Mijn nieuws Podcasts Digitale krant

Wetenschap

Jan van Gils

Muggen zijn nu de kanoeten te vlug af

De muggenpiek in Siberië valt steeds eerder. Daardoor is er steeds minder voedsel voor de kanoeten. Jan van Gils onderzoekt het.
Durf te vragen

Waarom is krabben aan een korstje zo onweerstaanbaar?

Je wéét dat je er beter kunt afblijven, en toch doe je het: even lekker krabben aan een jeukend korstje. Is het per se slecht?
Paleo-dna

Etrusken hadden gewone genen maar een bijzondere taal

Genetisch verschilden de Etrusken niet van de andere Italiaanse volkeren, en toch spraken ze een niet-Indo-Europese taal.

Taalkunde

De Siraya-taal is ingeslapen en wordt nu wakker gekust

Een oud VOC-boek leidde tot een taalkundige revolutie op Taiwan: de wederopstanding van het Siraya.

Julie Blussé
Ophef

Stampei om een gesmolten stad bij de Dode Zee

Hebben Amerikaanse christenen dan echt het bijbelse Sodom gevonden? Andere wetenschappers geloven er niks van.

Column Robbert Dijkgraaf

Hoeveel (corona)risico willen we lopen?

Wat is gevaarlijker, een ontmoeting met een willekeurige landgenoot of het eten van een boterham met pindakaas? De omgang met kleine kansen blijft moeilijk.
Wetenschapsrijm

SLEEPING SIRAYA
Boek

Maïs: een godenspijs met bijsmaak

Voor maïs werden ooit mensenoffers gebracht. Journalist Henk Boom beschreef de geschiedenis van het gewas en belicht de voordelen maar ook de vele nadelen.

Meer Wetenschap Meer

Podcasts

NRC Onbehaarde Apen

Podcast Onbehaarde Apen

Hoe belangrijk was Hitler?

Waarom viel het Duitse volk in de jaren 30 als een blok voor het nazisme? En wat was de rol van de charismatische extremist Adolf Hitler? Je hoort het in deze aflevering van NRC Onbehaarde Apen.

#154 Hoe navigeerden de Polynesiërs zonder kaart of kompas?

In 1769 maakt de Polynesische meesternavigator Tupaia een zeekaart voor de Engelse ontdekkingsreiziger James Cook.

#153 Hoe gevaarlijk is de mug in je slaapkamer?

In 2020 dook in Nederland het westnijlvirus op, overgebracht door huissteekmuggen. Andere Europese landen kampen al jaren met de ziekte.
Meer NRC Onbehaarde Apen Meer

Astronomie

Het begin

Vlak na de oerknal ontstonden misschien de allereerste hemellichamen: zwarte gaten. Maar waar zijn ze?

Het is een idee uit de jaren 60: zwarte gaten die zijn ontstaan bij het begin van het universum. Astrologen zoeken sporen. „Als we oer-zwarte gaten vinden, dan kijken we naar de oudste losse objecten óóit.”
Astronomie

Nederlandse radiotelescopen zien mysterieuze radioflits

Astronomische radioflitsen duren zeer kort. Hoe ze ontstaan is onbekend. Maar het zicht daarop is nu wat helderder.
Astronomie

Gas, ijs en steen mengen in kern van Saturnus

Er is geen harde grens tussen de harde kern van Saturnus en het gas eromheen. Dat blijkt uit metingen aan de ringen van de planeet.
Meer Astronomie Meer

Biologie

Organische Scheikunde

Synthetisch zetmeel uit het lab is efficiënter dan plant

Veel efficiënter dan een plant kunnen chemici nu synthetisch zetmeel maken. Industriële productie is nog niet in zicht.
Waddenzee

Spitsbergen? Nee, deze walrus werd gespot bij Schiermonnikoog

Vis-ecoloog Van Hal deed maandag studie naar platvis in de Waddenzee, maar zag een walrus. „Maar dat kan eigenlijk helemaal niet.”
Natuurkunde

Albatrossen meten achtergrondgeluid van oceanen

Met albatrossen brachten onderzoekers het infrageluid boven oceanen in kaart. Zo komen illegale kernproeven beter in beeld.
Durf te vragen

Ze zijn sloom en bloot: maar waarom worden naaktslakken niet opgegeten?

