Het nieuws van zaterdag 24 februari 1990

Westduitse metamorfose in Wenen

WENEN, 24 febr. - In het zicht van de vereniging van de twee Duitslanden is de positie van de Bondsrepubliek op het diplomatieke toneel aanzienlijk aan het veranderen. Er is sprake van een nieuw zelfbewustzijn dat aan de onderhandelingstafel in Wenen niet onder stoelen of banken wordt gestoken. Dat bleek heel duidelijk aan het einde van het seminar over militaire doctrines tussen Oost en West op 5 februari. Aan de Amerikaanse delegatieleider, ambassadeur John Maresca, werd toen de vraag gesteld: 'Minister Genscher heeft op 25 januari in Wenen in zijn rede tot de conferentie over conventionele strijdkrachten in Europa (CFE) een duidelijke deadline aan de conferentie opgelegd waarop een akkoord in Wenen gereed dient te zijn. Genscher noemde als tijdstip zomer 1990. Wat is het standpunt van de Amerikaanse regering?' Maresca antwoordde: 'Ons doel is meer een goed, inhoudelijk CFE-akkoord, zonder dat we deadlines stellen. De verklaring van Genscher is een nieuw element. Washington zal daar rekening mee houden.' Op zichzelf genomen, was het al bijzonder dat een Amerikaanse diplomaat zo open een dergelijk verschil van inzicht tussen de Amerikaanse en de Duitse positie op deze conferentie naar buiten bracht. Maar de eigenlijke explosieve lading zat verborgen in de opmerking 'Washington zal daar rekening mee houden'. Dat betekende dat de Verenigde Staten in het openbaar verklaarden hun politiek door het afwijkende standpunt van de Bondsrepubliek mogelijk te zullen veranderen.

Nicaragua 'meest waargenomen land'

MANAGUA, 24 febr. - 'Wij zijn nu verreweg het meest waargenomen land ter wereld', grapte een zegsman van de opperste kiesraad deze week in Managua. Morgen zullen in het kleine Nicaragua met zijn 1,9 miljoen kiesgerechtigden ruim 2.000 buitenlandse waarnemers de verkiezingen voor een nieuwe president, een vice-president, parlementariers en gemeentelijke functionarissen van nabij volgen. Maar er zijn ook nog 1.000 buitenlandse journalisten neergestreken, naast de meer dan 20.000 stembureaucontroleurs van de tien deelnemende partijen (waarvan alleen het regerende Frente Sandinista voor de nationale bevrijding en de centrum-rechtse UNO-Alliantie van belang zijn). De officiele waarnemersmissies van de Verenigde Naties (200 man) en van de Organisatie van Amerikaanse Staten (OAS - 430 man) zetelen al maanden in moderne kantoorgebouwen aan de rand van Managua. Het is er een komen en gaan van gloednieuwe jeeps en terreinwagens die contrasteren met het armzalige plaatselijke wagenpark, dat al jarenlang is verwikkeld in een verwoestende strijd met de gaten in het hoofdstedelijke asfalt. Samen met het 'Centro-Carter - de raad van vrij gekozen staatshoofden' (35 man) zullen de 630 waarnemers van de VN en de OAS morgen 80 procent van de 4.395 stembureaus bezoeken. Bovendien organiseren de VN en de OAS ook nog afzonderlijke tellingen van de stemmen, waarvan de resultaten later worden vergeleken met die van de Nicaraguaanse opperste kiesraad, die het laatste woord heeft. Kleinere groepenTussen deze officiele waarnemerskaravanen manoeuvreren tientallen kleinere groepen van de meest uiteenlopende snit. Zo bereidt een contingent van zestig Amerikaanse methodistische dominees zich 's morgens vanaf zes uur in de tuin van mijn hotel met zang en gebed voor op de grote dag. 's Avonds laat weerklinken op dezelfde plaats de discussies tussen andere delegaties van wereldverbeteraars of politici die er met hun vrouwen of secretaresses uitjes van maken. Hoewel de Nationale Oppositie-Eenheid (UNO) van mevrouw Violeta Chamorro als voornaamste oppositie tegen het regime tot voor enkele weken nog 'een electorale fraude met steeds meer geraffineerde middelen' zag, stond zij met deze waarneming eenzaam, zo niet alleen. 'Ik heb geen enkel bewijs gezien dat op fraude wijst', sprak ex-president Jimmy Carter eind januari na een derde inspectiebezoek aan Nicaragua. Zijn oordeel wordt in Managua van doorslaggevend belang geacht voor de opinie die het Witte Huis zich over de verkiezingen zal vormen en die voor Nicaragua van levensbelang is. Elliot Richardson, ooit minister onder Carter en nu de persoonlijke gezant van de VN-secretaris-generaal in Nicaragua, zei deze week: 'Overal waar je om je heen kijkt, zie je de scheidsrechter', waarna hij de Nicaraguaanse opperste kiesraad lof toezwaaide. Secretaris-generaal Baeno Soares van de OAS verzekerde hier donderdag op zijn beurt: 'Ik ben tevreden over wat ik hier tot nu toe heb gezien. Het is een goed klimaat voor verkiezingen.'

