou worden gegeven. Gisteren schreef ik: 'Dat moet een grapje zijn geweest. De winstkansen van Kasparov zijn groot.' Nu, Kasparov dacht er anders over. Hij bood gisteren inderdaad zonder verder spelen remise aan, wat door Karpov werd aangenomen. De stand is nu 3,5-2,5 voor Kasparov. Toen ik gistermiddag de afgebroken stelling nog eens bekeek, kreeg ik al het onaangename vermoeden dat ik de bezorgers van de krant een inlegvel mee zou moeten geven waarop mijn optimistische kijk op de witte stelling genuanceerd en misschien zelfs geheel herroepen zou moeten worden. De partij was afgebroken in de volgende stelling: ..Dc7 en de zet die ik daarop gisteren voor wit had voorgesteld, 43. Db3, slaat nergens op, want zwart speelt 43... Dc1 en heeft zoveel tegendreigingen dat wit zeker niet beter staat. Als wit op winst wil blijven spelen kan hij beter 43. Db2 doen, maar ook dan heeft zwart na 43... Dc5 voldoende tegenspel. Kortom, wit doet er na 42... Dc7 het beste aan om meteen met 43. Dxc7 Txc7 44. Td8 naar remise af te wikkelen.

HUIZEN, 26 okt. De hond kan het nog wel waarderen en springt vrolijk op, zijn eigenaar daarentegen is met stomheid geslagen en staakt de wandeling door het bosrijke gebied. Langs hem scheurt een auto met daarachter een aanhangwagentje waarin een skier compleet met helm en stokken meedeint op de oneffenheden van het pad. 'Er zijn er voor minder opgepakt', probeert hij nog. Maar eigenlijk weet hij zich geen raad met de situatie. Veelvuldig achterom kijkend verdwijnt hij mompelend in het bos.

Ploegleider Peter Post ligt momenteel zwaar onder vuur. Een viertal renners van Panasonic, van wie er inmiddels drie zijn vertrokken, heeft geen goed woord over voor de chef d'equipe. Gert-Jan Theunisse roept dat Post geen poot heeft uitgestoken om hem te helpen in zijn slepende dopingaffaires, Steven Rooks schreeuwt van de daken dat de teamleider zijn vak niet meer verstaat, terwijl Jean-Paul van Poppel en Teun van Vliet geld eisen van de ex-zesdaagsekeizer uit Amstelveen. Er gaat geen dag voorbij of het staat in de krant: Post is op het verkeerde pad. Zeer tot ergernis van Henk Lubberding.

Ferrari heeft de FISA (Internationale Auto Sport Federatie) schriftelijk gevraagd 'gepaste maatregelen te nemen om de veiligheid van de coureurs in de toekomst te waarborgen.' De brief was ondertekend door de voorzitter van de raad van bestuur van Ferrari, Piero Fusaro. Een andere kopstuk van de legendarische renstal, Cesare Romiti, dreigde in een interview met Gazzetta dello Sport met terugtrekking van Ferrari uit de Formule I.

ZWOLLE, 26 okt. Er komt een bijzondere leerstoel Christelijk Onderwijs. Een startkapitaal van 100.000 gulden is er al. Na een collecte onder christelijke schoolbesturen zal blijken of het een part-time of volledige hoogleraarsplaats wordt.

MAASTRICHT, 26 okt. De rechtbankpresidenten in Maastricht en Roermond vinden dat justitie niet onrechtmatig heeft gehandeld toen zij op 13 oktober de Golden Ten-casino's in…

ROTTERDAM, 26 okt. Het werk aan de spoortunnel in Rotterdam is halverwege gevorderd en dat leek de bouwers een goede aanleiding de bevolking uit te nodigen voor een wandeling in een van de bouwputten. Morgen is iedereen welkom in de tunnelbak tussen station Blaak en de Nieuwe Maas, waar een tunneldeel in ruwbouw klaar is.

GILZE-RIJEN, 26 okt. 'We mogen niet meer verrast worden, zoals nu met de Golfcrisis. Hals over kop in actie komen voor een gevechtstaak waarop we niet echt zijn ingesteld. De wereld is veranderd, de omstandigheden kunnen in de toekomst anders zijn dan we de afgelopen tijd gekend hebben. Daarop moeten we ons voorbereiden.'

ENSCHEDE, 26 okt. Het 315-squadron op de vliegbasis Twente heeft niet geheel zonder spijt gereageerd op het besluit de achttien F16-jachtvliegtuigen voorlopig niet uit te zenden naar het Golfgebied. 'We waren enthousiast en als het dan niet doorgaat sta je niet te stampvoeten van woede, maar heb je toch ergens wel het gevoel dat het een beetje jammer is', liet gisteren squadroncommandant G. Tiggelman weten.

