Van het gas af

De Raad van State schrapt de vergunning voor een zonnepark in Terheijden. Dit bewonersinitiatief is bevoordeeld, vindt de bestuursrechter. Ook vier commerciële projectaanvragen moeten opnieuw worden beoordeeld.

Waar veel plannen voor aardgasvrije wijken de afgelopen jaren amper van de grond kwamen, schakelt Terheijden vanaf komend jaar over op een nieuw warmtenet. Ook de bewoner die „niet zo bezig” is met klimaat, doet mee.

Leo van der Velden, wethouder Ermelo WestErmelo West verduurzaamt, maar de wethouder zag het gevoel van urgentie afbrokkelen. „Dan helpt het als er een kabinet is dat richting kiest.”

Energieavonden en theateroptredens bereiden de Rotterdamse wijk Bospolder-Tussendijken voor op stadsverwarming. Die is alleen ‘haalbaar en betaalbaar’ als voldoende bewoners meedoen.

Groningen wil sneller en meer huizen van het gas af halen dan eerder gepland. Daarvoor kijkt de gemeente naar geldpotjes in Den Haag én Brussel.

De plannen om Purmerend tijdig van het gas af te halen zijn volgens ambtenaren onhaalbaar. Het project gold juist als landelijke voorloper.

Purmerend maakte in de wijk Overwhere-Zuid als eerste bestaande huizen gasvrij. Maar toen bleek alles meer tijd en geld te kosten dan voorzien. Aan de nieuwe planning hecht de wethouder meer geloof dan zijn ambtenaren.

De wijk Emmerhout, ooit een stedebouwkundig fenomeen, is klaar voor de energietransitie. Maar keer op keer grijpt ze naast subsidiegelden en veel bewoners hebben weinig geld. Wat nu?

De wijk Bospolder-Tussendijken in Rotterdam-West krijgt stadswarmte uit de helse ovens van afvalverwerker AVR. Hoe duurzaam en hoe toekomstbestendig is dat nieuwe warmtenet?

Huizen, kantoren en scholen gasvrij maken vlot nog niet. Dat moet anders, zegt Maarten van Poelgeest, die landelijk die transitie overziet. „Als we nu vertraging oplopen, halen we de eindstreep niet.”

Om Nederlandse woonwijken gasvrij te krijgen is de huidige aanpak onvoldoende. Meer subsidie, duurder gas en nieuwe wetgeving moeten huizen en kantoren sneller verduurzamen.

Vooral in Azië neemt de vraag naar aardgas de komende jaren toe, zo voorzien onderzoekers van het Internationaal Energie Agentschap.

Ondanks een tekort van zeker een miljoen euro heeft de gemeenteraad van Purmerend besloten door te gaan met het aardgasvrij maken van woningen in Overwhere-Zuid.

Om woonwijken aardgasvrij te maken, zoals het kabinet wil, hebben gemeenten meer bevoegdheden nodig. Dat blijkt uit een voortgangsrapportage over het Programma Aardgasvrije Wijken.

De eerste fase van het project om huizen in Purmerend van het gas af te halen, is afgerond. Nu hikt het gemeentebestuur tegen de volgende stap aan.

Eindelijk is er een plan voor een nieuw warmtenet in Rotterdam-West. Maar voordat het zover was, moesten de gemeente, de woningcorporatie en het energiebedrijf elkaar leren vertrouwen.

De gemeente wil Sliedrecht-Oost aardgasvrij maken en aansluiten op het warmtenet. Maar eerst moeten de huiseigenaren akkoord zijn. En er is meer geld nodig. „We zitten nog in de fase van aanmodderen.”

De meeste gemeenten die aan het Programma Aardgasvrije Wijken meedoen hebben geld en bruikbare wetgeving nodig.

In 2018 kregen 27 gemeenten miljoenensubsidies van het Rijk om te pionieren met woonwijken op verwarming zonder aardgas. Nu voelen veel gemeenten dat ze niet verder kunnen.

De verduurzaming van de wijk Overwhere-Zuid in Purmerend kost meer geld dan gedacht. De gemeente heeft ruim een miljoen euro extra nodig.

Bewoners moeten zélf eigenaar worden van groene energiebronnen in hun wijk, zegt de Internationale Architectuur Biënnale Rotterdam. „We kunnen de energietransitie maar één keer doen: goed of fout.”

Het Brabantse dorp Terheijden wil op eigen kracht vergroenen en gasloos worden, onder andere met een zonnepark. De rechter oordeelde dat een commerciële concurrent geen gelijke kansen kreeg.

Het ging lekker met de plannen voor een warmtenet in de Groningse wijk Paddepoel. Nu stopt de gemeente er geld in om het project uit te breiden met twee andere wijken. De Paddepoelers, eerst zo enthousiast over hún energieplan, zijn teleurgesteld.

Met het aardgasvrij maken van woonwijken blijkt het nog niet erg te vlotten. De ‘proeftuinen’ stuiten op problemen met uitvoering en, vooral, financiering.

Als eerste in Nederland gingen in de Purmerendse wijk Overwhere-Zuid bestaande koopwoningen van het gas af. Nu zou een ander deel van de wijk aan de beurt zijn, maar alles ligt stil. „We zijn keihard tegen een muur opgelopen.”

Het is onderhand traditie in Terheijden: bier brouwen voor een goede zaak. Zes jaar geleden brouwden IT’ers en vrienden René Schokker en Marcel Maan in hun vrije tijd een tripel voor het dorpsbad, nu voor een groen energiesysteem.

Het Brabantse Terheijden is bezig zijn eigen, groene energievoorziening op te zetten. Bewoners kunnen het project helpen financieren door obligaties te kopen.

In Groningen gaan scholen, zwembaden en flats van het gas af. Maar particuliere huiseigenaren zijn niet overtuigd. „Als we dat bedrag in één keer moeten betalen, doet niemand mee.”

Ruim 10.000 huizen in de stad Groningen gaan van het gas af. Maar de benodigde warmte is niet zo makkelijk te vinden. Geothermie werd een debacle, biomassa viel ook af, en datacenters en zonnethermie leveren niet genoeg warmte op.