Huib Schreurs verruilt na veertien jaar Paradiso voor De Beurs; De koster van Paradiso neemt afscheid

Na ruim veertien jaar het gezicht te hebben bepaald van de hoofdstedelijke pop- en cultuurtempel Paradiso is directeur Huib Schreurs overgestapt naar de Beurs van Berlage. Hij blijkt geen overjarige hippie te zijn, maar eerder een cultuurfilosoof. 'Communisme, feminisme, al die -ismen: Paradiso was de plek waar de strijd zich afspeelde.' Hij had nooit gedacht, dat zijn eerste baan ruim veertien jaar zou duren. Laat staan, dat hij daarmee in Amsterdam en daarbuiten een begrip zou worden. Deze week is Huib Schreurs (41), tot voor kort directeur van het centrum van popmuziek en cultuur Paradiso, begonnen aan zijn tweede baan, nu als directeur van de Stichting De Beurs van Berlage. 'Als je Paradiso binnenkomt, die lucht van zweet, shag en verschaald bier... Die zal ik zeker missen.' Van kerk tot tempel van popmuziek en stickies: zo staat Paradiso bekend. Nu blijkt de voormalige directeur nooit een hartstochtelijke liefhebber van deze muziek te zijn geweest, en zijn ervaring met drugs reikt ook niet verder dan als tiener een keertje proberen. 'Toen ik er kwam werken, speelde ik weliswaar in een bandje, maar een kenner van popmuziek ben ik nooit geworden. Eigenlijk was ik vooral geinteresseerd in wat die muziek voor al die andere mensen betekende. Het maatschappelijke verschijnsel, zeg maar. 'Nu zijn tentoonstellingen en beeldende kunst enorm populair, invloedrijk zelfs. Ik vraag me dan af: hoe komt dat? Wat betekent het, dat men zich en masse op het beeld stort? Van muziek kan ik me dat persoonlijk beter voorstellen, want die lijkt een directer claim op je emoties te doen.'

Denkend aan Holland ziet Duitsland liefst Zandvoort; Beterzedelijk dan machtig

Denkend aan Holland zie ik Frau Antje blokjes kaas uitdelen aan Oostduitsers voor de Brandenburger Tor op de dag na de opening van de grens. Denkend aan Holland weet ik dat Philips gratis de lichtinstallatie zal leveren voor de Brandenburger Tor als deze na de restauratie van de Quadriga in alle glorie zal herrijzen. Denkend aan Holland zie ik brede Haagse ambtenaren zuchtend door oneindige gangen gaan, op weg naar de koffie-automaat voor een bakje troost en inspiratie. Maar helaas, de automaat schenkt misschien troost, inspiratie niet. De eenwording van Duitsland splijt Nederland. De zakenmensen zijn voor, de politici zijn in hun hart eigenlijk tegen. Nu Duitsland zich op weg heeft begeven om opnieuw het 'hartland van Europa' te worden zal Nederland, zo vrezen zij, in politiek opzicht opnieuw naar de rand worden geschoven. Gevaar hoeft dit nog niet te betekenen. Integendeel. Duitsland wil vriendschap met iedereen. Ook met landen als 'de Benelux of hoe ze ook mogen heten', zoals bondskanselier Kohl dinsdagavond in Erfurt zei. De oplossingen die in de Haagse gangen worden bedacht om zelf ook enige invloed uit te oefenen op de koers van het nieuwe Duitsland, lijken op Marsmans 'ondenkbaar ijle populieren'. Het zijn hoge pluimen die telkens achter de einder verdwijnen. Eerst was het: de beide Duitslanden moeten blijven bestaan. Toen was het: Okay, vereniging, maar tut tut, kalmpjes aan, alles in internationaal overleg. Toen was het: de westgrens van Polen moet worden gegarandeerd en Nederland moet als buurland ook meepraten als de beide Duitslanden met de Grote Vier gaan praten over de eenwording.

De grijns

Al die mensen zijn kinderen geweest, ze hebben zich verhaaltjes laten vertellen, met poppen gespeeld, in de sloot een bootje laten varen. Ze zijn veelbelovend geworden, hebben goed hun best gedaan en nu horen ze tot de rijksten van het land. Wat is er met hun kindergezicht gebeurd? Het komt niet alleen door het ouder worden dat ze zulke tronies hebben gekregen. En: tronies? Moet je meteen door middel van zo'n woord terloops al je oordeel vellen over mensen die plezier hebben? Wat hebben al die gezichten gemeenschappelijk? Waarom kan ik er niet genoeg van krijgen, waarom blijf ik me ook bij de tiende keer dat ik dit boek bekijk, verbazen en zelfs verlustigen over iets waarvoor ik vergeefs een woord zoek? Feine Leute is een verzameling foto's van vooraanstaande Westduitsers, gemaakt tussen 1979 en 1985 door Herlinde Koelbl. Het voorwoord is een fragment uit Thorstein Veblens The Theory of the Leisure Class waarin hij beschrijft hoe de rijken zich aanzien verwerven door hun conspicuous consumption. Wat voor soort verteringen dat zijn, valt in deze verzameling goed te zien. Voor de Engelse uitdrukking hebben wij trouwens een goed woord: gepats. Maar daarmee zijn de gezichten niet beschreven. Kan ook van een gezicht worden afgelezen, hoe de eigenaar heeft geleefd en wat hem over het algemeen bezielt, gesteld dat hij naakt is en dus van al het teveel ontdaan? Bij het bestuderen van Feine Leute denk ik in negen van de tien gevallen: ja. Het gaat niet alleen om het teveel van de ringen, de colliers, de drank en het eten. Het zijn de gezichten zelf: slap vet en harde ogen.