AMSTERDAM, 26 okt De Amsterdamse politie heeft een nieuwe methode ontwikkeld om het grote aantal roofovervallen in de hoofdstad te bestrijden. Onderzoekers hebben de afgelopen maanden groepen en groepjes jongelui die zich regelmatig schuldig maken aan deze overvallen volgens de politie voor een zeer groot deel Noord-Afrikanen, Antillianen en Surinamers in kaart gebracht. Ook is er nu een goed overzicht van de plaatsten waar de meeste overvallen zich voordoen. De belangrijkste figuren, van wie nagenoeg vast staat dat zij onder hun vrienden het plegen van roofovervallen stimuleren, zijn bij de politie bekend en worden in de gaten gehouden.

ROTTERDAM, 26 okt. Henk Visch, beeldend kunstenaar, is de winnaar van de prijsvraag voor een kunstwerk in het Museumpark bij de nieuwe Rotterdamse Kunsthal. Het kunstwerk is een geschenk van het jubilerende bedrijf Dura aan de gemeente. Visch wil rondom de Kunsthal een grote blauwe betonvalkte te storten als een woestijnvlakte; bij een van de hoeken van het gebouw wil hij

Keulen staat bekend als het Mekka van de hedendaagse kunst in Europa. De stad puilt uit van de galeries en ieder jaar wordt er een internationale kunstbeurs gehouden. In de jaren zeventig nam de stad de vooraanstaande rol op kunstgebied in Duitsland over van Dusseldorf, waar galeries als Konrad Fischer, Hans Mayer en vooral Alfred Schmela de avantgarde vertegenwoordigden.

De gebruikelijke geest van Hollands realisme heeft op de pas verschenen Nits-lp Giant Normal Dwarf plaats gemaakt voor fantasieen, die doen denken aan Roald Dahls Sjakie en de Chocoladefabriek. In het nummer Radio Shoes verdwijnt de hoofdpersoon in het oneindige zwart van zijn schoenpoets, vaart hij op de sugar river, of maakt een dwerg een dansje met een reuzin. Ook de muziek heeft een beeldende kracht, zoals de muziek bij tekenfilms de belevenissen van de personen illustreert. In plaats van de voor popmuziek gangbare instrumenten, zijn het blazers, strijkers en niet te identificeren, ijle klanken die samen van iedere song een doorzichtig bouwwerk maken.

Duitse jazzmusici zijn in Nederland niet populair. Peter Herbolzheimer, Alexander von Schlippenbach, Axel Zwingenberger, zelfs hun namen blijven jazzfans halverwege in de strot steken. Duitse musici swingen niet, zij zien er niet aantrekkelijk uit en zij zijn bovenal ontzettend saai. Dat er, zoals vaker, ook in dit cliche wel iets waars steekt, bleek gisteren in Den Haag waar de Duitse groep Aparis zijn Nederlandse debuut maakte. Vooral tergend traag, maar bij vlagen ook in tempo, demonstreerde de groep bijna twee uur lang niet geschikt te zijn voor enig podium. Voor een cultuursalon was de muziek te willekeurig, voor een rockhok te stijf en voor een jazzhonk te pretentieus.

BONN, 26 okt. Met een bedrag van 900 miljoen D-mark heeft de Duitse Bondskanselier Helmut Kohl een noodfonds ingesteld voor het herstel van bouwkundige monumenten in de voormalige DDR.

PARIJS, 26 okt. De Unesco, de culturele organisatie van de Verenigde Naties, heeft Irak van pogingen beschuldigd het Koeweitse onderwijsstelsel en het intellectuele leven te vernietigen. Het zou Irak erom te doen zijn 'de nationale culturele identiteit van het Koeweitse volk uit te wissen'.

Het deeltje Farben uit Arnold Schonbergs Funf Orchesterstucke uit 1909 begin en tevens hoogtepunt in de eerste fase van de 'vrije atonaliteit' heeft altijd sterk tot de verbeelding gesproken. Slechts enkele akkoorden worden in steeds andere instrumentatie wisselend belicht en verder gebeurt er eigenlijk vrijwel niets. De verstilde, bijkans mystieke sfeer heeft de componist veertig jaar na dato 'verklaard': het zou een muzikale verbeelding zijn van een verstilde zomermorgen aan het water, compleet met opspringende visjes in de hoge fluiten.

