Laagste opkomst voor Provinciale Staten VVD verliest, CDA blijft stabiel bij verkiezingen

Door onze politieke redactie DEN HAAG, 19 maart — De VVD is grote verliezer geworden van de Provinciale Statenverkiezingen van gisteren. Het CDA bleef stabiel. De huidige coalitie mag er dan ook op rekenen dat zij in de nieuwe Eerste Kamer, die op 9 juni door de 748 Statenleden zal worden gekozen, een meerderheid van een a twee zetels zal behouden. De progressieve oppositie zal dan niet verder komen dan 32 tot 33 van de 75 zetels in de Senaat.

CDA en VVD kunnen met 48,5 procent zo'n ruime meerderheid halen, omdat de kleine provincies bij de verkiezingen van de Eerste Kamer relatief meer gewicht hebben dan de grote. De exacte verdeling zal mede afhangen van de vraag of de linkse partijen in juni een lijstverbinding zullen aangaan. Dan zou het CDA zijn laatste restzetel kunnen verliezen. Volgens premier Lubbers zal door de teruggang van de VVD het „regeren stroever" worden. Het kabinet zal dan ook open moeten staan voor de oppositie, zei hij, maar hij verwacht daarvan geen consequenties voor de coalitie. Vice-premier De Korte (VVD) legde er daarentegen de nadruk op dat zijn partij zich, ondanks het verlies, gebonden blijft voelen aan het regeerakkoord en het huidige beleid. PvdA-fractievoorzitter Kok zag de uitslag als een „gele kaart" voor het beleid van het tweede kabinet-Lubbers. Hij vroeg zich af hoe de coalitie deze „beduidende verschuiving in de Nederlandse politiek zal wegen". Volgens D66-leider Van Mierlo zal het kabinet vooral bij de „immateriële kwesties", zoals de euthanasiewetgeving en de wet gelijke behandeling, in een lastig parket komen omdat het rekening moet houden met zowel de linkse als de kleinrechtse oppositie. De opkomst bereikte gisteren r^et 66 procent een historisch dieptepunt. Sinds de afschaffing van de opkomstplicht gingen nooit zo weinig mensen voor Statenverkiezingen naar de stembus, een trend die vijf jaar geleden inzette. Toen kwam nog geen 68 procent van de kiezers op. Bij de Kamerverkiezingen van mei vorig jaar was de opkomst 86,6 procent. Zowel het CDA als de PvdA is de dupe geworden van deze geringe belangstelling. D66, de. kleine linkse en de kleine rechtse partijen profiteerden ervan. Vooral de VVD is niet in staat geweest haar kiezers te mobiliseren. De liberalen verloren niet alleen ten opzichte van de voor hun zo succesvolle Statenverkiezingen van 1982, in vergelijking met de Kamerverkiezingen haalden zij een kwart minder stemmen.

VVD-voorzitter Ginjaar toonde zich daarover „uitermate teleurgesteld". Fractievoorzitter Voorhoeve zag op zijn beurt alle aanleiding door te gaan met de koers van „herstel en verbreding" die de partij onder zijn leiding vaart. nu

Uitslag verkiezingen Provinciale Staten Staten'87 Staten'82 TK'86 Opkomst % 66,0 zetels 748 zetels 744 % 67,9 % 85,6 CDA 33,0 254 259 33,3 34,6 PvdA 33,0 262 165 20,8 33,3 VVD 15,5 112 157 22,2 17,3 D66 6,7 45 56 8,3 6,1 PPR 1,2 10 11 1,0 0,6 PSP 0,5 3 11 1,0 0,4 CPN 0,6 4 14 1,3 0,3 PPR/PSP/CPN 2,5 15 16 4,5 1,8 SGP 2,1 15 15 2,2 1,6 RPF 0,2 1 6 0,3 0,2 GPV 0,6 5 7 0,6 0,5 SGP/RPF/GPV 1,9 14 11 2,2 1,4

Fictieve zetelverdeling Eerste Kamer Begin juni kiezen de Provinciale Staten een nieuwe Eerste Kamer. Op basis van de verkiezingsuitslagen van gisteren zou de zetelverdeling in de Senaat als volgt veranderen: Kamer Staten 1986 1987 Totaal aantal zetels 75 75 CDA PvdA VVD D66 ppr/psp/cpn sgp/rpf/gpv 26 17 16 6 6 4 27 26 12 4 3 3 De 27ste zetel voor het CDA is nog niet zeker; als de linkse partijen een lijstverbinding aangaan kan deze zetel verschuiven Fictieve zetelverdeling Tweede Kamer Fictief Verk. '87 '86 Totaal aantal zetels 150 150 CDA 51 54 PvdA 51 52 VVD 24 27 D66 10 9 KI. Links 7 3 KI. Rechts 7 5

In de Nos-televisiestudio in Hilversum volgden premier Lubbers en zijn coalitiepartner, VVD-fractieleider Voorhoeve, gisteravond gespannen de uitslagen. (Foto ANP)