Het dragen van een slakkenhuis heeft soms ook nadelen.
Meer Biologie Meer

Medische wetenschap

Vleermuisgrot Laos

Wild vleermuisvirus lijkt sprekend op SARS-CoV-2

Coronavirussen die hoefijzerneusvleermuizen in Laos bij zich dragen, verschillen nauwelijks van het pandemievirus.
Communicatie-onderzoek

‘Een giftige stof in het milieu kan hetzelfde risico vormen als een avondje barbecuen, maar de beleving is heel anders’

Midden in drie gezondheidscrises deed Marion de Vries onderzoek naar de uitwerking van crisiscommunicatie door het RIVM.
Column Cecile Janssens

Speculatie zonder weegschaal

Wetenschap belandt vaak kritiekloos in het nieuws, ziet Cecile Janssens. Vaak is nieuws niet wat het lijkt.
Ophef

Verjongingsgoeroe ontslagen na klachten over seksuele intimidatie

Aubrey de Grey strijdt tegen veroudering. Maar niet langer als directeur van een wetenschappelijk instituut: De Grey is ontslagen na klachten over seksuele intimidatie.
Meer Medisch Meer

Archeologie

Archeologie

Dankzij kunstmatige intelligentie weten archeologen én schatrovers waar ze moeten graven

De archeologie maakte grote sprongen dankzij mobiele telefoons, laserscanners en andere moderne technologieën. Het boek van archeoloog Mark McCoy toont wat die vernieuwing opleverde.
Archeologie

Groenlandse Vikingen bouwden vooral met drijfhout

Op Groenland groeien geen grote bomen. Van aangespoeld drijfhout konden Vikingen toch meubels en huizen bouwen.
Archeologie

Prehistorische rode oker kwam niet toevallig op rots

Het waren waarschijnlijk neanderthalers die de tekeningen hebben gemaakt in een grot in het zuiden van Spanje.
Archeologie

In de lagune van Venetië ligt een Romeinse weg

Sonarbeelden van een Romeinse weg en gebouwen in de lagune van Venetië beslissen een lang debat over de oude kustlijn.
Meer Archeologie Meer

Geschiedenis

Biologie

Vaak verzamelde soorten zijn ook talrijk in natuur

Het aantal dieren en planten in collecties van natuurhistorische musea weerspiegelt hoe talrijk een soort is in het wild.
Recensie (●●●●)

Een bolwerk vol uitmuntendheid aan het Rapenburg

Willem Otterspeer heeft zijn vierluik afgerond over de Leidse universitaire geschiedenis. Hij put uit een rijkdom aan bronnen. „Wij leven in een bezeten wereld. En wij weten het.”
Het begin

In den beginne deed een vrouw iets fout

In elke cultuur vragen mensen zich af waar ze vandaan komen. Overal bestaan dan ook scheppingsverhalen – met likkende koeien of eetbare hemels. Vaak trekken vrouwen aan het kortste eind.
Geschiedenis

Extreem geweld was aan de orde van de dag in Nederlands-Indië

Nederland heeft in Indië extreem geweld gepleegd. Petra Groen is hoofdauteur van een boek over deze militaire geschiedenis. „Nederland maakte aanvankelijk de fout om de oorlog op Europese wijze aan te pakken.”
Meer geschiedenis Meer

Geologie

Geochemie

Siberische vulkanen zorgden voor massaal uitsterven

Ruim 250 miljoen jaar geleden stierf bijna al het leven op aarde uit. Vulkanen in Siberië zorgden voor een sterke toename van CO2 .
Geografie

Wetenschappers ontdekken (per ongeluk) meest noordelijke eiland ter wereld

Tijdens Groenlandexpeditie landden onderzoekers op het eiland Oodaq, dachten ze. Achteraf bleek het om een onbekend eiland te gaan.
Bewogen eiland

Griend: een bedreigde pleisterplaats voor vogels in de Waddenzee

De Waddenzee knabbelt aan het onbewoonde vogeleilandje Griend. Is het nog te redden? En moet het?
Interview geoloog

‘De aardkorst bij Haïti is verbrokkeld en staat onder grote spanning’