In het Utrechtse Muziekcentrum Vredenburg kon men gisteravond luisteren naar een knap staaltje muziekgeschiedenis: de wereldpremiere van een verloren geraakt werk van Johann Sebastian Bach. Aan de hand van historische aanwijzingen heeft Jos van Veldhoven, dirigent en artistiek leider van de Nederlandse Bachvereniging, een reconstructie gemaakt van de Trauer-Music die Bach schreef voor het overlijden van vorst Leopold von Anhalt-Kothen, Bachs vroegere broodheer.

Drie seizoenen lang zette de mimespeler Luc Boyer (1935) zichzelf voor het blok met een serie eenmalige solovoorstellingen in het Amsterdamse theater Frascati. In deze 'instant-performances' onder leiding van steeds wisselende regisseurs en choreografen verwerkte hij onder meer de indrukken die hij tijdens een studieverblijf in Japan had opgedaan. Boyers fascinatie voor dit Aziatische land heeft deze keer geleid tot de langer lopende produktie Madame Butterfly, gebaseerd op Giacomo Puccini's opera.

MADRID, 26 okt. Om een uur vanmiddag is Sovjet-president Michail Gorbatsjov in Madrid bij guur weer en een bedekte lucht voor een driedaags bezoek aan Spanje geland op de luchthaven Barajas bij Madrid. De twee toestellen waarin het gezelschap arriveerde, werden opgewacht door minister-president Felipe Gonzalez en minister van buitenlandse zaken Francisco Fernandez-Ordonez.

BONN, 26 okt. De PDS, opvolgster van de gewezen communistische SED in de DDR, beschouwt zichzelf nu als slachtoffer in de affaire van de overboekingen van haar tegoed bij de Berlijnse Handelsbank naar rekeningen van het Sovjet-bedrijf Putnik in Oslo en Utrecht. PDS-voorzitter Gregor Gysi is gisteren naar Moskou gereisd om in gesprekken met de Sovjet-communistische partij licht in deze zaak te brengen.

DUBLIN, 26 okt. De regering van de Republiek Ierland is bereid haar beleid van neutraliteit op defensiegebied op te geven, indien de twaalf partners in de Europese Gemeenschap een nieuwe, gemeenschappelijke veiligheidspolitiek ontwikkelen die zich beperkt tot verdediging van die Gemeenschap. Dat blijkt uit uitlatingen van de Ierse minister van buitenlandse zaken, Gerry Collins, aan de vooravond van een overleg van Europese regeringsleiders in Rome, dit weekeinde, dat gewijd is aan verdergaande politieke eenwording. Ierland is echter niet bereid mee te doen in een uitgebreide NAVO of in een al bestaande Europese alliantie als de West Europese Unie (WEU), aldus Collins.

ISLAMABAD, 26 okt. 'Ons streven is om van Pakistan een waarachtig islamitische staat te maken, alle middelen te mobiliseren voor de bevrijding van Afghanistan en Kashmir en alle druk te weerstaan tegen ons nucleaire programma.' Zo luidt het manifest van de Islamitische Democratische Alliantie (IJI), de grote winnaar van de parlementsverkiezingen van woensdag, die de politieke discussie in Pakistan aanzienlijk heeft verscherpt.

MOSKOU, 26 okt. Het parlement van de Sovjet-republiek Moldavie heeft vanmorgen de noodtoestand uitgeroepen in het deel van de republiek dat bewoond wordt door de Gagaoezen. Op die manier wil het een einde maken aan de rebellie van deze Turkse minderheid die zichzelf in augustus van dit jaar onafhankelijk heeft verklaard.

OTTAWA, 26 okt. Canada heeft gisteren een plan aangekondigd om de komende vijf jaar aanzienlijk meer immigranten toe te laten.

COLOMBO, 26 okt. De regering van Sri Lanka heeft gisteren toegegeven dat 10.000 mensen die verdacht worden van sympathie voor een linkse terreurbeweging worden vastgehouden in kampen. Colombo bevestigde ook dat militairen van het regeringsleger hebben deelgenomen aan doodseskaders.

WELLINGTON, 26 okt. De Nieuw-Zeelanders gaan morgen per stembus een einde maken aan het zesjarige bewind van de Labour-partij. Die conclusie is onontkoombaar na de laatste peilingen waarin Labour 15 procent achterstaat op de conservatieve oppositie. Dit ondanks laatste vermetele pogingen van Labour-premier Mike Moore (41), die vorige maand de plaats van Geoffrey Palmer innam, om de kiezers op andere gedachten te brengen.

