Nobellaureaat geïnstalleerd als eerste zwarte bisschop Johannesburg Tutu wil bemiddelen in Z-Afrika

Door onze correspondent ALLISTER SPARKS

JOHANNESBURG, 4 febr. — Bij zijn inauguratie gisteren als de eerste zwarte bisschop van Johannesburg heeft Nobelprijswinnaar Desmond Tutu opgeroepen tot toenadering tussen de verschillende bevolkingsgroepen in Zuid-Afrika en zich als bemiddelaar tussen de blanke minderheidsregering van Zuid-Afrika en de belangrijkste zwarte bevrijdingsbeweging, het ANC, opgeworpen. De anglicaanse bisschop Tutu zei ook dat hij onder bepaalde strenge voorwaarden een voorstander was van verhoogde buitenlandse investeringen in ZuidAfrika. Als voorwaarden noemde hij het schrappen van bepalingen voor immigranten en het arbeidssysteem gebaseerd op zwarte migrantenwerkers, alsmede het massaal investeren in onderwijs voor zwarten. Maar hij waarschuwde ervoor dat, indien er niet binnen twee jaar werd begonnen met de "actieve ontmanteling" van het apartheidssysteem, hij zich zou aansluiten bij de steeds sterkere roep om economische sancties, "wat de legale consequenties ook zijn". Onder de 1500 zowel blanke als zwarte gelovigen die zich voor de kleurrijke ceremonie verdrongen in de grote Maria-kathedraal in het centrum van Johannesburg bevonden zich een aantal vooraanstaande blanke zakenlieden. Tutu sprak gisteren het grootste blanke gehoor toe ooit in zijn eigen land toegesproken, waar de meeste blanken hem zien als een extremistische oproerkraaier. Hij gebruikte de gelegenheid voor een poging zijn imago bij de blanken te verbeteren, en zei dat hij zich evenveel zorgen maakte over zijn blanke als over zijn zwarte parochianen en daarom als hun zieleherder wilde

ijveren voor de verzoening tussen beide rassen. "Ik houd heel veel van u allen — geeft u me de kans u dat te tonen,' zei Tutu tot de blanke kerkgangers, van wie sommigen hadden geprobeerd zijn benoeming tot bisschop tegen te houden. Ook zei hij dat wanneer ze hem eenmaal beter kenden, ze wellicht zouden merken dat hij een "iets beminnelijker monster" was dan ze dachten. Tutu zei dat hij zich zou inzetten voor meer multi-raciale gemeenten in zijn 100.000 gelovigen tellende diocees, dat de grootste twee steden van ZuidAfrika omvat: de stad Johannesburg en haar zwarte voorstad Soweto. Hij wil blanke geestelijken aansporen tot het leren van Afrikaanse talen, en er een aantal stationeren in de zwarte woongebieden om de 'misvattingen' weg te nemen die de zwarten daarhebben overgehouden aan hun confrontaties met de politie, het leger en het bureaucratisch apparaat dat het apartheidssysteem handhaaft. De VA uur durende inwijdingsdienst vormde zelf een illustratie

van de verzoenende tendens van bisschop Tutu's woorden: Engelse staatsie ging gepaard met zwarte spontaniteit, en middeleeuwse gezangen met het ritmische gezang van Afrikaanse koren. Toen bisschop Tutu, gekleed in een schitterend parament van wit, rood en goud, de grote van natuursteen gebouwde kathedraal binnenkwam na een ceremoniële klop op de deur met zijn staf, werd hij begroet met een trompetfanfare — en daarop het luide gejubel van Afrikaanse vrouwen. Het was moeilijk te beoordelen hoe de blanken in de formele, religieuze sfeer van de plechtigheid hierop reageerden. Tutu heeft een aantal fervente blanke aanhangers die oververtegenwoordigd waren onder de aanwezigen. Zij waren zichbaar opgetogen. Anderen lieten weinig van hun gevoelens merken gedurende het uur dat zij luisterden naar de nieuwe bisschop, die in zijn boodschap sprak over christelijke naastenliefde vermengd met politieke vermaningen, deels onhoorbaar

door een gebrekkige geluidsinstallatie. Tutu's aanbod te bemiddelen tussen de regering en het ANC komt op een ogenblik dat er voor het eerst weer informele contacten tussen hen worden gelegd sinds het ANC 25 jaar geleden werd verboden. De afgelopen twee maanden hebben er in het Zambiaanse Lusaka verschillende ontmoetingen plaatsgevonden tussen invloedrijke regeringsgezinde journalisten, academici en geschoolde vertegenwoordigers van het ANC. Nieuwe ontmoetingen staan op het programma. Hoewel er tot nu toe bij deze ontmoetingen geen punten van overeenstemming schijnen te zijn gevonden, en president Piet Botha het ambtenaren en parlementariërs van zijn regerende Nationale Partij heeft verboden de nieuwe ontmoetingen bij te wonen die later deze maand moeten plaatsvinden, hebben de contacten toch geleid tot speculaties dat er wellicht een akkoord in de maak is. Welingelichte waarnemers verwachten niet dat er een akkoord aankomt, maar Tutu, die in nauw contact staat met de verbannen ANC-leiders en zichzelf afschildert als 'plaatsvervan-| ger' in hun afwezigheid, maakte gisteren duidelijk dat hij de contacten toejuichte als strokend met zijn verzoeningsgedachte, en dat hij graag wilde helpen. "Laten we samen praten, blank en zwart", zo zei Tutu," god zij gedankt als de regering dit gauw met het ANC zal doen. Ik heb lang geleden aangeboden om als bemiddelaar op te treden en ik herhaal dat aanbod. Want wij zullen geen veiligheid en vrede kennen zolang als wij geen gerechtigheid hebben. En dat zullen we niet krijgen zonder de voornaamste zwarte bevrijdingsbeweging, het ANC, hierin te betrekken."

Desmond Tutu (rechts), de Nobelprijswinnaar voor de vrede van 1984, wordt geïnstalleerd als eerste zwarte bisschop van Johannesburg. (Foto Reuter)