Feit of fabel?

Natuurlijke zoetmakers zijn beter

Veel mensen kiezen liever voor honing of agavesiroop dan voor een suikerklontje. En vaak liever voor rietsuiker dan voor bietsuiker. Maar is er eigenlijk wel verschil? “Nee”, zegt Van Boekel. “Chemisch gezien gaat het om dezelfde moleculen. In honing en rietsuiker zitten overigens nog wel wat nuttige stoffen, bijvoorbeeld mineralen. Maar de hoeveelheden daarvan zijn heel klein. Als je daarmee een effect op je gezondheid wilt bereiken, moet je er zo veel van eten dat je weer te veel calorieën binnenkrijgt. En je
wordt er niet minder snel dik van.”

Suiker is slecht voor je tanden

“Dat is een feit”, zegt Cor van Loveren, hoogleraar Preventieve Tandheelkunde aan het ACTA. “Suiker is voor veel bacteriën een voedingsstof, ook voor mondbacteriën. Die vormen uit suiker zuren en daarin lost het materiaal waarvan tanden zijn gemaakt op. Dit speelt zich allemaal af in tandplak. Het begint bij het glazuur, maar als daar eenmaal een gaatje in zit, gebeurt daaronder hetzelfde.” Om tandschade te voorkomen kun je een aantal dingen doen, legt Van Loveren uit. “Natuurlijk goed poetsen met fluoride, maar minder suiker eten is ook van belang. Er is maar weinig suiker nodig om de bacteriën aan de gang te brengen, dus je moet vooral het aantal momenten dat je suikerrijk eet of drinkt beperken. Nadat er zuur is gevormd in de mond, moet er voldoende tijd zijn voor herstel.” Ideaal zou zijn het eten en drinken te beperken tot drie hoofdmaaltijden. Tussendoortjes als groente kunnen wel, de suikers daarin komen minder makkelijk vrij en deze snacks stimuleren juist de aanmaak van speeksel, wat helpt de rust te herstellen. Er is nog een klein verschil tussen riet- en bietsuiker enerzijds, en andere zoetstoffen zoals honing anderzijds. “Riet- en bietsuiker helpen mee aan de vorming van een plakkerige stof die tandplak steviger maakt. Maar dit verschil zou ik ‘theoretisch’ willen noemen. Tandplak ontstaat toch wel en als die niet goed wordt weggepoetst, is elke suiker gevaarlijk.”

Suiker veroorzaakt diabetes

“Het veroorzaakt geen diabetes”, zegt prof. dr. Fred Brouns, emeritus hoogleraar Innovatie Gezonde Voeding aan de Maastricht University. “Het beeld is veel complexer. Het kan er wel een rol in spelen. Als je veel suiker consumeert en dat leidt tot overgewicht, krijg je te maken met een afwijking in de stofwisseling, die weer kan leiden tot diabetes type 2. Vroeger kende men vrijwel alleen ‘ouderdomsdiabetes’, mede omdat bij verouderen de spiermassa afneemt. Spieren nemen de meeste glucose op, dus met minder spiermassa kun je minder glucose verwerken. Tegenwoordig is overgewicht de primaire oorzaak van de toename in diabetes type 2. Dus: met een ongezonde leefstijl waarbij je ook heel veel suiker eet, heb je inderdaad een hogere kans op diabetes type 2. In Maastricht doen we veel onderzoek naar leefstijlfactoren. Daaruit blijkt dat een actievere leefstijl in combinatie met een dieet met minder calorieën, dus beperkt in energie, heel sterk is in het terugdringen van diabetes type 2. Een te hoge energie-inname door veel suikers, vet  of combinatie daarvan speelt een grote rol bij het ontstaan van overgewicht en daardoor ook bij diabetes type 2.”

Suiker is verslavend

“Uitgaande van de wetenschappelijke consensus en mij baserend op zoveel mogelijk beschikbare goed uitgevoerde en gecontroleerde studies moet ik zeggen dat de stelling niet klopt”, zegt prof. dr. Rob Markus, hoogleraar Neuropsychologie aan Maastricht University en gespecialiseerd in effecten van voeding op de hersenen. “Ik begrijp overigens wel waar de stelling vandaan komt. Als je iets doet of neemt dat lekker is – een gebakje, een warme douche, muziek luisteren, seks – komt er dopamine in je hersens vrij. Dat is prettig, je wilt daar meer van. Maar dat is geen indicatie van verslaving. Geen enkel voedingsmiddel, behalve alcohol, is verslavend. Suiker bevat, in tegenstelling tot bijvoorbeeld drugs, geen gevaarlijke gifstoffen. Suikers veroorzaken geen structurele hersenveranderingen die leiden tot verslaving. Suikers veroorzaken ook geen tolerantie – je hebt er niet steeds meer van nodig –, geen lichamelijke afhankelijkheid en je kunt er ook geen overdosis van nemen. ‘Ontwenningsverschijnselen’ bij het stoppen met suiker ontstaan overwegend door een soort van placebo-effect.”

Alleen bewerkte producten bevatten suikers

Dit is in zijn algemeenheid niet waar”, aldus Van Boekel. “Mensen associëren de term ‘bewerken van levensmiddelen’ met iets negatiefs. Het is een wantrouwen dat fabrikanten van alles uithalen met het voedsel om het maar te kunnen verkopen. Er zijn genoeg voorbeelden van bewerkt voedsel waaraan geen suiker wordt toegevoegd – kaas, oliën en vetten bijvoorbeeld – en voorbeelden van zogenaamd ntuurlijk voedsel waarin van nature suikers aanwezig zijn, zoals in de meeste vruchten en nietgefermenteerde melkproducten.”

XTR branded content is de commerciële content op nrc.nl. De inhoud valt buiten de verantwoordelijkheid van de redactie van NRC.