JOHANNESBURG, 26 okt. Het Afrikaanse Nationale Congres (ANC) heeft zijn nationale congres, dat voor december was gepland, met een half jaar uitgesteld. In Zuidafrikaanse regeringskringen is hierdoor de vrees ontstaan dat de onderhandelingen over een nieuwe grondwet, die de regering in de eerste helft van 1991 wilde beginnen, ernstige vertraging zullen oplopen.

Door gericht vuur van de politie viel gisteren ten minste een dode bij rellen in het zwarte woonoord Khayalitah bij de Zuidafrikaanse stad Kaapstad.

De voorzitter van de verenigde chefs van staven, generaal Colin Powell, is de architect van de grootste Amerikaanse mobilisatie sinds de oorlog in Vietnam: 210.000 man zijn er nu in de Golf. Powell vertegenwoordigt een nieuwe generatie militairen, die lering heeft getrokken uit Vietnam. Als er militair wordt ingegrepen, dan moet dat snel, hard en met grote overmacht gebeuren.

BAGDAD, 26 okt. De Iraakse president, Saddam Hussein, heeft gisteren toestemming gegeven voor het vertrek uit Irak van ongeveer 690 Bulgaren.

WASHINGTON, 26 okt. De Verenigde Staten zullen extra troepen naar Saoedi-Arabie sturen, wellicht zelfs 100.000 man. Dat heeft de Amerikaanse minister van defensie, Cheney, gisteren gezegd na overleg met president Bush.

DEN HAAG, 26 okt. Shell Chemie mocht in de jaren vijftig zeer giftig landbouwgif (drins) op een gemeentelijke stortplaats in Gouderak storten, omdat de oliemaatschappij geen reden had aan te nemen dat haar afval gevaar voor mens of dier zou kunnen opleveren. Dit betoogde advocaat mr. H. J. C. ter Kuile gisteren namens Shell voor het gerechtshof in Den Haag, waar het hoger beroep diende dat Shell heeft aangetekend tegen het tussenvonnis dat de Rotterdamse rechtbank in 1987 uitsprak.

DEN HAAG, 26 okt. Minister Hirsch Ballin (justitie) wil dat er maatregelen worden getroffen tegen het afluisteren door criminelen van het radioverkeer van de politie. Hij heeft het Coordinerend Politie Beraad gevraagd twee werkgroepen in te stellen die daarover aanbevelingen moeten doen.

BREDA, 26 okt. In de Bredase junkiescene regeert de angst. 'De mensen zijn doodsbang om naar buiten te gaan', zegt J. Burger van de Junkiebond, die in Breda in oprichting is. 'Ze zijn bang te worden opgepakt door de politie en voor een gedwongen afkick.'

ROTTERDAM, 26 okt. De drie gedetineerden die woensdag hebben geprobeerd te ontsnappen uit het Rotterdamse huis van bewaring De Schie, hebben bij hun poging 'enig graafwerk' verricht. Dat is het enige wat de directeur van De Schie, L. Jansen, kwijt wil over de manier waarop de gedetineerden te werk zijn gegaan. Twee van hen zijn op de binnenplaats door bewaarders gesnapt. Een wist met een touw over de buitenmuur te ontsnappen. Hij is nog voortvluchtig.

JOHANNESBURG, 26 okt. President F. W. de Klerk is vandaag vol enthousiasme over zijn bezoek aan Nederland teruggekeerd in Zuid-Afrika. Naast de verbetering van de relatie tussen de twee landen op politiek gebied, is volgens De Klerk ook 'iets belangrijks gebeurd op emotioneel niveau'.

DEN HAAG, 26 okt. Minister Van den Broek (buitenlandse zaken) ontvangt maandag op zijn departement ongeveer tweehonderd vrouwen en familieleden van Nederlanders die als gijzelaars in Koeweit en Irak verblijven. Zij komen een petitie aanbieden waarin de Nederlandse regering wordt opgeroepen alles in het werk te stellen om via een bemiddelaar alle Nederlanders uit beide landen weg te krijgen.

DEN HAAG, 26 okt Bij de toekenning van subsidies aan AIDS-onderzoek door het ministerie van WVC wordt voortaan een bepaling opgenomen dat de presentatie van de resultaten in de media zorgvuldig vooraf dient te worden getoetst.

DEN HAAG, 26 okt. Met een reeks van maatregelen willen de ministers Bukman (landbouw) en Alders (milieubeheer) de komende jaren de ammoniakuitstoot door mest, een van de oorzaken van de verzuring, aanpakken.

UTRECHT, 26 okt. De Landelijk Studenten Vakbond (LSVb) stelt een commissie in die de rol van de huidige voorzitter R. Giesberts en penningmeester A. Kemphorst bij de bezetting van de Informatiseringsbank in april van dit jaar moet onderzoeken.