In 1770 werd dezelfde plek op Haïti getroffen door een aardbeving. Geoloog Richard Wessels: „Is dat toeval? Of zit er een patroon in de aardbevingen?”
Meer Geologie Meer

Scheikunde

Voedingstechnologie

Goede chocolade maken zonder een heleboel gedoe

Chocolade maken is een tijdrovend proces. Canadese wetenschappers hebben een truc verzonnen om dit te vergemakkelijken.
Nanobiologie

Een enkel eiwit gevist uit een zee van moleculen

Onderzoekers uit Delft hebben een val ontwikkeld om individuele eiwitten te kunnen bestuderen. Met hulp van dna-origami.
Het begin

Uit het levenloze is op een dag leven ontstaan. Maar hoe is dat gebeurd?

Hoe is ooit leven ontstaan? Op de oceaanbodem? In een Gronings lab werken wetenschappers aan synthetisch leven. Het grote antwoord is er nog niet.
Scheikunde

Licht helpt waterminnende stof uit water ontsnappen

Een stof die helpt bij de opname van medicijnen in het lichaam, kan binnenkort misschien veel goedkoper geproduceerd worden.
Meer scheikunde Meer

Natuurkunde

Wetenschapsrijm

In de spreekkamer
Natuurkunde

Majoranadeeltjes zijn nog nooit gezien. Zullen ze ooit gevonden worden?

Majoranadeeltje hebben geen eigenschappen. En je weet pas zeker dat je ermee te maken hebt op het moment dat ze verdwijnen. Fysici blijven hoopvol doorzoeken.
Tom Hartman

Ook een slimme meter kan zich vergissen. Die rekent de verkeerde kant uit

Televisie kijken en toch stroom terugleveren aan het net? Sommige slimme meters raken in de war van het gebruik van dimmers.
Cristiane de Morais Smith

Hoe ons bewustzijn uit een quantumbrein kan zijn ontsproten

Ons brein is een complex neuronennetwerk. Vinden hierin quantumprocessen plaats, waaruit het bewustzijn ontstaat?
Meer Natuurkunde Meer

Wiskunde en Informatica

Wiskunde

20.000 kilometer fietsen en je hebt ieder monument gezien

Dit weekend is het Open Monumentendag. Wat is de kortste route tussen alle rijksmonumenten? Dat wiskundige probleem is nu opgelost.
Kunstmatige intelligentie

Mensen zijn erg slecht in het geslacht van voetafdrukken herkennen. Computers kunnen het wel

Een computeralgoritme herkent of een voetafdruk van een man of een vrouw is. Maar dan moet het nog wel van een blote voet zijn.
Ben Martin | theoretisch ecoloog

‘Een roofvis hapt veel vaker mis dan raak’

Hoe kan het dat roofdieren vaak zo weinig succes hebben bij het jagen? „Dat is iets wat biologen al decennia bezighoudt.”
Kunstmatige intelligentie

Algoritme vouwt 365.000 eiwitten in drie dimensies

Een nieuw algoritme voorspelt van 365.000 eiwitten hoe ze eruit zien. Dat is belangrijke informatie voor het ontwikkelen van medicijnen.

Alledaagse wetenschap

Alledaagse Wetenschap

Het raadsel van de oorverdovende bladblazer

Wekelijks stuit Karel Knip in de alledaagse werkelijkheid op raadsels en onbegrijpelijke verschijnselen.

Deze week: herfstelijk bladblazerkabaal.
Alledaagse Wetenschap

Ook bomen worstelen met water

Wekelijks stuit Karel Knip in de alledaagse werkelijkheid op raadsels en onbegrijpelijke verschijnselen.

Deze week: doorlekkende boomkronen.

Alledaagse Wetenschap

Spijkers in de verse thee – je proeft er niets van

Wekelijks stuit Karel Knip in de alledaagse werkelijkheid op raadsels en onbegrijpelijke verschijnselen.

Deze week: de invloed van ijzer op de kleur van thee.
Alledaagse Wetenschap

Een geur die beter ongenoemd blijft

Wekelijks stuit Karel Knip in de alledaagse werkelijkheid op raadsels en onbegrijpelijke verschijnselen.

Deze week: bomen met onaangename geuren.
Meer Alledaagse wetenschap Meer